‘देउडा’मा मायाप्रीतिदेखि व्यङ्ग्य
हरेक उत्सवमा खेलिने देउडाले यतिबेला सुदूरपश्चिमको माहौल तताएको छ । सुदूरपश्चिमवासीको प्रमुख चाड गौरा पर्व सुरु भएसँगै यहाँ देउडामय बनेको छ ।
होमस्टे सञ्चालनले फेरियो महिलाको जीवन
नवलपुरको कावासोती नगरपालिका –१५ की माया बोटे हिजोआज गाउँमा खोलिएको होमस्टेमा व्यस्त हुनुहुन्छ । होमस्टेमा आउने पाहुनालाई स्वागत, सत्कार गर्ने, पकाउने, खुवाउने जस्ता काममा उहाँको समय बित्ने गरेको छ । २०७० देखि गाउँमा होमस्टे सञ्चालनमा आएपछि उहाँसहितका महिलाको दैनिकी अहिले फेरिएको हो ।
सभापोखरीमा दर्शनार्थीको भिड
पूर्वको गोसाईंकुण्ड भनेर चिनिने धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थल सभापाखरीमा दर्शनार्थीको भिड बढेको छ । पोखरीमा नागपञ्चमीदेखि जनै पूर्णिमासम्म भक्तजनको भिड हुनेगरेको छ ।
जनैपूर्णिमा र गाईजात्राको निर्णय सार्वजनिक गर्दै स्थानीय तह
स्थानीय तह तथा विभिन्न सांस्कृतिक संस्थाले यस वर्षको रक्षाबन्धन, जनैपूर्णिमा एवम् गाईजात्रा पर्व फरक-फरक दिनमा मनाउने निर्णय सार्वजनिक गर्न थालेका छन् ।
पाथीभराको भेटी सात करोड अठासी लाख मौज्दात
ताप्लेजुङस्थित प्रसिद्ध तीर्थस्थल पाथीभराको भेटी रकम सात करोड अठासी लाख रुपियाँ बढी मौज्दात रहेको छ । पाथीभरा क्षेत्र विकास समितिकाअनुसार हालसम्म सङ्कलन भएको भेटीमध्ये उक्त रकम बराबर मौज्दात रहेको हो ।
नेवाः संस्कृति जोगाउन प्रशिक्षण
कुस्मा नगरपालिकाका नेवार समुदायले आफ्नो परम्परागत संस्कृति लाखेनाचलाई लोप हुनबाट जोगाउन युवा तथा केटाकेटीलाई सिकाउन थालेका छन्। सहरमा लाखेनाच देखाउँदै गर्दा सँगसँगै नयाँ पुस्तालाई पनि नाच्न र बजाउन सिकाइने गरिएको छ। नेवार समुदायको दोस्रो पुस्ता मानिने अधिकांश युवा विदेश छन्। यहाँ भएका युवामा पनि लाखेनाचप्रति चासो र रुचि छैन। समाजमा चलनचल्तीमा रहँदै आएका मौलिक कला संस्कृति, चाडपर्व, मेला, जात्रा लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको नेवा समुदायका अगुवा बताउँछन्।
चौथो प्रतिभा नक्षत्रमा इशानी र गृष्मा विजयी
संयूक्त अधिराज्य (बेलायत) मा मौलिक नेपाली कला,संस्कृति प्रवर्धन तथा पुस्तान्तरण गर्ने उद्देश्यसहित भएको चौथो प्रतिभा नक्षत्रमा इशानी बराल र गृष्मा खडका संयूक्त रूपमा विजयी हुनु भएको छ ।
गाईजात्रे कार्टुनका ती दिन
कार्टुन मन नपराउने को पो होला र ? तर समय सन्दर्भले कार्टुन बुझाउने मानक भने परिवर्तन हुँदै आएको छ। हिजो बाबुको समयमा कार्टुन पत्रपत्रिकामा छापिने व्यङ्ग्यात्मक चित्र थियो भने आजका युवा र बालबालिका कार्टुन भन्नासाथ टेलिभिजनको पर्दामा देखिने एनिमेटेड रेखाचित्रलाई बुझ्दछन् । अझ प्रहसनको समयलाई नियाल्न नपाएकाहरू मुख बङ्ग्याएर टेलिभिजन, युट्युब वा अन्य सामाजिक सञ्जालमा देखिने पात्रलाई समेत कार्टुन वा कार्टुनिस्टका रूपमा बुझ्न पुग्छन् । यहाँ कार्टुनको व्याख्याभन्दा पनि कार्टुन अर्थात् व्यङ्ग्यचित्र र यसको गाईजात्रासँगको सम्बन्धका बारेमा चर्चा गर्ने प्रयास गरिएको छ ।
‘सम्पदा संरक्षणमा नागरिकको भूमिका महत्त्वपूर्ण’
ललितपुर महानगरपालिकाका प्रमुख चिरीबाबु महर्जनले हरेक नागरिकको सम्पदा संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका हुने बताउनुभएको छ । नेपाल सम्पदा सङ्घको ३७ औँ वार्षिकोत्सव समारोहलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो कुरा बताउनुभएको हो । उहाँले मूर्त/अमूर्त सम्पदाको प्रवर्धनकै कारण पाटन क्षेत्रलाई विश्वको ३५ औँ कला सहर (वल्र्ड क्राफ्ट सिटी) को पहिचान मिलेको जानकारी दिनुभयो । वि.सं. २०७९ मा बागमती प्रदेशले सुनको टीकासहितको चाँदीको तक्मा प्रदान गरेर सम्मानित गरेको सन्दर्भ सम्झँदै सम्पदालाई जीवन्त बनाउने सङ्घको प्रयासले उत्साह थपेको बताउनुभयो । साथै सम्पदा सङ्घसँग महानगरको सहकार्य जारी रहने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गर्नुभयो । सङ्घद्वारा शनिबार आयोजित ३७ औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा ललितपुर महानगरका प्रमुख महर्जनलाई सङ्घको मानार्थ सदस्यता प्रदान गरिएको थियो ।
खोपासी पनौतीको प्राचीन विष्णु मन्दिर (फोटो फिचर)
काभ्रेपलान्चोकको पनौती नगरपालिका वडा नम्बर १० मा अवस्थित प्रख्यात बिष्णुमूर्ति मन्दिर । यो मन्दिर पनौती बजारदेखि करिब तीन किमी पूर्व मैल बोट, खोपासी भन्ने स्थानको सडकको दायाँतर्फ रहेको छ।
उपाध्यक्ष लामाद्वारा तिलौराकोटसहित बुद्धस्थलहरुको निरीक्षण
लुम्बिनी विकास कोषका उपाध्यक्ष डा. ल्हारक्याल लामाद्वारा बुद्धले आफ्नो जीवनको २९ वर्ष बिताएको प्राचीन तिलौराकोट दरबार क्षेत्रसहित कपिलवस्तुका बुद्धस्थलहरुको निरीक्षण गर्नुभएको छ ।
मौलाकालिकाको सेरोफेरो
हिमवत्खण्ड नेपाल प्राकृतिक, धार्मिक एवं सांस्कृतिक विराटताको पगरी गुथेर आदिकालदेखि विश्वमा आफ्नो छुट्टै परिचय बोकेर रहेको छ । यहाँ यस्ता कैयौँ स्थान छन्, जसको आआफ्नै विशेषताहरूले कैयौँ पर्यटकलाई तानेर मन्त्रमुग्ध पार्ने गर्छन् । यस्तै महìवपूर्ण स्थानहरूमध्ये पूर्वी नवलपरासी जिल्ला, गैँडाकोट नगरपालिका अन्तर्गत पूर्वपश्चिम राजमार्गको नारायणगढ पुलबाट उत्तरतर्फ करिब चार किलोमिटर टाढा समुद्री सतहदेखि ५६१ मिटरको पहाडी वनको धुरीमा सुप्रसिद्ध तीर्थस्थल एवं शक्तिप्रबल मौलाकालिका भगवतीको मन्दिर अवस्थित छ ।
सुदूरपश्चिमका केही स्थानमा गौरा विसर्जन
सुदूरपश्चिमका केही स्थानमा आज गौराको विसर्जन गरिँदै छ । भदौ ४ गते विरुडा पञ्चमीदेखि सुरु भएको गौरा पर्व आज शुक्रबार बिधिवत रुपमा बिर्सजन गर्न लागिएको हो ।
संस्कृतिलाई राज्यको पहिचान बनाउन सक्नु पर्छ
प्युठानको गुरी गाउँमा जन्मिनुभएका वरिष्ठ नृत्य निर्देशक जोगेन्द्र केसी देशको मौलिक संस्कृतिलाई देश विदेशमा चिनाउन लागिपर्नुभएको छ । उहाँ नेपाल लोकसांस्कृतिक प्रतिष्ठान, नेपाल फोक लोरिक फाउन्डेसन, एभरेस्ट नेपाल कल्चर ग्रुप, इन्टरनेसनल अर्गनाइजेसन अफ फोक आर्ट जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय संस्थामा आबद्ध हुनुहुन्छ । बाल्यकालदेखि नै नृत्यमा रुचि राख्नुहुने केसीले कला संस्कृतिलाई विदेशमा चिनाउन गर्नुभएको योगदानबारे गोरखापत्र संस्थानका सल्लाहकार सम्पादक उपेश महर्जन, समाचारदाता सुकृत नेपाल, भिडियोमा मनोजरत्न शाही र केशव गुरुङले गर्नुभएको अन्तर्वार्ताको सम्पादित अंश :
बैतडीको पञ्चदेवलमा प्राचीन गौरा प्रदर्शन
बैतडीको पञ्चदेवलमा शरीरभरि रुखका पात लगाएर लाखे नृत्यसहित प्राचीन गौरा पर्व मनाइएको छ । बैतडी सदरमुकाम नजिकै रहेको पञ्चदेवल मन्दिरमा गौरामा मात्रै लख्या (लाखे) नाच नाचिन्छ । पुरातात्त्विक विभागले देवलको संरक्षण गर्दैआएकोछ । पञ्चदेवल हुलाक टिकमा समेत अङ्कित छ ।
देउवा निवास धनगढीमा गौरा : रमे देउडा नृत्यमा
नेपाली कांग्रेसका सभापति एवम् पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा निवास धनगढीमा देउडा, फाग र राना थारु महिलाहरूले नृत्य गरेर गौरापर्वको मनाएका छन् ।
सुदूरपश्चिममा गौरा पर्वको दुई दिन बिदा
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा भोलि र पर्सी (भदौ ७ र ८ गते) सार्वजनिक बिदा दिइएको छ । यो प्रदेशमा उल्लासपूर्वक मनाइने गौरा पर्वको अवसरमा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिइएको हो ।
सुदूरपश्चिममा ‘ठूली गौरा’ पर्व मनाइँदै
सुदूरपश्चिमेलीको मुख्य पर्व गौरा अन्तर्गत आज ‘ठूली गौरा’ मनाइँदैछ । व्रतालु महिलाले गौरादेवीलाई गौराघरमा भित्र्याउँदै छन् । स्थानीय भाषामा भितरीकी गौरा अथवा ‘ठूली गौरा’ भनिने आजको दिनलाई व्रतालु महिलाले विशेष दिनको रुपमा लिने गरेका छन् ।
हर्षोल्लासका साथ मनाइयो थारु गुरही पर्व
थारु समुदायमा हर्षोल्लासका साथ गुरही पर्व मनाइएको छ । विभिन्न ठाउँमा नाचगानसहित गुरही पर्व मनाइएको थारु अगुवाहरूको भनाइ छ ।
बाढीले श्री मुक्तिनाथ अन्नदान क्षेत्रको करिब ५ करोड क्षति
मुस्ताङको वारागुङ मुक्ति क्षेत्र गाउँपालिका –४ कागबेनीमा गत आइतबार साँझ कागखोलामा आएको बाढीले श्री मुक्तिनाथ अन्नदान क्षेत्रको करिब ५ करोड रुपियाँ बराबरको क्षति भएको छ ।
-original-thumb.jpg)
लोमान्थाङमा यार्तुङ पर्व सुरु
सुन्दर ऐतिहासिक लोमान्थाङ मौलिक संस्कृतिको उद्गमस्थल पनि हो ।
भोजपुरमा लाखे जात्राकाे रौनक
भोजपुर जिल्ला सदरमुकामस्थित चारभन्ज्याङमा नाग पञ्चमीको अवसरमा लाखे जात्रा गरिएको छ । जिल्लाको वाेखिम, काफ्ले, टक्सार, भैसिपन्खा, प्याउली, चम्पे, याङपाङ,च्यानग्रे लगायत छेत्रमा लाखे नाच देखाउने परम्परा छ ।
दाङमा थारु बालबालिकाको पर्व गुरही मनाइँदै
दाङ–देउखुरीको खिमबहादुर शाह माध्यमिक विद्यालय लमही कोलहीमा कक्षा ११ मा अध्ययनरत विद्यार्थी शिला चौधरी मध्यान्तरपछि घर फर्कनुभयो । गुरही पर्व मनाउन र भाइबहीनीलाई सजाउनकै लागि उहाँ छिटो घर फर्कनुभयो ।
सुदूरपश्चिममा दुई गौरा : भदाै ७ र २१ गते मनाइने
सुदूरपश्चिम प्रदेशका देव–देवालयहरू (मन्दिर) मा विशेष हर्षोल्लासका साथ मनाइने गौरा पर्व भदौ ७ र २१ गते मनाइने भएको छ । भदौ ७ गते गौरा पर्व मनाउनेले पञ्चमीको अवसरमा सोमबार बिरुडा भिजाएका छन् । बिरुडा भिजाएसँगै सुदूरपश्चिममा गौरा पर्वको विधिवत सुरुवात भएको छ ।
प्राचीन सहर बनेपा : जहाँ बर्सेनि हजारौँ कन्या पुजिन्छन्
प्राचीन सहर बनेपा, जहाँ छोराभन्दा बढी छोरीलाई महत्त्व दिइन्छ । काभ्रेपलाञ्चोकको यस सहरमा ‘छोरालाई काखा, छोरीलाई पाखा’ भन्ने उखानलाई मिथ्या बनाइदिएको छ ।
