इतिहास र आख्यानको समन्वय : पुरुष–परीक्षा
पन्धौँ शताब्दीको प्रारम्भमै लेखिएको मैथिली कविकोकिल महाकवि विद्यापतिकृत पुरुष–परीक्षा संस्कृत भाषाको कथासङ्ग्रह मात्र नभई इतिहासको सङ्गालोसमेत हो । उक्त कथासङ्ग्रहको नेपाली संस्करण हालै पाठकसामु आएको छ ।
वीरताको गाथा नालापानी
नेपालीको वीरताको कुरा गर्दा नालापानी किल्लाको लडाइँ र त्यो लडाइँमा बलभद्र कुँवरको साहसिक युद्ध कलाको कुरा नेपाली इतिहासको अध्ययनमा धेरै पटक आउने गर्दछ तर त्यो वीरताको इतिहास बोकेको स्थान अ
तीर्थस्थल धनुषाधाम
प्रत्येक वर्ष माघेसङ्क्रान्तिका दिनदेखि नै शुभारम्भ हुने धनुषाधामको मकर मेला प्रथम मकरका रूपमा विधिवत् शुभारम्भ भएको छ । यस धामको धार्मिक गाथा जनकपुर धामको पावन भूमि मिथिलासँग नै गाँसिएको छ
अभियानबाटै सफल युवा
इन्डोनेसियाका पूर्वराष्ट्राध्यक्ष सुकार्नोले भन्नुभएको छ, “मलाई मातृभूमिप्रति गौरव र माया गर्ने दस युवा देऊ, तिनीहरूबाट नै म संसार बचाउन सक्ने छु ।” सुकार्नोको यही पङ्क्तिबाट युवाको परिभाषा प्रस्ट हुन्छ । यु
जाडो र फेसन
भनिन्छ, “फेसन गर्नेहरूलाई कुनै पनि मौसमले छेक्दैन । चिसो होस् वा गर्मी मौसम आफूलाई फेसनेबल बनाउनेको जमात बढ्दो देखिन्छ ।” शिरदेखि पाउँसम्म शरीरलाई न्यानो बनाउने खालका लुगा मात्र नभएर फेसनेब
भावनाको मोती कसरी सजाउ (कविता)
किन छरिन्छ भावनाको मोती उनेको थिए जतन साथ मनको माला
गजल
उसलाई मन पर्दैन भने बोलुँ म किन ऊ नै रहर गर्दैन भने बोलुँ म किन ।
अस्ताए चञ्चल
ठट्टै ठट्टामा आठ दशकको उमेर टेकेपछि विश्वम्भर चञ्चललाई आफ्नो विश्वास सार्थक भएको मात्र होइन, अझै केही वर्ष मजाले बाँचिन्छ भन्ने आत्मविश्वास पलाएको छ । ‘तर रोगले ओछ्यानमा थला परेर बाँच्न चाहिँ नपरोस्’ भन्नुुहुन्छ उहाँ ।
आस्थाको केन्द्र देवघाट
माघेसङ्क्रान्तिसँग देवघाटको धार्मिक एवंं सांस्कृतिक महìवको सम्बन्ध जोडिएको छ । सरसर्ती हेर्दा माघेसङ्क्रान्ति हुन्थेन भने देवघाटको पहिचान पनि नरहने देखिन्छ । त्यसैले माघेसङ्क्रान्ति र देवघाटको सम्बन्ध अ
मनमोहक बढैयाताल
बर्दिया जिल्लाको ठुलो तालमध्येको एक ताल हो बढैयाताल । यसको क्षेत्रफल १०९ बिघा चार कट्ठा १७.५ धुर रहेको छ । समुद्र सतहदेखि १४६ मिटर उचाइमा रहेको यो तालको गहिराइ तीनदेखि सात फिटसम्म रहेको छ ।
काठमाडौँलाई महासागरको पानी उपहार
जहाँ जे चिजको उत्पादन बढी हुन्छ, त्यहाँ त्यस वस्तुको मूल्य कम हुन्छ र जहाँ कम उत्पादन हुन्छ त्यहाँ त्यसको महìव अधिक रहन्छ । भूपरिवेष्टित देश नेपालको राजधानी काठमाडाँैलाई समुद्रवेष्टित अस्ट्रेलियाको पानी
सरसफाइमा अलमलिएका सहर
प्रकृति र मानवबिचको अन्तरसम्बन्ध सहरतर्फको बसाइँसराइले थप चुनौतीपूर्ण बनाइदिएको छ । मानव जति सभ्य, सुसंस्कृत र इमानदार बन्दै जान्छ, त्यति प्रकृतिले पनि दीर्घजीवन र सफलता प्रदान गर्ने हो । दुवैले एक अर्कालाई बचाउनु पर्छ । यस्तो संवेदनशील सम्बन्धलाई बुझ्न सबैको छाती फराकिलो हुनै पर्छ । राज्य, सङ्घ संस्था र व्यक्तिका विचार, कार्यशैली र मनोविज्ञान नफेरिएसम्म स्वच्छ हराभरा सहरको परिकल्पना गर्न सकिँदैन ।
चरैवेति–चरैवेति
कहिलेकाहीँ मन अलिक भावुक हुन्छ । तरल भएर समयका गहिराइमा बग्छ । समयका सन्नाटामा-जीवनका शून्यतामा-परिस्थितिका एकान्तमा-भीषण मौनताका मौन–कोलाहलमा नदी झैँ कलकलाउँदै बग्छ र शनैः शनैः बगिर
गोलभेँडा यात्रा र प्रयोग
सम्पूर्ण सब्जीमा गोलभेँडाले विशेष स्थान ओगटेको पाइन्छ । दैनिक खानपिनका लागि नभइनहुने गोलभेँडा जुनसुकै तरकारीमा मिल्न सक्ने भएकाले तरकारीको राजा पनि भनिन्छ । यसमा गुणै गुण भएकाले
पाका मान्छे (कविता)
साठी कटेका वा जङ्कु गरेका बुढाबुढी हैनन्, मान्छे हुन् पाका ।
पृथ्वीनारायण (कविता)
ध्रुवताराका जस्तै अनेकौँ लोककथा सुन्दै दरबारमा हुर्केको युवराज जोसजाँगर र बुद्धिले
मजबुरी (कविता)
देशको बलो छानो धुरी समाएर, त्यो युवक बसेको छ मजबुरी समाएर ।
धर्तीको स्वर्ग मुस्ताङ
चारैतिर लमतन्न सुतेको सेता हिमाल । छर्लङ्ग खुलेको आकाश । मनमोहक भूगोल । ऐतिहासिक, धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थल एवं ताल तलैया । पुरातात्त्विक संरचना, स्थानीय मौलिकता र ऐतिहासिक गुफा । पठारको प्राकृतिक सुन्दरता, तिब्बती सं
संरक्षण खोज्दै मटिहानी
जसरी जनकपुर त्रेताकालिन मिथकको रुपमा राजा जनक, भगवान राम र माता जानकी (सीता)सँग जोडिएको छ । त्यस्तै त्रेताकालिन एउटा मिथक बनेको छ महोत्तरी जिल्लाको मटिहानी । त्रेताकालमा माता जानकीको विवाहोत्सवको लागि मटिहानीमै रहेको लक्ष्मीसागर सर (पोखरी)बाट माटो खनिएको किम्बदन्ती छ । त्रेता युगमा मर्यादा पुरुषोत्तम रामचन्द्र एवं
गद्दीको सपना (कथा)
जुँगेमुठे ठान्दारले जुँगा मठार्दै करायो–“मासाला अतभातेहरु तिमीहरुलाई काठमाडौँ पैदल चलान कसरी भने, एक चौकीबाट अर्को चौकीसम्म हुलाकीले चिठीपत्र र हुलाक बुझाएझैं बुझाउने हो ।” तम्तयारी अवस्थामा उभिएका तीनजना राइफलधारी तर्फ फर्केर आदेश दियो,“बुझ्यौ केटाहरु ।” “बुझिम् साप ।” भनेर सलाम ठोक्दै तनक्क तन्किए । ठान्दारले निधारमा हात मल्दै भन्यो “कतै भाग्न खोजे त्यहीँ गोली ठोकेर गाडिदिनु । अत जाओस् तर गोली खेर नजाओस् । लौ हिंडिहाल ।” फूर्तिसाथ प्रहरीहरुले राइफल लोड गरे । प्रत्येकको पछाडि एक प्रहरी र उसले बोकेको थ्री नट थ्री राइफल, ६–६ राउन्ड गोली सहित टोली चलान भयो ।
गीत
समयको टाँगोमा यति लामो डोरी टाँग्याकी तिमीले जताबाट हिँडे पनि मलाई अल्झाई मात्र रह्यो फनफनी घुमिरहन्छन् पट्यारलाग्दा रातहरू बन्दैनन् ती दिनहरू मैले द्विप जति नै बाले पनि ।
आमा (कविता)
मैले जित्दा पदक भिथ्र्यौ म लड्दा तिमी गिथ्र्यौ तिम्रो शरीर धुँवा बनेर आकाशतिर हराएको क्षण दैवले तिमीलाई मन पराएको क्षण
तिम्रो साथमा जिउँदा (कविता)
तिम्रो साथमा जिउँदा जिन्दगी नै बेग्लै हुन्छ हाँसी हाँसी साथमा यात्रा गर्दा पनि हुन्छ सजिलो हुन्छ जिन्दगीमा सँगै यात्रा गर्दा तिमी कहाँ हुन्छौ यो मनलाई छोएर हेर्दा
उपलब्धिपूर्ण बौद्धिक उपहार
मानवलगायत सम्पूर्ण जैविक जगत्को उत्पत्ति एवं विकास कसरी भयो र कसरी चलिरहेछ ? यो सांसारिक प्रपञ्च किन छ ? कुन प्रयोजनका निमित्त छ ? मानव जीवनको प्रयोजन र लक्ष्य के हो ? यस्ता प्रश्नहरूबारे जिज्ञासा राखेर लेखिएको दर्शनको पुस्तक हो ‘जिज्ञासा’ । जीवन र जगत्बारे अनेकौँ जटिल प्रश्नका विषयमा सत्यको खोजी गर्ने उद्देश्य दर्शनले राखेको हुन्छ । यही सत्यको खोजीका निम्ति गणितशास्त्रका विद्वान् अनुसन्धाता प्राध्यापक डा. होमनाथ भट्ट
ऐतिहासिक कुर्लेगढी
धनकुटाको चौबिसे गाउँपालिकाभित्र विभिन्न ऐतिहासिक स्थल छन् । तीमध्ये कुर्लेगढीको ऐतिहासिक महत्व ठुलो छ । हुन त हाल यो ऐतिहासिक गढीको भग्नावशेषको कुनै निशान भने छैन । यो गढी रहेको थुम्कोलाई अहिले पनि ‘गढीगाउँ’ भनिन्छ । यस ठाउँमा कुरुले तेनुपा माध्यमिक विद्यालयको भवन बनेको निकै वर्ष भयो । साविकको कुरुले तेनुवा गाविस र हाल चौबिसे गाउँपालिकाको वडा नम्बर ३ मा स्थित यो गढी रहेको स्थानमा विद्यालय भवन निर्माणका क्रममा यसका सबै भग्नावशेष नामेट हुन पुग्यो ।
