लोकतन्त्रको गरिमा
मुलुकको राजनीतिक कालखण्डमा अनेक परिवर्तन भएका छन् । समयसापेक्ष र जनचाहना अनुसार हुँदै आएका परिवर्तनलाई अनेक तरहले सम्बोधन गर्ने र स्मरण गरिने गरिँदै आएको छ । २००७ सालमा नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा राणा शासन अन्त्य गरिएपछि त्यसको खुसियालीमा फागुन ७ गतेलाई प्रजातन्त्र दिवसका रूपमा मनाउन थालियो । छोटो अवधिमै २०१७ साल पुस १ गते प्रजातन्त्रको हत्या गरेर पञ्चायती व्यवस्था लादिएपछि पुस १ गते पनि तत्कालीन सरकारले दिवसका रूपमा मनाउन थाल्यो । पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्ध निरन्तरको आन्दोलनको बलमा २०४६ सालमा आएर जनआन्दोलन भएपछि यसैको बलमा पुनः प्रजातन्त्र स्था
सहकारीमा गिद्धे दृष्टि
छ दशकभन्दा लामो संस्थागत अभ्यासबाट अगाडि बढिरहेको सहकारी क्षेत्रलाई मुलुकको अर्थतन्त्रको तेस्रो खम्बा मानिँदै आएको छ । मुलुकभर करिब ३२ हजारको हाराहारीमा रहेका सहकारीमध्ये कतिपय ठुला भनाउँदामा आएको विचलनका कारण केही समययता सहकारी क्षेत्र त्रसित छ । सडकदेखि सदनसम्म बहस र विमर्श हुँदै छ । नियम कानुन निर्दिष्ट उद्देश्य अनुरूप कार्य नगरेर केहीले बाटो बिराउँदा ‘एउटाले बिरायो शाखा पिरायो’ भने जस्तै भइरहेको छ । संविधानले नै सार्वजनिक, निजी र सहकारी क्षेत्रको सहभागिता र स्वतन्त्र विकासमार्फत राष्ट्रिय अर्थतन्त्र सुदृढ गर्न सहकारी क्षेत्रलाई प्रवर्धन गर्दै राष्ट्रिय विकासमा अत्यधिक प
बैङ्कसँग जोडिँदै राउटे
मुलुकमा सम्पन्न पछिल्लो राष्ट्रिय जनगणनामा समेटिएका जम्मा १४२ जातजातिमध्ये सम्भवतः एक मात्र फिरन्ते जातिको पहिचान भएको राउटे समुदायलाई समाजको मूलधारमा समाहित गराउने प्रयास धेरैअघिदेखि जारी छ । उनीहरूको स्थायी बसोबास, शिक्षा, स्वास्थ्य र सुरक्षालगायतका कुरालाई व्यवस्थित गर्न तीनै तहका सरकारद्वारा चालिएका अभियानका कारण उनीहरूको जीवनशैलीमा क्रमशः परिवर्तन हुन थालेको छ । त्यसो त केही वर्षअघिदेखि राउटे संरक्षणका ना
लगानीका निम्ति आयोजना
यतिबेला सरकारले तेस्रो लगानी सम्मेलनको तयारीलाई तीव्र बनाएको छ । आगामी वैशाख १६ र १७ गते काठमाडौँमा हुने सम्मेलनले मुलुकको अर्थतन्त्रमा केही समययता देखिएको शिथिलतालाई चलायमान बनाउने आकलन गर्न थालिएको छ । मुलुकको समग्र विकासमा तीव्रतर फड्को मार्नका लागि स्वदेशी पुँजी, प्रविधि र सिपले मात्र सम्भव हुँदैन, बाह्य लगानी आवश्यक पर्छ । विश्व बजारमा लगानी गरेर मुनाफा आर्जन गर्ने वैश्विक प्रवृत्ति छ तर राज्यका ऐन कानुनले लगानीको वातावरण त
सुशासनबाटै समृद्धि
मुलुकको आर्थिक समृद्धिको मूल आधारस्तम्भ भनेकै सुशासन हो । सुशासन कायम नहुँदासम्म विकास र समृद्धि यात्राले गति लिन नसक्ने भएकाले सरकारले यसतर्फ विशेष ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले सुशासन कायम गर्न कुनै कसर बाँकी नराख्ने वचनबद्धता हरेक सभा समारोहहरूमा दोहोर्याउँदै आउनुभएको छ । सरकारले यसबिचमा भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलताको नीति अख्तियार गरेर चालेका कदमले भ्रष्टाचार नियन्त्रण कार्यमा आशा जगाउन थालेको छ । भ्रष्टाचारले लोकतन्त्रका मूल्य, मान्यता, नैतिकता, न्याय र कानुनको शासनलाई चुनौती दिइरहेको सन्दर्भमा सरकारले केही ठुला भ्रष्टाचारजन्य काण्डलाई कानुनी दायरामा ल्याउन सफल भएकाले आमनागरिकमा सरकारप्रतिको विश्वास बढेको छ ।
सुरुङमार्ग पूर्वाधार
मुलुकको आर्थिक समृद्धि हासिल गर्न सबैभन्दा महत्वपूर्ण मानिएको सडक सञ्जाल निर्माणमा केही वर्षयता उल्लेखनीय प्रगति हुन थालेको छ । पूर्व–पश्चिम राजमार्ग (महेन्द्र राजमार्ग) पछि निर्माण प्रारम्भ गरिएका मध्यपहाडी लोकमार्ग, पूर्व–पश्चिम हुलाकी मार्ग र पूर्व–पश्चिम रेलवे विस्तारका काम भइरहेका छन् । यसै गरी उत्तर–दक्षिण सडकका साथै अन्य धेरै सडक निर्माण गरिएर सडक सञ्जाललाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेर सरकारले पूर्वाधार विकासमा गति दिएको छ । यसै क्रममा सडकका अनेक स्वरूप सुरुङमार्ग, अन्डरपास र फ्लाइओभरको चरणमा समेत प्रवेश गर्नुले अबको केही वर्षमा नेपालको सडक यातायात थप सहज हुने छ । यसै सन्दर्भमा राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाको रूपमा लिइएको नागढुङ्गा–सिस्नेखोला सुरुङमार्गको प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले सोमबार सु
भर्ना अभियानको सफलता
प्रत्येक नागरिकको संविधानप्रदत्त मौलिक हकका रूपमा स्थापित शिक्षासम्बन्धी हकबाट कुनै पनि बालबालिका वञ्चित नहोऊ भन्ने उद्देश्यसाथ सरकारले प्रत्येक वर्ष विद्यार्थी भर्ना अभियान सञ्चालन गर्दै आएको छ । राष्ट्रिय जनगणना, २०७८ अनुसार मुलुकको कुल साक्षरता दर ७६.२ प्रतिशत मात्र देखिनुले अझै पनि आधारभूत शिक्षाको पहुँचबाट बाहिरै रहेको २३.८ प्रतिशतलाई शिक्षाको मूल प्रवाहमा समाहित गर्न बाँकी नै रहेको देखिन आउँछ । यसमा पनि महिला साक्षरता दर ६९.४ र
दीपेन्द्रको दुर्लभ कीर्तिमान
सीमित साधनस्रोतका कारण नेपाली खेल क्षेत्र फस्टाउन सकेको छैन । अनेक बाधा र अवरोधले खेल क्षेत्रमा लाग्नेहरू चाहे जसरी उत्साहित हुन सकिरहेका छैनन् । विनियोजित साधनस्रोतको समेत प्रभावकारी प्रयोग हुन सकेको छैन तर पनि नेपालले कतिपय खेलमा अन्तर्राष्ट्रिय स्पर्र्धालाई धेरै अगाडि बढाएको छ । कतिपय खेलाडीले त दुर्लभ कीर्तिमान कायम गर्दै राष्ट्रिय प्रतिष्ठालाई नै उँचो बनाइरहेका छन् । यसै क्रममा नेपाली क्रिकेटले शनिबार महत्वपूर्ण र ऐतिहासिक खुसी दिएको
सुशासनको मार्गदिशा
कुनै पनि मुलुकको समृद्धि यात्राको मूल आधार भनेकै सुशासन हो । सुशासन कायम गर्ने मुख्य जिम्मेवारी सरकारको काँधमा रहेको हुन्छ भने नागरिक तहमा पनि केही अधिकार र कर्तव्य गाँसिएका हुन्छन् नै । मुलुकको सरकार अविच्छिन्न उत्तराधिकारवाला हुँदाहुँदै पनि राजनीतिक परिवर्तनका अनेक आयाममा पछिल्लो सरकारले अघिल्लो सरकारलाई दोष दिने प्रचलन छ । संसद्को आवधिक निर्वाचनमा कुनै पनि दलको एकल बहुमत प्राप्त नभएपछि विकसित दलीय गठबन्धनको संस्कृतिमा सरकार टिकाउन र लडाउन अनेक तिकडम भइरहँदा मुलुकको समृद्धि र सुशासन कायम गर्न सरकारले आशातीत सफलता हासिल गर्न नसकेको टिप्पणी हुने गर्छ । लोकतान्त्रिक मूल्य