योग्य प्रतिनिधि छान्ने सुअवसर
प्रतिनिधि सभा सदस्यको निर्वाचन २०८२ साल फागुन २१ गते हुँदै छ । प्रतिनिधि सभामा पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणालीबमोजिम १६५ सिटमा र समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीबमोजिम ११० सिट गरी २७५ सिटमा निर्वाचन हुँदै छ । प्रतिनिधि सभामा रहने २७५ जनप्रतिनिधिलाई करिब एक करोड ९० लाख बालिग मतदाताले निर्वाचित गरी पठाउँदै छन् । निर्वाचन आयोगले निर्वाचन प्रयोजनका लागि दल दर्ताको समय २०८२ मङ्सिर १ देखि १४ गतेसम्मका लागि निर्धारण गरेकोमा ११४ दलले निर्वाचनमा भाग लिने गरी दल दर्ता गराएका छन् । समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीतर्फ भाग लिन चाहने दलका लागि २०८२ मङ्सिर २१ देखि २३ सम्म निवेदन माग गरिएकोमा १०० वटा दलले ९३ निर्वाचन चिह्नमा बन्दसूची पेस गर्ने गरी निवेदन दिएका छन् । प्रतिनिधि सभातर्फ समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीतर्फ बन्द
पर्यापर्यटन प्रवर्धनमा भुटानको सिकाइ
नेपालको विकासका लागि पर्यापर्यटन प्रमुख आधार बन्न सक्छ । पर्यापर्यटन विकासका लागि ट्रेकिङ मार्गको अहम् भूमिका रहन्छ । पछिल्लो समय विकासको नाममा स्थापित ट्रेकिङ मार्गमा समेत गाडी सञ्चालन गर्ने क्रम बढ्दा पर्यटकको बसाइ तथा घुमाइमा प्रभाव परेको छ ।
एआई अर्थतन्त्रको नयाँ इन्जिन
विश्वको आर्थिक आयाम अनेक इतिहासले मार्गनिर्देश गरेको छ । पश्चिमा संसार धेरै पछाडि हुँदा कौटिल्य इसापूर्व (३७०–२८३) को अर्थशास्त्रले आर्थिक उत्थानका आधार रेखा कोरिसकेको थियो । युरोपले औद्योगिक क्रान्तिको धेरै अघि नै कौटिल्यको अर्थशास्त्रले भारत वर्षमा ज्ञान र प्रयोगले विस्तार पाएको भन्न सकिन्छ । चन्द्रगुप्त मौर्यको सल्लाहकार चाणक्यको आर्थिक दर्शनले भारत वर्ष प्रभावित थियो । कृषि, उद्यम र व्यापारले धनी थियो । भार
मानवता अँगाल्ने शिक्षा
साँचो शिक्षा भनेको मानिसको शरीर, मस्तिष्क र आत्माको समग्र विकास हो । आज धेरै मानिस औपचारिक रूपमा शिक्षित भए पनि मानवता, विवेक र जीवन दृष्टिकोणका आधारमा हुनुपर्ने जति ज्ञानी वा परिपक्व देखिँदैनन् ।
संविधान संशोधन अत्यावश्यक
धेरै मेहनतपछि नेपालको संविधान जारी भएको विचार धेरै पटक धेरै ठाउँमा व्यक्त भएका छन् । यस सम्बन्धमा फेरि चर्चा गरिरहन आवश्यक भएन । सार कुरा यो संविधान नेपाली जनताले नेपाली जनतामा निहित रहेको सार्वभौमसत्ता प्रयोग गरेर जारी गरिएको हो ।
समाजवादको मूल आधार
उत्पादनका साधनलाई सामूहिक तथा सार्वजनिक स्वामित्व अन्तर्गत ल्याएर शोषणमूलक पुँजीवादी अर्थतन्त्रको ठाउँमा समाजवादी अर्थतन्त्रको जग बसाउँदै तदनुरूपको राजनीतिक व्यवस्था र संस्कृतिको विकास गर्नु समाजवादको मूल आधार हो ।
‘डिजिटल’ पासोमा अल्झिएको न्याय
मानव सभ्यताको विकासक्रममा हामीले भौतिक पूर्वाधार र प्रविधिमा अकल्पनीय फड्को मारेका छौँ । के हाम्रो चेतना र संवेदनाले पनि उही गतिमा फड्को मारेको छ त ? यो प्रश्नको उत्तर खोज्दा हामी बारम्बार लज्जित हुनुपर्ने अवस्था आउँछ । विशेष गरी जब आधा आकाश ओगट्ने
विद्यालयमा दिवा खाजाको मापदण्ड
विद्यालय शिक्षामा सबै बालबालिकाको पहुँच र निरन्तरता सुनिश्चित गरी गुणस्तर अभिवृद्धि गर्न लोक कल्याणकारी राज्यको अवधारणा अनुरूप सरकारी तवरबाट विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन हुँदै आएका छन् । यसमध्ये विद्यालय दिवा खाजा कार्यक्रम पनि एक हो ।
बहुदलीय जनवादको मूल मर्म
नेकपा एमालेको एघारौं महाधिवेशन आजबाट सुरु हुँदैछ । देशभरबाट एमालेका महाधिवेशन प्रतिनिधि राजधानीमा भेला भएका छन् । भेलाले नयाँ नेतृत्व चुन्ने छ । एमालेको राजनीतिक कार्यक्रम मदन भण्डारीद्वारा प्रतिपादित जनताको बहुदलीय जनवाद हो । जनताले देशको राजनीति, राज्यसत्ता र सार्वजनिक तथा राजकीय मामिलामा अन्तिम एवं निर्णायक फैसला गर्न पाउनु पर्छ भन्ने बहुदलीय जनवादको मूल मर्म हो । देशको सार्वभौमिक
कसैबाट कसैलाई पनि लैङ्गिक हिंसा हुनु हुँदैन
हरेक वर्ष नोभेम्बर २५ देखि डिसेम्बर १० सम्म विश्वभर मनाइने लैङ्गिक हिंसाविरुद्धको १६ दिने अभियान बुधबार सकिएको छ । ‘लैङ्गिक हिंसा मानव अधिकारको हनन हो’ भन्ने विषयमा राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा सचेतना विस्तार गर्न नेपालले पनि हरेक वर्ष नोभेम्बर २५ तारिखमा महिला हिंसाविरुद्धको राष्ट्रिय अभियान दिव
मानव जीवन जोखिममा
जलवायु परिवर्तनका कारक मुलुक वा महादेश यसबाट उत्पन्न सङ्कट जति ढाकछोप गर्न खोजे पनि पनि अब लुक्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । सर्सर्ती हेर्दा जलवायुजन्य प्रकोप भनेको बाढी, पहिरो, डुबान मात्र हो भन्ने मानेर यसैलाई बढी प्रचारमा ल्याउँदा वास्तविक सङ्कट भने छायामा परिरह्यो । विश्व जलवायु परिवर्तनको खास सङ्कट हो तापक्रम वृद्धि र यसबाट भइरहेको मानवीय क्षति । जलवायु परिवर्तनका कारण पृथ्वीको तापक्रम बढि
स्वरसम्राट् नारायणगोपाल
नेपाल आमाको गर्भलाई धन्यवाद नदिई रहन सकिन्न उनको उर्वर कोखबाट नारायणगोपाल जस्तो सुमधुर स्वरका धनी सुपुत्रको जन्म भयो । ती होनाहार पुत्रको जन्म विसं १९९६ असोज १८ गते काठमाडौँको किलागलमा भएको थियो । निधन भने २०४७
इतिहास जोगाउने अवसर
पार्टी जीवनको यो लामो राजनीतिक यात्रामा नेपाली कांग्रेस यति बेला इतिहासकै सबैभन्दा दुई ठुला महत्वपूर्ण तर निकै भयानक जँघारका बिचमा छ । एकातिर राष्ट्रको जीवन इतिहासकै सबैभन्दा गम्भीर सङ्कटमा छ ।
विकासको आधार व्यावहारिक शिक्षा
कुनै पनि व्यक्तिको जीवनमा आइपर्ने आधारभूत कार्य गर्न सक्षम बनाउनु शिक्षाको मूलभूत उद्देश्य हो । यस्तो शिक्षा जीवन उपयोगी हुन्छ । नेपालमा हालसम्म पनि शास्त्रीय शैलीको शिक्षा प्रदान गरिन्छ । यस्तो शिक्षाले अरूको बारेमा ज्ञान तथा सूचना त प्र
ताजा जनादेश नै अर्जुनदृष्टि
आउँदो फागुन २१ गते प्रतिनिधि सभा निर्वाचन गर्ने तयारीका साथ सरकार अगाडि बढिरहेको छ । निर्वाचन आयोगले निर्वाचनका सम्पूर्ण कार्यक्रम घोषणा गरिसकेको छ । यस्तो अवस्थामा जनता र लोकतन्त्रमाथि विश्वास गर्ने देशका राजनीतिक दलले आउँदो निर्वाचनलाई एउटा महापर्वको रूपमा ग्रहण गरी यसलाई सफल पार्नु आवश्यक हुन जान्छ ।
मौसमी रुघाखोकीप्रति सजगता
मौसम परिवर्तनसँगै नाक बन्द हुने, नाकबाट पानी बग्ने, घाँटी खस खस हुने, हाँच्छ्युँ आउने, स्वर भारी हुने, थकाइ लाग्ने, ज्वरो आउने, टाउको दुख्ने जस्ता रुघाखोकीको मौसम सुरु हुन्छ । संसारमा रुघा नलागेको व्यक्ति भेट्टाउन मुस्किलै पर्छ,
सुशासन स्थापित गर्न निर्वाचन
भदौ २३ र २४ गते भएको जेनजी विद्रोह नेपाली समाजको ऐना हो । समग्रतामा व्यक्तिकेन्द्रित मनोढाँचा र मनोगत तर्कभ्यासको प्रबलताले राजनीतिक नेतृत्व पङ्क्तिको चिन्तन प्रवृत्तिलाई धरातलीय यथार्थबाट
मोदी–पुटिन कसिलो मित्रता
रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीबिचको मित्रता घनिष्ट र सघन बन्दै गएको छ । दुवै नेता एकअर्काको खुलेर प्रशंसा गर्नुहुन्छ । मोदीले भारतलाई राजनीतिक स्थायित्व दिनुभएको छ ।
पत्रकारिता शिक्षाको पहुँच
राज्यको चौथो अङ्ग मानिने पत्रकारिताले मूलतः सत्यको अन्वेषण गरी निष्पक्ष सूचना सम्प्रेषणमार्फत प्रत्येक नागरिकलाई सुसूचित गरिरहेको हुन्छ । पत्रकारितामार्फत सम्प्रेषण हुने प्रत्येक सूचना वा खुराकको
युवापुस्ताको सुनौलो सपना
काठमाडौँको एउटा क्याफेमा २२ वर्षीय युवती समीक्षा साथीहरूसँग बहसकै व्रmममा चिया पिउँदै छिन् । जसको काँधमा देश बोकेको सपना छ । लामो सुस्केरासँगै भन्छिन्, “देश ठिकै छ भन्नेलाई मलाई ठिक
चुनौतीप्रद सार्वजनिक ऋण
नेपाल जस्ता अल्पविकसित मुलुक स्रोत व्यवस्थापनसम्बन्धी दोहोरो समस्यामा रहन्छन्, आर्थिक विकासका लागि आवश्यक स्रोतसाधनको न्यूनता र उपलब्ध स्रोतसाधनको प्रभावकारी उपयोगका लागि कमजोर संस्थागत क्षमता । यी दुवै पक्षलाई मार्गनिर्देश गर्ने राजनीतिक संस्कृति पनि त्यही नै अभाव देखिन्छ तर त्यहीँ नै उपलब्ध प्राकृतिक तथा मानव साधनको सदुपयोग गरी रोजगारी सिर्जना
‘फेसलेस’ सार्वजनिक सेवा
सूचना प्रविधिको युगमा पनि कर्मचारीको कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनलगायतका कतिपय कार्य हस्तलिखित रहनु विडम्बनापूर्ण छ । नेपालको सार्वजनिक प्रशासनलाई प्रतिस्पर्धी, जनमुखी, पारदर्शी र उत्तरदायीसहितको तर फेसलेस बनाउनुपर्ने जरुरी भइसकेको छ । सार्वजनिक सेवालाई फेसलेस बनाउनु भनेको सेवाग्राहीले आफूले पाउने सेवा आफ्नै ठाउँमा बसी सेवाप्रदायकको सम्पर्कबिनै र सम्ब
भ्रष्टाचारविरुद्ध नागरिक निगरानी
हरेक वर्षको डिसेम्बर ९ अर्थात् आजैका दिन संसारभरि भ्रष्टाचारविरुद्धको आवाजलाई बुलन्द बनाउँदै यसलाई निवारण गर्न भ्रष्टाचारविरुद्धको अन्तर्राष्ट्रिय दिवस मनाइने गरिएको छ । करिब २२ वर्षअघि सन् २००३ मा संयुक्त राष्ट्रसङ्घको महासभाले डिसेम्बर ९ लाई भ्रष्टाचारविरुद्धको दिवसका रूपमा मान्यता दिएको हो । दिवसको मुख्य उद्देश्य भ्रष्टाचारविरुद्ध जनचेतना बढाउन समाज
सुशासनका लागि भ्रष्टाचार नियन्त्रण
भ्रष्टाचार नेपाललगायत अति कम विकसित तथा विकासोन्मुख देशको साझा समस्या हो । भ्रष्टाचारले राज्यका तिनै अङ्ग कार्यपालिका, व्यवस्थापिका र न्यायपालिकाका कार्यलाई यथारूपमा सञ्चालन हुन नदिई सुशासनमाथि नै प्रहार गर्छ ।
सार्क जीवन्त बनाउने जिम्मेवारी
दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) को शिखर सम्मेलन हुन नसकेको ११ वर्ष भयो । नेपालको अध्यक्षतामा सन् २०१४ मा अठारौँ सार्क शिखर सम्मेलन काठमाडौँमा भएको थियो ।
