बिपी र पुष्पलालको प्रेरणा
युगपुरुष विश्वमै बिरलै जन्मन्छन् । समाजलाई दूरगामी दिशानिर्देश गर्ने प्रेरणापुञ्ज भन्न सकिने त्यस्ता युगपुरुषकै कारण समाज परिवर्तनका अनेक ढोका खुल्दै जान्छन् । नेपालको राजनीतिको यो सात/आठ दशकमा अनेक परिवर्तन भए । ती सबै क्रान्तिको जग भने सा
चुरे संरक्षणमा चुनौती
तराई मधेशको जीवनरेखा चुरे क्षेत्र हो । यो प्राकृतिक सौन्दर्यको प्रतीक पनि हो । यसले तराई र पहाडबिच प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षण गर्छ । यो क्षेत्र जैविक विविधता, वन्यजन्तु, वनस्पति र माटोको संरक्षणका लागि महìवपूर्ण मानिन्छ । नदीनालाको उद्गमस्थल पनि हो । य
कर्जाको सही सदुपयोग
बैङ्क तथा वित्तीय संस्था वित्तीय मध्यस्थकर्ता हुन् । खास गरी सर्वसाधारणको निक्षेप नै कर्जाको प्राथमिक स्रोत हो । अर्थतन्त्रलाई गति दिन सरकार तथा केन्द्रीय बैङ्कले कर्जामा प्राथमिकता दिएको हुन्छ । कतिपय अवस्थामा सहुलियतपूर्ण कर्जा प्रवाह गरेको हुन्छ । कतिपय कर्जा अ
हवाई दुर्घटना प्रतिवेदन
विश्वमै सडक यातायातको तुलनामा हवाई यातायातलाई सुरक्षित र छिटो मानिन्छ ।
स्वास्थ्य बिमामा सुधार
लोकतान्त्रिक प्रणाली नागरिकको सर्वोपरि हितका निम्ति अग्रसर रहन्छ । विश्वका धेरै मुलुकमा शिक्षा, स्वास्थ्य, सार्वजनिक यातायात, पिउने पानीलगायतका क्षेत्रमा राज्यले नागरिकको पहुँच विस्तार गर्न अनेकौँ सुविधाजनक व्यवस्था गरेको छ । नेपालको संविधानले लोककल्याणकारी राज्यव्यवस्थाको मर्मलाई पूर्णरूपेण आत्मसात् गरेको छ । शिक्षा, स्वास्थ्यलगायतका क्षेत्रलाई नागरिकको मौलिक हकमा समावेश गरेको छ । तथापि साधन र स्रोतका कमीका साथै कतिपय संस्थागत संर
संसदमा गणपूरक सङ्ख्या
राज्यका तीन प्रमुख अङ्ग मानिने कार्यपालिका, व्यवस्थापिका र न्यायपालिकाको राज्य सञ्चालनमा महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ ।
सुधारतर्फ बाह्य सम्बन्ध
नेपालको परराष्ट्र सम्बन्ध पञ्चशीलको सिद्धान्तमा आधारित छन् । नेपालले पञ्चशीलप्रति आस्थालाई अटुट निरन्तरता दिँदै बाह्य सम्बन्ध विस्तार गर्दै आएको छ । युद्ध तथा तनावपूर्ण विश्वको कतिपय धूमिल छायाँमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध विस्तारमा पञ्चशीलको विशिष्ट महत्व छ । नेपा
सरकारको आशालाग्दो एक वर्ष
अस्थिर सरकार बनाउने खेल अन्त्य गर्दै प्रमुख दुई दल नेपाली कांग्रेस र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले) को समझदारीमा सत्ता सहयात्रा सुरु भएको एक वर्ष आशालाग्दो बनेको छ । कांग्रेस र एमालेबिच भएको सातबुँदे सहमतिको जगमा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री
विदेश भ्रमणको उपलब्धि
पढेर मात्र होइन, परेर पनि जानिन्छ भन्ने नेपाली भनाइ छ । पढेर लिने ज्ञान औपचारिक शिक्षा हो । औपचारिक शिक्षाको आयाम फराकिलो हुँदैन । समय, सन्दर्भ र निश्चित पाठ्यक्रममा आधारित हुन्छ । यसले निश्चित उपलब्धि दिन्छ । यस्तो औपचारिक ज्ञानले प्रमाणपत्र दिई स्तरीयकरण गर्छ ।
विकाससँगै जनसङ्ख्याको गति
विकास र जनसङ्ख्याको गति सँगै हुनु पर्छ । प्रत्येक मानिसले आफ्नो सन्तानवृत्तिलाई धर्तीका लागि उत्तरदायित्वका रूपमा लिनु पर्छ । विकास र समृद्धिसँगसँगै जनसङ्ख्याको समान विकास नभए मानव अस्तित्व खतरामा पर्छ । हिजो जनसङ्ख्या बढेर विस्फोटको समयमा परिवार नियोजनलाई जोड दिइएको थियो । त्यसका लागि परिवार नियोजन गर्ने संस्थाहरू बने । सञ्चार माध्यमले परिवार नियोजनसम्बन्धी सूचना प्रचारप्रसार गरे । जनसङ्ख्या नियन्त्रणमा आयो पनि । आज विश्वव्यापी रूपमै जनसङ्ख्या
त्रिविको साख जोगाउने चुनौती
जल तथा मौसम केन्द्रीय विभागका प्राध्यापक दीपक अर्याल त्रिभुवन विश्वविद्यालयको उपकुलपतिमा नियुक्त हुनुभएपछि बजारमा चर्चा चलेको छ, ‘देश विदेशका मौसमबारे अध्ययन तथा अनुसन्धानमा क्रियाशील व्यक्तिलाई समग्र विश्वविद्यालयको मौसम सुधार्ने जिम्मेवा
प्राकृतिक प्रकोपप्रति सजगता
चीनसँगको व्यापारिक नाका रसुवागढी राम्रो चलनचल्तीमा थियो । १० वर्षअघिको भूकम्पका कारण तातोपानी नाकामा ठुलो क्षति भयो । ठाउँ ठाउँको भिर पहिरोले नाका काममा आउन सक्ने भएन । विकल्पमा रसुवागढी नाका सञ्चालनमा ल्याउन भौतिक पूर्वाधार विस्तार गर्न थालियो । यो नाकालाई २०७४ सालमा नेपाल र चीन दुवैले अन्तर्राष्ट्रिय नाका घोषणा गरेपछि पूर्वाधार अझ राम्ररी विस्तार हुन थाल्यो । सुक्खा बन्दरगाह पूरा हुने क्रममा थियो । कोरोना महामारीका कारण लामो समय काम रोकि
चिकित्सक आन्दोलनको मर्म
जनसरोकारसँग प्रत्यक्ष गाँसिएको चिकित्सा सेवा सधैँ नियमित हुनु पर्छ । कुनै पनि बहानामा यो सेवा बन्द गर्न हुँदैन तर आफ्नो हितमाथि आघात पर्नेबित्तिकै बहानाबाजी गरी सेवा नै बन्द गरेर आन्दोलन गर्नु र आफ्नातर्फबाट भएको गल्ती र कमजोरी स्वीकार नगर्नु विडम्बना हो । चिकित्सक पनि भगवान् होइनन्, काम गर्दा कहिलेकाहीँ गल्ती कमजोरी हुन्छन् । भएका गल्ती कमजोरी स्वीकार गरी यो पेसालाई मर्यादित र व्यवस्थित बनाउन सबै पक्ष सहयोगी बन्नु पर्छ । कुनै पनि सानो निहुँमा पेसाला
सडकले जोडियो हुम्ला
देशमा ७५ जिल्ला रहेकोमा १० वर्षअघिको सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रसँगै दुई जिल्ला थपिए । नवलपरासी र रुकुममा दुई जिल्ला थपिएपछि ७७ भए । देशका ७६ जिल्ला सडक सञ्जालमा समेटिए पनि हुम्ला भने बाँकी नै थियो । सडक जोड्न यसअघि धेरै पूर्वाधार तयार भए पनि कर्णाली कोरिडोरको चुवाखोलामा पुल निर्माण हुन सकेको थिएन । पुल निर्माण हुन नसक्दा राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाका रूपमा अघि बढाएको कर्णाली कोरिडोर अपूरो जस्तै थियो । सो कोरिडोर अन्तर्गत खार्पुना
वायु प्रदूषणको चुनौती
वायु प्रदूषण विश्वव्यापी समस्या हो । हरेक वर्ष हिउँद र खडेरीमा यो समस्या बढी दोहोरिन्छ ।
लोकतान्त्रिक गणतन्त्रका नायक
युग रूपान्तरण गर्ने क्षमता सबैमा हुँदैन । इतिहासको संश्लेषण गर्न सक्ने बिरलै साहसीले वर्तमानको पदचाप पहिल्याउँदै भविष्यको दिशा निर्देश गर्ने हिम्मत राख्छन् । तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले १९ माघ २०६१ को निरङ्कुश स्वेच्छाचारी कुशासन लादेपछि अन्धकार छायो । देश काराबासमा परिणत भयो । नागरिकका सम्पूर्ण स्वतन्त्रता बन्धक भए । प्रेस स्वतन्त्रताको प्राणवायुको नामोनिसान रहेन । सशस्त्र विद्रोही नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) को हिंसात्मक दशकले मुलुक थिलथिलो थियो
हट्यो संवैधानिक अन्योल
संवैधानिक नियुक्तिको विषयलाई लिएर लामो समयदेखि जारी अन्योल अन्त्य भएको छ । सर्वोच्च अदालतको संवैधानिक इजलासले बुधबार संवैधानिक निकायमा नियुक्त ५२ पदाधिकारीको नियुक्ति बहुमत रायका आधारमा सदर गरेसँगै यो अन्योल अन्त्य भएको हो । अब कार्यकाल पूरा गर्न मात्र एक तिहा
