ठाँटीको घाम उपन्यास सार्वजनिक
साहित्यकार टङ्कबहादुर भट्टराईले लेख्नुभएको ‘ठाँटीको घाम’ नामक उपन्यास सार्वजनिक (विमोचन) गरिएको छ । घटस्थापनाको अवसर पारेर सदरमुकाम फुङ्लिङमा आइतबार आयोजित कार्यक्रमबीच सो उपन्यास सार्वजनिक गरिएको हो ।
कथा जस्तै लाग्ने विगत
चलचित्रको नायकलाई पनि मात दिने व्यक्तित्वसँगै देखिएको सक्रियताले तीसको दशकमा नाम जस्तै बन्नुभएको थियो राजकुमार थापा । यतिखेर उहाँको नाम धेरैले थाहा नपाएको नाम पनि हुन सक्छ । हामी विगत बिर्सन्छौँ, वर्तमानमा रमाउँछौँ, सुनौलो भविष्यको कल्पनामा । जीवनको उर्वर समय साहित्य, सङ्गीत, खेलकुद, प्रशासनमै
द्वन्द्व र युद्धको ऐना
ऐना–केही चिजलाई जस्ताको तस्तै प्रतिरूप देखाइदिने वस्तु, दर्पण । ऐना रामलाल जोशीको सुदूरपश्चिमका दुःख पीडाका घटनालाई उनेर बनाइएको कथानकका कथाहरूको सङ्ग्रह (२०७२) पनि हो । ऐना झ्यालको पुतली ऐनालाई प्रतीकात्मक रूपमा प्रस्तुत गरिएको सुजित बिडारी निर्देशित चलचित्र (२०७९) । ऐना जोडिएका यी दुई हालैका उदाहरणीय विषय हुन् । ऐना (२०७७) कांग्रेसका तत्कालीन प्रवक्ताले चलाएको एउटा टेलिभिजन कार्यक्रम पनि हो ।
ग्रिसमा वाइनका देवता खोज्दा
एथेन्समा संसारको पहिलो थिएटर ! म एकाएक उत्साहित हुन्छु । त्यस ऐतिहासिक स्थानमा स्पर्श गर्न मन उद्वेलित हुन्छ । नाटकप्रेमी मेरो मनमा अचानक जिज्ञासाका पर्दाहरू खुल्न थाल्छन् । आतुरता प्रकाशको गतिमा दौडन्छ । मेरा पाइला त अझै एथेन्सको एक्रोपोलिसमै छन् । एक्रोपोलिसमा अवस्थित एथेना देवीको मन्दिरबाट थिएटरलाई चियाउने प्रयास गर्छु । ठिक मुनि अलिकति भिरालो परेको ठाउँमा छ ‘द थिएटर अफ डायोनाइसस ।’ खासै ठम्याउन सक्दिनँ । विलम्ब नगरी एक्रोपोलिस डाँडाबाट खुत्रुक खुत्रुक उत्रन्छु तलतिर । समथर जमिनमा लम्किरहेको छु लमकलमक । हिँडिरहेको छु एउटा आदिम बा
‘मिडिया, महिला र म’ लोकार्पण
पत्रकार अमृता लम्सालको ‘मिडिया, महिला र म’ पुस्तकको लोकार्पण गरिएको छ । अक्षर क्रियसनद्वारा शुक्रबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा पत्रकार लम्सालले आफ्नो पत्रकारिताको यात्रा र नेपालमा महिला समानताको मुद्दालाई स्थापित गराउन विविध माध्यम र भूमिकामा रहेर गर्नुभएको सङ्घर्षबारे लेख्नुभएको छ ।
‘शिल्प तथा डिजाइन’ विषयको अध्ययन सुरु
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान र काठमाडौँ विश्वविद्यालयबिच बिहीबार ललितकलाका विविध क्षेत्रमा सहकार्य गर्ने गरी सम्झौता भएको छ । कार्यक्रममार्फत विश्वविद्यालयले स्नातक तहको ‘शिल्प तथा डिजाइन’ विषयको औपचारिक सुरुवात पनि गरेको छ । समझदारीपत्रमा प्रतिष्ठानका कुलपति नारदमणि हार्तम्छाली र विश्वविद्यालयका उपकुलपति प्राडा भोला थापाले हस्ताक्षर गर्नुभयो ।
डा. अधिकारीद्वारा लिखित पुस्तक ‘विवाहअगाडि विवाहपछाडि’ सार्वजनिक
डा. राजु अधिकारीद्वारा लिखित नयाँ पुस्तक ‘विवाहअगाडि विवाहपछाडि’ सार्वजनिक भएको छ । योग विज्ञान तथा जीवनशैली प्रशिक्षक अधिकारीको यो १४ औँ कृति हो ।
शिक्षामा समानता खोज्दै नाटक ‘कालो अक्षर, रातो अक्षर’
शिक्षामा देखिएको वर्गीय खाडल चिर्न गरिएको विद्यार्थी आन्दोलनको अगुवाइ गर्ने दुई नेताहरू चिया पसलमा आन्दोलनमा देखिएका समस्या र यसको गन्तव्यबारे समीक्षा गरिरहेका हुन्छन् ।
युवा पुस्ताले धानेको रङ्गमञ्च
पछिल्लो समय नेपाली रङ्गमञ्चको गतिविधि बढिरहेको छ । राजधानीका प्रायः सबै नाटकघरका साथै राजधानीबाहिर पनि नियमित नाटक मञ्चन हुन थालेका छन् । त्यसमाथि रङ्गमञ्चमा आकर्षित हुने युवाको सङ्ख्या पनि उत्तिकै बढ्दो छ । रङ्गमञ्चमा आएकामध्ये केही युवाको आसलाग्दो काम र सक्रियताले नयाँ पुस्ताले रङ्गमञ्चलाई पुरानै अवस्थामा सक्रिय बनाउने आशा गर्न थालिएको छ । केही समययता पुराना नाट्य संस्थाहरू पुनर्गठन हुँदै सक्रिय छन् । ती संस्थाको सक्रियतासँगै नयाँ पुस्ता पनि बढिरहेका छन् । केही चुनौतीसँगै रङ्गमञ्चमा राम्रो सम्भावना देखिएको छ । त्यसलाई व्यावसायिक र व्यवस्थित गरेर अगाडि बढ्न सके भविष्य राम्रो रहेको रङ्गकर्मीको भनाइ छ ।
कवि प्रतीकको ‘यौटा सपनाको अवसान’
अर्थर मिलरले लेख्नुभएको ‘डेथ अफ सेल्सम्यान’ को नेपाली संस्करण ‘यौटा सपनाको अवसान’ सार्वजनिक गरिएको छ । नाटक ‘यौटा सपनाको अवसान’ ०७९ चैतमा मण्डला थिएटरमा मञ्चन गरिएको थियो । ललितपुरमा आयोजित एक कार्यक्रममा कवि तथा अनुवादक विप्लव प्रतीक, निर्देशक अनुप बराल र गोविन्द पराजुली, साउन्ड र प्रोडक्सन डिजाइन देव न्यौपाने, नाटककै कलाकारहरू दिया मास्के, विकास जोशी, सुरज मल्ल, अभिषेक खड्का र अविरलप्रताप अधिकारीले नाटकको पुस्तक विमोचन गर्नुभएको हो ।
स्रष्टा सम्मानित
प्रेमध्वज प्रधान फाउन्डेसनले प्रेमध्वज प्रधान सम्मान एवं विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमको आयोजना गरेको छ । फाउन्डेसनका अध्यक्ष शान्तबहादुर शाक्यको अध्यक्षता तथा वरिष्ठ नृत्य निर्देशक भैरवबहादुर थापाको प्रमुख आतिथ्यतामा सांस्कृतिक संस्थान नाचघर जमलमा आयोजित कार्यक्रममा स्रष्टाहरूलाई सम्मान गरिएको थियो ।
‘तिम्रो खुशी’ को लोकार्पण
गीतकार लक्ष्मणकृष्ण ताम्राकारको गीति आल्बम ‘तिम्रो खुशी’ आइतबार कुपण्डोलमा लोकार्पण गरिएको छ । लामो समयदेखि उपन्यास विधामा कलम चलाउँदै आउनुभएका ताम्राकारले क्यान्सरजस्तो जटिल रोगलाई जितेर केही समय यता गीत रचनातर्फ लाग्नुभएको छ ।
गुरुङलाई सिर्जनशील कला पुरस्कार
फडिन्द्र अधिकारीलेखनाथ, असोज २१ गते । युवा कलाकार ज्योति गुरुङ शनिबार पुरस्कृत हुनुभएको छ। गृहनगर पोखरामा उहाँको एकल चित्रकला प्रदर्शनीकै दिन सिर्जनशील कलाकार समूहले पुरस्कृत गरेको हो । गण्डकी प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खड्का ‘बिखर्ची’, अग्रज कलाकार दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ लगायतले पुरस्कार राशि नगद १५ हजार र सम्मानपत्रले उहाँलाई सिर्जनशील युवा कला पुरस्कार २०८० बाट सम्मानित गर्नुभएको हो। कलाकार विश्वरत्न शाक्यद्वारा स्थापित यो पुस्कार १९ औँ पटक प्रदान गरिएको हो । यो पुरस्कारबाट सम्मानित हुनेमा गुरुङ पहिलो महिला कलाकार हुनुहुन्छ । कलाकार गुरुङले आफ्नो जन्मभूमिमा पहिलो एकल कला प्रदर्शनीकै दिन सम्मानित हुने विरल अवसरले आफू उत्साहित भएको बताउनुभयो । “मैले परिवार र अग्रज कलाकारबाट कला सिकेँ, अझै सिक्दै छु । पुरस्कारले सिकाइलाई थप ऊर्जा दिएको छ,” उहाँले भन्नुभयो ।देशमा एक दर्जनभन्दा बढी र विदेशमा आधा दर्जन कला प्रदर्शनी गरिसक्नुभएकी गुरुङको शनिबार भएको ‘स्टेप टु द नेचर’ शीर्षकको प्रदर्शनीमा दुई दर्जन चित्रकला प्रदर्शनिमा राखिएको छ। पानी रङ प्रयोग गरी उहाँले पोखरा र आसपासको प्रकृति र मानव जीवनलाइ क्यान्भासमा उतार्नुभएको छ ।कार्यक्रममा अग्रज कलाकार दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ले सिर्जनशील कलाकार समूहको स्थापना र पोखरेली कलाकारको एकताबारे प्रकाश पार्नुभयो । प्रतिष्ठानका कुलपति बिखर्चीले कलाको महत्व बुझाउन विद्यालय तहबाटै कला शिक्षण गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
देवेन्द्र गौतम पुरस्कार घिमिरेलाई
वरिष्ठ पत्रकार देवेन्द्र गौतमको प्रथम स्मृति दिवसको अवसरमा भक्तपुरमा दुई स्रष्टालाई सम्मान गरिएको छ । नेपाली साहित्यिक पत्रकारिताको उन्नयनमा समर्पित रही रहँदै आउनुभएका रचना साहित्यिक पत्रकारिताका प्रधान सम्पादक रोचक घिमिरेलाई २०८० सालको देवेन्द्र गौतम पत्रकारिता पुरस्कार अर्पण गरिएको हो । पुरस्कारको राशि एक लाख रुपियाँ रहेको छ ।
‘धम्मपद’ को लोकार्पण
पूर्वसचिव धनबहादुर तामाङ पाख्रिनले तामाङ भाषामा अनुवाद गर्नुभएको ‘धम्मपद’ को लोकार्पण गरिएको छ । जेचुन साङ्गे खाण्डो रिम्पोछे (जुनामाया थिङ) लगायतले नेपाल तामाङ पत्रकार सङ्घद्वारा शनिबार काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा पुस्तक लोकार्पण गरिएको हो ।
बद्रीविक्रम वाङमय पुरस्कारबाट डा. गैरे र अभिलाषी सम्मानित
कर्मयोगी बद्रीविक्रम थापाको नाममा स्थापित ‘कर्मयोगी बद्री विक्रम पूर्णिमा वाङ्मय पुरस्कार–२०८०’ बाट साहित्यकार डा. नारायणप्रसाद शर्मा गैरे र कवि नवीन अभिलाषी सम्मानति हुनुभएको छ ।
कविहरूको कोठे बैठक आयोजना
गुञ्जन नारी साहित्य संस्थाकी अध्यक्ष कथाकार जलेश्वरी श्रेष्ठको आयोजनामा कोठे बैठक (कवि गोष्ठी) सम्पन्न भएको छ ।
गायिका स्याङ्तानलाई सर्वोत्कृष्ट तामाङ सेलो गायिकाको अवार्ड
‘दोस्रो राष्ट्रिय एक्टिभ म्युजिक अवार्ड २०८०’ मा सर्वोत्कृष्ट तामाङ सेलो गायिकाको अवार्ड गायिका सुस्मिता स्याङ्तानले प्राप्त गर्नुभएको छ । तामाङ सेलो गीत ‘सगुन छ्योइजी’बाट उनले अवार्ड प्राप्त गर्नुभएको हो ।
पुस्तक समीक्षा : ‘शब्दबिम्बमा सत्यमोहन’का बहुआयाम
‘हितोपदेश’ सुभाषित श्लोकको संस्कृतमा एउटा उक्ति छ, ‘एकश्चन्द्रस्तमो हस्ति न च तारागणोकपि च’ अर्थात् “आकाशमा करोडौँ ताराहरू छन् ।
![घर [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/125179/conversions/Untitled-1-original-thumb.jpg)
घर [कथा]
सय वर्षअघिको घर त होइन यो । सय वर्षअघिकै भए पनि नियति यही नै थियो । संरक्षण गर्न लायकको थियो त्यो । कारण यो पुरातात्त्विक सम्पदा पनि होइन । पुरातत्वको दृष्टि सबैतिर पुगेको पनि हुँदैन तर यस घरमा जन्मेकाहरूको घर संरक्षणमा केही कर्तव्य बन्थ्यो भनिए पनि ती अहिले कताकता गइसके । घर खाली छ । भन्नाले अधिकांश चोटाकोठाहरू खाली छन् । घर बुढो भइसक्यो । यसमा बस्नेहरूले छाडेको पनि तीन पुस्ता लाग्न थालेको छ । जति पुस्तान्तर भए पनि घर उदास छ । घरले रमाइलो अनुभव गर्न पाएको छैन । उति बेला घरमा दसैँ, तिहार र तिज पर्व आउँथे । घरमा हल्लीखल्ली भइरहन्थ्यो । मानौँ संसारभ
नयाँ पुस्ताले बुझ्नैपर्ने सम्बन्ध
धेरै समयपछि पहिलोदेखि अन्तिम पृष्ठसम्म पूरै पढेको सायद ‘जीवन्त सम्बन्ध’ मेरो पहिलो पुस्तक हो । पुस्तक पढ्ने रुचि हुँदाहुँदै पनि व्यस्त दैनिकीका कारण सम्भव भएको थिएन । २४० पृष्ठको यस पुस्तक पढ्न भने एक साता लाग्यो । यस पुस्तकले आकर्षित गर्नुको मुख्य कारण यसमा व्यक्त गरिएका विचार वा घटना मेरै आफ्नै जस्ता र मेरै वरिपरि घटेका घटनाको वृत्तान्त जस्ता छन् । त्यसैले म वित्तीय क्षेत्रको व्यक्तिले साहित्यिक कृतिका बारेमा लेख्दै छु ।
‘कालो अक्षर रातो अक्षर’ मञ्चन
नाटक ‘कालो अक्षर रातो अक्षर’ को काठमाडौँ बत्तिसपुतलीस्थित शिल्पी थिएटरमा मञ्चन सुरु भएको छ। नाटकमा शिक्षा प्रणालीमा भइरहेको विकृति, विद्यालयमा विद्यार्थी आन्दोलनले पारेको प्रभावको विषय समेटिएको छ। शैक्षिक क्षेत्रका विसङ्गति, शिक्षाको व्यापार, युवा विद्यार्थीको बाध्यात्मक बहिर्गमन र त्यसलाई ओत दिने विकृति नाटकमा उजागर गर्न खोजिएको छ । नाटकमार्फत अहिलेको शिक्षा प्रणालीले सामाजिक संरचनामा पारेको प्रभाव, विश्व श्रमबजारमा विद्यार्थी बनेर बिदेसिनुपर्ने युवाको बाध्यता, विद्यार्थी आन्दोलन आफैँभित्रको समस्या, युवाको विद्रोहलगायतका मुद्दालाई देखाउन खोजिएको छ । नाटकले आजको राज्यसत्ता र प्रणालीलाई बारम्बार प्रश्न गरिरहन्छ । नाटक शिक्षा क्षेत्रको अहिलेको यथार्थमा लेखिएको छ ।
नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश प्रकाशनको तयारी
काठमाडौँ महानगरपालिकासँगको सहकार्यमा नेपालभाषा एकेडेमीले नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश प्रकाशन गर्ने भएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय चित्रकला प्रदर्शनी (फोटो फिचर)
योगं पिकासोको आयोजनामा पाँच दिने तेश्रो अन्तर्राष्ट्रिय 'चित्रकला प्रदर्शनी २०२३' बिहीबारबाट सुरु भएको छ । पाटन संग्रहालयको प्रेक्षालयमा प्रदर्शनीमा राखिएको चिकलामा कला, संस्कृतिका चित्रकला समावेश गरिएको छ । नेपाल र अन्तर्राष्ट्रिय चित्रकारहरुले आफ्नो चित्र प्रदर्शनीमा राखिएको छ । नेपाल सहित ८ राष्ट्रका १८ चित्रकारहरुले सो प्रदर्शनीमा भाग लिएका थिए । यस चित्रकला प्रदर्शनीका सहभागी राजेश महर्जनका अनुसार यस चिकला प्रदर्शनीले देश विदेश बिच संस्कृति आदानप्रदान पुल काम गर्ने बताउनु भयो ।
काठमाडौँमा रञ्जनाको कत्थक
भारतकी प्रतिष्ठित कत्थक नृत्य कलाकार तथा नृत्य गुरु रञ्जना फड्के नृत्य काठमाडौँमा प्रस्तुत गरिएको छ । उहाँको नेतृत्वमा तीन कलाकारको नृत्य प्रस्तुत गरिएको हो । नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, स्वामी विवेकानन्द सांस्कृतिक केन्द्रद्वारा आयोजित ‘कत्थक नृत्य प्रस्तुति कार्यक्रमको उद्घाटन संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन राज्यमन्त्री सुशीला सिर्पाली ठकुरीले गर्नुभएको थियो ।
