अमेरिकामा मनाइयो गौरा पर्व
नेपालको सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा परम्परागत रूपमा मनाइँदै आएको गौरा पर्व अमेरिकाको मेरिल्याण्ड राज्यस्थित हिन्दू–बुद्ध मन्दिरको प्राङ्गणमा धुमधामका साथ सम्पन्न भएको छ ।
ऐतिहासिक भैरवनाच सुरु
अर्घाखाँचीको नेवार समुदायको मौलिक सांस्कृतिक पहिचान भैरवनाच सुरु भएको छ । श्रीकृष्ण जन्माष्टमीको दिन सुरु हुने यो नाच कात्तिक औँसीसम्म चल्ने गर्दछ । स्थानीय मान्यता अनुसार यो नाचको विसर्जन देउसीभैलीको मादल बज्नुअघि गर्नु पर्छ ।
युद्धको चपेटामा सुडानका ऐतिहासिक सङ्ग्रहालय, अमूल्य सांस्कृतिक सम्पदा नष्ट
सुडानमा जारी हिंसात्मक द्वन्द्वले देशका ऐतिहासिक र सांस्कृतिक सम्पदालाई गहिरो क्षति पुर्याइरहेको छ ।
धुमधामसँग गौरा
काठमाडौँ उपत्यकालाई कर्मथलो बनाएर बसोबास गर्दै आएका सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशवासीले धुमधामका साथ आइतबार गौरा पर्व मनाएका छन् । प्रशंसा संरक्षण समूहले टुँडिखेलमा आयोजना गरेको गौरा मेलामा भेला भएका हजारौँ सुदूर र कर्णालीका बासिन्दाले त्यहाँको कला तथा सांस्कृतिक नृत्यसहित गौरा नाच र देउडा खेलेर यो पर्व मनाएका हुन् ।
तस्बिरमा इन्द्रजात्राको रौनक
काठमाडौंको वसन्तपुर दरबार क्षेत्रमा इन्द्रजात्रा (येँया) को रौनक सुरु भएको छ । आज बिहान ९ : ५२ को शुभ साइतमा इन्द्रजात्राको लागि ल्याइएको लिङ्गो (योँसी) भोटाहिटीबाट हनुमानढोकातर्फ नगर प्रवेश गराइएको हो ।
मिथिलाञ्चलमा आज भदैया रैब पर्व मनाइँदै
जलेश्वर (महोत्तरी), भदौ १५ गते । पुत्र, पति र परिवारका सदस्यहरूको आरोग्यता तथा सुख, समृद्धिको कामना गर्दै महोत्तरीसहित सम्पूर्ण मिथिलाञ्चलमा आज महिलाहरू भदैया रैब पर्व मनाइरहेका छन् ।मिथिला क्षेत्रका गाउँगाउँमा आज बिहानदेखि बर्तालु महिलाहरूले घरघरमा ठेकुवा (सक्खर हालेर बनाइएको एक प्रकारको पकवान) पकाएर, केरा, मकै, काँक्रो, स्याउलगायत फलफूल, अक्षता, सुपारी र पानसहितका वस्तु लिएर रैब पर्व मनाउन सुरु गरेका छन् । आज बर्तालु महिलाहरु फलफूल, मीठाइ र पकवानसहितका पूजा सामग्रीसहित नजिकैको पोखरी, तलाउ वा नदीमा गई सूर्यदेवतालाई अर्घ्य चढाउँदै पर्व मनाउने जलेश्वर नगरपालिका–१ स्थित बाबा जलेश्वरनाथ महादेवका पुजारी उपेन्द्र पाठकले बताउनुभयो । रैब सूर्य देवताकै पूजा उपासना गरी मनाइने पर्व हो । भदौमा मनाइने भएकाले यसलाई भदैया रैब पर्व पनि भनिन्छ । पोखरी, तलाउ वा नदीमा स्नान गरी, सूर्य देवतालाई पूजा सामग्रीको अर्घ्य दिएर बर्तालुहरू आ–आफ्ना घरमा जान्छन् भने घर पुगेर आँगन वा पिँढीमा फेरि नेउज हाल्ने गर्दछन् ।नेउज हाल्ने क्रममा बर्तालुहरू भुइँलाई पानी र गङ्गाजलले लिपेर, केराको पातमाथि सक्खर हालेर बनाइएको खीर र केरा चढाउने गर्दछन् । यस क्रममा प्रत्येक परिवारबाट कति जनाले रैब पर्व गर्ने हो, त्यसका लागि प्रत्येक एक जनाका लागि दुईवटा नेउज (दुई स्थानमा प्रसाद चढाउने) हाल्ने गर्नुपर्छ ।पर्वमा अरुका लागि पनि अरुले नेउज (प्रसाद चढाइदिने)हाल्न सक्छन् । आफ्नो परिवारका कुनै सदस्य बाहिर रहेको वा घरमा आउन नसक्ने अवस्थामा रहेको बेला अरुको नाममा अरूले नेउज हाल्ने गर्दछन् ।नेउज हालिसकेपछि (प्रसाद चढाइसकेपछि) बर्तालुहरूले फलफूल ग्रहण गर्न सक्छन् । आज राति उनीहरूले नुनबिनाको खानेकुरा (फलफूल, खीर, केरा, स्याउ)लगायत वस्तु नै खाएर बस्ने चलन छ । त्यसैगरी अब आजैदेखि मिथिलाञ्चलका प्रत्येक गाउँठाउँका प्रायःजसो महिलाले प्रत्येक आइतबार रैब पर्वका लागि दिनभरि उपवास बस्ने र बेलुका नुनबिनाको खानेकुरा खाएर छ महिनासम्म रैब पर्व मनाउनेछन् । कोहीकोहीले भने महिनाको एउटा आइतबारको दिनमात्र उपवास बसेर पनि याे पर्व मनाउने चलन रहेको जलेश्वर–८ की बर्तालु रेणुदेवीले बताउनुभयो । मिथिला क्षेत्रमा परम्परागत रूपमै यसपर्व सुख, समृद्धि र विशेषगरी आरोग्यताका लागि मनाउने परम्परा रहेको जलेश्वर–५ का संस्कृतिविद् ध्रुव राय बताउनुहुन्छ । रासस
देउखुरी उपत्यकासहित कपिलवस्तु र रुपन्देहीमा अट्वारी पर्व मनाइँदै
देउखुरी उपत्यकासहित कपिलवस्तु र रुपन्देहीका थारू समुदायले आज अट्वारी पर्व मनाउँदै छन । गत भदौ ८ गते न मनाएका थारू समुदायले आज अट्वारी मनाउन लागेका हुन् । यसअघि दाङ उपत्यकासहित, बाँके, बर्दिया, कैलाली, कञ्चनपुर र सुर्खेतका थारू समुदायले भदौ ८ गते अट्वारी मनाएका थिए तर, देउखुरीसहित कपिलवस्तु र रुपन्देहीका थारू समुदायले तिजपछिको आइतबारलाई अट्वारी मनाउने चलन भएकोले आज अट्वारी पर्व मनाउन लागिएको लमही नगरपालिकाका नगरप्रमुख जोगराज चौधरीले बताउनुभयो ।
सुदूरपश्चिममा गौरापर्वः आज मुख्य दिन अठ्यावाली
बैतडीसहित सुदूरपश्चिम प्रदेशमा मनाइने गौरापर्वको मुख्य दिन आज दुर्वाष्टमी अर्थात् अठ्यावाली मनाइँदैछ । हिजो साँझ गौराघरमा भित्रयाएको गौरालाई आज बर्तालु महिलाले गौरा मन्दिरको गौराखला (आँगन)मा लगेर पूजा गर्ने चलन रहिआएको पण्डित जयानन्द भट्टले बताउनुभयो ।
परराष्ट्रमन्त्री डा राणाले बूढानीलकण्ठस्थित निवासमा भित्र्याउनुभयो गौरा
परराष्ट्रमन्त्री डा. आरजु राणा देउवाले काठमाडौँको बूढानीलकण्ठस्थित आफ्नो निवासमा शनिबार गौरा भित्र्याउनुभएको छ ।
गौरा पर्वको दुई दिन सार्वजनिक बिदा
सुदूरपश्चिम प्रदेशमा गौरा पर्वको अवसरमा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिने निर्णय गरिएको छ । नेपाल सरकारले भदौ १५ र प्रदेश सरकारले भदौ १६ गते गौरा पर्वको बिदा दिएपछि यो प्रदेशमा दुई दिन सार्वजनिक बिदा कायम भएको हो ।
गौरा पर्वको आज तेस्रो दिन, गौरादेवीलाई गौरा घरमा भित्र्याइँदै
सुदूरपश्चिमेलीको मुख्य पर्व गौराअन्तर्गत शनिबार तेस्रो दिन व्रतालु महिलाहरूले गौरादेवीलाई गौराघरमा भित्र्याउँदै छन् । स्थानीय भाषामा भितरीकी गौरा अर्थात् ‘ठूली गौरा’ भनिने आजको दिनलाई व्रतालु महिलाहरूले विशेष दिनको रूपमा लिने गरेका छन् ।
सुदूरपश्चिममा मनाइँदै गौरा पर्व
गौरा पर्व सुदूरपश्चिम प्रदेशमा हर्षोल्लासपूर्वक मनाउने पर्व हो । भगवान् शिव–पार्वतीको पूजा गरेर मनाइने गौरा पर्व भाद्र शुक्लपञ्चमीबाट सुरु भएको छ । यो पर्वको पहिलो दिन बिहीबार बिरुडा भिजाउने कार्य गरिएको थियो । यो दिनलाई ‘बिरुडा पञ्चमी’ पनि भन्ने गरिन्छ ।
सुदूरपश्चिममा नानी गौरा हर्ष उल्लासपूर्वक मनाइँदै
सुदूरपश्चिममा शुक्रबार नानी गौरा पर्व उल्लासपूर्वक मनाइँदै छ । गौरापर्वको दोस्रो दिन मानिने आज नानी गौरामा व्रतालु महिलाहरु बिहानै नजिकैका नदी, तलाउ र धारामा गएर बिरुडा लाई धुने गर्दछन् ।
भाद्र शुक्ल पञ्चमी : ऋषिपञ्चमी
भाद्र शुक्ल पञ्चमीका दिन मनाइने ऋषि पञ्चमी आज नेपाली नारीहरूले अरुन्धतीसहित सप्त ऋषिको पूजाआराधना गरी मनाउँदैछन् ।
सुदूरपश्चिममा आजदेखि गौरा पर्व सुरु हुँदै
विशेष गरेर सुदूरका पहाडी समुदायमा मनाइने गौरालाई दसैँभन्दा पनि बढी महत्व दिने गरिएको छ । भाद्र कृष्ण वा शुक्ल पक्षमा मनाइने गौरा पर्व यो वर्ष भाद्र शुक्ल पक्षमा परेको पण्डित जयानन्द भट्टले बताउनुभयो ।
सुदूरपश्चिममा गौराको चहलपहल सुरु
भदौ १२ गते बिरुडा पञ्चमीका दिन पाँच प्रकारका अन्न भिजाएर पर्वको औपचारिक सुरुवात गरिने स्थानीय संस्कृतिविद् आचार्य घनश्याम लेखकले जानकारी दिनुभयो ।
बेनीमा २० वर्षपछि ‘थेत्तोर’ नाच
बेनीमा २० वर्षपछि थेत्तोर (धानको बाला) नाच प्रदर्शन गरिएको छ । नेपाल भाषा मंकाःखल, मैजुःखल र ल्यामः पुचका कलाकारले मङ्गलबार हरितालिका तीजको अवसरमा मौलिक र परम्परागत थेत्तोर नाच प्रदर्शन गरेका हुन् ।
भाद्र शुक्ल चतुर्थीः गणेश चतुर्थी पर्व मनाइँदै
अग्रपूजाको अधिकार प्राप्त गर्नुभएका विघ्नहर्ता भगवान् गणेशको पूजा आराधना गरी मनाइने गणेश चतुर्थी पर्व आज मनाइँदै छ । प्रत्येक वर्ष भाद्र शुक्ल चतुर्थीका दिन यो पर्व मनाइन्छ ।
तिजको रौनक : फेरिँदै तिज मनाउने शैली
पारी पारी आएका ढाका टोपी लाएका, तिनै होलान हाम्रा बाबा लिन आएका’ गायिका लक्ष्मी मल्लको स्वरमा भर्खरै बजारमा आएको यो तिज गीतले नेपाली समाजमा हाम्रा हजुरआमा, आमापुस्ताको तिजलाई झल्काउँछ । त्यो समयमा यातायातको सुविधा थिएन । अहिलेजस्तो सञ्चारको सुविधा थिएन । छोरीलाई विवाह गरेर टाढा–टाढा पठाइएको हुन्थ्यो । तिजको अवसरमा छोरीलाई बुबा वा दाजुभाइ लिन जाने चलन हुन्थ्यो।
नेवार समुदायले चथा पर्व मनाउँदै
नेवार समुदायले आज चथा पर्व मनाउँदै छ । भाद्र शुक्ल चतुर्थीको साँझ मनाइने चथा पर्व भक्तपुर नगरमा आजै मनाउन लागिएको हो ।
तीजको रौनक : फेरिँदै तीज मनाउने शैली
गायिका लक्ष्मी मल्लको स्वरमा भर्खरै बजारमा आएको यो तीज गीतले नेपाली समाजमा हाम्रा हजुरआमा, आमा पुस्ताको तीजलाई झल्काउँछ । त्यो समयमा यातायातको सुविधा थिएन ।
‘मौलिक संस्कृतिको निरन्तरताका निम्ति पर्व महत्वपूर्ण छन्’
सुदूरपश्चिम प्रदेशका प्रदेश प्रमुख नजिर मियाँले मौलिक संस्कृतिको निरन्तरतका निम्ति तीजलगायत पर्व महत्वपूर्ण छन् भन्नुभएको छ ।
महिलाविरुद्धका सबै विभेद अन्त्य हुनुपर्ने
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी)का अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले समाजमा विद्यमान महिलाविरुद्ध हुने सबै प्रकारका विभेद, हिंसा र अन्यायको अन्त्य गर्नुपर्ने बताउनुभएको छ ।
तिजका व्रतालु महिलाको पशुपतिमा घुइँचो (फोटो फिचर)
हिन्दू नारीहरुको प्रमुख पर्व तिजको अवसरमा आज पशुपति गएर दर्शन गर्ने श्रद्धालुहरुको घुइँचो लागेको छ । यस पर्वमा महिलाहरुले निराहार व्रत बसी पारिवारिक सुख र श्रीमानको दीर्घायूको कामना गर्ने गर्दछन् । पशुपतिमा गएर महिलाहरुले दर्शन गर्नुका साथै नाचगान गरी रमाइलो गरेका छन् ।
पशुपतिनाथमा तिजको तयारी पूरा, बहुमूल्य गरगहना लगाएर नजान आग्रह
हरितालिका (तीज) पर्वमा पशुपतिनाथ दर्शनका लागि सबै तयारी पूरा भएको पशुपति क्षेत्र विकास कोषले जनाएको छ ।
