तालतलैयाको संरक्षण
नेपालमा तालतलैया प्रशस्त छन् । प्राकृतिक र मानव निर्मित तालतलैया देशकै सुन्दर सम्पदा हुन् । यिनको संरक्षण तथा संवर्धनबाट पर्यटन प्रवर्धन गर्न सकिन्छ । पर्यटकीय राजधानी पोखरा तालैतालको सुन्दर स
ताजा जनादेशको तयारी
लोकतान्त्रिक प्रणालीमा ताजा जनादेश नै शासनको मुख्य आधार हो । जननिर्वाचित संस्थाको सहभागिताबिना कुनै कर लगाउन पाइँदैन भन्ने बेलायतीले दुई शताब्दीअघि विकसित गरेको धारणाबाटै निर्वाचनको जग बसेको हो । बेलायतमा कानुन संसद्ले बनाउँथ्यो । सरकार निर्माण पनि संसद्बाटै हुन्थ्यो । यही संसदीय प्रणाली धेरैतिर विस्तार भयो । नेपालले संसदीय प्रणालीमै सङ्घीय
सन्तुलित विकासमा चुनौती
नेपाल अहिलेसम्म विकासशील मुलुकसम्म बन्न सकेन । देशको समग्र आवश्यकतालाई आधार बनाएर योजनाबद्ध ढङ्गले पूर्वाधार विकासनिर्माणका काम हुन नसक्दा विकासमा सन्तुलन भएन । सन्तुलित विकास नहुँदा आमजनताले समान रूपले विकासको फल पाउन सकेनन् । आवश्यकताका आधारमा विकासका पूर्वाधार बनाउँदा सबै नागरिकलाई न्याय हुन्छ तर पहुँचका आधारमा विकासनिर्माण योजना सञ्चाल
सरकारका सय दिन
परिवर्तनका निम्ति हरेक मुलुकले अनेक अवयव पार गर्दै जानु पर्छ । जनचाहनाले ती अवयव निर्देशित गर्न सक्दा नै कुनै पनि मुलुकले समुन्नत भविष्य निर्माण गर्न सक्छ । नेपालमा भदौ २३ र २४ गते एक्कासि आएको आँधीहुरी होइन, सेवा प्रवाह गर्न नसक्दा थुप्रिएको असन्तुष्टिको विस्फोट हो । आमनागरिकले सुशासन चाहेका थिए । भ्रष्टाचारमुक्त समाजमा तमाम नागरिकले आफ्नो भविष्य आफ्नै देशमा
सार्थक आर्थिक बहस
पर्याप्त सम्भावना हुँदाहुँदै पनि नेपाल धनी तथा समृद्ध मुलुक बन्न सकेन । गरिबीमा बाँच्नुपर्ने अवस्था मुलुककै लागि विडम्बना हो । विश्वकै उत्कृष्ट राजनीतिक व्यवस्था सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको अभ्यासमा आइपुग्दा पनि मुलुकमा राजनीतिक स्थायित्व भएन । सधैँको राजनीतिक अस्थिरताले अर्थतन्त्र कमजोर बन्यो । स्वदेशी तथा विदेशी लगानी आकर्षित हुन नसक्दा पर्याप्त उद्योगधन्दा र
गोरखापत्र आर्थिक बहस
नेपालको पत्रकारिताको इतिहास गोरखापत्रबाटै आरम्भ भयो । सुधारवादी राणा प्रधानमन्त्री देवशमशेरले सनद जारी गरी देशमा अखबारी पत्रकारिताको आरम्भ गर्नु अन्धकारलाई चिर्ने युगान्तकारी परिघटना थियो । सनदमा छाप्न हुने र नहुने समावेश भएका विषयमा इलमको विस्तार गर्ने विषय मात्र थिएन, कोलकाता र काठमाडौँका दरभाउ राख्ने मार्गनिर्देश थियो । त्यसमा पारदर्शी बजार र आपूर्ति प्रणा
स्मार्ट सहरी पूर्वाधार
नेपालमा सहरीकरण बढ्दै गएको छ । बढ्दो सहरीकरणलाई व्यवस्थित गर्न स्मार्ट सहरी विकास पूर्वाधार बनाउनु पर्छ । अमेरिका, युरोप र एसियाका विकसित देशका राजधानी तथा अन्य ठुला सहर दीर्घकालीन योजनाका साथ स्मार्ट पूर्वाधारको विकासले सहरी जनजीवन व्यवस्थित, सुविधासम्पन्न र सहज बनेका छन् । सार्वजनिक यातायात सेवा व्यवस्थित, सुविधाजनक र भरपर्दा छन् । धेरै नागरिकले सार्वजनिक यातायात सेवा प्रयोग गर्छन्
उम्मेदवार नहुने घोषणा
लोकतान्त्रिक प्रणालीमा जनादेश प्राप्त गर्ने मुख्य माध्यम नै आवधिक निर्वाचन हो । यसलाई लोकतान्त्रिक प्रणालीको सुन्दर पक्ष भन्ने गरिन्छ । आफूले छानेका प्रतिनिधिले कानुन निर्माण तथा शासन गर्ने भएर पनि आवधिक निर्वाचनलाई लोकतन्त्रको सुन्दर पक्ष भनेको हुनु पर्छ । लोकतान्त्रिक प्रणालीमा कतिपय निर्वाचन समयतालिकाका आधारमा आउँछन् भने कतिपय अप्रत्याशित । आगामी फागुन २१ गते हुन लागेको प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन नियमित कार्यतालिकामा हुने निर्वाचन होइन । यो अप्रत्याशित हो । गत भदौ २३ र २४ गते भएको नवपुस्ता अर्थात् जेनजी विद्रोहले तत्कालीन केपी ओलीको सरकार विस्थापन ग¥यो । नयाँ
सहकारीपीडितलाई न्याय
नेपालको संविधानले खुला, उदारवादी र समाजवादोन्मुख अर्थतन्त्रको परिकल्पना गरेको छ । अर्थतन्त्रका तीन खम्बाका रूपमा सार्वजनिक, निजी र सहकारी क्षेत्रलाई लिइएको छ । सहकारीको मूल्यमान्यता र सिद्धान्त भनेको न्यून आय एवं सीमान्तकृत समुदाय वा सर्वसाधारण उपभोक्तामाझ छरिएर रहेको पुँजीलाई एकीकृत गर्दै सदस्यको आर्थिक उन्नयनलाई प्राथमिकता दिनु हो । यस्तो महत्वपूर्ण वित्तीय प्रणालीको खम्बा मानिएको
ठुला भ्रष्टाचारका मुद्दा
नेपाल भ्रष्टाचार हुने मुलुकमै पर्छ । सुशासन मापन गर्ने विश्वका अनेक संस्थाले निकाल्ने प्रतिवेदनमा नेपालको सुनाम आउन सकेको छैन । समयमा काम नहुने ठुलै व्यथा छ । ठुला आयोजना निर्धारित समयमा सम्पन्न हुँदैनन् । निरन्तर लागत बढाइरहने गरिन्छ ।
ऐतिहासिक सम्झौता
तीन महिनाअघि भदौ २३ र २४ गते नेपालमा भएको दुईदिने युवापुस्ता (जेनजी) को आन्दोलनले वैधता पाएको छ । जेनजी आन्दोलनको जगमा बनेको वर्तमान सरकार र जेनजी प्रतिनिधिबिच भएको १० बुँदे ऐतिहासिक सम्झौतासँगै नेपाल नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको छ । प्रधानमन्त्री कार्यालय सिंहदरबारमा बुधबार प्रधानमन्त्री सुशीला कार्की र जेनजी अभियानका तर्फबाट सहिद परिवारका सदस्य
मानव अधिकारको मर्म
पृथ्वीका प्रत्येक वस्तुको आफ्नो अस्तित्व छ । पारस्परिक अस्तित्व र उपयोगले नै संसार चलेको छ । जीवको उत्पत्ति र विकासव्रmमले अनेक सभ्यताको विकास गर्न सम्भव भयो । सभ्यताको विकाससँगै
स्वास्थ्य सेवाका वाहक
गाँस, बास र कपाससँगै स्वास्थ्य सेवा मानिसको अपरिहार्य आधारभूत आवश्यकता हुन् । जीवन चलाउने यी आधारभूत आवश्यकता पूर्तिका लागि राज्यको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ । राज्यबिना यी आवश्यकताको जोहो गर्न कठिन हुन्छ । नेपालको आधारभूत स्वास्थ्य सेवालाई सर्वसाधारणको पहुँचमा पु¥याउने महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले महìवपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएका छन् । उनीहरूकै परामर्श सेवा अनि सङ्कलन हुने सूचनाका कारण हजारौँ आमा तथा शिशुको जीवन रक्षा हुन सकेको छ । साथै राज्यको स्वास्थ्यसम्बन्धी सन्देश प्रवाह र
भ्रष्टाचारको ठुलो अभियोग
नेपालको विकास नहुनुको मुख्य कारण भ्रष्टाचार नै मानिएको छ । विश्वव्यापी भ्रष्टाचार मापन गर्ने संस्थाको प्रतिवेदनमा पनि नेपालमा सुशासनको चरम अभाव देखाएको छ । कानुनबमोजिम काम नगरी निजी स्वार्थका निम्ति सरकारी सम्पत्ति दुरुपयोग गर्नु भ्रष्टाचार हो । राजधानीको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अधिक चाप भएपछि विकल्पका रूपमा राजधानीबाहिर पनि विमानस्थल बनाउने योजना स्वा
उपत्यकामा ढुङ्गेधारा संस्कृति
काठमाडौँ उपत्यका मौलिक कला र संस्कृतिले धनी छ । उपत्यकाभित्रका काठमाडौँ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्लामा कला र संस्कृतिमा विविधताका साथै एकता पनि कायम छ । पछिल्लो कालखण्डमा उपत्यका घनाबस्तीले भरिँदा य
ताजा जनादेशको सुनिश्चितता
राजनीतिक विकासक्रम सरल रेखामा मात्र विचरण गर्दैन । यसले कहिलेकाहीँ कठिन मोड र घुम्ती पनि पार गर्नु पर्छ । त्यसले धमिलिएको राजनीतिक प्रवाहलाई शुद्धीकरण गर्ने छ । विकास र समृद्धिमा मार्ग पहिल्याउने छ ।
सार्क सक्रिय बनाऔँ
दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) दक्षिण एसियाका आठ मुलुकको साझा मञ्च हो । सार्कमा भारत, पाकिस्तान, अफगानिस्तान, नेपाल, बङ्गलादेश, भुटान, श्रीलङ्का र माल्दिभ्स सदस्य छन् । यसका
