मञ्जुश्री दर्शन
मनको धोको पुगिन्छ, हुन्छ जब मान्छे आनन्दित । यसमा प्रत्यक्ष अनुभूति छ मेरो । १९९७ मा माघे श्रीपञ्चमी सरस्वती दर्शनको प्रथम अवसर । सरस्वती आराधना मनैदेखि मनाए । त्यो झझल्कोले जीवित बनाएको छ ।
प्रतिनिधि सभा बैठक (प्रत्यक्ष प्रसारण)
सङ्घीय संसदअन्तर्गतको प्रतिनिधि सभा बैठक सुरु भएको छ । मङ्गलबार मध्याह्नबाट सुरु भएको बैठकमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले राष्ट्रिय प्राकृतिक स्रोत तथा वित्त आयोगको पाँचौं वार्षिक प्रतिवेदन, २०८० पेश गर्नुहुनेछ ।
पहिलो पल्ट टापुहरूको देशमा
संसार एउटा विशाल पुस्तक हो । जसले प्रत्यक्ष यात्रा गरेको छैन त्यसले एक पाना मात्र पढेको हुन्छ भनेर विद्वान् सेन्ट अगस्तिनले भनेका थिए । त्यस भनाइलाई मनन गर्दै म पनि यस पटक संसार पढ्न संवत् २०७९ पु
प्राथमिकताको कुन तहमा साहित्य ?
सरकारी संयन्त्रहरू आव ०८१/८२ को बजेट निर्माणमा जुटेका छन् । सङ्घीय संसद्को बर्खे अधिवेशनमा सरकारी नीति तथा कार्यव्रmम सार्वजनिक हुने छ । आगामी आव (०८१/८२–०८५/८६) देखि १६ आँै योजना लागु हुँदै छ । यसै बि
पैँतिस वर्षको साइनो (इतिश्री)
नयाँ सडकको पिपलबोट, विशालबजार दिनहुँ आउजाउ गर्ने थलो जस्तै बनेका थिए । पिपलबोटसँगै विशालबजार सामुन्ने अवस्थित गोरखापत्रको पहेँलो रङको सोतो परेको भवन आकर्षणको केन्द्र थियो । पिपलबोट र विशालबजारमा
कवितामा अवैध कथा
कवितामा अवैध कथाको सन्ताप लतपतियो यसरी... कुनै बेला
ल्याब ब्वाइ
बेड नम्बर १०५ मा मेरा आँखाहरू झट्ट पोखिए । कैयौँ वसन्त खेपेको शरीर बेडमा अविचलित छ । शिरमा हिउँ फुलाएर चिसिएका छन् गोडाहरू । टकटकी बाँधेर हेर्दै छु, समयको जाँतोमा पिसिएको उमेरको लीला । दिग्भ्रमित भएकी छु । भ्रा
आज बिहान (कविता)
जुनै समय पनि आफ्नै बिहान हुन्छ तपाईं कहाँ जानुहुन्छ म कहाँ जान्छु या त खुम्चिरहेँ उत्तरार्धसम्म
पुरानो डसना (कथा)
“अमा, ऐ अमा, गना छि ?” (आमा, ऐ आमा, कहाँ तपाईं ?) “कसी, कसी ऽऽ, तले
ज्योति (कथा)
खाना बनाउँदै, झकाउँदै गर्ने मेरो बानी नै बसिसकेको थियो । म त्यही तालमा थिएँ । मेरो पढाइ देखेर जल्ने काले अचानक स्याँ... स्याँ... गर्दै आएर छेवैमा बस्यो । “निन्द्रा पु-याउँदै छौ ?,” उसले मेरो काँधमा हात राख्यो ।
प्रेमका फरक फरक अनुहार
“ऊ त्यही हो, ज्यानेटको पहिलो श्रीमान् । जसले रातो ज्याकेट लगाएर हाम्रै अगाडि बसिरहेको छ । हो, उसैलाई छोडेपछि नै हो ज्यानेटले आफ्नो वास्तविक परिचय लुकाएर ज्योतिबाट ज्यानेट नामले प्रख्यात भएकी ।” हामी एउटा भव्य सम्मान समारोह
युगकवि सिद्धिचरण श्रेष्ठ र उनको काव्यसाधना
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलको प्रमुख आतिथ्यमा ११२ औ“ युगकवि सिद्धिचरणको जन्मजयन्ती समारोहमा आफ्नो स्वागत मन्तव्यको आरम्भमा यो पङ्क्तिकारले भनेको थियो– छ दशकभन्दा बढी लामो समय काव्यसाधनामा संलग्न रही युगकविले एउटा सिङ्गो
म भोको छु (कथा)
मेरो दिमागमा एउटा योजना जन्मियो । यो उपयोगी योजना थियो । यो योजनालाई हुर्काउन मसँग पर्याप्त समय थियो । हतारिनु थिएन । पुनर्विचार गर्न सकिन्थ्यो । यो उमेरमा पनि मनमा सकारात्मक सोचको ठाउँ पाएकोमा म दङ्ग परेँ । दसैँ वर सरिरहेको थियो । म बरण्डामा बसेर घाम तापिरहेको थिएँ । श्रीमती भान्सामा थिइन् । उनी बाहिर आइन् । “ख्वैै घाम ?” तिनी भन्छिन् ।
मन (निबन्ध)
हामीलाई लाग्छ, मन भनेकै मुटु हो । के मन मुटुमै अवस्थित हुन्छ । यो प्रश्न किन पनि जरुरी हुन्छ भने स्नायुरोग विशेषज्ञले मान्छेको भावनात्मक स्थितिलाई मस्तिष्कले महसुस गर्ने दाबी गर्छन् । त्यसो भए हामी किन मन भनेर मुटुलाई सङ्केत गर्छौं ?
गलीगली (नियात्रा)
यो सहर जहाँ म वर्षौँदेखि बसिरहेको छु, निकै नै उदेकलाग्दो बनिदिन्छ कहिलेकाहीँ । यो मुखुण्डो पहिरेका सम्राट्हरूको सहरमा न चन्द्रमाको चादनी देख्छु न जीवनको गरिमा । यहाँ छ त केवल नवधनाढ्यहरूको फुर्ति, तस्कर र बिचौलियाह
भारतको युरोपमा तीन दिन
जता हे-यो त्यतै ठाउँ ठाउँमा झम्म परेका हरिया गोलाकार रुखहरू, जमिनबाट फुत्त बाहिर निस्केर आकाश ताकेर हुत्तिँदै माथि पुगेपछि चारैतिर बान्की मिलेका हरिया पातका छाता आढेर कुखुरीले चल्ला छोपे झैैँ पूर्ण रूपमा विकसित हुँदै
दानदक्षिणा (निबन्ध)
मलाई कसैले टीका लाएर किन पैसो दिने ? दिए भन्दैमा कुनै योगदानबिनाको पैसो मैले खुरुक्क किन लिने ? मनमा प्रश्न उठ्न थालेको धेरै वर्ष भइसकेको थियो । निकै सोचेँ । मेरा नजरमा यसरी दक्षिणा लिनुको औचित्य सिद्ध हुन सकेन ।
सांस्कृतिक तथा साहित्यिक इकोलोजीबारे
परिस्थितिलाई प्रदर्शन गर्ने समग्र अवस्थालाई पारिस्थितिकी भन्न सकिन्छ तर विषय वा प्रसङ्गवशले पारिस्थितिकी शब्दलाई प्राकृतिक पर्यावरण (इकोलोजी) सँग मात्र जोडेर बुझ्ने गरिएको छ । प्राणीहरू (जीव तथा वनस्पति ) र अजैविक वस्तुहरू स
रिसानी माफ होस्
हिजो त्यो सिरानीमा बिसाएको थिए, यो टाउको, हजुरकै टाउकोसित
डोटेली संस्कृतिमा रङ रङ्गिलो पर्व होली
डोटेली संस्कृतिमा हरेक चाडपर्व मनाउने मौलिक विशेषता छ । संस्कृति एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा हस्तान्तरण हुन्छ । यस्तै हस्तान्तरित संस्कृतिक तमाम चाड पर्वमध्येको होली पर्व
समका कृतिमा मनोविज्ञान चिहाउँदा
बालकृष्ण सम तीन वटै विषयमा पारङ्गत थिए । साहित्यका चारै विधा : ‘कविता, नाटक, आख्यान, निबन्ध’मा उनी अब्बल थिए । चित्रकला त उनको रुचिकै विषय– राणाकालीन सभा समारोहमा
बेन्जो (प्रेम कथा)
गोरेटो उहीँ छ । अझै उस्तै, दुरुस्तै पनि । पूर्ववर्ती कालखण्डमा भन्दा झनै खुम्चिए झैँ लाग्छ त्यो गोरेटो । छेउछाउका मसिना बुट्यानहरू र अतिव्रmमणकारी झारले गोरेटोको परम्परागत स्वत्वमाथि धावा बोलिरहेको प्रतीत हुन्छ ।
प्रेम-सम्बन्धका कैयौँ किस्सा
पिरोलिएको मनलाई उत्साहित बनाउने अचुक औषधी हो प्रेम । प्रेमलाई अभिव्यक्त गर्ने कुनै मौसम त हुँदैन । तर फागुनलाई प्रेमिल महिना भन्ठान्छौँ हामी । ठन्डीमा कठ्याङ्ग्रिएका
अमर प्रेमका त्रिमूर्ति
प्रेमको सबैभन्दा बढी व्याख्या कविहरूले गरे । उनीहरूले प्रेमको अनुभूतिलाई शब्दमा उतारे । त्यसै अनुभूतिलाई चित्रकारहरूले रङ्गका माध्यम क्यानभासमा उतारे । मूर्तिकारहरू
समयको तराजुमा यौन साहित्य
पुरुष र स्त्रीबिच हुने प्राकृतिक यौन आकर्षण र त्यस आकर्षणले पैदा गरेका भाव र क्रियाकलापलाई साहित्यका माध्यमबाट उजागर गर्नु नै यौन साहित्य हो । यसमा विपरीत लिङ्गी मात्र होइन
