नयाँ पुस्तालाई कला र संस्कृति बुझाउनु आवश्यक छ : सञ्चारमन्त्री शर्मा
सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री रेखा शर्माले नयाँ पुस्तालाई नेपालको कला, संस्कृति र मौलिकताबारे बुझाउनु अनिवार्य भएको बताउनुभएको छ।
साउनबाट शिल्पीमा नाटक ‘ट्रान्जिट’
बत्तिसपुतलीस्थित शिल्पी थिएटर नाटक ‘ट्रान्जिट’ मञ्चन हुने भएको छ । घिमिरे युवराजद्वारा लिखित नाटक ‘विमोक्ष’ को अन्तिम मञ्चनपश्चात अब ‘ट्रान्जिट’ मञ्चनको तयारीमा रहेको शिल्पी थिएटरले आफ्नो फेसबुक पेजमार्फत सार्वजनिक गरेको हो । नाटकका लेखक कुमार नगरकोटी हुनुहुन्छ । घिमिरे युवराजको परिकल्पना र निर्देशन रहने नाटकको मञ्चन साउन १ देखि भदौ १ गतेसम्म हुने जनाइएको छ । दिव्यदेव, आकाङ्क्षा कार्की, वासना तिमल्सिना, मिल्सोन राई र घिमिरे युवराजको अभिनय रहने नाटकमा अभिनेत्री शिल्पा मास्केले पनि डेब्यु गर्दै हुनुहुन्छ ।
‘नेपाली हाम्रो जात’ सार्वजनिक
सन्देशमूलका गीतसङ्गीतमार्फत आफ्नो छुट्टै पहिचान स्थापित गर्नुभएका स्रष्टा डिआर सुजनले नयाँ म्युजिकल चलचित्र (गीत) ‘नेपाली हाम्रो जात’ ल्याउनुभएको छ । आफ्ना अघिल्ला गीत झैँ यसमा पनि उहाँले मनोरञ्जनसँगै सामाजिक सन्देश प्रस्तुत गर्नुभएको छ । उहाँले भन्नुभयो, “गीत–सङ्गीतमार्फत चेतना वृद्धि गर्नु हामी सर्जकको दायित्व पनि हो । त्यसैले मेरा गीतमा सामाजिक विषयले स्थान पाउने गरेका छन् ।” गीतमार्फत उहाँले जातीयभन्दा पनि वर्गीय विभेद विद्यमान भएको सन्देश दिनुभएको छ ।
डिजाइनरलाई मनसुन फेसनको चटारो
नेपालमा मनसुन भित्रन थालेको समाचारले किसानलाई त उत्साहित बनाएको छ नै फेसनको व्यापार व्यवसाय गर्दै आएका डिजाइनरहरूलाई पनि उत्तिकै चटारो थपिएको छ । मनसुन सुरु भएसँगै बाटाघाटामा पनि बढी हिलो र धुलोमैलो हुन्छ, हल्का चिसो बढेको महसुस हुन्छ । यस्तो बेला नियमित काममा जाँदा होस् वा विशेष समारोह वा पार्टीमा जाँदा कस्तो पहिरनमा हिँड्ने भन्ने चिन्ता जो कसैलाई पर्छ । मानिसमा पर्ने यस्तै चिन्तालाई कम गर्न काठमाडौँका फेसनमा डिजाइनरहरू लागिपरेका छन् ।
कुञ्जमा आवाज तथा भाषण कला प्रशिक्षण
नेपाल सङ्गित तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानको आयोजनामा आवाज तथा भाषण कला (भ्वाइस एन्ड स्पिच) कार्यशाला सम्पन्न भएको छ । थापागाउँ लेखन कुञ्जस्थित आरोहण गुरुकुलमा सञ्चालित कार्यशालामा वरिष्ठ नाट्य निर्देशक अनुप बरालले प्रशिक्षण दिनुभएको हो । उहाँका साथमा सहायक प्रशिक्षकका रूपमा देव न्यौपाने रहनुभएको थियो ।
मधुपर्क सम्मानबाट तीन स्रष्टा सम्मानित
मधुपर्क सम्मान-२०८० बाट वरिष्ठ कवि कृष्णभक्त श्रेष्ठ, वरिष्ठ कथाकार पुष्कर लोहोनी र छन्द कवि प्रभा भट्टराई आचार्य पुरस्कृत तथा सम्मानित हुनुभएको छ।
मण्डला थिएटरमा दुई नाटक
मण्डला थिएटरमा असार पहिलो सातादेखि एकै पटक दुई वटा नाटक प्रदर्शनमा आउने भएका छन् । असार ७ गतेदेखि नाटक ‘कोराघाट’ र सोही स्थानको ठुलो प्रेक्षालयमा असार ८ गतेदेखि नाटक ‘हिउँभन्दा चिसो’ नियमित प्रदर्शनमा आउने भएका हुन् । नाटक कोराघाटलाई रङ्गकर्मी तथा चलचित्र अभिनेता कमलमणि नेपालले निर्देशन गर्दै हुनुहुन्छ । कुमार नगरकोटीको कथा
राष्ट्रिय कविता महोत्सवमा कविहरूको आकर्षण
नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले २०२२ सालदेखि प्रत्येक वर्ष असार ९ गते आफ्नो स्थापना दिनको अवसरमा राष्ट्रिय कविता महोत्सव आयोजना गर्दै आएको छ ।
प्रतिस्थापन कला ‘डुङ्गा चिया घर’
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा यति बेला राष्ट्रिय ललितकला प्रदर्शनी २०८० चलिरहेको छ । सातै प्रदेशका कलाकृति प्रदर्शनीमा छन् । समसामयिक कला, हस्तकला, लोक कला, प्रतिस्थापन कला, थाङ्का तथा पौभा कलालगायत विभिन्न किसिमका ६९५ कलाकृति राखिएको छ । यसैबिच कलाकार रवीन्द्र श्रेष्ठलाई विगत झैँ यस पटक पनि केही नयाँ ढङ्गको केही नयाँ कुरा गरुँ भनेर जोस चल्यो ।
अविरल काव्य यात्रामा शुभेच्छुका १२ कविता
काठमाडौं, जेठ २८ गते। राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालले आयोजना गरेको ‘अविरल काव्य यात्रा’ को ७९ औँ शृङ्खलामा डा. रमेश शुभेच्छुका एक दर्जन कविता वाचन भएका छन्। अविरल काव्य यात्राको नयाँ शृङ्खलामा शभेच्छुले ‘मेरो परिवार’, ‘अँध्यारो’, ‘स्वयम्भू’, ‘आमाको मुख’, ‘रातो बत्ती’ र ‘उल्टो न्याय’ गरी छ ओटा कविता वाचन गर्नुभयो। अन्य ६ वटा कविता अन्य कविले वाचन गर्नुभएको हो। कवि जय गौडेल ‘हन्मेर्नो’, नारायण निरासी ‘अचानो’, देवु लुइँटेल ‘माझी’, गीता सापकोटाले ‘आमा’, ‘द्रोणाचार्यमाथि अभिमन्यु प्रश्न’ र डम्बर पहाडीले ‘लुखुरेको वादी’ कविता वाचन गर्नुभएको हो। राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालका अध्यक्ष राम विनयको अध्यक्षतामा सम्पन्न सो कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि प्रतिनिधि सभाका सांसद दयालबहादुर शाही हुनुहुन्थ्यो। समारोहमा राष्ट्रिय जनसांस्कृतिक महासङ्घ, नेपालका अध्यक्ष प्रेमनाथ अधिकारी, पूर्व अध्यक्ष खगेन्द्र राई, मधेशी आयोगका आयुक्त सेतु, डम्बर घिमिरे, रामणि ढुङ्गेल, डा. कृष्ण भारद्वाज, इन्द्रकुमार श्रेष्ठ सरित, नवराज रिजाल, गोपाल मैनाली, डा. भागवत आचार्य, आर.सी न्यौपाने, डा. सीता सुवेदी पन्थी, ज्ञानु विद्रोही, रूपक अलंकारगायतको उपस्थिति थियो। राष्ट्रिय जनसाहित्य सङ्घ, नेपालका महासचिव प्रकाश सिलवालले सञ्चालन गर्नुभएको उक्त कार्यक्रममा डा. हरिप्रसाद सिलवालले कवि रमेश शुभेच्छुकको साहित्यिक परिचय दिनुभयो भने प्रा. केशवप्रसाद सुवेदीले कार्यक्रममा वाचन गरिएका कविताको समीक्षात्मक टिप्पणी गर्नुभयो। कार्यक्रममा बोल्दै प्रमुख अतिथिले यस युगका लेखकले महाभारतको युगका व्यासको काम गरेको बताउनुभयो। उहाँले लेखकले हामीलाई प्रेरित गर्न सक्ने गरी लेख्नुपर्ने भन्दै लेखनले समाज परिवर्तनमा सघाउने विचार राख्नुभयो। कार्यक्रम राष्ट्रिय जनसाहित्यिक सङ्घ, नेपालका उपाध्यक्ष नर्मदेश्वरी सत्यालले धन्यवाद ज्ञापन गर्नुभयो।
आठौँ संस्करणको वातावरण साहित्य गोष्ठी सम्पन्न
इको साहित्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले सन् २०१६ देखि गरिँदै आएको वातावरण साहित्य गोष्ठी-प्राय साहित्य विषयक कार्यपत्र प्रस्तुति, कृति विमोचन, पुरस्कार वितरण, कविता वाचन तथा एक दिवसीय आठौँ वातावरण साहित्य गोष्ठी सम्पन्न भएको छ ।
साहित्य सम्मेलनमा कविको जमघट
दमौलीमा दोस्रो राष्ट्रिय साहित्य सम्मेलन आयोजना गरिएको छ। गण्डकी वाङ्मय प्रतिष्ठान, तनहुँको आयोजना तथा व्यास नगरपालिकाको प्रायोजनमा उक्त सम्मेलन आयोजना गरिएको हो। लामो खडेरीले गर्मी बढेको र पृथ्वीराजमार्ग विस्तारको क्रममा रहेकाले सडक धुलाम्मे भए पनि कवि त्यसलाई छिचोल्दै दमौलीमा पुग्नुभएको थियो। करिब ३० जिल्लाका कवि दमौलीमा आएको आयोजक गण्डकी वाङ्मय प्रतिष्ठान, तनहुँका अध्यक्ष सागर उदासले जानकारी दिनुभयो।
‘आधुनिक युगको लोकतन्त्र’ लोकार्पित
नेकपा (एमाले) का उपाध्यक्ष तथा पूर्वमन्त्री युवराज ज्ञवालीद्वारा लिखित पुस्तक ‘आधुनिक युगको लोकतन्त्र’ शनिबार लोकार्पण गरिएको छ। वरिष्ठ साहित्यकार तथा पूर्वमन्त्री मोदनाथ प्रश्रितले सो पुस्तकको लोकार्पण गर्दै असल र सक्षम व्यक्तिलाई पार्टी र सरकारको नेतृत्वमा लाग्न सके मात्र जनताले परिवर्तनको अनुभूति गर्ने बताउनुभयो।
हास्यव्यङ्ग्य सम्मान रिजाललाई
मकवानपुरे हास्यव्यङ्ग्यकार आरसी रिजाललाई हास्यव्यङ्ग्यकार डा. गणेशकुमार पौडेलको स्मृतिमा स्थापना गरिएको डा. गणेशकुमार पौडेल हास्यव्यङ्ग्य सम्मान प्रदान गरिएको छ । सिस्नुपानी नेपाल मकवानपुरले आफ्ना पूर्व अध्यक्ष पौडेलको स्मृतिमा स्थापना गरेको २५ हजार रुपियाँ राशिको सो सम्मान शनिबार हेटौँडामा आयोजित कार्यक्रममा रिजाललाई वरिष्ठ हास्यव्यङ्ग्यकार नरनाथ लुईँटेलले प्रदान गर्नुभएको हो ।
-original-thumb.jpg)
‘शब्दविम्बमा सत्यमोहन’ लोकार्पण
वाङ्मय शताब्दी पुरुष स्व. सत्यमोहन जोशीको व्यक्तित्व, कृतित्व र योगदानको सँगालो ‘शब्द विम्बमा सत्यमोहन’ नामक कृति सार्वजनिक गरिएको छ ।
‘खजुराको बृहत् इतिहास’ पुस्तक लोकार्पित
बाँकेको खजुरा गाउँपालिकामा स्थानीय सरकारद्वारा गठन गरिएको खजुरा प्रज्ञा प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरेको ‘खजुराको बृहत् इतिहास’ नामक पुस्तकको लोकार्पण गरिएको छ ।
पश्चाताप (कथा)
“मैले उसलाई धन्यवाद पनि दिइनँ । के सोचेको होला उसले ?” रमिता एक्लै कोठामा फतफताइ रहेकी थिई । म त्यसैबेला उनको कोठामा पुगेकी थिएँ । मैले सोधेँ, “रमिता, के भयो तिमीलाई यहाँ त कोही पनि देख्दिनँ कोसँग कुरा गरेको ।” मेरो आवाजले ऊ झसङ्ग भई । उसको अनुहार रातोपिरो भयो । “मीरा तिमी पो ! मलाई त कस्तो डर लाग्यो भन्या । के के बोलेँ कुन्नि पत्तै पाइनँ, तिमीले केही सुन्यौ ।” “सबै सुनेँ । कसैले तेरो मन चोरे जस्तो छ नि !” मैले पनि उसको मनको कुरा खोतल्ने प्रयास गरेँ । छ्या ! तिमी पनि भन्दै ऊ लजाइ । रमिता मेरो मिल्ने साथी । प्लस टु साइन्स सँ
अर्थ सामाजिक व्यवस्थाको बदलिँदो चित्रण
समाजमा सबैले देखिरहेका कुरा देख्न किताब पढ्नु पर्दैन । अरूले देख्न नसकेका कुरा देख्न र देखाउन वा धेरैले देखेकै कुरामा पनि सिर्जनात्मक मत सञ्चार गर्न साहित्य रचना गर्नु र अध्ययन गर्नु जरुरी छ । परम्परागत समाजबाट आधुनिकतातिर गइरहँदा भत्किँदै गरेको जात व्यवस्थालगायत अर्थ सामाजिक प्रणालीका बहुविध आयाम देखाइएको ‘रूपिका’ उपन्यासमा प्रेमप्रति विश्वास व्यक्त गरिएको छ । यसमा मनोभाव र सामाजिक संरचनाको अन्तव्रिर्mया स्वरूप विकास भइरहेका नयाँ मान्यता तथा तोडिँदै गएका पुराना मूल्य बिचको फरकलाई घटना र पात्रको आलम्बनमा प्रस्तुत गरिएको छ ।
तिमी बोले चर्किने छ चट्टान...
काठमाडौँको खाल्डोमा धुलो र धुवाँको कोलाजभित्र रुमल्लिएका मान्छेका जीवन कुनै न कुनै दौडको यात्रामा छ । ती यात्रा कहा“ र कसरी अन्त्य हुने छ भन्ने हिसाबकिताब गर्न कसलाई फुर्सद छ र ? मान्छेहरू काठमाडौँभित्र कुनै कलाकारको क्यानभासमा पोतिएका अमूर्त रङहरू जस्तै असीमित अर्थ र गहिराइभित्र हराइरहेका छन् ।
कलाको कुम्भमेला
ओहो ! कला यस्तो पनि हुँदो रहेछ । होइन, कति धेरै होे कलाकारको ‘प्यासन’ । नेपाली मौलिक थाङ्का/पौभा कलाको अवलोकन गर्न पुग्नुभएकी बुटवलकी रीमा शर्माको आश्चर्यबोधक अभिव्यक्ति गुन्जियो । फोटोमा देखेकोभन्दा त प्रत्यक्ष हेर्नुको स्वाद नै बेग्लै हुने रहेछ । उहाँ पहिलोपल्ट कलामा यसरी रुमल्लिँदै हुनुहुँदो रहेछ । उहाँसँगै रहेका अन्य दिदीबहिनीको पनि अवस्था यस्तै थियो ।
नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कार घोषणा
नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कार गुठीको साधारण सभाले सम्पन्न भएको छ। सभाले यस वर्षको नूर–गङ्गा प्रतिभा पुरस्कारको निर्णय पनि गरेको छ। हालै काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा गुठीले ‘नूर–गङ्गा राष्ट्रिय बालसाहित्य पुरस्कार’ साहित्यकारहरू गेहेन्द्रमान उदास पोखरेली (पोखरा) र कन्हैया नासननी (काठमाडौँ) लाई संयुक्त रूपमा प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ। उक्त पुरस्कारको राशि एक लाख रुपियाँ रहेको छ।
गजल
हाम्रा हजुरका खिलाफ कोही नआउनू । मर्जी जे हुन्छ होस्, केही बात नलाउनू ।
परम्परागत पौभामा समूहगत छलफल
पौभा वा थाङ्का कलाको अध्ययन अध्यापन गर्नु जरुरी रहेको यस क्षेत्रका विज्ञहरूले जोड दिएका छन् । ‘परम्परागत पौभा वा थाङ्का कलामा युवा’ को भूमिका विषयमा समूहगत छलफलमा विज्ञहरूले यस्तो जोड दिनुभएको हो । कार्यक्रममा सुजनमुनि शाक्यले पौभा वा थाङ्का कलालाई लोप हुनबाट जोगाउन प्राज्ञिक स्तरबाट नै पौभा वा थाङ्का कला सिक्न जरुरी रहेको बताउनुभयो । प्राज्ञिक रूपले अध्ययन गर्दा अभिलेखनका साथै व्यवस्थापन गर्नमा सहयोग पुग्ने उहाँको भनाइ छ । उहाँले भन्नुभयो, “यस्तो कलाको इतिहास, दर्शन र महत्वका साथै आधुनिक अवस्थाको बारेमा जानकारी गराउन जरुरी छ ।”
भाषाबाट चिनिएकी मिस पबी
सामाजिक सञ्जालका विभिन्न ‘प्लेटफर्म’ मध्ये टिकटक अत्यन्त लोकप्रिय छ । टिकटकमा चाँडोभन्दा चाँडो स्थापित हुन कतिपयले भड्किला पहिरन, नवशृङ्गार वा अभिनय गरेर सर्वसाधारणको मन जित्ने प्रयास गर्दै आएका छन् तर अन्यभन्दा पृथक् रूपमा टिकटकमा प्रस्तुत भएर पवित्रा साकी अर्थात् मिस पबीले दुई चार लाख होइन करिब दस लाख सर्वसाधारणको मन जितिसक्नुभएको छ, त्यो पनि एक वर्षको बिचमा ।
ढुङ्गामा फलाउन खोजेको विश्वास
ढुङ्गा फो-यो र, बाली लगायो माटो थिएन,
