रहजनी (कथा)
भात खाएर बुइँगलबाट ओर्लंदा–ओर्लंदै तल दैलोमा कलवेल दबाएको उसले सुन्यो । मुखै नपुछी हत्तनपत्त ऊ झ्यालबाट नियाल्न पुग्यो । नभन्दै त्यहाँ वारिस भन्ने नजिकैको टोलको टोले झ्यालमा आउनेलाई पर्खंदै मुन्टो माथि उचालेर उभिइरहेको थियो । यो उसको वास्तविक नाम होइन, उपनाम हो । कसै–कसैको उपनामले नामलाई नै निल्छ । ऊ उपनामले चिनिँदै जान्छ र उसको नाम चाहिँ कतै हराउँछ ।
पर्यटकको पर्खाइमा टेकानपुर
कोभिड–१९ को महामारीसँगै ओरालो लागेको नेपाली पर्यटन क्षेत्रमा यति बेला उत्साह छाएको छ । पर्यटक आउनै मुस्किल रहेको अवस्थाबाट पार पाउँदै नेपालले एक महिनामा मात्र करिब एक लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउन सफल भएको छ । नेपाल पर्यटन बोर्डका अनुसार सन् २०२३ को मार्चमा मात्र नेपालमा साढे ९९ हजार विदेशी पर्यटक भित्रिएका छन् ।
कत्थककी रानी
सात वर्षीय सानी नानी रोक्सआना श्रेष्ठ सारै राम्रो नृत्य गर्छिन् । सबैलाई चकित पार्ने गरी नै नाच्छिन् । साधारण नृत्य नभएर उनी सबैलाई मोहित पार्ने शास्त्रीय कत्थकमा बढी नृत्य गर्छिन् । थानकोटको पश्चिम बिन्दु माविमा कक्षा २ मा अध्ययनरत रोक्सआना डान्स एकेडेमीमा पनि नियमित अभ्यास गरिरहेकी छिन् । सानै उमेरदेखि उनी कत्थक नृत्य गर्दै आएका कारण नृत्यबाट नै दर्शकलाई मोहित पार्ने गर्छिन् । कत्थक विश्वव्यापी रूपमै प्रसिद्ध शास्त्रीय नृत्य हो । त्यसैले अन्तर्राष्टियस्तरमा पनि कत्थकमा भाग लिने र प्रतिभा देखाउने रहर लागेको रोक्सआनाले बताइन् । धेरै थकाइ लागेको बेला नृत्य ग¥यो भने रमाइलो लाग्छ । नृत्य मेरो लागि औषधि हो दैनिक दुई घण्टा कत्थकको अभ्यास गर्छिन् । ‘विद्यालयबाट फर्केपछि गृहकार्य सकेलगत्तै नृत्य
सुरु भयो नवदुर्गा नाच
भक्तपुरबाट निकालिने ऐतिहासिक नवदुर्गा नाच सोमबार काभ्रेपलाञ्चोकको पनौतीमा प्रदर्शन गरिएको छ । नवदुर्गा देवगणद्वारा विभिन्न नेवार बस्ती परिक्रमा गर्ने क्रममा पनौती नगरमा नृत्य प्रदर्शन गरिएको हो । प्रत्येक वर्षजस्तै यस वर्ष पनि भक्तपुरको नवदुर्गा पनौतीमा ल्याइएको नवदुर्गा देवगणका नारायणमान बनमालाले जानकारी दिनुभयो ।
स्वीकारोक्ति
सधैँ सधैँ स्वीकार गर्नुपर्ने एउटा बिहानी र एउटा ब्युँझनुको पराधीन उद्दाम मैदानमा लम्पसार सुतिदिएको यस जीवनलाई सधैँ समयको सुइरोले एउटा आघात दिन्छ ।
‘चिसो बाफ’ सार्वजनिक
आधुनिक समयको प्रेम र यौनमाथि लेखिएको आख्यानकार गोपी सापकोटाको उपन्यास ‘चिसो बाफ’ काठमाडौँस्थित मण्डला थिएटरमा विमोचन गरिएको छ । आख्यानकार अमर न्यौपाने, पत्रकार दीपक सापकोटा, समालोचक ज्ञानु अधिकारी र लेखक सापकोटाले उपन्यासको संयुक्त रूपमा विमोचन गर्नुभयो । आख्यानकार न्यौपानेले उपन्यासले नेपालीमा लेखिएका कथाभन्दा नवीन शैली बोकेको बताउँदै लेखकले असामान्य कथालाई सहज ढङ्गले लेखेकोमा प्रशंसा गर्नुभयो ।
साहित्यकार सम्मानित
बाँकेस्थित महेन्द्र पुस्तकालय नेपालगञ्जले आयोजना गरेको नेपाल–भारत साहित्य सङ्गोष्ठीमा भाषा आयोगका दुई जना सदस्यसहित नेपाल र भारतका २० जना साहित्यकारलाई सम्मान गरिएको छ । पुस्तकालयले भाषा आयोगका सदस्यद्वय डा. अमर गिरी र गोपाल अश्क, नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका प्राज्ञ परिषद् सदस्य हंसावती कुर्मीलाई सम्मान गरेको हो ।
सागर (कथा)
म चम्पासँग अत्यन्तै रमाएर आफ्ना दिनचर्या अगाडि बढाइरहेको थिएँ । एउटै गमलाका दुई थुँगा फूल बनी जीवन काट्ने चाह थियो । जोडी ढुकुर भई रम्ने तीव्र आकाङ्क्षा
तन्नेरीलाई शिरफुले भाका सिकाउँदै पाका पुस्ता
कुनै समय शिरफुले भाकाले गाउँघर गुञ्जयमान हुन्थे । मेलापात, गोठ, ओडार र चौतारीमा भेला भएर शिरफुले मायाको भाकामा गीत गाउने र नाच्ने प्रचलन थियो तर आजकल नयाँ संस्कृतिको विकासले पुराना प्रचलित भाकाका गीत लोप हुँदै जान थालेका छन् ।
रथयात्रासँगै फोटो प्रदर्शनी
यति बेला काठमाडौँको भित्री टोलहरू जात्रामय बनेका छन् । आर्य अवलोकितेश्वर (सेतो मत्स्येन्द्रनाथ जनबहाःद्यः) रथयात्रामा यहाँका रैथानेहरू जात्रामा सहभागी हुन उत्साहका साथ जुटेका छन् । हरेक वर्ष चैतेदशैँका दिनबाट सुरु हुने यो जात्रा, यसकोे महìव र प्रक्रियाका बारेमा स्थानीयलाई राम्रै ज्ञान र अनुभव भए पनि काठमाडौँबाहिरबाट आएका अन्यका लागि कम मात्र जानकारी हुन्छ सक्छ ।
फोटो पत्रकार वन्तलाई बाबुछिरी पुरस्कार
फोटो पत्रकार प्रदीपराज वन्त बाबुछिरी शेर्पा फोटो पत्रकारिता पुरस्कारबाट पुरस्कृत हुनुभएको छ।
सर्जकका उत्थानमा तल्लीन छ: नेपाली लेखक सङ्घ
नेपाली लेखक सङ्घ, सिन्धुपाल्चोकका अध्यक्ष नवीनबहादुर श्रेष्ठले सिन्धुका सर्जक, स्रष्टा, लेखकलगायतका साहित्य क्षेत्रको उत्थानमा सङ्घ लागिरहेको बताउनुभएको छ ।
नागार्जुनको काव्यगोष्ठी
नागार्जुन साहित्यिक प्रतिष्ठानको शुभप्रभात काव्यगोष्ठीमा आज समसामयिक चेतना र सांस्कृतिक रूपान्तरणका एक दर्जन कविता प्रस्तुत भएको छ ।
असहाय (कथा)
“डाक्टरले के भन्यो ?” “बढीमा छ महिना ।” पति निदाएजस्तो गरिरह्यो । यो प्रश्नले उसलाई त्रस्त पारिरहन्थ्यो । सबैले माया मारिसकेका थिए । उसकी पत्नीले मात्र आँसु झारिरहन्थी । भाइबुहारी पालैपालो कुरुवा बस्थे पहिले त पछि त्यो क्रममा पनि व्यवधान आयो । सबैले छ महिना पनि बढी भयो भनेजस्तो आआफ्ना व्यस्तता देखाउन थाले । मात्र पत्नीले सकीनसकी उसको स्याहा
लखेट्तै लखेट्तै समयले
मोफसलमा हराएको एउटा मध्यमवर्गीय अनाम नागरिकको रिटायर्ड जीवन । भेउ नपाइने अँध्यारो उत्तरार्ध ! पहिले जीवन भुवाजस्तै हल्का थियो, हिजोआज छिनछिनै झन्झन् ओसिलो र बोझिलो बन्दै आएछ । चरीजस्तै भुरुरुर्र उड्ने काया दिनानुदिन भद्दा, असजिलो र अलाख लाग्ने भएछ । आफैँ आफूलाई अप्ठ्यारो प्रतीत भइदिने रहेछ । आफ्नै कायातरु अलि कुरूप, अलि कफल्लो, अलि निम्छरोे र अलि खोक्रो अनुभव हुन थालेछ । तैपनि जस्तो हो त्यस्तै देखिन मन नमान्ने रहेछ ।
मेरो पहिलो गुरु (अनुवाद कथा)
बाल्यकालको कुरा, पढाइको कुरा चल्यो भने मलाई सधैँ एक जना बूढी बज्यैको सम्झना आउन थाल्छ । किनकि उहाँ मेरो बाल्यकालमा मसँग अति निकट हुनुहुन्थ्यो, उहाँले नै मलाई किन पढ्नुपर्दछ भन्ने कुरा बुझाउनुभएको थियो ।
अन्ततः आफैँमाथि व्यङ्ग्य कस्दै मन्टो (जीवनी)
लेखक सलमान रुस्दीको ठहर छ– ‘दक्षिण एसियाका सर्वश्रेष्ठ कथाकार हुन् सआदत हसन मन्टो ।’ खासगरी उर्दु साहित्यमा त उनको ईष्र्यालाग्दो उपस्थिति छ । पञ्जावमा जन्मेका मन्टोले सक्रिय सिर्जनात्मक समय बम्बईमा कटाए ।
मिस नेपालको अन्तिम २४ प्रतियोगीको घोषणा
मिस नेपालको २९औँ संस्करणका लागि अन्तिम २४ प्रतिस्पर्धीको नाम शुक्रबार घोषणा गरिएको छ। काठमाडौँको बूढानीलकण्ठस्थित पार्क भिलेज रिसोर्टमा मिस नेपाल–२०२३ का अन्तिम २४ प्रतियोगीको नाम घोषणा गर्दै आयोजक ‘दी हिडन टे«जर’ले प्रतियोगिताका ‘स्यास सेरेमोनी’ प्रतिस्पर्धीलाई ब्याच अङ्कसमेत प्रदान गरेको छ। हिडन ट्रेजरका अध्यक्ष दिवाकर राजकर्णिकारले प्रतियोगीलाई ब्याच अङ्क प्रदान गर्नुभयो। सो क्रममा प्रतिस्पर्धी सुन्दरीले आफ्नो परिचय दिनुका साथै रुचिका बारेमा जानकारी दिएका थिए।
युवामाझ जम्दै गायक चन्द
नेपाली लोकसङ्गीतमा निरन्तर लागिरहनुभएका लोकदोहोरी गायक रामचन्द्र चन्दको ‘घाँटी रेट्न लाई’ बोलको लोकदोहोरी गीत सार्वजनिक भएको छ। करिब डेढ सयभन्दा बढी लोकगीतमा आफ्नो आवाज भरिसक्नुभएका गायक चन्द युवामाझ मात्र नभएर वृद्धवृद्धा र बालबालिकामा समेत चर्चित हुनुहुन्छ। नेपाली गीत–सङ्गीत र कला संस्कृतिलाई प्रवद्र्धन गर्ने क्रममा गायक चन्दले दुई दर्जनभन्दा बढी देशमा आफ्नो प्रस्तुति दिइसक्नुभएको छ। ‘घाँटी रेट्न लाई’ बोलको गीत युवकयुवतीबीच देखिने असमझदारीको एउटा पाटा हो, गायक चन्द भन्नुहुन्छ, “म गीत प्रायः आत्मसन्तुष्टिका लागि मात्र गाउँछु। २०६३ सालबाट निरन्तर लोकदोहोरीमा लाग्नुअघि उहाँले सङ्गीतबारे केही आधारभूत कक्षा पनि लिनुभएको थियो।
'जानकी साहित्य पुरस्कार' भण्डारीलाई
किरण पुस्तकालय तम्घास गुल्मीले जानकी साहित्य पुरस्कार–२०८० आख्यानकार हरिप्रसाद भण्डारीलाई प्रदान गरिने भएको छ ।
सापकोटाको चिसो बाफ
लेखक गोपी सापकोटाको नयाँ उपन्यास ‘चिसो बाफ’ सार्वजनिक गरिएको छ। सापकोटाको यो दोस्रो उपन्यास हो। सम्पूर्ण किताब नारायणगढमा बुधबार गरिएको कार्यक्रममा उपस्थित भएका सम्पूर्ण अतिथिले एकै पटक पुस्तक सार्वजनिक गर्नुभएको हो। कवि एवं समीक्षक ईश्वर कँडेलले उपन्यासमा शारीरिक रूपमा अशक्त महिला र मानसिक रूपमा अस्वस्थ पुरुष पात्रलाई कथावस्तुमा उतारेर आख्यानकारले आख्यानमा प्रयोगधर्मितालाई जोडेको बताउनुभयो। त्यस्तै साहित्यकार गोविन्दराज विनोदीले स्रष्टाको नवीन प्रयोग उपन्यासमा भेटिने बताउनुभयो।
इलाम साहित्य महोत्सव हुने
जिल्लाको पर्यटन प्रर्वद्धन गर्ने उद्देश्यले इलाममा ‘इलाम साहित्य महोत्सव’ आयोजना हुने भएको छ।
तीन स्रष्टालाई वासुशशि सम्मान
वासुशशि स्मृति परिषद्ले तीन सर्जकलाई सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान गरेको छ । वरिष्ठ कवि एवं नाटककार वासुशशिको ८७औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा उक्त सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान गरिएको हो । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ कवि तथा संस्कृतिविद् तुलसी दिवसले साहित्यकार हिरण्य भोजपुरेलाई ‘वासुशशि साहित्य सम्मान’ प्रदान गर्नुभयो । यसैगरी कवि श्यामललाई २५ हजार नगदसहितको ‘वासुशशि साहित्य पुरस्कार’ र ‘वासुशशिका नाटकमा नाट्यतत्व’ शीर्षकमा विद्यावारिधि गर्नुभएका अनुसन्धानकर्ता डा. गोपीकृष्ण खतिवडालाई २१ हजार नगदसहित ‘वासुशशि शोध पुरस्कार’ प्रदान गरिएको हो ।
कस्तो शिक्षा, कस्तो साहित्य ?
यस्ता केही दृश्य कल्पना गरौँ जो हाम्रा दैनिक जीवनका घटना हुन् तर हामीले यिनहरूलाई ‘घटना’ बनाइरहेका हुँदैनौँ । एक विद्यार्थी कलेजमा ढिला आए । ढिला भएबापत उनलाई कारबाही गरियो तर भोलि पनि उसले यस्तै गरे ।
मेलबर्न आएर (कविता)
आफ्नो गाउँका बारीका कान्लाबाट छलाङ मारेर आइपुग्दा मेलबर्न,
