विचारको सङ्घर्ष १२ दुर्वासा’
सैद्धान्तिक रूपमा सामाजकि परिवर्तन तथा राजनीतिक परिवर्तनले आजको समयमा हरेक मान्छेको विचारलाई सम्मान गर्न सकेको छ तर व्यावहारिक पाटोलाई नियाल्ने हो भने आफ्ना विचार प्रस्तुत गर्न अथवा भावना प्रकट गर्न‘ निकै नै गाह्रो काम हो । हाम्रो देशमा हरेक निर्णय बहुमतले पारित गर्ने चलन छ । यदि अदालतलाई कुनै निर्णय गर्न गाह्रो भएमा वा विशेष कारणवश कुनै मुद्दामा गम्भीर शङ्का देखेमा फरक पेसाका १२ जना आम नागरिकलाई त्यस मुद्दामा छलफल गर्न लगाएर निर्णय गर्न लगाइने अभ्यास भएका छन्, केही देशहरूमा । नाटक यही पृष्ठभूमिबाट सुरु भएको छ । १२ जना आम नागरिक एउटा बन्द कोठाभित्र निर्णय गर्न लागिपरेका छन् । १२ जनाले सर्वसम्मतिमा नै निर्णय गर्न‘ परेकाले १२ जनाको विचारको बीचमा भएको सङ्घर्षको कथा हो, ‘१२ दुर्वासा’ ।
बान्तवाको चित्रमा ‘घोडा र महिला’को विम्ब
चित्रमा ‘घोडा र महिला’ विम्बको प्रयोग गरी शक्ति र प्रकृतिको बलियो संयोजन दर्शाउन सिपालु कलाकार सञ्जय बान्तावा आफूलाई सङ्घर्षमा विश्वास गर्ने व्यक्तिका रूपमा चिनाउनुहुन्छ। करिब तीन वर्षकै उमेरमा पोलियो रोगका कारण दुवै खुट्टाले काम नगरे पनि अध्ययनलाई निरन्तरता दिँदै कला क्षेत्रमा उहाँ प्रतिभाशाली व्यक्तित्वको पहिचानसहित उभिनुभएको छ। धेरै समय ह्विलचियरमै बिताउने कलाकार बान्तवाले चित्रमा प्रयोग गरिने उक्त विम्बमार्फत दौडिने, निरन्तर सङ्घर्षमै रमाउने आफ्नो कल्पनालाई सजीव रूप दिँदै आउनुभएको छ। त्यसो त उहाँ अन्य विम्ब र चित्रमा सशक्त जोसिलो भाव प्रकट गर्ने कलाकारका रूपमा पनि चिनिनुहुन्छ।
नेपालकाे लागि नेपाली मोडेलको विकास हुनुपर्छ: अध्यक्ष प्रचण्ड
नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले देशको आर्थिक समृद्धिका लागि विकासको नयाँ मोडेलको विकास हुनपर्ने बताउनुभएको छ । सोमबार काठमाडौंमा आयोजित कलाकार सम्मान तथा पुरस्कार वितरण कार्यक्रममा उहाँले देशको स्थायित्व र विकासका लागि सम्पूर्ण तागत लगाउन आवश्यक रहेको बताउनुहुँदै साे धारणा राख्नुभएकाे हाे ।
सांस्कृतिक सम्पदाको खोजी र प्रकाशनका लागि प्रधानमन्त्री देउवाको आग्रह
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले प्रत्येक जातजातिका कला र संस्कृतिका विशिष्ट सम्पदाको खोजी गरी त्यस्ता अपार बौद्धिक सम्पत्ति प्रकाशनमा ल्याउनुपर्ने बताउनुभएको छ ।
कलात्मक वस्तुहरू फिर्ता
काठमाडौँ महानगरपालिका–१९ स्थित कङ्केश्वरी मन्दिरको पर्खालबाट सन् १९९५ मा हराएको शिवको मूर्ति फिर्ता ल्याइएको छ। दुई साधुका बीचमा उभिएको शिवको वर्गाकार आकारमा रहेको प्रस्तर मूर्ति ११औँ शताब्दीको मानिन्छ। त्यस्तै १४औँ शताब्दीतिरको मानिएको काठको कलात्मक सालभञ्जिका टुँडालसमेत फिर्ता भएको छ। सो टुँडाल काठमाडौँ महानगरपालिका–२४ स्थित इटुम्बहाल महाविहारबाट सन् १९८५ तिर हराएको थियो।
अक्षरलाई आकार दिँदै कालिगड राणा
नेत्री तथा समाजसेवी प्रतिभा राणा, थप प्रतिभाका साथ उदाउनुभएको छ, ‘कवि प्रतिभा’को पहिचानमा। उहाँद्वारा लिखित दुई कवितासङ्ग्रह कर्टन अफ माया (अङ्गे्रजी) र गहिराई (नेपाली) एकै साथ लोकार्पित भएपछि पूर्वमन्त्री, संविधान सभा सदस्य, राजदूतजस्ता राज्यका पदीय पहिचानसँगै कवि बनेर उहाँ जनस्तरको पहिचानमा उद्घाटित हुनभएको छ। प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले दुवै सङ्ग्रहको शनिबार विमोचन गर्नुभएपछि नेपाली साहित्यिक फाँटमा कवितासङ्ग्रहको भण्डार थप भरिएको मात्र छैन, तुलनात्मक रूपमा कमै रहेका नेपाली महिलाको सर्जकको सङ्ख्या पनि थपिएको छ।
विसङ्गति औँल्याइएका पुष्पगुच्छा
‘रोजा’ अर्थात् रोज्न लायक, धेरै राम्रो । साहित्यकार किशोर पहाडीको ‘रोजा कथाहरू’मा सामाजिक परिवेश प्रतिविम्बित छ । यस सङ्ग्रहका कथाहरूले नेपाली साहित्यमा भिन्न भिन्न स्वाद पस्किएर कौतूहल जगाउन सफल भएको छ । रोजा कथाहरू सन्देशमूलक पनि छन् । कहीँ कतै नलुकाइ भनुँ भने यो सङ्ग्रहभित्रका कथा निकै परिस्कृत छन् । सरल ग
इको कवितामा रमाउने कवि
साहित्य सिर्जनामा जाने भन्ने कुरा आफूले चाहेर मात्र नहुने बताउनुहुन्छ कवि आनन्द भण्डारी। उहाँ भन्नुहुन्छ, “यहाँ सिर्जनालाई सृष्टिको हिसाबले हेरिने गरिन्छ। त्यस्तै साहित्यलाई एउटा दृष्टिको हिसाबले हेरिन्छ। समय परिस्थिति, बाहिरी वातावरण र आफ्नो अन्तरीय मनले सृष्टिलाई प्रस्फुटन गर्छ। आफूलाई एकदमै ठूलो साहित्यकारको विज्ञ हुँ भनेर मैले कहिले भनिनँ र भन्ने आँट पनि गर्दिनँ। म त खाली सिकारु हुँ।” भण्डारी साहित्य सिर्जना गर्नु भनेको प्राकृतिक स्वभाव भएको बताउनुहुन्छ। जसमा विभिन्न अनुभव, अनुराग र चैतन्यहरूलाई एक खालको अनुभूतिको उपज दिने काम गर्छ। त्यही उपजले एउटा सिर्जना सोच बनाउँछ र त्यसैलाई हामीले शब्द भावमा उतार्ने हो। उहाँ भन्नुहुन्छ, “जब आफ्नो विचार भाव शून्य अवस्थामा आउँछ त्यसपछि सिर्जनाहरू फक्रिने काम गर्छन्। यो एउटा चैतन्यको सिर्जना पनि हो जुन एउटा बाहिरी वातावरणको असर पनि हो।”
कान्तिपुरको ‘रूद्राभिषेकपद्धति’ सार्वजनिक
गोरखापत्र अनलाइनकाठमाडौं, साउन २६ गते । ओमधरानन्द राजोपाध्यायबाट सङ्कलित कान्तिपुरको ‘रूद्राभिषेकपद्धति’ पुस्तक सार्वजनिक भएको छ ।संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री जीवनराम श्रेष्ठले मखनस्थित महिन्द्रेश्वर महादेव परिसरमा पञ्चाभिषेक रूद्री समापन कार्यक्रममा सो पुस्तक सार्वजनिक गर्नुभएको हो ।मन्त्री श्रेष्ठले पवित्र र भव्य धार्मिक अनुष्ठानमा सहभागी हुन पाउँदा र पुस्तक विमोचन गर्न पाउँदा निकै आनन्द र खुसी लागेको बताउनुभयो ।यसैबीच, राजोपाध्याय समाजले मासिक रूपमा आयोजना गर्दै आएको पञ्चाभिषेक रूद्री समापन भएको छ । काठमाडौं उपत्यकाका तीनै शहरबाट ३५ जना राजोपाध्याय ब्राह्मणबाट कोरोनाबाट समाजलाई मुक्त गर्नको लागि विभिन्न पूजा गरिएको समाजका महासचिव विराज राजोपाध्यायले गोरखापत्र अनलाइनलाई जानकारी गराउनुभयो । १०८ कलश यात्राबाट शुरु गरिएको कार्यक्रममा देव ब्राह्मण ११ जनाबाट लघु रूद्राभिषेक, नौ जनाबाट नवचण्डी, शिव पञ्चाङ्ग पाठ गरिएको थियो । करिब १० हजार सङ्ख्याको अयुताहुति यज्ञसमेत सम्पन्न गरिएको थियो । काठमाडौंमा महिन्द्रेश्वर महादेव मखनमा, पाटनमा विश्वेश्वर महादेव मङ्गलबजार र भक्तपुरमा तिलेश्वर महादेव टौमढीमा मासिक रूपमा रूद्रीपाठ गरिँदै आएको हो ।