‘साहित्यिक रत्न’
नेपाली साहित्यको विकासमा एक अद्वितीय रूपमा सान्दर्भिक रहेको नाम महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा हो ।
छिङ्घाईबाट नियाल्दा
जनगणतन्त्र चीन स्थापनाको हीरक जयन्ती अर्थात् ७५ औँ वर्षगाँठ भर्खरै सम्पन्न भएको छ ।
सिमरन (कथा)
सिमरनले छुट्टिने बेलामा रुँदै सासूलाई गोडामा ढोगिन् । ससुरालाई हातमा ढोगिन् । नन्द, देवरसँग घुँक्कघुँक्क गर्दै लामो समयसम्म अँगालो मारिन् । घरको वातावरण एकदम शान्त र सन्नाटापूर्ण थियो । कोही कसैलाई केही भन्ने अवस्थामा थिएनन् । सासूससुरा, देवर, नन्द सबैको आँखा रसाएका थिए । टिलपिल आँसु खसिरहेको थियो ।
वर्तमान सुदूर गल्पयात्री (कविता)
दुनियाँको रङ्गी विरङ्गी महाभोजमा वर्तमान नामधारी निवर्तमानको कुनै निराकृत तस्बिर
गजल
रहेर सँगै घोचिरहने खिल जस्तो, देब्रेतिर छैन क्याहो दिल जस्तो ।
द्वन्द्वकालीन पत्रकारिताको साक्षी
नेपाली पत्रकारिताको भिडमा एक स्थापित नाम हो– दीर्घराज उपाध्याय ।
सङ्गत गुनाको फल !
ठुलो मानिसको सङ्गत गरौँ भनेर हिँडेको महिनौँ भइसक्यो तर गर्न सकिएको छैन ।
भैरवनाथको प्रसाद ‘रोट’
सामान्यतया देवीदेवताका मठमन्दिरमा जाने भक्तजनले आफ्नो साथमा फूल, अछेता, धुपबत्ती एवं अन्य भेटी भगवान्लाई अर्पित गरेको देखिन्छ । भगवान्लाई खुसी पार्न भन्दै भक्तजनले विभिन्न थरिका प्रसादसमेत चढाउने गर्छन् ।
समालोचना गति र गन्तव्य
बिसौँ शताब्दीको साहित्यिक समालोचनालाई फर्केर हेर्दा यो निकै विविधतापूर्ण रहेको पाइन्छ । किनकि यही शताब्दीमा आधुनिकतावाद, उत्तरआधुनिकतावाद र अन्य महत्वपूर्ण आविष्कार, प्रयोग एवं विकास भएको देखिन्छ ।
एउटै ढुङ्गामा बाइस ओखल
हरेक गाउँमा कुनै न कुनै विशेषता रहेको पाइन्छ । सामान्यतया त्यही विशेष अवस्थाले त्यस ठाउँको नामकरण भएको हुन्छ । नाउँ अरू नै भनिए पनि विशेष महत्त्वका कारणले त्यो स्थानको पहिचान निर्माण भएको हुन्छ ।
शारदीय दुर्गापूजा बडादसैँ
परब्रह्मस्थानीय उपास्यका रूपमा देवी या पराशक्तिलाई ग्रहण गर्नु र देवी वा मातृशक्तिलाई विश्वब्रह्माण्डको एक मात्र परम कारण मान्दै उनलाई नित्य, शाश्वत तत्वका रूपमा उपासना गर्नु शक्ति उपासनाको मुख्य विशेषता हो ।
प्वाँख (कथा)
“के गर्दै छौ त घट्टे दाइ ?” पिठो पिस्ने पानीघट्ट चलाएकाले हामी उनलाई घट्टे दाइ भन्थ्यौँ ।
समय बदलिएछ ... (कविता)
सम्झेर भन्छु अझै पाप चाहिँ के हो केही भन्नु छैन अब देशभित्र सरकार
चिनियाँ साहित्य नियाल्ने कृति
नेपाल–चीन मैत्री सम्बन्ध निकै पुरानो हो । चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतसँग नेपालका हिमाली क्षेत्रको सभ्यता, संस्कृति, जनजीवन र व्यापारको लामो शृङ्खला छ । यस्ता सम्बन्ध राज्यस्तरमा मात्र होइन, नागरिक र सामाजिकस्तरमा समेत रहेको छ ।
यात्राको साथी ! [निबन्ध]
तपाईं साइत, दिशा जुराएर कतै पैदलयात्रामा निस्कँदै हुनुहुन्छ भने सकभर दुईखुट्टे दोस्रो प्राणी साथ नलिनु बेस । यदि बेस काम नभए पनि गरेरै छोड्छु भन्नुहुन्छ या तपाईं साथीबेगर घरबाट निस्कनै सक्नुहुन्न भने आफैँलाई साथ लिएर निस्कनुहोला ।
आध्यात्मिक शक्ति पलाञ्चोक भगवती
समृद्ध सांस्कृतिक र आध्यात्मिक इतिहासका लागि परिचित राष्ट्र नेपालमा असङ्ख्य मन्दिर, तीर्थस्थल र धार्मिक स्थल छन् । यिनले जनविश्वास र अभ्यासलाई आकार दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् ।
शक्तिपीठ मत्सरी दुर्गा मन्दिर
मिथिलामा शक्तिको महत्त्व बढी छ । सम्भवतः माता जानकीको माइती भएका कारणले पनि यस्तो हुन सक्छ ।
शताब्दी पुराना घन्टलेख
मधेश प्रदेशको विभिन्न पालिकामा रहेका पुराना मठमन्दिरमा मकवानी तथा शाहवंशीय राजाले प्रदान गरेका ताम्रपत्रको चर्चा हुने गर्छ । कयौँ मठमन्दिरमा यस्ता ताम्रपत्र अझैसम्म सुरक्षित राखिएका छन् ।
जैमिनिको महिमा
कालीगण्डकीको किनारा प्राचीनकालदेखि नै चिन्तनहरूको उर्वर भूमि भएको मानिन्छ ।
मिर्मिरे (निबन्ध)
‘मिर्मिरे’ शब्दले एकाबिहानै छ्याङ्ग उज्यालो हुनुभन्दा अगाडिको समय जनाउँछ ।
उमेर होइन खुसी (कविता)
उमेर होइन खुसी हरदिन, लानु पर्छ बढाउँदै जिउनु पर्छ जिन्दगी यो, हाँस्दै खेल्दै रमाउँदै ।।१।। सप्तरङ्गी सैयौँ सपना, आँखाभरि सजाउँला दुःख पीडा व्यथा बिर्सी, आफ्नै धुनमा रमाउँला ।
कसले बनायो मलाई म (कविता)
कसले बनायो मलाई म जीवनमा कैयौँ पटक उब्जिरहने प्रश्न पुनः दोहोरिइरहन्छ सृष्टि–सम्पत्ति आमाबुवाको
गाउँ फर्किने चाहना
साहित्यको सबैभन्दा उर्वर विधा हो कविता । विश्वमा सबैभन्दा बढी लेखिने विधा हो कविता तर त्यही कविता भने लेख्न त्यति सजिलो छैन ।
कैलाश नियाल्दा
सबैभन्दा पहिले मैले कैलाशलाई मानसरोवर पुग्नुअघि होर्चुको हाइटबाट देखेँ । त्यहीँबाट मैले कैलाशको फेदीदेखि मान्धाता पर्वतको फेदीसम्म लमतन्न सुतेको मानसरोवरलाई पनि देखेँ र त्यहीँबाट नमन गरेँ, शिवपार्वतीको निवास कैलाश र सतीदेवीको दाहिने हात पतन भएको मानसरोवर ताललाई ।