दुम्जा–भँगेरी बन्दै छ इतिहासको प्रतिविम्ब
त्यस समय वीरशमशेर राणा श्री ३ प्रधानमन्त्री थिए । वीरशमशेरसमक्ष एकदिन दरबारकी ‘केटी’ ले आफ्नो दाइ दण्डित भएको उजुर गरिन् । त्यति मात्र होइन, ती ‘केटी’ ले डिट्ठा कालिदासविरुद्ध कुरासमेत लगाइदिइन् । भोलिपल्टै डिट्ठा कालिदासलाई दरबारमा हाजिर गराइयो ।
![उद्यमी [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/289568/conversions/332-original-thumb.jpg)
उद्यमी [कथा]
गाउँको पुछारमा दाहिनेतिर एकतले घरमा परिवारसहित बस्थे गाने लुहार ।
कविताका पङ्क्तिहरू (कविता)
मेरो मुटुको धड्कन र पृथ्वीको चक्रीय गति समान रहेकाले म ढुक्क भएर कविता कोर्छु ।
‘आमा, सपना र ताराहरू’ नियाल्दा
आमा ! जन्म दिने आमा !! आफ्ना सबै सुख आफ्ना सन्तानमा देख्ने वात्सल्यकी अजस्र स्रोत, प्रेरणापुञ्ज, ममतामयी आमा ।
कृष्णभूषणको छाप्न नपाएको फोटो
कथाकार गुरुप्रसाद मैनाली, पुष्करशमशेरहरू एक दर्जन कथाबाटै अमर बन्नुभएको हो । वैरागी काइँला भन्दै हुनुहुन्छ, “होइन हौ, जम्माजम्मी ३०/३२ वटा कविता लेखेको लठुवालाई पनि के साह्रो माया गरेका ! लाजमर्दो पो भइसक्यो ।”
रोपाइँपछि गाउँघरमा ‘हर्ढावा’
असारमा रोपाइँ सकिएपछि थारू बस्तीमा ‘हर्ढावा’ को चहलपहल सुरु हुन्छ । रोपाइँ सकिएपछि मनाइने यो पर्व थारूको साझा श्रम, कृषि जीवनशैली र विश्रामको पर्व हो । कैलाली, बर्दिया, बाँके, दाङलगायत पश्चिम नेपालका थारू बस्तीमा यो पर्व उत्साहपूर्वक मनाइन्छ ।
बालबालिकाको पर्व गुरही
पश्चिम क्षितिजमा घाम डुब्नै लागेको छ ।
उहिलेको त्यो तिउरी
नेपाली नारीले वर्षा ऋतु (साउन–भदौ) को साउन मासमा तिउरी लगाउने संस्कृति पुरानै हो ।
फर्काइँदै सप्तपाताल
स्मरण गरौँ– विक्रम संवत् १९९० को महाभूकम्प । ललितपुर मङ्गलबजारको कोतमा रहेको पाटन स्कुल (हाल : पाटन मावि) को भवन पनि क्षतिग्रस्त भयो । लगनखेलको पोखरीका डिलमा बाँस र परालको टहरा बनाई स्कुल सारियो । तीन वर्षसम्म त्यसै स्थानमा स्कुल रह्यो ।
![बेपर्बाह [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/287851/conversions/445-original-thumb.jpg)
बेपर्बाह [कथा]
“अ, साँच्चै ! माड्साबका छोराहरू पनि छुट्टिएछन् है !” परबाट आउँदै गरेका होतराजले मतर्फ हेर्दै यति भनेको सुन्दा मेरो मन फेरि एक तमासको भयो । मलाई नै भनेको भनेर बुझ्न मलाई कुनै कठिनाइ भएन । कतै पनि नभनेको विषय पनि कति छिटो गाउँभरि फैलिइसकेछ ?
श्रद्धाहार आदिकवि भानु ! (कविता)
गर्यौ अक्षरका खेती भाषा खासा बढाउँदै । वीर हास्य र शृङ्गार रसमा गड्गडाउँदै ।।
गाह्रो छ हो जिन्दगी (कविता)
छानो तप्प चुहेर आँगन भयो खाँबो भिजेको छ है बिछ्यौना पनि ओसिलो हुन गयो के हुन्छ तातो र खै आगो निभ्न गयो र बाहिर गए, जो बास बस्थे अघि हाहाकार भयो भनौँ म कसरी गाह्रो छ हो जिन्दगी
आध्यात्मिक सोचभित्र प्रगतिवाद
विद्यालय महाविद्यालयमा अध्यापनको अनुभव बटुलेका जुक्तिजङ्ग लामिछाने सफल सिर्जनाका शिल्पकार हुनुहुन्छ । नेपाली साहित्य जगत्मा ‘उषाका लालिमा’ नामक पहिलो कवितासङ्ग्रह प्रकाशन गरी साहित्यिक यात्रा प्रारम्भ गरेका लामिछानेले ‘तत्वमसी’ उपन्यास दोस्रो कृतिका रूपमा पाठकसामु आउनुभएको छ ।
पत्रकारिता र साहित्यमा समानान्तर सर्जक
छत्तिस साल भर्खरै सकिएको थियो । बहुदल निर्दलको राजनीतिक हावाहुरी शान्त देखिए पनि पूर्ण रूपमा बिलाइसकेको थिएन ।
गोबरको डल्लो
आमाको राम्रो ‘म’ बाट सुरु भएको मेरो जिन्दगी मेरै वरिपरि मलाई नै परिभाषित गर्न खोज्दै दौडिरहेछ, निरन्तर मेरै तालमा मेरै वेगमा । आमाले मलाई राम्रो देखे पनि मलाई हरिलट्ठक भन्नेको कमी थिएन सुरुवाती दिनमा । बाबाले खै के देख्नुहुन्थ्यो ममा, मलाई सधैँ ‘मेरो नाक’ भन्नुहु
भानुभक्तका केही थप कुरा
नेपाली साहित्य समाजमा आदिकवि भानुभक्त आचार्यको नाम अत्यन्त श्रद्धासाथ लिने गरिन्छ ।
मोहनी मुलदेको
ओहो ! आँखाको अँगालोमा नअटाउने हिउँको गलैँचा !
वृषभानुको चिनो जनकपुरको नौलखा मन्दिर
भारतको मध्य प्रदेशको ओच्र्छा राज्यका महाराजा महेन्द्रप्रताप सिंह र महारानी वृषभानु कुँवरका कुनै सन्तान थिएनन् । गुरुको आज्ञाले वृषभानुले इसं १८९६ मा सीताको मन्दिर जनकपुरमा निर्माण गर्ने सङ्कल्प लिए । सङ्क
प्राण (कथा)
जीवनको उत्तरार्धमा छु । मरेको छु कि बाँचेको छु, तरङ्गहरू आउँछन् जान्छन् । यसबेला
म सेयर पेलाडी
खेल खेलेर खिलखिलाउन पाउने वा रमाउन पाउनेहरू खेलाडी हुन् भने खेलको मारले थिचिने, हारैहारको कण्ठमालाले मिचिनेहरू चाहिँ पेलाडी हुन् । खेलमा यत्ति दुई पक्ष मात्रै हुँदैनन, लिङ्ग भेदमा तेस्रो लिङ्गी भए
सुन्तलाबारीमा बिसाउनी ‘मिलेनियम ट्रेक’
आजको पुस्ता घुमफिर औधी रुचाउँछ । स्वास्थ्यका दृष्टिले होस् वा घुमफिरमा रमाउन होस्, ट्रेकिङ जानुका फाइदैफाइदा छन् । सहरको व्यस्त जीवनशैलीबाट वाक्क दैनिकीबाट केही दिन रिफ्रेस हुनका लागि ट्रे
असारे गीत
हे धर्तीमाता हे अन्नदाता पालिछौ सारालाई पहिलो चरण चढाएँ मैले धरती धरालाई अमिलो हुनी कागती रस गुलियो
हराएको प्रश्नचिह्न (कविता)
एउटा प्रश्नचिह्न त्यसै हराएको छ । विलीन भएको छ । खोज्दाखोज्दै थाकिसक्यौँ ।
मन छुने योगीका गीत
सङ्गीत भाव हो । यो अभिव्यक्ति पनि हो, सङ्गीत कला हो । सङ्गीत अन्तरमनमा कुण्ठित भएर बसेका भावनाहरू अभिव्यक्त गर्ने माध्यम पनि हो । सङ्गीत प्रकृति हो, वास्तविकता हो । सङ्गीत कल्पना पनि हो । सङ्गी
महोत्तरीको शताब्दी हुलाक
रासन, धान, गहुँलगायत खाद्यान्न बिक्री गरिने स्थानलाई मधेशमा गोला भन्ने गरिन्छ । जलेश्वरमा सेनाका लागि रासन ल्याउन सन् १८६४ मा गोला (बजार) स्थापना गरिएको थियो । महाराजाको पदवी पाइसकेका र सै
