गोरखापत्र अनलाइन
मातृसत्तात्मक डोल्पो
नेपालको जातीय, सांस्कृतिक, हावापानीलगायतमा व्यापक विविधता छ । यति सानो देशमा रहेको विविधतालाई स्पष्ट पार्न नेपालका मानार्थ नागरिक, भूगर्भ वैज्ञानिक तथा सामाजिक अध्येता स्विट्जरल्यान्डका टोनी हेगेनले नेपाललाई ‘एसियाको जातीय गोलमेच’ भनेका छन् । नेपाली विविधताको एउटा सौन्दर्य हो डोल्पो जाति ।
जासुसी गुब्बारा विगतदेखि वर्तमानसम्म
गृहयुद्धकालका लडाइँको मैदानमा प्रयोग गरिएका गुब्बारा (बेलुन)देखि मानवरहित जेट इन्जिनयुक्त ड्रोनसम्म, शत्रुको सर्वोत्तम गतिविधि सधैँ आकाशबाटै देखिने गरेको छ । दुई सय वर्षयता मानिसले शत्रुमाथि निगरानी राख्न आकाशबाट अनेक किसिमका उपाय अपनाएको छ ।
एकीकृत बस्ती बनाइने
कर्णाली प्रदेश सरकारले एकीकृत बस्ती निर्माण गर्ने भएको छ। विकट, छरिएर रहेको, सार्वजनिक सेवा सुविधा पु-याउन र प्राप्त गर्न कठिन बस्तीको पहिचान गरी एकीकृत बस्ती विकास गर्ने प्रदेश सरकारको योजना छ। सरकारले बस्ती विकासका लागि चालु आर्थिक वर्षमा १० करोड रुपियाँ बजेट विनियोजन गरेको छ।
करार शिक्षक हटाउँदै पालिका
सुर्खेतका स्थानीय तहले आन्तरिक स्रोतबाट शिक्षकलाई तलब सुविधा दिन नसकिने भन्दै करार शिक्षक हटाउन थालेका छन्। लेकबेँसी नगरपालिकाले आन्तरिक स्रोतबाट तलब दिन नसकिने भन्दै ७९ जना करार शिक्षक हटाएको थियो। नगरप्रमुख उमेशकुमार पौडेलका अनुसार नगरपालिकामा कार्यरत स्वयंसेवक, पीसीएफ र करार शिक्षक हटाइएको हो। आन्तरिक आम्दानी न्यून रहेको र वित्तीय समानीकरण अनुदानबाट तलब भत्तामा गरिएको खर्च बेरुजु देखिन आएकाले शिक्षक हटाइएको हो।
घर भत्केपछि ओडारको बास
बाजुराको जगन्नाथ गाउँपालिका–५, गोत्रीका रूपधन सार्कीको परिवार विगत सात महिनादेखि ओडारमा बस्दै आएको छ। बस्ने घर भत्किएपछि सात जनाको परिवार ओडारमा बास बस्न बाध्य भएको हो। जगन्नाथ गाउँपालिकाले निर्माण गरेको देवलकोट सडक खण्डबाट आएको पहिरोले गत असोज ९ गते घर भत्किएपछि उहाँको परिवारको विचल्ली भएको छ। सडकको तल र माथिबाट झरेको पहिरोले सार्कीको घर भत्किएको स्थानीय निराजन सार्कीले बताउनुभयो।
नागरिकता नबन्दा सामाजिक सुरक्षा भत्ताबाट वञ्चित
अमरगढी नगरपालिका–३ घर भएकी अनिता विष्ट उमेरले ९१ वर्ष पुग्नुभयो। उहाँका दुईवटै आँखाले ज्योती गुमाइसकेको छ। एक छोरा र पाँच नातिनातिनीहरू छन्। अनिताले नागरिकता भने पाउनुभएको थिएन। नागरिकता पाउनबाट वञ्चित उहाँ सामाजिक सुरक्षा भत्ताबाटसमेत वञ्चित हुनुहुन्थ्यो। जिल्ला प्रशासन कार्यालय उहाँको घरभन्दा करिब पाँच किलोमिटरको दूरीमा छ। वडा कार्यालय करिब एक किलोमिटिरको दूरीमा छ तर हालसम्म विष्टले नागरिकता पाउनुभएको छैन।
महासङ्घ निर्वाचनमा समूहगत उम्मेदवारी
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घको आसन्न निर्वाचनमा वरिष्ठ उपाध्यक्षका लागि तीन जना प्रत्याशीले समूहगत उम्मेदवारी दिएका छन् । वरिष्ठ उपाध्यक्षमा उम्मेदवारी दिनेमा व्यवसायी उमेशलाल श्रेष्ठ, अञ्जन श्रेष्ठ र रामचन्द्र सङ्घाई हुनुहुन्छ । महासङ्घको ५७औँ वार्षिक साधारण सभामा अध्यक्ष बाहेकका कार्यकारी पदका लागि यही चैत २९ गते निर्वाचन हुँदैछ । हाल वरिष्ठ उपाध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकाल सोही सधारण सभाबाट स्वतः अध्यक्ष बन्दै हुनुहुन्छ । उमेशलाल श्रेष्ठको समूहबाट जिल्ला तथा नगर उपाध्यक्षमा दिनेश श्रेष्ठ, एसोसिएट्स उपाध्यक्षमा भरत आचार्य र वस्तुगत उपाध्यक्षमा हेमराज ढकालले उम्मेदवारी दिनुभएको छ ।
‘सरकार र निर्माण व्यवसायी मिलेर काम गर्नुपर्छ’
भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री प्रकाश ज्वालाले मुलुक निर्माणको जिम्मेवारी निर्माण व्यवसायीहरूको काँधमा रहेको बताउनुभएको छ । नेपाल निर्माण व्यवसायी महासङ्घको प्रतिनिधिमण्डलसँगको भेटमा मन्त्री ज्वालाले निर्माण व्यवसायीहरूसँग सहकार्य गर्न सरकार तयार रहेको स्पष्ट पार्नुभयो । मुलुक विकासका लागि पूर्वाधार नै महत्वपूर्ण क्षेत्र रहेको बताउँदै मन्त्री ज्वालाले पूर्वाधार क्षेत्रमा योगदान दिने पात्र निर्माण व्यवसायीहरू भएको बताउनुभयो ।
ब्याजदर घटाउने सम्भावनाको खोजी
अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले ब्याजदर घटाउन सक्ने क्षेत्रहरूको पहिचान र ल्याउनुपर्ने नीतिका सम्भावना खोज्न नेपाल राष्ट्र बैङ्कसँग आग्रह गर्नुभएको छ । गभर्नरसहित नेपाल राष्ट्र बैङ्कका उच्च अधिकृतसँग मङ्गलबार छलफल गर्दै उहाँले ब्याजदर घटाउन सक्ने आधार खोज्न आग्रह गर्नुभएको हो । उच्च ब्याजदरका कारण व्यावसायिक वातावरण निर्माणमा समस्या भएकाले यसलाई घटाउनेतर्फ जानुपर्ने उहाँको भनाइ थियो ।
एक शिक्षक, एक ल्यापटप
कपिलवस्तुको बुद्धभूमि नगरपालिकाले एक शिक्षक, एक ल्यापटप कार्यक्रमअन्तर्गत शिक्षकलाई ल्यापटप वितरण गरेको छ। आर्थिक वर्ष २०७९/८० को वार्षिक नीति तथा कार्यक्रमअन्तर्गत नगरपालिकाले सो ल्यापटप वितरण गरेको हो। ५० प्रतिशत नगरपालिकाको अनुदान र ५० प्रतिशत शिक्षकको लागतमा सो कार्यक्रम गरिएको नगरपालिकाका निमित्त प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत लीलबहादुर राउत क्षेत्रीले जानकारी दिनुभयो।
अस्पताल निर्माणमा जग्गा अभाव: तीन वर्षदेखि बजेट फ्रिज
स्थानीय सरकारले जग्गा उपलब्ध नगराउँदा नेपालगञ्जमा लुम्बिनी प्रदेशस्तरीय क्षयरोग उपचार तथा प्रेषण व्यवस्थापन केन्द्रको भवन निर्माण योजना अलपत्र परेको छ। राष्ट्रिय योजना आयोगले २०७७ माघ १३ गते नै नेपालगञ्जमा लुम्बिनी प्रदेशस्तरीय क्षयरोग उपचार तथा प्रेषण व्यवस्थापन केन्द्रको भवन निर्माण र जग्गा प्राप्तिको प्रक्रियालाई राष्ट्रिय प्राथमिकता प्राप्त आयोजनाका रूपमा स्वीकृति दिएको थियो तर आयोजना स्वीकृत भएको तीन वर्ष बिते पनि स्थानीय सरकारले जग्गा प्राप्ति गर्न नसक्दा अस्पताल निर्माणको काम अगाडि बढ्न सकेको छैन।
मुख्यमन्त्रीको राजीनामा माग
लुम्बिनी प्रदेश सभाका सदस्यहरूले प्रदेश सरकार अल्पमतमा परेकाले अविलम्ब मुख्यमन्त्रीले राजीनामा दिएर राजनीतिक नैतिकता देखाउन आग्रह गरेका छन्। बैठकमा प्रदेश सभा सदस्य बादसाह कुर्मीले सरकार अल्पमतका पर्दा पनि राजीनामा नगरेको भन्दै चर्काे आलोचना गर्नुभयो। यस्तै चन्द्रकेश गुप्ताले सत्ता पक्षधरमा ३३ र विपक्षीमा ५३ प्रदेश सभा सदस्य भएको भन्दै अल्पमतको सरकारले महत्वपूर्ण निर्णय गर्न नहुने विचार व्यक्त गर्नुभयो। उहाँले मुख्यमन्त्रीलाई राजीनामा दिएर राजनीतिक इमानदारिता देखाउन आग्रह गर्नुभयो।
ट्र्याक खोलेको चालीस वर्षपछि कालोपत्रे हुने
उत्तरी मकवानपुरको इन्द्रसरोवर गाउँपालिकामा अवस्थित कुलेखानी जलविद्युत् आयोजनाको जलाशयसहित आयोजना निर्माणको क्रममा निर्माण गरिएको सडकको स्तरोन्नतिसहित कालोपत्रे हुने भएको छ ।
पाँच वर्षमा मनाइने कन्तरी पूजा
नवलपुर र चितवनका थारू समुदायले धुमधामका साथ मनाउने संसारी (कन्तरी) पूजा यस वर्ष सुरु भएको छ। थारू समुदायमा विशेष महìवका साथ पर्वकै रूपमा (कन्तरी) पूजा मनाउने गरिन्छ। रोगब्याधी अन्त्यका लागि थारू समुदायले कन्तरी माई र संसारी माईको पूजा गर्ने गर्छन्। यी सबै थारू समुदायका फरक–फरक कुलघरानाले मान्ने कुलदेवता हुन् र छुट्टाछुट्टै स्थानमा हुन्छन्। मध्यबिन्दु नगरपालिका–१ का पुजारी गुनकुमार गुरौल फरक कुलका
क्याम्पस स्थापनाका लागि महायज्ञ
सिरहा जिल्लाको बरियारपट्टी गाउँपालिकामा क्याम्पस स्थापनार्थ आर्थिक सङ्कलनका लागि १० दिनदेखि विष्णु महायज्ञ भइरहेको छ। साढे दुई करोड रुपियाँ सङ्कलन हुने विश्वासका साथ चैत १२ देखि सुरु भएको महायज्ञ २३ गतेसम्म चल्ने आयोजकले जनाएका छन्। लहान, सिरहा सदरमुकाम, मिर्चैया र गोलबजारमा उच्च शिक्षा हासिल गर्न जानुपर्ने बाध्यताले विपन्न दलित समुदाय बञ्चित भइरहेकाले क्याम्पस स्थापनाका लागि विष्णु महायज्ञ सुरु गरेको बरियारपट्टी गाउँपालिकाका अध्यक्ष सन्तोषकुमार महतोले जानकारी गराउनुभयो। हुलाकी राजमार्गसँग जोडिएको बरियारपट्टीमा भइरहेको महायज्ञमा अहिलेसम्म दुई करोड रुपियाँभन्दा बढी आर्थिक सङ्कलन भइसकेको र गाउँपालिकाले पनि ५० लाख रुपियाँ सहयोग गर्ने अध्यक्ष महतोले प्रतिबद्धता जनाउनुभयो।
