युगकवि सिद्धिचरण श्रेष्ठ र उनको काव्यसाधना
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलको प्रमुख आतिथ्यमा ११२ औ“ युगकवि सिद्धिचरणको जन्मजयन्ती समारोहमा आफ्नो स्वागत मन्तव्यको आरम्भमा यो पङ्क्तिकारले भनेको थियो– छ दशकभन्दा बढी लामो समय काव्यसाधनामा संलग्न रही युगकविले एउटा सिङ्गो
म भोको छु (कथा)
मेरो दिमागमा एउटा योजना जन्मियो । यो उपयोगी योजना थियो । यो योजनालाई हुर्काउन मसँग पर्याप्त समय थियो । हतारिनु थिएन । पुनर्विचार गर्न सकिन्थ्यो । यो उमेरमा पनि मनमा सकारात्मक सोचको ठाउँ पाएकोमा म दङ्ग परेँ । दसैँ वर सरिरहेको थियो । म बरण्डामा बसेर घाम तापिरहेको थिएँ । श्रीमती भान्सामा थिइन् । उनी बाहिर आइन् । “ख्वैै घाम ?” तिनी भन्छिन् ।
मन (निबन्ध)
हामीलाई लाग्छ, मन भनेकै मुटु हो । के मन मुटुमै अवस्थित हुन्छ । यो प्रश्न किन पनि जरुरी हुन्छ भने स्नायुरोग विशेषज्ञले मान्छेको भावनात्मक स्थितिलाई मस्तिष्कले महसुस गर्ने दाबी गर्छन् । त्यसो भए हामी किन मन भनेर मुटुलाई सङ्केत गर्छौं ?
गलीगली (नियात्रा)
यो सहर जहाँ म वर्षौँदेखि बसिरहेको छु, निकै नै उदेकलाग्दो बनिदिन्छ कहिलेकाहीँ । यो मुखुण्डो पहिरेका सम्राट्हरूको सहरमा न चन्द्रमाको चादनी देख्छु न जीवनको गरिमा । यहाँ छ त केवल नवधनाढ्यहरूको फुर्ति, तस्कर र बिचौलियाह
भारतको युरोपमा तीन दिन
जता हे-यो त्यतै ठाउँ ठाउँमा झम्म परेका हरिया गोलाकार रुखहरू, जमिनबाट फुत्त बाहिर निस्केर आकाश ताकेर हुत्तिँदै माथि पुगेपछि चारैतिर बान्की मिलेका हरिया पातका छाता आढेर कुखुरीले चल्ला छोपे झैैँ पूर्ण रूपमा विकसित हुँदै
दानदक्षिणा (निबन्ध)
मलाई कसैले टीका लाएर किन पैसो दिने ? दिए भन्दैमा कुनै योगदानबिनाको पैसो मैले खुरुक्क किन लिने ? मनमा प्रश्न उठ्न थालेको धेरै वर्ष भइसकेको थियो । निकै सोचेँ । मेरा नजरमा यसरी दक्षिणा लिनुको औचित्य सिद्ध हुन सकेन ।
सांस्कृतिक तथा साहित्यिक इकोलोजीबारे
परिस्थितिलाई प्रदर्शन गर्ने समग्र अवस्थालाई पारिस्थितिकी भन्न सकिन्छ तर विषय वा प्रसङ्गवशले पारिस्थितिकी शब्दलाई प्राकृतिक पर्यावरण (इकोलोजी) सँग मात्र जोडेर बुझ्ने गरिएको छ । प्राणीहरू (जीव तथा वनस्पति ) र अजैविक वस्तुहरू स
रिसानी माफ होस्
हिजो त्यो सिरानीमा बिसाएको थिए, यो टाउको, हजुरकै टाउकोसित
डोटेली संस्कृतिमा रङ रङ्गिलो पर्व होली
डोटेली संस्कृतिमा हरेक चाडपर्व मनाउने मौलिक विशेषता छ । संस्कृति एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा हस्तान्तरण हुन्छ । यस्तै हस्तान्तरित संस्कृतिक तमाम चाड पर्वमध्येको होली पर्व
समका कृतिमा मनोविज्ञान चिहाउँदा
बालकृष्ण सम तीन वटै विषयमा पारङ्गत थिए । साहित्यका चारै विधा : ‘कविता, नाटक, आख्यान, निबन्ध’मा उनी अब्बल थिए । चित्रकला त उनको रुचिकै विषय– राणाकालीन सभा समारोहमा
बेन्जो (प्रेम कथा)
गोरेटो उहीँ छ । अझै उस्तै, दुरुस्तै पनि । पूर्ववर्ती कालखण्डमा भन्दा झनै खुम्चिए झैँ लाग्छ त्यो गोरेटो । छेउछाउका मसिना बुट्यानहरू र अतिव्रmमणकारी झारले गोरेटोको परम्परागत स्वत्वमाथि धावा बोलिरहेको प्रतीत हुन्छ ।
प्रेम-सम्बन्धका कैयौँ किस्सा
पिरोलिएको मनलाई उत्साहित बनाउने अचुक औषधी हो प्रेम । प्रेमलाई अभिव्यक्त गर्ने कुनै मौसम त हुँदैन । तर फागुनलाई प्रेमिल महिना भन्ठान्छौँ हामी । ठन्डीमा कठ्याङ्ग्रिएका
अमर प्रेमका त्रिमूर्ति
प्रेमको सबैभन्दा बढी व्याख्या कविहरूले गरे । उनीहरूले प्रेमको अनुभूतिलाई शब्दमा उतारे । त्यसै अनुभूतिलाई चित्रकारहरूले रङ्गका माध्यम क्यानभासमा उतारे । मूर्तिकारहरू
समयको तराजुमा यौन साहित्य
पुरुष र स्त्रीबिच हुने प्राकृतिक यौन आकर्षण र त्यस आकर्षणले पैदा गरेका भाव र क्रियाकलापलाई साहित्यका माध्यमबाट उजागर गर्नु नै यौन साहित्य हो । यसमा विपरीत लिङ्गी मात्र होइन
प्रेममा तिमी नै सही थियौ, परिमित (प्रेम कथा)
परिमितका तीन कुरा औधी राम्रा थिए । पहिलो उनको लेखाइ । दोस्रो उनको व्यवहार । र तेस्रो उनको शरीर । उसले उनलाई चिनेको नै उनको लेखाइले हो । उनीसँग नजिक भएको उनको व्यवहारले । उनकै शरीरले लोभ्याएर हो ऊ उनीसँग यति झ्याम्मिएको ।
अपरिभाषित प्रेम
बाहिरबाट हेर्दा घना जङ्जल जस्तै लाग्ने तर भित्र छिरेपछि रमणीय उद्यानका बिचमा एउटा विशाल भवन छ । त्यसको वरिपरि अन्य ससाना तर आकर्षक संरचना छन् । ती संरचना कुनै
![डिभाइस प्रेम [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/160123/conversions/Untitled-2-original-thumb.jpg)
डिभाइस प्रेम [कथा]
बोस्टनबाट न्युयोर्क फर्कने क्रममा थिएँ म । ग्रे हाउन्ड बसको सुखद र आरामदायी यात्रामा पनि मन रमाएको थिएन, एक किसिमको विचलित । स्वभावले त यति छिट्टै विचलित हुने मान्छे त होइन म तर पनि परिस्थितिले बनाइदिँदो रहेछ । बसको त गन्तव्य थियो तर मेरो ? कहाँ गएर टुङ्गिने हो ? मेरो आगत । विगतका एक एक पाना पल्टाएर बिर्सिदिउँ जस्तो पनि नलागेको होइन मैले भोगेको वर्तमान । जीवनको लामो यात्रामा बोस्टनदेखि न्युयोर्कसम्मको पाँचघण्टे यात्रा मेरा लागि बेग्लै थियो । बाध्यता थियो । तीन दशकअघिका समय एक एक गरी पल्टाएर रम्न खोज्छु, कहिले हावाका वेगले त कहिले समय स्वयंले बिथोल्थ्यो मन ।
![साहुजीको उमेर [प्रेम कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/160320/conversions/Untitled-2-original-thumb.jpg)
साहुजीको उमेर [प्रेम कथा]
वसन्तपुरमा मामाको चियापसल असाध्यै प्रसिद्ध रहेछ । तर मलाई भने थाहै थिएन । हुन त सबै प्रसिद्ध कुराका बारेमा जानकारी राख्नु पर्छ भन्ने कहाँ छ र ! यस मामिलामा म अलिक कमजोर पनि छु । सहरमा कतिपय कुरा छ्यापछ्याप्ती भइसकेको हुन्छ । तर मलाई भने ढिलो थाहा हुन्छ । ऊ नयाँ गायक । तर नयाँभन्दा पनि उसलाई सम्भावना भएको गायक मान्न सकिन्छ । उसको नाम अविनाश प्रजापति । एक दिन हामीबिच त्यही प्रसिद्ध चियापसलमा भेट्ने सल्लाह भयो । म
साहित्यमा प्रतीकतावाद र संज्ञान
मानवशास्त्रीहरू भन्छन्– मानिसको आवश्यकतामा संस्कृतिको निर्माण हुन्छ । अर्कोतिर समाजको सदस्यको नाताले मानिसले सिकेका ज्ञान, सिप, कला, रीतिरिवाज, मूल्य, मान्यता, विश्वास, परम्परा सबै संस्कृति हुन् । यसर्थ मानिसले सिकेका भाषा वा साहित्य संस्कृतिका शाखा हुन् । भाषामा विभिन्न सङ्केत हुने भएकाले भाषालाई साङ्केतिक÷प्रतीकात्मक संस्कृतिको शाखामा राखेर अध्ययन गर्न सकिन्छ । अर्कोतिर भाषा स्वयम् सङ्केत (इनकोड) हो । साहित्यमा खास गरी पद्यमा विभि
पिता
ब्यौन्स्तर्न ब्यौन्सर्न मार्तिनसको जन्म नर्वेको उत्तर पहाडी भेगको क्विन्केमा ८ डिसेम्बर १८३२ मा भएको हो । नर्वेली साहित्यमा उनलाई हेनरिक इब्सेनसरह मानिन्छ । कवि, नाटककार, समालोचक, उपन्यासकार एवं आदर्श राजनेताको रूपमा प्रतिष्ठित ब्यौन्स्तर्न ब्यौन्सर्न मार्तिनस १९०३ मा नोबेल पुरस्कारद्वारा सम्मानित भए । उनका कृतिमा गाउँले जीवनको चित्रण गरिएको पाइन्छ । २६ अप्रिल १९१० मा पेरिसमा उनको निधन भो । बिटविन द ब्याटल (१८५७), अ ह्याप्पी ब्वाए (१८६०), पोइम्स एन्ड सङ्स (१८७०), द किङ (१८७७), लभ एन्ड जियोग्राफी आदि उनका प्रमुख कृति हुन् ।
इङ्गमार बर्गम्यानका प्रथम चरणका चलचित्र
संसारमा कतिपय निर्देशक यस्ता छन् जसले आफ्नो प्रथम या दोस्रो चलचित्रदेखि नै परिपक्वता हासिल गरेको देखिन्छ र छोटो समयमा नै स्थापित हुन पुग्छन् । फेरि अर्काथरी यस्ता निर्देशक पनि छन् जसलाई परिपक्वता हासिल गर्न केही समय लाग्छ र केही वर्षपछि मात्रै उत्पात
रामदी पुलमा उभिएर
यतिबेला म रामदीमा कालीगण्डकी महानदीमाथि बनेको सानो पुलमा उभिएको छु । सत्ते, उहिल्यै “रामायणकालमा चौध वर्ष लामो वनवासकालमा भगवान राम, सीता र लक्ष्मणको भ्रमण एवं विश्रामस्थल भएको”
हिउँदे ओलम्पिक भएको सुन्दर प्रकृति
सन् २०२३ अगस्ट ६ को बिहान ६ बजे म पृथ्वीको अति सुन्दर क्षेत्र उत्तर अमेरिकी महाद्वीपको पनि उत्तर पश्चिम कुनामा प्रशान्त महासागरको पानीलाई तलतिर राखेर २००० मिटरभन्दा माथि उचाइका ह
साहित्यमै प्राप्ति
बढ्दै गएको उमेरसँगै आफ्नै अतीतलाई सम्झिँदै जाने हो भने रोमाञ्चित बन्नुपर्ने अनेकौँ प्रसङ्ग छन् उहाँसँग । जोश र जाँगर अहिले पनि त्यत्तिकै छ, ४५ वर्ष पुरानो मधुमेहले बेलाबखत दुःख नदिँदो हो त सव्रिmय भएर लेख्न र कुद्न अझै उत्साह छ
कमाइ र सम्झाइका रसिक
हुँदैन कोही पनि मन नपराउने सङ्गीत । सुनेपछि आवाज मिलेको बाजाको । सुने पनि कानले पहिले । बस्छ गएर थपक्क मनमा नै । मन नपराउने सङ्गीतलाई । हुँदैन सामान्य मान्छे कोही पनि । भए पनि जतिसुकै व्रmुर र रिसाहा । भए पनि स्वरूप र स्वभाव जस्तोसुकै । हुँदैन फरक मन कसैको पनि । नभए पनि बजाएको बाजा मान्छेले । निस्किएको भए पनि स्वतः सङ्गीत प्रकृतिको । बनाउँछ विभोर मन जसको पनि । हुन्छ सामथ्र्य सङ्गीतको यस्तै मनकारी ।
