स्थिरताका लागि गठबन्धन
राजधानी काठमाडौँको मौसम ठण्डा हुँदै गएका बेला देशभर चुनावी सरगर्मी ह्वात्तै बढेको छ। छ दिनपछि एकैसाथ हुने सङ्घ र प्रदेशको निर्वाचन संविधान सभाबाट संविधान जारी भएपछिको दोस्रो निर्वाचन हो। अघिल्ला चुनावमा जस्तै यस पटकको चुनावमा पनि दल र तिनका उम्मेदवारबीच मतदातालाई आफ्नो पक्षमा ल्याउन तँछाड मछाड भइरहेको छ। हुन त मतदातालाई आफ्नो पक्षमा ल्याउनका लागि प्रयास गर्नु स्वाभाविक हो। आवधिक निर्वाचन लोकतन्त्रको प्रमुख विशेषता हो। निर्वाचनले लोकतन्त्रलाई बलियो बनाउँछ। त्यसैले संसारभरका लोकतन्त्रवादीको के विषयमा मतैक्यता छ भने कुनै पनि मुलुक कति लोकतान्त्रिक छ भन्ने कुरा त्यहाँको आवधिक निर्वाचन, प्रेस स्वतन्त्रता र न्यायपालिकाको अवस्था हेरेपछि प्रस्ट हुन्छ। त्यसैले लोकतन्त्र सफल बनाउन स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचन प्रमुख र अनिवार्य सर्त मानिन्छ। निर्वाचन आयोगका अनुसार ४ मङ्सिरको चुनावमा १८ वर्ष पू
तीस वर्ष नपुग्दै मधुमेह
नेपाल मधुमेह सङ्घको एक दशक पहिलेको तथ्याङ्कअनुसार सहरी क्षेत्रमा बसोवास गर्ने २० वर्षमाथिका एक चौथाइमा मधुमेहको रोग वा पूर्व मधुमेहको समस्या छ। यसो हुनुको प्रमुख कारणमा गुलियो र चिल्लो खाद्यपदार्थ सेवनलाई मानिएको छ। बढेको मधुमेहका कारण हृदयाघात, पक्षघात, मिर्गाैला, आँखा, रक्तनली तथा दाँत र मुखलगायतका बिरामी बढिरहेका छन्। मधुमेहले औसत १३ वर्र्ष आयु घटाउने भएकाले मधुमेहबाट जोगिनसके आयु १३ वर्ष बढ्छ। युरोप, अमेरिकामा भन्दा १० वर्षपहिलेको उमेरमा नेपालमा मधुमेह देखिइरहेको छ, ३० वर्ष नपुग्दै मधुमेही बन्ने दिन प्रतिदिन बढिरहेका छन्।
नागरिकका दृष्टिमा घोषणापत्र
किसानलाई मल, जनतालाई पिउने जल, सुकुम्बासीलाई थल, गरिबलाई खाना अनि पिछडिएका जनताका आङमा नाना छैन। बाढीपहिरो, भूकम्पपीडितका छाना छैन। यही अवस्थाका बीचमा आसन्न निर्वाचनलाई केन्द्रमा राखेर राजनीतिक दलका घोषणापत्र आएका छन्। संविधानमा नै नेपाललाई समाजवाद उन्मुख भनिएको हुँदा सबै दलले समाजवादलाई आफ्नो नीतिमा समेटेका छन् तर समाजवादलाई प्रमुख नीति बनाएका दलका घोषणापत्र पढ्दा जनताका आवश्यकता एकातिर दलहरूका योजना अर्कैतिर रहेको आभास हुन्छ।
कृषिमा वानस्पतिक विषादी
नेपालमा किसानले अन्न, तरकारी, फलफूल, उखु, चिया, कफी, जडीबुटी आदिको खेती खेत, बारी तथा करेसाबारीमा गर्छन्। आफूलाई आवश्यक पर्ने केही तरकारी, फलफूल, जडीबुटीको खेती आफ्नो घरको कौसीमा र बार्दलीमा पनि गर्न थालेका छन्। आजभोलि व्यापारिक प्रयोजनका लागि कतिपयले कृषि फार्म स्थापना पनि गर्न थालेका छन्। केहीले माटोबिनाको खेती गरी तरकारी उब्जाउनसमेत थालेका छन् । प्रचुर मात्रामा विज्ञान र प्रविधि प्रयोग गरी घरभित्रै धेरै तलामा तरकारी खेती गरेको झनै हेर्नलायक हुन्छ।
सुदूरपश्चिमको सरगर्मी
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा एक साता सुदूरपश्चिमका चुनावी भ्रमणमा व्यस्त रहनुभयो। उहाँले गृहजिल्ला डडेल्धुरासहित सुदूरपश्चिमका विभिन्न ठूला, साना सभामा सम्बोधन गर्नुभयो । आफ्ना शुभेच्छुक तथा आममतदातालाई गठबन्धनका पक्षमा मतदान गर्न आग्रह पनि गर्नुभयो । सम्बोधनका क्रममा स्थानीय भाषामा बोलिरहँदा र डडेल्धुरामा गर्न बाँकी विकाससम्बन्धी अधुरा काम पूरा गर्ने आश्वासन दिइरहँदा सुदूरपश्चिमवासीले खुसी प्रकट गरे ।
गठबन्धन संस्कृति
नेपालमा लोकतान्त्रिक मूल्य मान्यतालाई जनमानसले अन्योन्याश्रित आवश्यकताका रूपमा अङ्गीकार गरिआएका छन्। यस सन्दर्भमा लोकतान्त्रिक पद्धतिलाई संस्थागत विकासका दिशामा विभिन्न चुनौती हाम्रासामु छन्। लोकतन्त्रका आधारभूत मूल्य मान्यतालाई जनताको चासो, चिन्तनको विषयवस्तु बनाउने विषयमा हाम्रा राजनीतिक दल तथा राज्य सञ्चालनका अङ्गले कुन तथा के कति मानेमा महìव दिइआएका छन्, यी विषयले अहम् महत्व राख्छ।
क्रान्ति दिवसको त्यो उज्यालो दिन
नेपाली कांग्रेसको जन–मुक्तिसेनाले वीरगञ्ज कब्जा गरेर, २००७ सालको जन–क्रान्ति प्रारम्भ गरेको एक ऐतिहासिक दिन हो– कात्तिक २६ गते। वि.सं. २००७ को आश्विन १० र ११ का दिन नेपालको सीमावर्ती स्थान, भारतको बैरगिनियाँमा नेपाली कांग्रेसले सम्मेलन आयोजना ग¥यो। त्यसमा देशको विभिन्न भागबाट र भारतको कतिपय ठाउँबाट आएका करिब तीन सयजति कांग्रेसका प्रतिनिधिहरूले भाग लिएका थिए। त्यही सम्मेलनको सर्वसम्मतिले एकतन्त्रीय राणा शासनको विरोधमा सशस्त्र क्रान्ति गर्ने प्रस्तावलाई पारित ग¥यो।
उपासनाको सर्वोत्तम महिना
वैदिक सनातन धर्म संस्कृतिले समय चक्रलाई विविध अवयवमा विभाजन गरेको छ। सूक्ष्म रूपमा क्षण, लव, पल, मुहूर्तदेखि तिथि, बार, पक्ष, मास, ऋतु, अयन, वर्ष, दशक, शताब्दी र युगआदि अवयव समयका उत्तरोत्तर ठूला एकाइ हुन्। बुझ्न सजिलोका लागि ज्योतिषशास्त्रले समयलाई संवत्सर, अयन, ऋतु, मास, पक्ष, तिथि, बार र नक्षत्र भनी आठ भागमा विभाजन गरेको छ। वर्षचक्रको गणना गर्दा सौर, चान्द्र, नाक्षत्र, सावन आदि शब्दको प्रयोग गरिएको पाइन्छ। वैशाख, जेठ आादि सौर वर्षभित्रका महिना हुन्। यी महिना सालाखाला ३० दिनका हुन्छन्। चन्द्रमाको गतिअनुसार हुने २७ दिनको महिना चान्द्रमास हुन्छ र चन्द्रगतिकै आधारमा समयको अँध्यारो र उज्यालो अवधिलाई कृष्ण र शुक्ल पक्षको नाम दिइएको छ।
दक्षिण एसियाको पीडा
सार्क क्षेत्र भनिने दक्षिण एसिया वर्तमान विश्वको रणनीतिक चासोको केन्द्र बनिरहेको छ। नेपाल, भारत, पाकिस्तान, श्रीलङ्का, भुटान, अफगानिस्तान, माल्दिभ्स र बङ्गलादेशका जनताले भोग्नुपरेका कथा–व्यथा उस्तैउस्तै छन्। प्राकृतिक विपत्ति, धनी र निर्धनबीचको अन्तराल, सामाजिक समस्या, धार्मिक र साम्प्रदायिक तनाव आदिले यस क्षेत्रका अधिकांश जनता पिरोलिएका देखिन्छन् । त्यसमाथि रणनीतिक प्रतिस्पर्धा पनि थपिँदा भविष्यमा अरू अनिष्ट हुने सम्भावना रहेको रणनीतिका जानकारको तर्क छ।
सुख, शान्ति र आनन्दको बाटो
सुखको प्राप्ति हुन्छ, आनन्दको रसास्वादन गर्न पाइन्छ भनेर मानिस चाहिँदो नचाहिँदो अनेकथरी लत, कुलत र दुव्र्यसनमा फस्न पुग्छन्। यस्ता अनेकौँ उदाहरण खोज्न कहीँ टाढा जानु पर्दैन। आफ्नै घर, टोल/छिमेक, नातागोता र समाजमा बग्रेल्ती भेटिन्छन्। मानिसले विवाह गर्छ सुख, शान्ति र आनन्द प्राप्तिका लागि, छोराछोरीको चाहना पनि हुन्छ। कता गएर ? के कस्तो काम गरेर धन÷सम्पत्ति आर्जन गर्न सकिन्छ र सुख, शान्ति र आनन्द प्राप्ति हुन्छ भनी देश/विदेशमा अनेक किसिमका दुःख, कष्ट र हण्डर खान तयार हुन्छ तिनै तीनवटाको तृष्णाले।
सक्षम जनप्रतिनिधि छान्ने अवसर
प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाका लागि आगामी मङ्सिर ४ गते आमचुनाव हुँदैछ। यसका लागि निर्वाचन आयोगले सम्पूर्ण तयारी अन्तिम चरणमा पु-याएको छ भने सरकार पनि सो निर्वाचनलाई सफल तुल्याउन कटिबद्ध देखिएको छ। पाँच वर्षमा आउने यो प्रजातान्त्रिक उत्सवमा भाग लिन जनता उत्सुकतापूर्वक प्रतिक्षारत छन् भने विभिन्न दल तथा स्वतन्त्र उम्मेदवार आफ्ना योजना र घोषणापत्र लिएर आममतदाताबीच उत्साहका साथ पुगिरहेका छन्।
केही समय वृद्ध बाआमालाई
उखान छ ‘आगो ताप्नु मुढाको कुरा सुन्नु बूढाको’ । यो उखानको सान्दर्भिकता कहिल्यै पुरानो हुँदैन। तर व्यवहारमा पुरानो भइसकेजस्तो छ। मान्छेमा आधुनिक प्रविधिलाई पछ्याउन छोडेर कसले सुनिरहन्छ गन्धे बूढाका कुरा भन्ने सोच बढेको छ। कोही पनि बूढाको कुरा सुन्न चाहँदैनन् र मुढाको आगो पनि ताप्न चाहँदैनन्। किनभने सजिलो विकल्पको विकास भएको छ विज्ञान र प्रविधिका कारण। अनि उपेक्षामा परेका छन् बूढा र मुढा दुवै। टीभी, मोबाइल, ट्याब्लेटले बूढाका कुरालाई ओझेल पारेका छन् भने विद्युतीय उपकरणले मुढाको आगोलाई। एकदमै उपेक्षामा परेका छन् बूढा र मुढा दुवै। तर कल्पना गरौँ त, बूढा र मुढा दुवै नभए यो समाज कस्तो हुन्छ होला ?
आदर्श राजनीतिको अपेक्षा
महाभारतको कथाअनुसार आपूm सारथि बनेर कृष्णले अर्जुनलाई युद्धकला सिकाए। अर्जुनलाई शिष्य र कृष्णलाई गुरु मान्ने हो भने महाभारतको यो किस्साबाट शिक्षक मार्गदर्शक र विद्यार्थी कर्मशील हुनुपर्ने आदर्श राजनीतिको दृष्टान्त प्राप्त हुन्छ। युधिष्ठिरको धर्मपरायणता र दुर्योधनको दम्भ अनि निर्णायक भूमिकामा रहेका कृष्णसँग गाँसिएको कथावस्तुमा महाभारतको युद्धले खिचातानी, कटुता, अन्यायका बीचमा पनि सुसंस्कारको पाठ पढाएको छ। धृतराष्ट्रको सत्तामुखी महìवाकाङ्क्षाका सामु धर्म, न्याय र सुशासनकै जित भएको देखाइएको छ।
भूकम्पको सङ्केत
वि.सं. २०७९ कात्तिक २३ गते बिहान २ बजेर १२ जाँदा पश्चिम नेपाल डोटीको खप्तड राष्ट्रिय निकुन्जको खप्तडबाबा आश्रम आसपास केन्द्रबिन्दु भएको ६.६ रेक्टर स्केलको भूकम्प गयो। जसको धक्का कर्णाली र लुम्बिनी प्रदेशसम्म अनुभव गरिएका समाचार आए। त्यसअघि कात्तिक २२ गते राति ९ बजेर ७ मिनेट र ९ बजेर ५६ मिनेटमा सोही क्षेत्र आसपास केन्द्रबिन्दु भएको क्रमशः ५.७ र ४.१ रेक्टर स्केलका भूकम्प गएको थियो। यी भूकम्पले त्यस क्षेत्र आसपासमा केही क्षति र हताहती भएको समाचार आएका छन्।
निर्वाचनमा फेक मिडिया
अघिल्लो चार वर्ष अमेरिकी मिडियाले ‘फेक मिडिया’ को उपाधि पाए। सायद विश्वको शक्ति सम्पन्न देश अमेरिका र त्यहाँका पनि राष्ट्रपतिले नै प्रयोगमा ल्याएकाले होला यो वाक्यांश संसारमा नै प्रयोगमा आयो। खासमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले यो वाक्यांशको प्रयोग गर्नुभएको थियो, अमेरिकी मिडियाहरूका लागि। उहाँले नै अमेरिकाका सबै (एकाधबाहेक) का मिडियालाई यो नामले बोलाउनुहुन्थ्यो। भाषण गर्न गयो कि उहाँले ‘फेक’ मिडियाबाट सुरु गर्नुहुन्थ्यो। पछि पछि त उहाँले फेक मिडिया अवार्ड नै स्थापना गरेको घोषणा पनि गर्नुभयो। र जसले बढीभन्दा बढी फेक (गलत समाचार) सम्प्रेषण गर्न सक्छ उसैलाई सो अवार्ड दिने घोषणा पनि गर्नुभएको थियो।
सार्वजनिक शिक्षामा गुणस्तरको प्रश्न
गुणस्तरीय शिक्षाको गुणस्तर सार्वजनिक वृत्तमा ठूलो बहसको विषय बन्दै आएको छ। यो विषयले नीति, निर्माता, राजनीतिज्ञ, शिक्षक, अभिभावक, विद्यार्थी र आमजनमानसमा ठूलो चिन्ता बढाएको छ। लोकतान्त्रिक मुलुकमा सार्वजनिक शिक्षा पहिलो प्राथमिकतामा पर्नु पर्छ तर त्यसो हुन सकेको छैन। शिक्षाको सुधारका नाममा प्रयोग भइरहने गुणस्तरीय शिक्षाको कहिल्यै सम्मान हुन सकेन। सार्वजनिक शिक्षाको गुणस्तर वृद्धिबाट मात्रै चेतनाको स्तर बढ्नेछ र लोकतन्त्र पनि सुदृढ हुनेछ।
व्यावहारिक धरातलमा घोषणापत्र
आगामी मङ्सिर ४ गते प्रदेश सभा र प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन हुँदैछ। त्यसको लागि निर्वाचन आयोगले सबै तयारी पूरा गरेको विषय सार्वजनिक गरिएको छ। राजनीतिक दल र उम्मेदवार निर्वाचनलाई आफ्नो पक्षमा पार्न लागिपरेका छन्। निर्वाचन आयोगले निर्वाचनको लागि चाहिने मतपेटिका चीनबाट आयात गरेको छ भने अन्य सबै सामग्री भारतबाट आयात गरेको छ। एकातिर निर्वाचनका लागि चाहिने सबै सामग्री विदेशबाट आयात गर्नुपरेको अवस्थाले नेपालको परनिर्भरतालाई प्रतिविम्बित गरेको छ भने देश चरम आर्थिक सङ्कटमा जाँदैछ भन्ने सबालमा बहस हुन थालेका छन्। पत्रपत्रिका, विद्युतीय एवं छापा माध्यममा समेत निर्वाचनको विषयमा बहस तथा पैरवी हुन थालेको छ।
चुनावी आर्थिक मुद्दा
मङ्सिर ४ मा हुन लागेको प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनलाई लक्षित गर्दै सबैजसो राजनीतिक दलले आआफ्नो चुनावी घोषणापत्र सार्वजनिक गरेका छन्। मतदाताहरूलाई आश्वासन दिलाउन तयार पारिएका यी घोषणापत्रमा राजनीतिक, सामाजिक मुद्दाका साथसाथै आर्थिक मुद्दालाई पनि प्राथमिकताका साथ अगाडि सारिएको देखिन्छ। त्यसो त नेपालमा अब राजनीतिक सङ्क्रमणकालको अन्त्य भएको र आर्थिक क्रान्तिको सुरुवात गर्नुपर्छ भन्ने विषयमा प्रमुख दलका नेताको
परराष्ट्र नीतिमा दलीय दृष्टिकोण
नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल पहिलो पटक प्रधानमन्त्री भएपछि पहिलो विदेश भ्रमणस्वरूप सन् २००८ मा चीनमा भएको ग्रीष्मकालीन ओलम्पिक खेलकुद प्रतियोगितामा जानुभयो। नेपालका प्रधानमन्त्री पहिलो विदेश भ्रमणका रूपमा दक्षिणको छिमेकी मुलुक भारत जाने क्रम चलिरहेकोमा दाहालले चीन गएकोमा परराष्ट्र वृत्तमा ठूलो खैलाबैला नै मच्चियो। कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्रीले साम्यवादी राष्ट्र चीन नै पहिलो भ्रमणका रूपमा रोजेको विषयलाई एकथरीले स्वाभाविक ठानेको र हाम्रो स्वतन्त्र परराष्ट्र नीतिको बखान गरिरहेकै बेला उनी स्वदेश फर्केपछि सञ्चारमाध्यमसित “मेरो पहिलो राजनीतिक भ्रम
घोषणापत्रमा नागरिकका अपेक्षा
मानव सभ्यताको विकास क्रममा जब राज्यको स्वरूप निर्माण हुँदै गयो, तब शासनको पनि विकास र विस्तार हुँदै आयो। राज्यको रूपान्तरण र सबलीकरण भए वा हुने गरेको भए तापनि यसको भौगोलिक सिमानामा भने सामान्यतया सीमितता रहन्छ। यसको विपरीत शासनचाहिँ एउटा निरन्तर चलिरहने प्रक्रिया हो। यो आफैँमा सापेक्ष हुन्छ। विशेषतः शासक वा नागरिक दुईमध्ये एकको चाहनामा शासन परिवर्तन हुने गर्दछ। शासकको इच्छाबमोजिम परिवर्तन हुने शासनमा निरङ्कुशता झल्किन्छ, जुन परम्परागत मान्यता र अभ्यास पनि हो। नागरिकको शासनप्रतिको बुझाइले गर्दा शासन व्यवस्थामा परिवर्तन हुन्छ भने त्यसलाई लोकतान्त्रिक शासन भनिन्छ। जसलाई शासनको आधुनिक अवधारणाको रूपमा पनि लिन सकिन्छ। आजको युगमा एउटा असल शा
आचारसंहिताको कसीमा निर्वाचन
आगामी मङ्सिर ४ गते प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाका सदस्यको निर्वाचन हुन गइरहेको छ। सो निर्वाचनलाई स्वच्छ, निष्पक्ष, पारदर्शी तथा भयमुक्त वातावरणमा गराउन निर्वाचन आयोगले आचारसंहिता लागू गरेको छ। सामान्यतः आचारसंहितालाई एउटा नैतिक बन्धनका रूपमा बुझिन्छ तर यसलाई पछिल्ला दिनमा राजनीतिक संस्कारको विकास र कानुनी दण्ड सजायका रूपमा पनि बुझिन थालेको छ। आयोगले मतदानको नजिकका १७ दिन मात्रै उम्मेदवारले आम
वैदिक शिक्षाबाट आदर्श समाज
वैदिक शिक्षाको आधारमा नै आधुनिक शिक्षाले निरन्तरता पाइरहेको छ। वेदको रचना हजारौँ वर्षअघिदेखि ऋषिमुनिहरूले भन्दै आएका कुरा हुन्। यिनै भनाइलाई वेदव्यासले लिपिबद्ध गरेका थिए। आर्यावर्त, हिमवत्खण्ड उद्गम रहेको चार वेद आर्यका ज्ञानका स्रोत थिए। वेदमा आर्यलाई ज्ञानी समुदाय वा सिद्धान्त भनी व्याख्या गरिएको छ। सबै समुदायका व्यक्ति तिनका बुद्धि र क्षमताको सफलतापूर्वक प्रयोग गर्नेलाई आर्य भनिन्थे। मानव सभ्यताका सबैभन्दा प्राचीन ग्रन्थ वेद हो भने त्यसमा पनि ऋग्वेद सबैभन्दा प्राचीन ग्रन्थ हो। दस मण्डल र १,०१७ सूत्रमा विभाजित ऋग्वेदमा राजनीति, कूटनीति, आचार, विचार, परम्पराको पद्यात्मक व्याख्या गरिएको छ। यसमा समष्ठिगत रूपमा आर्यहरूको जीवनशैली र ज्ञानलार्ई परिभाषित गर्ने प्रयास गरिएको छ।
दलीय राजनीतिको ओज
नयाँ राजनेताको उदय र नयाँ नीति सार्वजनिक हुने अस्त्रका रूपमा चुनावलाई चित्रण गरिन्छ। नयाँ नेताको उदय हुन दल नै अनिवार्य आवश्यकता हो भन्ने पनि छैन। दलबिनाको व्यक्तिको राजनीतिमा प्रतिनिधित्व हुँदा लोकतन्त्र संस्थागत हुन सक्दैन भन्ने ठहर कतिपय विज्ञको छ । विज्ञको निष्कर्ष जे भए पनि कहिलेकाहीँ सार्वजनिक क्षेत्रका मानिसले चुनावमा सफलता हासिल गरेर देशलाई समृद्ध पनि बनाएका छन्। स्वतन्त्र व्यक्तिले अक्सर अभिजात वर्ग (एलाइट क्लास)को ठाउँमा आममानिसलाई प्रतिनिधित्व गर्ने खालको कार्यक्रम ल्याएर विजयी बनेको देखिएको छ।
नागरिकको जिम्मेवारी
सङ्घीय र प्रदेश सभा निर्वाचन नजिकिएसँगै राजनीतिक सरगर्मी बढ्न थालेको छ। नयाँ संविधान जारीपछि २०७४ मा पहिलो निर्वाचन भएको थियो। मङ्सिर ४ मा हुने निर्वाचन दोस्रो हो। यो निर्वाचनको छुट्टै महत्त्व र विशेषता रहेको विश्वास छ। यो पटकको प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनपछि नागरिकको स्थानीय आवश्यकताको सम्बोधन हुने आमअपेक्षा छ। अघिल्लो प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनमा विभिन्न दलले नागरिकलाई बाँडेका आश्वासन कतिको पूरा भए, भएनन् भन्नेतर्फ सबैको ध्यान जानुपर्छ। शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, वैदेशिक सम्बन्धका बारे भए–गरेका कार्य, राष्ट्र र राष्ट्रियताको सन्दर्भमा भए–गरेका कार्यको फेहरिस्त मतदाताले माग्नुपर्छ। दलहरूले घोषणा गरेअनुरूपका घोषणापत्रमा उल्लिखित कार्य कतिको पूरा भए, भएनन् सोकोसमेत लेखाजोखा यो
निर्वाचनमा गठबन्धनको सन्देश
आमनिर्वाचन २०७९ अघिल्लो पटकझैँ प्रदेश सभासँगै हुँदैछ। अघिल्लो चुनावभन्दा यस पटकको चुनाव धेरै अर्थमा भिन्न छ। २०७४ को चुनावमा कथित विचार मिल्ने वामपन्थी दलबीच चुनावी तालमेल र एकीकरण गरिएको थियो। तर यस पटक विचार वा अरू केही मिल्ने पार्टी कसैले खोजेको छैन। त्यसबेला स्थानीय चुनाव गर्दै गर्दा कांग्रेस र माओवादीकै सरकार थियो। तर आमनिर्वाचनका बेला एकाएक माओवादीले विजातीयलाई छाड्यो र सजातीय गठबन्धन ग-यो। त्यही गठबन्धनको लाभ लिने माओवादीका नेताहरूलाई यतिबेला लागि रहेको छ विचा
