वर्तमान समयको नवप्राप्ति
कवि तथा गीतकारको छवि बनाएका लालगोपाल सुवेदी स्थापित नाम हो । उनको १९ औँ कृतिका रूपमा राहुल–यशोधरा संवाद गीतिनाटक प्रकाशमा आएको छ । पछिल्लो समय
मेरा सोभियत सम्झनाहरू
....रेलको एउटै कोठामा परेको रुसी युवालार्ई अलि अलि अङ्ग्रेजी आउने रहेछ । मैले उसलार्ई तिमीले ‘अग्निदीक्षा’ उपन्यास पढेका छौ भनी भनी सोध्न चाहेँ । तर अग्निदीक्षालार्ई अङ्ग्रेजीमा के भनिन्छ आफैँलाई थाहा नभएकाले त्यसको लेखक अस्त्रोभस्की अनि पात्रहरू तान्या र पाभेल भएको कुरा गरेँ । ती युवाले हो, ज्यध त्झउभचभम तजभ क्तभभ िभनी सो उपन्यासको नामै किटे । त्यस दिनदेखि मैले उक्त पुस्तकको अङ्ग्रेजी नाम जानेँ ।
आर्ट ग्यालरीमा पञ्चतत्वमा आधारित कला
मानव अस्तित्वसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने ‘प्रकृति’ को महिमा उजागर गर्ने चित्र, मूर्तिका साथ बोधिसत्व आर्ट ग्यालरीमा बृहत् कला प्रदर्शनी सुरु भएको छ । पृथ्वीमा जीवन सम्भव बनाउने तत्वहरू आगो, पानी, आकाश, भूमि र हावा, रुख बिरुवालगायतका प्राकृतिक सम्पदाको पूजा गर्दै प्रकृति र मानवबिचको सहअस्तित्वलाई स्विकार्ने परम्पराको मूल सन्देश बुझ्न प्रदर्शनीले मद्दत गर्छ । ती तत्वलाई सनातन हिन्दु र बौद्ध परम्परामा भगवान्का स्वरूपमा पूजा गरिन्छ ।
दर्शनार्थीभन्दा टिकटक बनाउनेको भीड
साउनको सोमबार देशभरका शिव मन्दिरमा पूजाअर्चना गर्ने श्रद्धालुको भिड लागेको छ । हरियो र पहेँलो पहिरनमा सजिएर महिलाहरू सबेरै शिव मन्दिर पुग्छन् । पूजाअर्चनाका लागि सोह्र शृङ्गारमा सजिएर मन्दिर पुगेका महिलाहरू फोटो खिच्न र टिकटक बनाउनमा नै मस्त । टिकटक बनाउनकै लागि सजिसजाउ भएर मन्दिर पुग्ने र विभिन्न गीतमा कम्मर मर्काउँदै टिकटक बनाउनेले मन्दिर परिसरमा अनावश्यक भिड पनि गराएको छ । यतिबेला विशेष गरी नीलकण्ठ नारायण र नीलकण्ठ शिवजीलाई पुज्ने महिना हो । सोमबार पशुपतिनाथ, गोकर्णेश्वर मन्दिर र कोटेश्वरको महादेवस्थानमा दर्शन गर्न आउनेभन्दा बढी टिकटक बनाउनेहरूकै जमात देखिन्थ्यो ।
सङ्गतको प्रभाव (पौराणिक कथा)
नीतिशास्त्र भन्छ ‘संसर्गजा दोष गुणा भवन्ति ।’ अर्थात् संसर्ग वा सङ्गतले असललाई खराब र खराबलाई असल बनाउन सक्छ वा बनाउने गर्छ । फूलको सङ्गतमा परे किरा कमिलाले पनि देवीदेवताको शिरमा बस्न पाउँछन् । मूर्खको सङ्गतमा परे हीरामा पनि किरा लाग्न सक्छ । सज्जनको सङ्गत पाए दुर्जन पनि सज्जन बन्न पुग्छन् । दुर्जनको सङ्गतमा पर्नु परे सज्जनले पनि दुर्जन बन्नुपर्ने हुन्छ । भाइबहिनीहरूको जानकारीका लागि यहाँ यस्तै एउटा अद्भुत कथा प्रस्तुत गरिएको छ ।
‘पिके’ सार्वजनिक
पुर्वी नेपालको पर्यटकीय पिके क्षेत्रलाई समेटिएर तयार पारिएको पिके नामक पुस्तक सार्वजनिक भएको छ । हिमाल गिरिद्वारा लिखित उक्त पुस्तक आइतबार एक समारोहका बिच लेखक कर्ण शाक्यले विमोचन गर्नुभएको थियो ।
‘दुई नाटक’ मञ्चन
नाटक ‘दुई नाटक’ को मञ्चन सुरु भएको छ । पोखरा थिएटरको प्रस्तुतिमा तयार पारिएको नाटकलाई कक्षा ८ को नेपाली विषयमा समावेश ‘अमरपुत्र’ कथा र कक्षा १० को अनिवार्य नेपाली विषयमा समावेश ‘घरको माया’ एकाङ्कीलाई नाट्य रूपान्तरण गरेर तयार पारिएको हो । एउटा भीमनिधि तिवारीले लेख्नुभएको कथा हो भने एकाङ्कीलाई परिवर्तनले परिकल्पना र निर्देशन गर्नुभएको हो ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्नसक्ने चलचित्र बनाउनुपर्छ : मन्त्री शर्मा
सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री रेखा शर्माले नेपाली चलचित्रलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्नसक्ने चलचित्र बनाउनुपर्नेमा जोड दिनुभएको छ ।
‘बिसे नगर्ची विशेषाङ्क’ स्मारिका विमोचन
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री सुदन किराँतीले ‘बिसे नगर्ची विशेषाङ्क’ स्मारिकाको विमोचन गर्नुभएको छ ।
पुर्खा (कविता)
हाम्रा पुर्खा थिए साह्रै आँटिला वीर साहसी ज्यानको बलिदानै त दिन हुन्थे तयार ती ।। महान् देश हाम्रो यो बनेको बलिदानले लिन आएर नेपाल सक्थे के गर्न शत्रुले ?
कार्डबाट कामना, छैन कुनै भावना
कक्षा ८ मा पढ्दा सङ्गिनी निशा राईले दिएको बलिउड अभिनेता सलमान खान अङ्कित कार्डको याद अझै ताजै छ । नयाँ बानेश्वरका राम शर्मालाई। त्यति बेलाको कार्ड हातमा राख्दै उहाँ भन्नुहुन्छ, “अहिले कार्डबाट कामना पठाउने फुर्सद कसलाई पो छ र ?” उहाँ विगत सम्झँदै भन्नुहुन्छ, “आजभन्दा दुई/तीन दशक अघिसम्म स्कुल कलेजका विद्यार्थीमा नयाँ वर्ष, दशैँ, तिहार वा मिल्ने साथीका जन्मदिनमा आफ्ना भावनाहरू विभिन्न किसिमका कार्डमा लेखेर दिनु निकै रोमाञ्चित पार्ने विषय हुने गथ्र्यो। यसले दिने र पाउने दुवैबिचको मित्रता र सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउँथ्यो। कतिपयको प्रेमको प्रस्थान बिन्दु बन्ने गथ्र्यो पोस्ट कार्ड साटासाट गर्नु। त्यति बेला विशेष गरी भारतीय सिने कलाकारका कार्ड बजारमा निकै पाइन्थ्यो।”
‘आतोओडा’ माथि अन्तर्क्रिया
जानुका खतिवडाको उपन्यास ‘आतोओडा’ को बारेमा शनिबार यहाँ अन्तर्क्रिया भएको छ। पद्मश्री पुरस्कारको सूचीमा सूचीकृत उपन्यासमा पूर्वी नेपालमा रहेका सीमान्तकृत समुदायको सन्थाल समुदायको पहिचानलाई समाजशास्त्रीय ढङ्गले उल्लेख गरिएको छ। कार्यक्रममा बोल्दै समीक्षक सरिता तिवारीले आतोओडा उपन्यासमा सन्थाल जातिका साधारण कुराका असाधारण पक्षहरू समेटिएको बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “साधारण कुरालाई पनि मिठो तरिकाले उपन्यासमा प्रस्तुत गर्न सक्नु उपन्यासकारको सफलता हो।”
साहित्यकार किशोर पहाडीको नागरिक सम्मान
वरिष्ठ साहित्यकार किशोर पहाडीको नागरिक सम्मान गरिएको छ ।
राजेन्द्र सुवेदीका ‘छानिएका भूमिका’ सार्वजनिक
काठमाडौं, साउन २० गते। वरिष्ठ सर्जक प्रा. राजेन्द्र सुवेदीको ८१ औँ जन्मजयन्तीकोको अवसरमा उहाँका ‘छानिएका भूमिका’ कृति सार्वजनिक गरिएको छ। राजधानीमा आयोजित विशेष कार्यक्रममा संविधानसभाका अध्यक्ष एवम् पूर्व सभामुख सुवासचन्द्र नेम्वाङले सुवेदीको भूमिका संकलन गरिएको कृति सार्वजनिक गर्नुभएको हो। नेकपा (एमाले) का उपाध्यक्ष एवम् प्रतिनिधि सभाका सदस्यसमेत रहनुभएका नेम्वाङले कार्यक्रममा वरिष्ठ कलाकार के के कर्माचार्यले बनाउनुभएको सुवेदीको चित्रसमेत सार्वजनिक गर्नुभयो। कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्नुहुँदै नेम्वाङले सुवेदीसँग इलाम बस्दाका केही सम्झना सुनाउनुभयो। नेम्वाङले सुवेदीलाई आफूले सधै इलामे ठानेकोसमेत बताउनुभयो। ‘‘राजेन्द्र सुवेदी इलाममा क्याम्पस प्रमुख हुँदा उहाँले निर्वाह गर्नुभएको भूमिका अहिले पनि धेरैले सम्झिन्छन्। २०२९ सालमा इलाममा हुँदा उहाँले सधै सम्झिने आधार तयार पार्नुभएको थियो’’, सुवेदीलाई सम्झदै नेता नेम्वाङले भन्नुभयो। नेम्वाङले हिमाल, पहाड, तराई र सबै जातजातिलाई जोड्ने नेपाली भाषाको विकासमा राजेन्द्र सुवेदीको विशिष्ट योगदान रहेको उल्लेख गर्नुभयो। नेम्वाङले भन्नुभयो, ‘‘सबै जातजातिलाई एक ठाउँमा राखेर बाध्ने काम नेपाली भाषाले गरेको छ। हिमाल, पहाड र तराईलाई र सबै जातजातिलाई नेपाल भाषाले जोडेको छ। यो भाषाको विकासमा राजेन्द्र सुवेदीको विशिष्ट योगदान रहेको छ।’’साहित्यकार जिवेन्द्रदेव गिरीको सभापतित्वमा सम्पन्न सो कार्यक्रममा वरिष्ठ साहित्यकार अभि सुवेदी र समालोचक ज्ञानु पाण्डेले राजेन्द्र सुवेदीको बारे मन्तव्य राख्नु भएको थियो। डा. रमेश शुभेच्छुले स्वागत गर्नुभएको कार्यक्रममा सुवेदीका नातिनीसहित अन्य कविले सुवेदीका कविता वाचन गर्नुभएको थियो। कार्यक्रममा राजेन्द्र सुवेदीको जीवन र साहित्य सिर्जनाको विषयमा आधारित डकुमेन्ट्रीको प्रदर्शन पनि गरिएको थियो। राजेन्द्र सुवेदीको २०७८ जेठ ३ गते सोमबार कोरोना सङ्क्रमणबाट निधन भएको थियो।
चोट (कथा)
‘लक्ष्मी ! ए लक्ष्मी !’ भन्दै देवकी चिच्याइन् । घरभित्र गुनगुन आवाज आइरहेको थियो । तर भित्रबाट कोही बोलेन । एकछिनपछि देवकीको छोराको आवाज आयो, ‘ठूलो मम्मी आउनु भएको छ, ढोका नखोलौँ ।’ ‘ढोका नखोलौँ’ भनेको सुन्दा देवकी छाँगाबाट खसेझैँ भइन् । केही बेरपछि ल्याएको कोसेली ढोकामा राखेर आखाँभरि आँसु बोकेर उनी फर्किन् । उनलाई रिँगटा लाग्ला जस्तो भयो । बल्लतल्ल घर पुगिन् । यसपछि देवकीले देउरानीसँग बिताएका दिन एकपछि अर्को सम्झन थालिन् । ज्यामिरेका शिवदत्त र पार्वतीका कान्छा छोरा अर्जुनको विवाहले
सन्थालको सांस्कृतिक धरोहर
विसं २०४० को दशकमा लेखन आरम्भ गरी विसं २०५० को दशकमा स्थापित कवि एवं निबन्धकार डा. टङ्क उप्रेती साहित्यमा विषयवस्तुको प्रभावकारी प्रस्तुति, शैलीको निजत्व र नवीनताको सन्धानका लागि परिचित हुनुहुन्छ । उहाँका चार वटा काव्यकृति र एउटा निबन्धसङ्ग्रह प्रकाशित छन् । सञ्चार अनुसन्धान र विश्लेषणात्मक लेखनमा पनि उहाँ संलग्न हुनुहुन्छ । यस क्षेत्रमा पनि उ
प्रेसु मिस टिन इन्डियाको ग्रान्ड फिनालेमा
बाँकेकी एक किशोरी भारतको राजधानी नयाँ दिल्लीमा आयोजना हुने एली क्लब मिस्टर एन्ड मिस टिन इन्डियाको ग्रान्ड फिनालेका लागि छनोट हुनुभएको छ। नेपालगन्ज निवासी १७ वर्षीय प्रेसुसिंह थारूले भारतको कानपुरमा पहिलो अडिसन र नयाँ दिल्लीमा भएको सेमिफाइनल चरण पार गर्दै ग्रान्ड फिनालेमा स्थान बनाउन सफल हुनुभएको उहाँकी आमा यामु बुढाक्षेत्रीले बताउनुभयो। ग्रान्ड फिनाले आगामी भदौ २ गते नयाँ दिल्लीमा आयोजना हुने छ। त्यसअघि करिब एक साताको बन्द प्रशिक्षण सञ्चालन हुने छ।
मण्डलामा ‘युद्धका घाउहरू’
मण्डला थिएटरमा नाटक ‘युद्धका घाउहरू’ को मञ्चन सुरु भएको छ। अन्जान प्रदीपद्वारा लेखन तथा निर्देशन रहेको नाटकमा द्वन्द्वकालका भोगिएका चोटको कथालाई प्रस्तुत गरिएको छ। नाटकको कथामा सशस्त्र द्वन्द्वका व्रmममा बेपत्ता, हत्या, विस्थापित, यातना, अपाङ्गता, यौन हिंसाको घटनामा परेकालाई स्मरण गरिएको छ।
आफ्नै मृत्युको नाच (कविता)
विज्ञानको युग ध्वस्त प्रकृति पर्यावरण प्रकृति बाँचे
पाँच मुक्तक
छोराछोरी पाउन धेरै, देवीदेउता भाकेँ मैले खुसी बाँड्न नातागोता, इष्टमित्र डाकेँ मैले
आमा (कविता)
हजारौँ दुःख अनेकौँ कष्ट तिमीले सहेर दिएन दान मलाई दाता भगवान् बनेर । अपार तिम्रो महिमा आमा तिमी नै देउता संसारमा तिमीबाहेक कोही छैनन् एउटा ।
सागर जबराको ‘किङ्डम लस्ट’ पुस्तक लोकार्पण
सागर जङ्गबहादुर राणाद्वारा लिखित ‘किङ्डम लस्ट्’ पुस्तक लोकार्पण भएको छ ।
मण्डला नाटक घरमा ‘युद्धका घाउहरू’ मञ्चन (फोटो फिचर)
मण्डला नाटक घरमा मङ्गलबारबाट नाटक ‘युद्धका घाउहरु’ प्रदर्शन गरिएको छ । अन्जान प्रदीपद्वारा लेखन तथा निर्देशन गरिएको उक्त नाटकमा द्वन्द्वकालका कथा बस्तुलाई प्रस्तुत गरिएको छ ।
दुस्साहस (कविता)
शिखरका कर्कसा अट्टहासहरू लमतन्न सडमा ठक्कर खाँदै प्रतिध्वनित भएका छन् फाँटहरूमा तरेली बनेका छन् घृणाका विम्बसँगै ।
विरूपाक्ष समय (कविता)
आफ्नै आमासँगको सहवासले श्रापित विरूपाक्ष पश्चातापको गहिरो खाडलबाट उठ्न सकेको छैन अझै सङ्कोचको पर्खालभित्र निसास्सिएर सधैँ अनुहारको भूगोलमा लागेको दागैदागको
