गोरखापत्र संस्थान ग्रन्थकोश र पत्रपत्रिका
श्री ३ देवशमशेरको शासनकालमा (वि.सं. १९५८ ज्येष्टवदि ३ सोमबार) गोर्खापत्र नामक साप्ताहिक पत्र निस्क्यो । यो नेपाली भाषाको सबभन्दा पहिलो देशीय पत्र हो (श्रेष्ठ, २०१७) ।
सुशासनतर्फ प्रतिबद्धता
सार्वजनिक प्रशासन राज्यको शासनव्यवस्था सञ्चालन तथा सरकारको नीति, नियम लागु गर्ने महत्वपूर्ण माध्यम हो । शान्ति सुव्यवस्था कायम गर्नु, कानुनको प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्नु, जनतामा आवश्यक वस्तु र सेवा प्रवाहको सुनिश्चित गर्नु, सामाजिक न्याय र सुरक्षाको प्रत्याभूति गर्नु जस्ता लोककल्याणकारी क्रियाकलाप सरकारको मूल दायित्व हो । नागरिक र सरकारबिच
महिलाका लागि सहज बन्दै
देशको समग्र राज्य संयन्त्र धान्ने जग कर्मचारीतन्त्र हो । कर्मचारीतन्त्रलाई छाया सरकार पनि भनिन्छ । जसको अधिकांश हिस्सा निजामती र न्यायसेवाले पछिल्लो समय ओगटेको छ । त्यही कर्मचारीतन्त्रलाई समावेशी बनाउन नेपालको संविधान र मातहतका ऐनले डोहो¥याएको छ । अझ महिलामैत्री बनाउन समावेशी आरक्षणको सुविधाले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ ।
सशक्त निजामती सेवा
नेपालको प्रशासनिक इतिहासमा निजामती सेवा एउटा निरन्तर चलिरहने गैरसैनिक चरित्रको सरकारी सेवा हो । स्थायी सरकारका रूपमा सुपरिचित यो सेवा नागरिकहरूको आशा, भरोसा र विश्वासको केन्द्र पनि
समीक्षा र सङ्कल्पको दिन
आज निजामती सेवा दिवस मनाइँदै छ । निजामती कर्मचारीको यो उत्सव केही औपचारिकता पूरा गरेर सम्पन्न हुने छ । कहिले चियाको कप पर नसार्ने हाकिमले आज कुचो हातमा लिएर कार्यालय सफा गरेको फोटो खिचाउने छन् । छोटो प्रभातफेरीमा कर्मचारी रमाउने छन् र केही भाग्यमानीले निजामती पुरस्कार प्राप्त गर्ने छन् । अहिलेसम्म यसरी नै मनाइँदै आएको यस दिवसलाई कर्मकाण्डी
प्रशासनतन्त्रमा ‘ज्युन–झी’
जुनबेला प्राचीन पश्चिमेली दार्शनिकहरूले शासन सञ्चालन गर्ने जिम्मा बोकेकासँग सदाचार, नैतिकवान्, असल व्यवहारयुक्त र जनउत्तरदायी हुनुपर्ने कुरामा जोड दिँदै प्राज्ञिक र व्यावहारिक शिक्षा दिइरहेका थिए, त्योभन्दा सय वर्षअघिदेखि नै पूर्वीय दार्शनिक, आध्यात्मिक चिन्तक र समाज सुधारकले असल शासनका लागि राजा र कर्मचारीमा के कस्तो व्यक्तिगत गुण हुनु पर्छ, शासन स
चन्द्रग्रहणबारे शास्त्रीय मान्यता
ग्रहण सर्वसाधारण मानिसका लागि बिरलै हुने रोमाञ्चकारी घटना हो । खगोलविद् वैज्ञानिकका लागि आफ्ना विभिन्न सिद्धान्त तथा गणितीय गणना परीक्षण गर्ने यो एउटा सुनौलो अवसर पनि हो ।
समुन्नत नेपालको परिकल्पना
देश बनाउने विषय एक व्यक्तिको लहड, एउटा पार्टीको योजना वा विशेष संस्थाको परियोजना होइन । सामूहिक चेतना, जिम्मेवारी र आकाङ्क्षाको समुच्चयबाट देश बन्छ । जब हामी सोध्छौँ, ‘देश कसले बनाउँछ ?’
निजामती सेवाबाट अपेक्षा
आज भदौ २२ गते, निजामती सेवा दिवस । हरेक वर्ष झैँ यस वर्ष पनि कर्मचारीको काम गर्ने हौसलामा वृद्धि होस् भनेर देशभरका निजामती कर्मचारीमध्ये उनीहरूको कार्यसम्पादनका आधारमा केही कर्मचारीलाई
मौलिक लोकतन्त्रको अभ्यास
नेपालका हिमाली स्थानीय सरकारमा विकास निर्माणका आफ्नै मौलिकता अपनाएको हुन्छ । पूर्वमन्त्री छक्कबहादुर लामा भन्नुहुन्छ, “तपाईले कुनै ठाउँको परिस्थितिजन्य भूमानव संरचना बुझ्नुहुन्न भने त्यहाँ तपाईलाई शासन गर्न गाह्रो हुन्छ ।”
बालबालिकामा मोबाइलप्रेमको असर
अहिले आमाबाले बालबालिकालाई मोबाइलमा गीत र भिडियो हेरेर खाना खुवाउँछन् ।
जिज्ञासु स्वभावका कारण राजा
पूर्ण ज्ञानले मानिसलाई परिपक्व र विद्वान् बनाउँछ भने अधुरो ज्ञानले उसलाई पाखण्डी र घमण्डी बनाउँछ अनि त्यसले पतनको मार्गतिर लैजान्छ ।
पत्रकारितामा सामाजिक सञ्जाल
नेपालमा मात्र नभई विश्वभर नै सामाजिक सञ्जालको क्रेज बढ्दो छ । कुनै समयमा एकाबिहानै पत्रपत्रिका पढेपछि र टेलिभिजन वा रेडियोमा समाचार सुनेपछि मात्र देश विदेशका खबरको बारेमा जानकारी पाइन्थ्यो तर अहिले समय बदलिएको छ । सामाजिक सञ्जाल फेसबुक, ट्विटर, इनस्टाग्राम, युट्युब, टिकटक, पोडकास्टलगायतका प्लेटफर्ममा छिनभरमै देश, विदेशका खबर हेर्न, सुन्न र पढ्न पाइन्छ । आजको
‘साङ्घाई शक्ति’ र नेपाल
समसामयिक विश्वमा जबर्जस्त आफूलाई ‘शक्तिकेन्द्र’ का रूपमा उभ्याउन प्रयास गरिरहेको चीनले हालै मात्र एउटा भव्यता प्रदर्शन गरेको छ । कैयौँ वैश्विक मञ्चका बिचमा एउटा फरकखालको ध्रुवीय शक्ति निर्माण गरिरहेको चीन
अन्तर्देशीय समन्वय खाँचो
संयुक्त राष्ट्रसङ्घ महासभाले अन्तर्राष्ट्रिय सङ्गठित अपराधलाई संयुक्त रूपमा सम्बोधन गर्नका लागि अन्तर्देशीय अपराधविरुद्धको महासन्धि सन् २००० डिसेम्बर १५ मा पारित गरेको थियो । यसै महासन्धि अन्तर्गत सोही समयमै तीन वटा अतिरिक्त प्रोटोकलसमेत जारी भएका थिए । जस अन्तर्गत मानव बेचबिखन खास गरी महिला र बालबालिकाको बेचबिखन तथा ओसारपसारको रोक
उत्पादनमा विप्रेषण प्रभाव
केही समयअघि नेपाल राष्ट्र बैङ्कले सार्वजनिक गरेको आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को देशको आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिसम्बन्धी वार्षिक तथ्याङ्कले १७२३ अर्ब रेमिट्यान्स प्राप्त भएको विवरण सार्वजनिक गरेको छ ।
त्रिवि सुधार प्रयास
नेपालको लोकतान्त्रिक परिदृश्यमा विश्वविद्यालय केवल ज्ञानको भण्डारण र प्रसारण गर्ने थलो मात्र होइनन्, बरु देशको बौद्धिक, विमर्श सांस्कृतिक जगेर्ना र राजनीतिक भविष्य निर्माण गर्ने आधारशिलाका रूपमा
दक्षिण एसियाली आलोकमा गोरखापत्र
युरोपेली मुलुकहरूको उपनिवेश अनि सामाजिक रूपमा पिछडिएको क्षेत्रका रूपमा दक्षिण एसियाका अधिकांश मुलुकमा अखबारी पत्रकारिताको इतिहास बाँकी विश्वको तुलनामा केही ढिला सुरु भएको पाइन्छ । सुरुवातमा शासकहरूको निर्देशन र आदेशलाई स्थानीयसमक्ष पु¥याउने
सुशासनमा चिनियाँ एआई
विश्व कृत्रिम बौद्धिकता (एआई) सम्मेलन तथा कृत्रिम बौद्धिकता वैश्विक शासन उच्चस्तरीय बैठक २०२५ जुलाई २६ मा चीनको साङ्घाई सहरमा सम्पन्न भयो । सम्मेलनको उद्घाटन सत्रमा सहभागी हुँदै चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली छि
विप्लवी प्रजातन्त्रवादी कलमजीवी
राजेश्वर नेपालीसँग मेरो चिनजान पैँतीस वर्षजति पुरानो हो । चिनजान २०४५ सालको प्रारम्भमै गोरखापत्रमा जागिर खाँदा भएको हो ।
विश्वव्यवस्थामा नयाँ समीकरण
विश्वका आणविक सम्पन्न तीन शक्तिशाली राष्ट्र चीन, रुस र भारतका नेताहरूले विश्वलाई नयाँ सन्देश दिनुभएको छ । पश्चिमी हेराइमा अनुदार मानिए पनि देश र जनताका लागि महत्वपूर्ण काम गर्नुभएका चीनका
कर्जा निक्षेप अनुपातको प्रभाव
कर्जा निक्षेप अनुपातलाई सिडी रेसियो भन्ने गरिन्छ । बैङ्क तथा वित्तीय संस्थामा रहेको निक्षेप रकमको कति प्रतिशत रकम कर्जा प्रवाह गरेका छन् भन्ने अनुपात देखाउने एउटा इन्डिकेटर हो सिडी रेसियो । सिडी रेसियो बढी हुँ
नेपालको गौरव राष्ट्रिय पत्रकारिता दिवस
नेपाली पत्रकारिताको सान्दर्भिकता अभिवृद्धि र गुणात्मक विकास गर्ने अभिप्रायले नेपालमा आफ्नै पत्रकारिता दिवस मनाउनु पर्छ भन्ने मनसायबाट राष्ट्रिय पत्रकारिता दिवस मनाउन थालिएको थियो ।
बजेट कार्यान्वयनका चुनौती
मुलुकको समग्र विकासलाई नियमित, गतिशील र सन्तुलित गराउने मुख्य आधारका रूपमा बजेटको प्रारूप तयार भएको हुन्छ । सरकारको नीति तथा कार्यक्रमको संरचना र भावनालाई आधार बनाई जनसमक्ष आउने बजेट सरकारको वार्षिक कार्यक्रमको विस्तृत तस्बिर हो । जनताको मागलाई सम्बोधन गर्ने मुख्य माध्यमसमेत भएकाले बजेट जनता र सरकारबिचको सम्बन्ध मजबुत गराई
सङ्घीयतामा सार्वजनिक संस्थान
मुलुकमा सङ्घीय शासन प्रणाली प्रारम्भ भएको १० वर्ष भइसकेको छ । जनताको घर दैलोमा सरकारको अवधारणा अनुरूप सेवा वितरण गर्ने सङ्घीय राज्य प्रणालीको उद्देश्य हो । सार्वजनिक संस्थान जनतालाई सर्वसुलभ सेवा उपलब्ध गराउने संस्था हुन् ।
