पूर्वमुख्यमन्त्री चाम्लिङलाई अभिनन्दन
डा. डिल्लीरमण रेग्मी अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति पुरस्कारबाट २०७८ भारतीय सिक्किम प्रदेशका पूर्वमुख्यमन्त्री पवन चाम्लिङ सम्मानित हुनुभएकोमा विभिन्न संस्थाले उहाँलाई बधाई तथा अभिनन्दन गरेका छन् । बानेश्वर बहुमुखी क्याम्पसमा आयोजना भएको कार्यक्रममा पूर्वमुख्यमन्त्री चाम्लिङलाई बधाई तथा अभिनन्दन गरिएको हो । मुख्यमन्त्री चाम्लिङले गमलामा पानी हालेर कार्यक्रमको उ्घाटन गर्न‘भएको थियो ।
गौतम बुद्ध पुस्तक विमोचन
अनुसन्धानकर्ता शैलेन्द्रबहादुर थापाद्वारा लिखित पुस्तक विश्व शान्तिका अग्रनायक गौतम बुद्ध नामक पुस्तक विमोचन आइतबार स्वयम्भूको महाचैत्य परिसरमा गरिएको छ । उक्त पुस्तकको विमोचन लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालय कीर्ति सुलक्षण विहारका प्राध्यापक डा. नरविक्रम थापा, बौद्ध दर्शनका विद्वान् अनुसन्धानकर्ता वसन्त महर्जन, विद्वान् कृष्णबहादुर थापालगायतका व्यक्तिले गर्न‘भएको हो ।
साहित्यिक रचनालाई निरन्तरता दिन अध्यक्ष ओलीको आग्रह
नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष एवम् पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले साहित्यिक रचनाहरुलाई निरन्तरता दिन स्रष्टाहरुलाई प्रोत्साहित गर्नुभएको छ । छिन्नलता गीत पुरस्कार गुठीले आईतबार यहाँ आयोजना गरेको कार्यक्रममा अध्यक्ष ओलीले गीत, संगीत, गायनसहितको साहित्यिक रचनालाई निरन्तरता दिन स्रष्टाहरुलाई आग्रह गर्नुभएको हो ।
स्रष्टाहरूलाई सम्मान गर्नु राष्ट्रिय दायित्व हाे : प्रधानमन्त्री देउवा
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले विभिन्न विधाका स्रष्टाहरूलाई सम्मान गर्नु राष्ट्रिय दायित्व भएको बताउनुभएको छ । आइतबार संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालयले आयोजना गरेको विभिन्न विधाका श्रष्टाहरुलाई पुरस्कार वितरण समारोहमा बोल्दै उहाँले सो धारणा राख्नुभएको हो ।
सगरमाथा साहित्य प्रतिष्ठानको अध्यक्षमा अजित चयन
सगरमाथा साहित्य प्रतिष्ठानको नयाँ अध्यक्षमा अजित उत्सव चयन भएका छन् । प्रतिष्ठानको हिजो सम्पन्न केन्द्रीय कार्यसमितिको भर्चुअल बैठकले अजित उत्सवलाई केन्द्रीय अध्यक्षका रुपमा चयन गरेको हो ।
‘मभित्रको जोश जाँगर अझै घटेको छैन’
भोजपुर जिल्लाको दिङ्ला साङ्राङ गाउँमा जन्मिनुभएका वरिष्ठ साहित्यकार दधिराज सुवेदीको समाजसेवा अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष हो । विराटनगरलगायत देशका विभिन्न क्षेत्रमा स्थापित सामाजिक, साहित्यिक धार्मिक, सांस्कृतिकलगायत थुप्रै संस्थामा विभिन्न पदमा रहेर उहाँ विगत ५० वर्षदेखि यस क्षेत्रमा लागिरहनुभएको छ । दर्जन बढी पुरस्कार तथा सम्मानबाट सम्मानित भइसक्नुभएका सुवेदी राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबाट ‘प्रज्ञा साहित्य पुरस्कार’बाट पनि सम्मानित भइसक्नुभएको छ । उहाँसँग साहित्य र समाज सेवाको विषयमा केन्द्रित रहेर गोरखापत्रका लागि सुकृत नेपालले गर्नुभएको कुराकानीको सार :
नेपाली भाषामा ब्रह्माण्डपुराण
ब्रह्माण्डपुराणको नेपाली अनुवाद हालै प्रकाशनमा आएको छ । यसको अध्यायगत सारांशका रूपमा नेपाली अनुवाद गरिएको हो । जयतु संस्कृतम्का अध्यक्ष डा. बद्री पोखरेलद्वारा अनुदित प्रस्तुत पुराण ब्रह्मदेखि ब्रह्माण्डसम्मका १८ वटा महापुराणमध्ये अन्तिम पुराण हो । डा. पोखरेलले यसअघि नै विभिन्न महापुराणहरू अनुवाद गरी प्रकाशित गराउँदै आउनुभएको छ । प्रस्तुत पुराण यसैभित्र अर्को कडी हो । वैदिक ग्रन्थहरूमा उल्लेख भएअनुसार संसार परब्रह्मको खेल हो । जब ब्रह्ममा एकबाट अनेक हुने इच्छा जागृत हुन्छ तब आफ्नै शरीर विस्फोट गरेर नानारूप धारण गरी खेल्छन् र खेल्न पुगेपछि सारा सृष्टिलाई आफैँमा समेट्दै शून्यमा विचरण गर्न पुग्छन् ।
‘जयप्रकाश नारायण जीवनी र विचार’
समाजवादी नेता जयप्रकाश नारायणको जीवनीमा आधारित कृति ‘जयप्रकाश नारायण जीवनी र विचार’ सार्वजनिक गरिएको छ । नेपाली कांग्रेसको इतिहासका लेखक प्रा.डा. राजेश गौतमले उक्त कृति तयार पार्नुभएको हो । समाजवादी आन्दोलनका अग्रज नेता जयप्रकाश भारतको सत्ता राजनीतिबाट सधैँ अलग भई अलग्गै खालको राजनीतिक पहिचान बनाउनुभएको लेखक गौतमले बताउनुभयो ।
‘हिति प्रणाली’ सार्वजनिक
पद्मसुन्दर जोशीको बृहत् अनुसान्धानात्मक कृति ‘हिति प्रणाली’ सार्वजनिक भएको छ । “हिति प्रणाली भने एउटा ऐतिहासिक प्राविधिक चमत्कार नै हो, किनभने यसले झन्डै दुई हजार वर्षदेखि पानीको बहाब व्यवस्थापन गरेको छ,” लेखक
फोटोग्राफी कार्यशाला सम्पन्न
नेपाल ललितकला प्रज्ञाप्रतिष्ठान, वास्तुकला तथा अन्य सिर्जनात्मक कला विभागद्वारा आयोजित चारदिने डिजिटल आर्टस् फोटोग्राफी कार्यशाला बुधबार सम्पन्न भएको छ । बुधबार आयोजित कार्यक्रममा कार्यशालामा सहभागीलाई प्रमाणपत्र वितरण गरिएको छ ।
नाटक मञ्चनमा थपिएको उत्साह
कुनै बेला कारोनाले थलिएको रङ्गमञ्च अहिले फेरि जाग्न थालेको छ । काठमाडौँका नाटकघरहरूमा भिन्न–भिन्न स्वादका नाटक मञ्चन हुन थालेका छन् । दर्शकहरूमा नाटक हेर्ने उत्साह र जाँगर थपिँदै गएको छ । नाटकघरहरूमा दर्शकको भीडभाड र उनीहरूको मागले गर्दा प्रायः नाटकहरूको समयसीमा पनि थपिएका छन् ।
भाषामा सरकारले चासो दिएन : आयोग अध्यक्ष
भाषा आयोगका अध्यक्ष डा. लवदेव अवस्थीले भाषाको संरक्षण र प्रवर्धनमा सरकारले चासो नदिएको बताउनुभएको छ । आयोगले बुधबार आयोजना गरेको सञ्चार माध्यममा ‘भाषा प्रयोगको अवस्था र भावी चिन्तन’ सन्दर्भमा आयोजना गरेको अन्तरिक्रयामा उहाँले त्यस्तो बताउनुभएको हो ।
मातृभाषा पत्रकारितालाई सहयोग गर्न आग्रह
बहुभाषिक पत्रकारको संरक्षण र दक्षता बृद्धिका लागि मातृभाषाका पत्रकारितालाई यथोचित सहयोग गर्न मातृभाषी पत्रकारले सरकारसँग आग्रह गर्नुभएको छ । मातृभाषामा पत्रकारिता गर्ने पत्रकारको पहिचान हुन नसकिरहेको भन्दै सो क्षेत्रमा कार्यरत पत्रकारले सरकारसँग सो माग गर्नुभएको हो । नेवाः पत्रकार राष्ट्रिय दबूले मंगलबार यहाँ आयोजना गरेको मातृभाषा पत्रकारिता दिवस कार्यक्रममा मातृभाषी पत्रकारले सो माग गर्नुभयो ।
प्रेम, विवाह र वैदेशिक अध्ययनमा केन्द्रित ‘मोचन’
अमेरिका पुगेको एक नेपाली जोडीबीच भयङ्कर मनमुटावपछि पुरुषले पत्नीलाई परित्याग गरेको र नेपाल आएर अर्की महिलासँग बिहा गरी आफ्नो विद्यावारिधि पूरा गरेका विषयमा केन्द्रित एक उपन्यास अहिले बजारमा छ ।
मोम्चोको दोस्रो संस्करण प्रकाशित
पत्रकार तथा कथाकार वसन्त पराजुलीको मोम्चो कथा सङ्ग्रहको दोस्रो संस्करण प्रकाशित भएको छ । दोस्रो संस्करण बजारमा आएको कृति प्रकाशन संस्था भुँडी पुराण प्रकाशन प्रालिका प्रबन्धनिर्देशक केशव पराजुलीले जानकारी दिनुभयो ।
सगरमाथा क्षेत्रमा फ्रान्सेली फिल्म ‘दिग्वी’को छायाङ्कन
फ्रान्सेली फिल्म ‘दिग्वी’को छायाङ्कन नेपालमा हुने भएको छ । फ्रान्सेली भाषामा निर्माण हुने फिल्मको छायाङ्कन काठमाडौँ र सगरमाथा क्षेत्रको नाम्चे आसपासमा हुने भएको हो ।
कर्णालीका कुसंस्कार समेटिएको नाटक ‘कुटिरो’
नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानको आयोजनामा असार १२ गतेदेखि सुरु भएको ‘बहुभाषिक नाट्य उत्सव २०७९’ को अन्तिम दिन कर्णाली खस संस्कृति संरक्षण केन्द्र (जुम्ला)को अवधि भाषाको ‘कुटिरो’ मञ्चनसँगै नाट्य उत्सव सकिएको छ ।
‘जीवंत भोजपुरी मजबुन’ पुस्तक सार्वजनिक
काठमाडौं असार १८ गते। भाषाविज्ञ तथा राजनीतिज्ञ डा. गोपाल ठाकुरद्वारा लिखित ‘जीवंत भोजपुरी मजबुन’ पुस्तक सार्वजनिक भएको छ।लिंकम युरोपा जर्मनीबाट प्रकाशित अनुसन्धानमूलक उक्त ग्रन्थमा भोजपुरी रहनसहन, भेषभूषा, संस्कृति, भाषा, लोककथा, दैनिकी, घरेलु काम, अन्तर्वार्ता, मनोवाद, संवाद लगायतका सामाजिक, सांस्कृतिक तथा जनजीवनका विभिन्न पक्ष समोवश छन्। ग्रन्थकार डा. ठाकुरले भोजपुरी भाषा, संस्कृति, रहनसहन, रीतिथिति, जनजीवन, कृति, खाद्य प्रणाली लगायतका विविध पक्षलाई बुझ्न कृतिले मद्दत गर्ने बताए। उनले भने, ‘अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा जसले भोजपुरी बुझेका छैनन् तिनका लागि समेत कृतिले सहयोग पुर्याउँछ। साथै शब्दकोशको काम गर्नेका लागि समेत यसले मद्दत पु¥याउँछ।’ उनका अनुसार भोजपुरी शब्दको प्रयोग कसरी भएको छ त्यसलाई थाहा पाउनका लागि समेत पुस्तक निकै उपयोगी छ।कृतिमा विभिन्न १३ वटा अलग अलग विधाको खोजी गरिएको छ। भोजपुरी संस्कृति, समाज, कृषि, पाककला, लोकवार्ता, पर्यावरण लगायतका विविध पक्ष समेटिएको उक्त कृतिमा विभिन्न व्यक्तिका अन्तर्वार्ता, अनुभव, लोककथा आदि रहेका छन्। यो कृतिको प्रस्तुतिकरण, अन्तर्राष्ट्रिय ध्वनी वर्णमालामा नेपालको भोजपुरी क्षेत्रको रुपमा परिचित बारा–पर्साको बोलीलाई केन्द्रविन्दुमा राखी लेखकद्वारा अन्तर–रेखीयकरण प्रस्तुति गरिएको छ। जसमा देवनागरी, अन्तर्राष्ट्रिय ध्वनी वर्णमाला, रुपविन्यास, शाब्दिक अनुवाद र स्वतन्त्र अंग्रेजी अनुवाद रहेका छन्। साथै कृतिमा भोजपुरी भाषाका ध्वनीशास्त्रीय, रुप वर्णात्मक, रुपात्मक, रुप वाक्यात्मक लगायतका पक्षहरूको वर्णनसहित शब्द र खण्ड राखिएको छ। तिनीहरूलाई शब्द वा वाक्य पहिलो पटक देवनागरीमा प्रस्तुत गरिएको लेखकले जानकारी दिए।
मधुवनी आर्ट अर्थात् मधेशको संस्कृति
३० वर्षदेखि मधुवनी आर्टसँग जोडिनुभएका कलाकार कनकका अनुसार मिथिला आर्टको दुई इतिहास विशेष मानिन्छ। पहिलो, भारतसँग जोडिएको छ।
जगदीश घिमिरेको नाटक 'साबिती' मञ्चन
काठमाडौं, असार १८ गते । थिएटर भिलेजले चर्चित साहित्यकार जगदीश घिमिरेको कथा 'साबिती' मा आधारित भएर नाटक मञ्चन गरेको छ । विमल सुवेदीको परिकल्पना र निर्देशन, जेनी सुनुवारको सहायक निर्देशनमा नाटक मञ्चन भएको हो । नाटकको प्रमुख भूमिकामा चर्चित भारतीय रङ्गकर्मी अनुराधा मजुमदार हुनुहुन्छ जो नेपाली रङ्गमञ्चकी एक प्रत्यक्ष सारथी हुन् । 'साबिती’ नाटक थिएटर भिलेजले यसअघि २०७० सालमा 'सत्यमोहन जोशी नाटकघर' उद्घाटन गर्दा पहिलो पटक मञ्चन गरेको थियो । तर, प्राविधिक कारणले उक्त नाटक पहिलो सो नसकिँदै रोकिएको थियो । त्यसपछि सन् २०१९ मा यही नाटक नयाँ दिल्लीस्थित नेपाली दूतावाससँगको सहकार्यमा साउथ 'एसियन युनिभर्सिटीमा' मञ्चन भएको थियो ।त्यही वर्ष भारतकै जम्बुमा भएको अन्तर्राष्ट्रिय नाट्य महोत्सवमा पनि यसले सहभागिता जनाएको थियो । हिन्दी भाषामा रुपान्तरण भएको उक्त नाटकलाई वर्तमान नेपाली समय अनुकूल हुने गरी पुनः रुपान्तरण गरेर प्रस्तुत गर्न लागिएको हो । यो संस्करणको नेपाली रुपान्तरण विमल सुवेदी र सुरज सुवेदीले गर्नुभएकाे हाे ।धेरै पहिले लेखिएको भए पनि 'साबिती' कथाले समाजमा विद्यमान विविध विसङ्गतिको असली स्वरुप देखाउने निर्देशक विमल सुवेदी बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार यो कथा नाटकमा प्रस्तुत भएको हेर्ने जगदीश घिमिरेको ठूलो धोको थियो । तर, पहिलो प्रस्तुति रोकिएपछि पुनः प्रस्तुति हुनुअघि घिमिरेको निधन भयो । 'नेपाली रंगमञ्चमा धेरैजसो विदेशी नाटकको अनुवाद मात्र गरिने हुँदा थिएटर भिलेजले नेपाली नाटक तथा साहित्यलाई अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा लैजाने आफ्नो उद्देश्यअनुरुप पहिलो कदमका रूपमा यसै नाटक मञ्चन गर्ने सङ्कल्प गरेका थियौँ,' उहाँ भन्नुहुन्छ।अभिनयका लागि हाल नेपालमा रहेकी चर्चित रङ्गकर्मी तथा हरियाणास्थित स्टेट युनिभर्सिटी अफ पर्फर्मिङ एण्ड भिजुअल आर्ट्सको अभिनय विभाग प्रमुख अनुराधा मजुमदार भन्नुहुन्छ, 'यस कथाले अनेकौँ आयातित वाद र विश्वव्यापीकरणमा अडेस लागेका ती स्वरुप अनि त्यसकै आडमा रहेका पितृसत्ता, सामाजिक विभेद, राजनीतिक विसङ्गति अनि शिक्षा र स्वास्थ्यको संवेदनाहीन कालो व्यापारीकरणलाई उदाङ्गो पारेको छ ।' थिएटर भिलेजले भर्खरै नारायण वाग्लेको चर्चित उपन्यासमाथि आधारित नाटक 'पल्पसा क्याफे' पनि मञ्चन गरेको थियो ।
‘नेवाः पहिचान र विविध आयाम’ विषयमा दुई दिने राष्ट्रिय कार्यशाला
लि नेवाः अर्गनाईजेशन नेपाल च्याप्टरको दुई दिने ‘नेवाः पहिचान र विविध आयाम’ राष्ट्रिय कार्यशाला गोष्ठी यहाँस्थित नयाँबजारको एक पार्टी प्यालेसमा शनिबार पनि हुँदैछ । कार्यशालामा नेवाः पहिचानसँग जोडेर पत्रकारिता, पहिचानजनित अधिकार, भाषा, कला संस्कृतिका विभिन्न विधामा १२ जना व्यक्तित्वहरुले कार्यपत्र प्रस्तुत गर्ने कार्यक्रम रहेकाे छ ।
शास्त्रीको लेखकीय दस्तावेज
समय समयमा सग्ला लेखहरूको सँगालो प्रकाशित भइरहनु नेपाली साहित्यको उन्नयनमा सुखद पक्ष हो । २०७९ साल जेठमा प्रकाशित ‘हरिहर शास्त्रीका सिर्जना’ पुस्तक यसको उदाहरण हो । पूर्वीय दर्शनमा आधारित आध्यात्मिक चेतना जगाउने १७ वटा कृतिहरूको सबल सिङ्गो माला हो यो कृति । वि.सं. १९८० मा काठमाडौँमा जन्मिएर २०३४ सालमा दिवङ्गत हुनुभएका श्रद्धेय शास्त्रीका यस कृतिमा कविता सङ्ग्रह चार, खण्डकाव्य सात, महाकाव्य तीन, जीवनी रहेका छन् । कृति शास्त्रीको लेखकीय दस्तावेजको पहिचान बनेको छ । कृतिमा सङ्ग्रहित रचना वि.सं. २०२३ देखि २०३० सम्म जम्मा सात वर्षको छोटो अन्तरालमा गरिएका हुन् ।
![जेथाजमानी [निबन्ध]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/15946/conversions/876-original-thumb.jpg)
जेथाजमानी [निबन्ध]
ओर्लिरहेको हिउँदको दिन ! संसारमा घामपानीबारे अनेक तर्क भइरहेका छन् । भुइँ छोडेर कुरा गरिरहेकै छ– बहसले । सुनेसम्म गर्ने हो भने ढाडमा बर्सिने घाम र तातोलाई बिदा गर्नुपर्छ । पिइरहेको पानीलाई किलकिलेमुनि खसाल्ने कुरामा एक दिन ख्याल गर्नैपर्छ । छतमा छु घरको । तीन जना नानीहरू बसेका छन् मेरै वरिपरि । नानीहरू जाडोको बिदामा घर कुरुवा भएका छन् । निकै दिनदेखि ती किताब र कापी बोकेर छतको घाममा सेकिन आउँछन् । आज तिनका छेउमा छु म । किताबले घेरिएका ससाना नानीहरू ।
‘द हिमालयन’ लोकार्पण
भुटानी मूलका अमेरिकन नागरिक नर प्रधान ‘मित्र’द्वारा लिखित पुस्तक ‘द हिमालयन’ गायनका सर्जक व्याकुल माइलाको प्रमुख आतिथ्यमा लोकार्पण भएको छ । जङ्गवीर गुभाजु श्रेष्ठ प्रतिष्ठानको आयोजनामा भएको समारोहमा प्रमुख अतिथिसहित सभापति बाबुराम श्रेष्ठ ‘वर्षा’, लेखककी आमा पदममाया प्रधान, इन्ट्रा फाउन्डेसनका अध्यक्ष डिल्ली अधिकारी, वरिष्ठ साहित्यकार डा. दामोदर पुडासैनी, पद्मकन्या क्याम्पसकी प्राध्यापक अनुपमा रेग्मीलगायतले पुस्तकको लोकार्पण गर्नुभएको थियो । पुस्तकको अङ्ग्रेजी संस्करण अमेरिकामा यसअघि नै विमोचन भइसकेको छ भने नेपाली अनुवाद जितेन्द्र श्रेष्ठले गर्नुभएको हो ।
असारे भाका : गीतमै प्रेम, वियोग, सुख र दुःख
असारको महिना मानो रोपेर मुरी उब्जाउने समयको रुपमा लिइन्छ। असारमा रोपाइँसँगै विभिन्न मिथक जोडिएका छन्। असार १५ मा दही चिउराको जति महत्त्व छ उस्तै असारे गीतको महत्त्व रहेको छ।
