गन्तव्य लुभु–लाँकुरीभन्ज्याङ
प्रकृतिको प्राण संस्कृति हो, प्रकृति शरीर हो । यसभित्रको श्वास नै संस्कृति हो । प्रकृति र संस्कृति मिलेरै जीवन बनेको हुन्छ । साङ्ख्य योग तथा सनातन शास्त्रमा ‘प्रकृति र पुरुष मिलेरै सृष्टि हुन्छ’ भनिएको छ । प्रकृति भनेको भौतिक शरीर हो ।
मृत्युको पीडा (कथा)
चकमन्न रातको समय । बिरानो मुलुकको बसाइ । छोराछोरी र दम्पती गरी चार जनाको परिवार । मुलुकबाहिरको बसाइ त्यति सजिलो कहाँ हुन्छ र ? सबै कुरा खोज्न र बेसाउनै पर्छ । आफ्नो चिज र आफ्नोपन भन्ने नै केही हुँदो रहेनछ मुलुकबाहिर ।
मनमस्तिष्क स्वदेशमै
वियोगी बुढाथोकीको नियात्रा कृति ‘समयले जुटाएको चिटचिट’ नियात्रा अध्ययन गर्ने मौका मिल्यो यसपालि । उहाँका अरू साहित्यिक कृतिहरू पनि रहेछन् तर पढेकी छैन अन्य कृति । संसार बुझ्न कि यात्रा गर्नु पर्छ कि नियात्रा अध्ययन गर्नु पर्छ ।
चेतनाका कथाहरू अवचेतन भई बोलिरहन्छ (कविता)
हे प्रिय ! तिमी मेरो अर्थ नफेर्नु टुक्रिएका मेरा वाक्यका टुक्रा टुक्रामा, म त आफ्नै कथामा
म आफैँ कविता हुँ
मलाई लेख्नेहरूले छाप्नेहरूले अनि सच्याउनेहरूले जस्तो स्वरूप दिन्छन् म त्यस्तै बन्छु । मलाई पढ्नेहरूले
गजल
साँझपख एक्लै एक्लै रमाउनेलाई के भन्नु र ! खोला तर्न सारीको फेर समाउनेलाई के भन्नु र !
अन्नाख्यान
अन्नलाई अङ्ग्रेजीमा ‘ग्रेन’ भनिन्छ । व्यङ्ग्यार्थमा ब्रेनद्वारा सृजित शब्द भएको हुनाले ‘ग्रेन’ हुन गएको हो । अन्न र अन्य सुन्दा उस्तै लागे पनि यो समश्रुति भिन्नार्थक शब्दयुग्म मानिन्छ । अन्न मानवीय उपभोग्य वस्तु भन्ने बुझिन्छ ।
विकासको आभा बोकेर अमेरिकाबाट फर्कंदा
अमेरिका निवासी छोरा ईशानबाट ‘हजुर र ममीको भिसा निवेदन पेस गरेको छु’ भन्ने खबर प्राप्त भएपछि, खुसी नहुने कुरै थिएन । अन्तर्वार्तालगत्तै तत्काल भिसा लागेको खबर दिइयो । हाम्रो भिसा लाग्नु दुई दिनअघि परिवारमा नाति रिसान खरेलको आगमन भएको थियो । “बुवाममी नातिको मुख हेर्न र घरको अवस्था बुझ्न अमेरिका आउनु पर्छ,” छोरा ईशान र बुहारी श्रद्धाको अनुरोधसँगै २०८२ वैशाख ५ मा अमेरिकातर्फ उड्यौँ ।
सङ्कटमा दङ्गीशरण सम्पदा
दाङमा कुनै समय थारू राजा दङ्गीशरणको राज्य थियो भन्ने किंवदन्ती र केही ऐतिहासिक तथ्यका आधारमा गाउँपालिकाको नाम नै दङ्गीहरण राखिएको छ । पश्चिममा बबई गाउँपालिका, पूर्वतिर तुलसीपुर उपमहानगरपालिका, उत्तरतिर शान्तिनगर गाउँपालिका र दक्षिणतिर पहाडपारि लमही नगरपालिकाको भूगोलभित्रको भूभाग नै दङ्गीहरण हो । तथापि दङ्गीशरणको दरबार मानिएको क्षेत्र तुलसीपुर उपमहानगरपालिकामा पर्दछ । दङ्गीशरणले सोही द
एक बोतल मानसरोवर
मानिसको यात्रा न कहिल्यै टुङ्गिन्छ, न त गन्तव्यमै पुगिन्छ । आजको यात्रा सकिएको भोलिपल्टै फेरि सुरु भइहाल्छ अर्को दिनको अर्कै यात्रा । अनि त्यो यात्राले ताक्छ फेरि नयाँ गन्तव्य । यस्तै अनन्त भएरै होला जीवनलाई यात्रा भनिएको । कहिल्यै सकिँदैन यात्रा र
लिच्छविकालीन लेले
ललितपुर जिल्लाको लगनखेलबाट झन्डै १६ किलोमिटर दक्षिणमा रमणीय उपत्यका रहेको छ– लेले । चारैतिर हरिया डाँडा । बिचमा उर्वर भूमि लेले धार्मिक तथा सांस्कृतिक रूपमा धनी छ । लेले हुँदै बग्ने सरस्वती नदीले यस उपत्यकाका फाँटमा सिँचाइ सुविधा पु¥याएको छ ।
भूकम्प [कथा]
आज बिहान ऊ कतै डुल्न गएन । सधैँ बिहान ऊ कतै न कतै गइरहन्थ्यो । आज बिहानै भूकम्प गएपछि ऊ डरायो । कतै हिँडिरहेको बेला भूकम्प आएर थिचिने पो हो कि ? उसको डेरा पनि साँगुरो गल्लीको अन्तिम अन्तिमतिर छ । कोठाबाट निस्कँदैमा दुई अग्ला अ
‘बिपी–रेणु : मोती–भारतेन्दु’ सङ्ग्रहणीय
साहित्य र राजनीतिमा एकैसाथ सक्रिय गिरिराज आचार्यले ‘नेपाल–भारत सेतु’ कालखण्डलाई अध्ययन गर्न सकिने ऐतिहासिक कृति दिनुभएको छ ।
हामी दुई नदी... (कविता)
आऊ हामीसँगै बगौँ एकै नदी बनेर तिमी बग्छौ पल्लो पहाडबाट म बग्छु वल्लो पहाडबाट
गजल
अनियमितताको पोल खोलिदिने कोही छैन अप्ठ्यारोमा दुई शब्द बोलिदिने कोही छैन
मध्यपुरमा लोकेश्वर जात्रा
मध्यपुर नगरका प्रमुख जात्रामध्ये जेष्ठ शुक्ल षष्ठीका दिन मनाइने लोकेश्वर जात्रा पनि हो ।‘सिठि’ का दिन जात्रा गर्ने देवता भएकाले स्थानीयले लोकेश्वर ‘सिठिनखः द्यो’ पनि भन्ने गर्छन् । उक्त लोकेश्वर देवतालाई पद्यपाणी लोकेश्वर (लोकनाथ) ‘लुकना द्यो’ पनि भन्ने गरिन्छ । लोकनाथको छोटकरीमा स्थानीय जनजिब्रोले ‘लुकना द्यो’ भन्ने गरिएको पनि हुन सक्छ ।
मृत्युपछिको सम्मान
साहित्यकार तथा कलाकार भनेका देशलाई नै चिनाउने व्यक्तित्व हुन् । कला तथा साहित्यका मा
तिम्बुङ पोखरीमा घामको पहिलो झुल्का
घरपरिवारले मौसम ठिक छैन नजानु भन्दाभन्दै म लन्डनबाट कतार एयरको टिकट लिएर अक्टोबर ४ तारिख काठमाडौँतिर हुइँकिएँ । छ/सात घण्टाको यात्रापछि दोहामा ट्रान्जिट भएर काठमाडौँ लागेँ । भारी वर्षाका कारण त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रि