सुकृत नेपाल
विद्युतीय मञ्चमा फस्टाउँदै साहित्य
राम्रो कविता लेख्दा कसलाई सुनाउने होला भनेर अब भौँतारिँदै हिँड्नु पर्दैन । अहिले आफूले सिर्जना गरेका रचना सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरेर, वाचन गरेको भिडियो हालेर वा लाइभ गरेर एकै पटक लाखौँ श्रोतालाई सुनाउन सकिन्छ । सूचना प्रविधिमा आएको विकासले अन्य क्षेत्र जस्तै साहित्य क्षेत्रले पनि फस्टाउने मौका पाएको छ ।
राम र लङ्केशको लडाइँ ‘आदिपुरुष’
हामी भगवान् रामको कथा जति पटक हेर्छौं र सुन्छौँ, त्यति नै पटक त्यो नयाँ लाग्छ। कुनै पनि धार्मिक प्रसङ्गमा रामको कथा उल्लेख हुनासाथ हामीमाझ निर्देशक रामानन्द सागरले निर्माण गर्नुभएको रामायणको दृश्य सजीव रूपमा आउँछ तर धेरै नयाँ पुस्ताले भने त्यो अवसर पाउन सकेका छैनन्। पौराणिक महाकाव्य रामकथासँग नयाँ पुस्तालाई परिचित गराउन निर्देशक ओम राउतल चलचित्र ‘आदिपुरुष’ पस्कनुभएको छ।
डिजाइनरलाई मनसुन फेसनको चटारो
नेपालमा मनसुन भित्रन थालेको समाचारले किसानलाई त उत्साहित बनाएको छ नै फेसनको व्यापार व्यवसाय गर्दै आएका डिजाइनरहरूलाई पनि उत्तिकै चटारो थपिएको छ । मनसुन सुरु भएसँगै बाटाघाटामा पनि बढी हिलो र धुलोमैलो हुन्छ, हल्का चिसो बढेको महसुस हुन्छ । यस्तो बेला नियमित काममा जाँदा होस् वा विशेष समारोह वा पार्टीमा जाँदा कस्तो पहिरनमा हिँड्ने भन्ने चिन्ता जो कसैलाई पर्छ । मानिसमा पर्ने यस्तै चिन्तालाई कम गर्न काठमाडौँका फेसनमा डिजाइनरहरू लागिपरेका छन् ।
तारिफयोग्य ‘नीरफूल’
विनाशकारी भूकम्पले गर्दा हराएकी छोरी नभेटिएपछि आमाबुवाको मनमा परेको छटपटी र असह्य पीडाको कथा हो, चलचित्र ‘नीरफूल’ । चलचित्रभित्र दुई वटा कथा पस्कन खोजिएको छ । एउटा छोरी खोज्न भौँतारिएका आमाबुवाको कथा अर्को गाउँमा आयआर्जन राम्रो गर्न नसकेपछि आफूले चाहँदा नचाहँदै पनि रोजगारीका लागि बिदेसिनुको पीडाको कथा ।
प्रतिस्थापन कला ‘डुङ्गा चिया घर’
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा यति बेला राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी २०८० चलिरहेको छ । सातै प्रदेशका कलाकृति प्रदर्शनीमा छन् । समसामयिक कला, हस्तकला, लोक कला, प्रतिस्थापन कला, थाङ्का तथा पौभा कलालगायत विभिन्न किसिमका ६९५ कलाकृति राखिएको छ । यसैबिच कलाकार रवीन्द्र श्रेष्ठलाई विगत झैँ यस पटक पनि केही नयाँ ढङ्गको केही नयाँ कुरा गरुँ भनेर जोस चल्यो ।
राम्रो र खराबबिचको लडाइँ ‘ट्रान्सफर्मर’
हलिउड चलचित्र ‘ट्रान्सफर्मर’ को फ्रेन्चाइज २००७ मा सुरु भएको थियो। चलचित्र ‘ट्रान्सफर्मरः राइज अफ बिस्ट्स’ अघि यसका सात वटा फ्रेन्चाइज चलचित्र प्रदर्शन भइसकेका छन्। यस पटकको कथा नयाँ शत्रुसँग भिडन्तको बारेमा हो जो ग्रहहरूलाई निल्न बाहिर आउँछ। ट्रान्सफर्मर रोबोट हुन् जुन आफ्नो पहिचान लुकाएर कार वा ट्रकका रूपमा मानिसमा अवस्थित हुन्छन्। अटोबोट्स भनिने यी एक प्रकारका रोबोटमा आधारित ‘ट्रान्सफर्मर फ्रेन्चाइज’ दर्शकमाझ अहिले निकै लोकप्रिय छ।
भाषाबाट चिनिएकी मिस पबी
सामाजिक सञ्जालका विभिन्न ‘प्लेटफर्म’ मध्ये टिकटक अत्यन्त लोकप्रिय छ । टिकटकमा चाँडोभन्दा चाँडो स्थापित हुन कतिपयले भड्किला पहिरन, नवशृङ्गार वा अभिनय गरेर सर्वसाधारणको मन जित्ने प्रयास गर्दै आएका छन् तर अन्यभन्दा पृथक् रूपमा टिकटकमा प्रस्तुत भएर पवित्रा साकी अर्थात् मिस पबीले दुई चार लाख होइन करिब दस लाख सर्वसाधारणको मन जितिसक्नुभएको छ, त्यो पनि एक वर्षको बिचमा ।
भरिभराउ नाटकघर उत्साहित रङ्गकर्मी
कोभिड–१९ का कारण थलिएकोे नेपाली रङ्गमञ्चमा यति बेला उत्साह छाएको छ । सर्वसाधारणको नाटकप्रतिको मोह देखेर रङ्गकर्मीमा खुसी छाएको छ । यति बेला सर्वसाधारणकै माग अनुरूप नाटकहरू मञ्चन भइरहेका छन् । यसले गर्दा नाटक मञ्चन गर्नेहरूमा प्रतिस्पर्धा बढेको देख्न पाइन्छ ।
पुरानो कपी ‘जरा हट्के जरा बच्के’
सानो सहरको कथालाई निर्देशक तथा सहलेखक लक्ष्मण उतेकरले युवाको चाहना, आकाङ्क्षा, महत्त्वाकाङ्क्षा र विचारलाई प्रायः चित्रण गर्दै आइरहनुभएको छ । चलचित्र ‘लुका छुपी’ र ‘मिमी’ पछि, उहाँले रोमान्टिक कमेडी ‘जरा हट्के जरा बच्के’ मा एउटा सानो सहरको कथा पस्कन खोज्नुभएको छ। चलचित्रको कथा घरपरिवारमा आउने उतारचढावमा नै केन्द्रित छ।
भोजपुरी चित्रकलामा रमाएका अन्सारी
वीरगन्ज निवासी अजमद अली अन्सारी पेसाले कलाकार हुनुहुन्छ । उहाँ चित्रमा रङ कोर्ने काम गर्नुहुन्छ । उहाँले बनाउनुभएका चित्रकला अहिले नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको प्राङ्गणमा चलिरहेको ‘राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी २०८०’ र नेपाल आर्ट काउन्सिलमा प्रदर्शनीमा राखिएको छ ।
दर्शक पाउनै धौ धौ
नेपाली चलचित्रमा दर्शकले खोज्ने भनेको राम्रो कथावस्तु र मनोरञ्जन नै हो जुन अहिले फेरि खस्किन थालेको प्रतीत हुन्छ । पछिल्ला केही समयमा केही यस्ता चलचित्र पनि आए जसले दर्शकको मन मात्र जितेनन् व्यावसायिक रूपमा पनि उल्लेखनीय सफलता हात पा¥यो । महापुरुष, कबड्डी ४, छक्कापञ्जा ४, जारी त्यसका उदाहरण हुन् तर अहिले प्रदर्शनमा रहेका ‘प्रसाद २’, ‘हल्कारा’, ‘हुक्का’, र ‘टुल्की’ चलचित्रले भने खासै दर्शक तान्न सकेका छैनन् । प्रदर्शनको तयारीमा रहेका ‘नाङ्गो गाउँ’ ‘भष्मे डन’ ‘दिमाग खराब’ ‘महाजात्रा’ लगायतका चलचित्रको मूल्याङ्कन हुनै बाँकी छ ।
लोकगीतको बढ्दो लोकप्रियता
सङ्गीत मन नपर्ने वा सङ्गीतले मन नछुने मान्छे विरलै होलान् । यद्यपि, कस्तो सङ्गीतमा रमाउने भन्ने विषय व्यक्तिको उमेर वा परिवेश अनुसार फरक हुन सक्छ । युवावस्थामा पप रकमा रम्नेहरू परिपक्व हुँदै जाँदा आधुनिक वा कालजयी गीतमा रमाउँछन् भने आफ्नो जन्मथलो र गाउँठाउँबाट टाढिएपछि भने त्यही परिवेशको लोकभाका र लोकदोहोरीप्रति रुचि बढ्न सक्छ ।
रङ्गमञ्चमा ‘मृत्यु कुण्ड’ र ‘चे इज ब्याक’
आफ्नो देश छाडेर कसैलाई पनि विदेशिने रहर हुँदैन तर नाटक ‘मृत्यु कुण्ड’ आफ्नै देशमा बसेर काम गर्ने सपनालाई चकनाचुर पारेर विदेश पलायन हुने युवाको कथा हो । काठमाडौँबाट उड्न लागेको जहाजभित्र विमान परिचारिकाले त्यहाँभित्रका नियम उद्घोष गरेसँगै विमानले उडान भर्न थाल्छ । विमानमा रहेका नेपाली युवा वैदेशिक रोजगारीमा जाँदै छन् । साथै कोही पढ्नका लागि अस्ट्रेलिया जाँदै छन् । यसरी विदेशिनु युवाका आ–आफ्नै कारण र बाध्यता छन् ।
सुन्दर बन्ने रहर
शृङ्गार गरेर हिँड्नु अधिकांश नारीको चाहना हुन्छ। गाउँ वा सहर बस्ने, घरेलु वा कामकाजी महिलाले धेरथोर शृङ्गार गरेकै हुन्छन्। पुराना पुस्ताका महिलाले शृङ्गारलाई सौभाग्यको परिपूरक मान्थे र धार्मिक संस्कारमा वर्णन गरिएका १६ शृङ्गार (टीका, गाजल, चुरा, पोते आदि) लगाउनुलाई आफ्नो दिनचर्यासँग जोड्थे। अहिलेका पुस्ताले शृङ्गारलाई व्यक्तित्व विकाससँग जोड्न थालेका छन्। उनीहरू प्राकृतिक शृङ्गारभन्दा पनि कपाल काट्नु, रङ्गाउनु, आँखीभौँ मिलाउनु, अनुहार र शरीरका रौँ हटाउनु, विभिन्न किसिमका व्रिक्रम र जेल प्रयोग गरेर छाला राम्रो बनाउनु जस्ता कृत्रिम शृङ्गारलाई अपनाउन थालेका छन्। उनीहरू सौन्दर्यका साथै छालाको स्वास्थ्यमा सचेत रहन थालेका छन्।
सत्य कथामा आधारित : ‘दी केरला स्टोरी’
निर्देशक सुदिप्तो सेन निर्देशित चलचित्र ‘दी केरला स्टोरी’ हिन्दु केटीहरूको कथित धर्म परिवर्तन र कट्टरपन्थीको वरिपरि घुमेको छ। चलचित्र केरलाका तीन युवतीको सत्य कथामा आधारित छ। अनुसन्धान अधिकारीहरूमाझ घेरिनुभएकी फातिमा उर्फ शालिनी उन्नीकृष्णन (अदा शर्मा) ले आफ्नो डरलाग्दो र पीडादायी विगत सुनाउँदै चलचित्रको कथा सुरु हुन्छ। मानिसहरू आइएसआइएसमा कसरी पुग्छन् भन्ने कुरालाई चलचित्रले व्याख्या गर्न खोजेको छ।
