अन्तिम बिदाइ (कविता)
अब बाटाहरूले हात हल्लाउँदै हिँड्नुको तुक छैन न त चेप र गल्लीहरूले चिहाइ चिहाइ हेर्नुको मजा छ रुखका पातहरू माथिबाट स्वागत गरेझैँ गरी झरे पनि
नियति (कविता)
शून्यमा गुञ्जिएका आवाज ! आवाजमा बनेका यी रङ्गीन शब्दहरू यिनै रङ्गीन शब्दहरूका परिधिभित्रको यात्रामय जीवन !
बोलिरहेछ ब्रेकिङ न्युज (कविता)
ओहो, प्रिय समाचारवाचक ! तिमीले सुनाएका समाचारमा किन–किन भइरसका निर्मम हातहरूले मेरो घाँटी बेस्सरी निमोठिरहेका छन् मुटुविहीन भएका मान्छेहरू यहाँ छिन्नामस्तालेजस्तै आफ्नो टाउको आफैँले काटेर
कोरोनाले ब्युँताइदिएको बाटोमा
भोजपुरको हतुवागढीका लागि हिँडेका हामी धनकुटाको भेटेटारभन्दा अलिअगाडि एउटा होटेलमा बास बसेका थियौँ । विहानै पुनः बाटो लाग्छौँ । बाटो लाग्दालाग्दै काठमाडौँ बस्ने हिमालधन राईसँग फोनमा सम्पर्क भयो । फोन सम्पर्क गर्नुको खास कारण बाटोबारे सोध्नलाई नै हो । हाम्रो यात्राको पारा सुनेर उत्तिखेरै जङ्गिनु भयो– ‘‘के खान यत्रो बाटो लाग्नुभएको रु जानुअघि यस्सो सोध्नु पनि त पर्छ नि । जानुस् अब दिनभरको बाटो।।। । फर्कनुस्, फर्केर धरान जानुस्, र चतरातिर लाग्नुस् । अनि अरुण नदीमा मोटरबोट चढेर जाँदा हतुवागढी पुगिहालिन्छ नि, जम्मा तीन घण्टाको बाटोलाई किन दिनभर लगाउने ?’’
साँझका पहेँला घाममा हिँड्नु हुन्न... !
साँझपख घामको चर्कोपन घट्दै जान्थ्यो । सूर्यास्तपछिको पश्चिमी क्षितिज एकदमै अर्कै खालको हुन्थ्यो । हुनत क्षितिज अहिले पनि त्यस्तै हुन्छ तर भर्खर किशोरावस्थातिर पदार्पण गरेका हामीलाई क्षितिजको त्यो दृश्य एकदम राम्रो लाग्थ्यो । हेर्न असाध्यै उत्सुक हुन्थ्यौँ । मौका मिल्दा हेथ्र्याैँ र आनन्दित हुन्थ्यौँ पनि तर अहिले न त्यस्तो लाग्छ, न हेर्दा त्यस्तै आनन्द आउँछ । हाम्रो आँगनबाट क्षितिजको त्यो दृश्य देख्न पाइन्नथ्यो । त्यो दृश्य हेर्न यताउता लाग्नुपथ्र्यो । त्यसैले हामी साँझको त्यो समयमा अलिपर गएर जान र हेरेर रमाउन खोज्थ्यौँ तर घरमा हुने बुबैको उपस्थिति र ‘साँझका पहेँला घाममा हिँड्नु हुन्न’ भनेर गर्ने निषेधले त्यसो हुन पाउन्नथ्यो । त्यसैले मौका मिल्दा मिल्दा मात्र हेर्न पाइन्थ्यो ।
मेरो गति मेरो गीत (निबन्ध)
परको खोल्सातिरबाट आएको मन्द बतासको शीतलताले निधारका पसिना सुकाएपछि बिस्तारै उँभो लागेका गाउँलेहरूसँग मिसिएर अनेकौँ पटक हिँडेको छु म । कहिलेकाहीँ एक्लिएको बिसौनीमा कैयाैँ साँझहरू बिताएको छु मैले । उतिबेला त्यसको अर्थ थिएन मलाई । उतिबेला त्यहाँ बसेर लिएको माटोको बास्ना यसबेला मेरा सिर्जनामा अलिकति घोलिएको होला । त्यहाँ बसेको बेला टाढा कतैबाट आएको मुरलीको धुन यसबेला पनि सम्झिरहेँछु म ।
फूल–कमल... (कविता)
तिम्रो चर्चा परिचर्चा, निकै सुनेको थिएँ बौद्धिक सिर्जनशील व्यक्तित्वको धनी तिम्रा अनेक सिर्जनाहरू पढेको थिएँ कति निश्चल सरलता तिम्रो सिर्जनाले साँच्चै नै मेरो मन छोइदियो अनि त म हराउन थालेँ
भोक र अस्पताल (कविता)
प्रत्येक रातसँग सिउँरी खेल्दै आइरहँदा आज थकित छु । जूनतारासँगै नाचेर ब्युँझेको म ओइलाएको छु बाका सपनाहरूसँगै
महायुद्धको भूगोलबाट (कविता)
पखेटामा गन्तव्य सिउरिँदै स्वतन्त्र उडिरहेकै छन् चराहरू बिहानीको दैलो उघार्दै उज्यालो छरिरहेकै छन् घामका किरणहरू ताराहरूको मालाले सिँगारिएको आकाशबाट
आरोपित किंवदन्तीहरू
मेट्नु छ, भित्तामा कोरिएका सन्दर्भहीन अक्षरहरू फोड्नु छ, तह नमिलेका विभेदका पर्खालहरू भन्यो समयले
कृतज्ञता (कविता)
तिमी र म जसै प्रेममा डुब्छौँ कोठाभित्र आकाश नियाल्न आइसकेको हुन्छ आहा, कोठा नै आकाश भइदिन्छ, अँध्यारो आकाश ! हुन पनि प्रेमका लागि अँध्यारो नै आनन्द
डा. शर्माप्रति श्रद्धासुमन
“एक्लो बृहस्पति झुटो हुन्छ भनेर– नयाँ भावना, नौलो धारणा र नवीन आविष्कारलाई प्रकाशित हुन, प्रसारित गरिन, हलक्क बढ्न यथास्थितिवादले जुनसुकै समाजमा सधैँ रोकेको हुन्छ । यसरी ज्ञानका उज्याला किरणहरूलाई छेक्न खोज्नु हुट्टिट्याउँले सगर थाम्नु जस्तै हो । तापनि हुट्टिट्याउँहरूकै बिगबिगीमा तपाईं बाँच्न, सङ्घर्ष गर्न र सफलताका भ¥याङहरू उक्लन बाध्य हुनुहुन्छ । तर पछि गएर आजको एक्लो बृहस्पति नै पूज्य हुन्छ । अनुकरणीय र स्मरणीय हुन्छ । इतिहासको निर्माण यसरी नै हुँदै आएको छ ।”
तारानाथ शर्मा : प्रखर समालोचकदेखि सरल लेखकको यात्रा
मैले करिब तीस वर्षअघि भेट्दा तारानाथ शर्मा ताना सर्माबाट तारानाथ शर्माको रूपमा पुनः फर्किसकेको थियो । प्रखर समालोचक, माक्र्सवादी चिन्तक, फ्रिडियन उपन्यासकार– तारानाथ सरको पुरानो परिचय । आक्रामक निबन्धकारबाट मिलनसार, शालीन र आदरणीय व्यक्तित्व, सन्तुलित लेखक र अलिकति राजावादी, अलिकति प्रजातन्त्रवादी– नयाँ चिनारी तारानाथ सरको । उहाँ दुई जना छोराको बुबा, नियात्राकार; अनुवादक; विश्व साहित्यको विद्यार्थी; कवि; लचिलो समालोचक; गीतकार र मिजासिलो निबन्धकार– मैले भेटेको तारानाथ शर्मा ।
एउटा नयाँ क्षितिज (कविता)
प्रेम गर भावनाको सागरमा डुबुल्की लगाऊ चञ्चल हुन्छ मनको पाइला... अक्सर बहकिरहन्छ ठेस लागेर कतै दुखिहाल्यौ भने भन्दिनँ... रुँदै नरुनू ...
आखिरी इजलासमा (कविता)
पोतिएर सुनौला मन्त्रहरू वेद–वेदाङ्गहरूभरि, त्रिपिटकभरि तोरा, ताल्मड र पवित्र बाइबलभरि हाडीथभरि, कोरानभरि ब्रह्मवाणीहरू, बुद्धवाणीहरू यिसु वचनहरू, मोहम्मद प्रवचनहरू
ब्रेथिङ स्पेस अफ औँला (कविता)
एक जोर औँलाहरू पर्खिरहेका छन् शरणार्थी मानसिकता कटेपछि देशभन्दा पर देशको अनुहार बल्ल अघाउँछ औँलाको पेट
दुखेको कुरो (कविता)
धन्य, अहिलेसम्म मेची, महाकाली, तराईं र हिमाल साक्षी छन् । सगरमाथा र, नागरिकता पनि सद्दे छन् ।
मानवकै उपकार, संस्कार ! (कविता)
ढासा ढर्र्रा अतिसय बढी चढ्न थाले विकार । के बच्लान् खै ? प्रचलन प्रथा दिव्य संस्कार सार ।। बोझा थप्दै घरघर यहाँ ढोँगको ढोल बज्छ । राम्रा हाम्रा मुनिमत कठै ! खस्छ पाताल खस्छ ।।
घामको उज्यालो (कविता)
सत्य बोल्दैनन् कोही सबै भ्रमको खेती गर्नमै व्यस्त छन् भ्रम रोपिरहेका छन् भ्रम गोडिरहेका छन् भ्रम नै काटिरहेका छन्
आँसुको घाउ (कविता)
मेरा जीवनका सम्पूर्ण सपनाहरूको लाशले बनेको साँघुरो गल्ली भएर मलाई भेट्न किन आयौ ? पत्रकार !
![देश आज [कविता]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/16986/conversions/544-original-thumb.jpg)
देश आज [कविता]
दोहोरो भूमिकामा छ देश दोहोरो भूमिका छ नेतृत्व र, दोहोरै भूमिकामा छन् मानिसहरू ।
हिन्दु देवता नरबलि खान्थे !
‘‘वरुण देव ! तिमी महान् छौ, द्यावा भूमि सर्वत्र निर्वाध विचरण गर्न सक्छौ । जस्तोसुकै मै हुँ भन्ने शत्रुलाई पनि पाता फर्काएर हैसियत देखाउन सक्छौ । तिमीजस्ता सामथ्र्यशाली व्यक्तित्वले मजस्ता सामान्य मानिसलाई मारेर के पाउँछौ । यसमा न तिम्रो बहादुरी देखिन्छ न विशेषता नै झल्किन्छ । उल्टै लोकले खिसीट्युरी गर्नेछन्, वरुण जस्ता पश्चिम सागरका अधिपतिले पनि शुनःसेप जस्ता बालकको बलि खाए भन्नेछन्, घृणा र तिरस्कार गर्नेछन् । विन्ती छ नमार । माता अदितीको रोइरहेकी छन् । पिताजीको अवस्था त्यस्तै छ । उनीहरूको आँशु पुछ्न चाहन्छु । (ऋग्वेद १।२४।१) बाबु आमाको सेवा गर्नु छोराछोरीको धर्म पनि हो कर्म पनि हो, त्योभन्दा पनि बढी कर्तव्य हो
कपुत (कथा)
असी वसन्तको उकालो चढसेकेकी आमा डाडाँमाथिको जूनझैँ पिँढीको डिलमा बसेर अतीतका दिन गन्ती गर्दैछिन् । घरमा दुई बूढाबूढी मात्रै छन् । घरको काम सघाउन बीसौँ वर्षदेखि बसेकी बालविधवा वसन्तीले भने अझै साथ छाडेकी छैनन् । घर ठूलै छ । दुवै तलामा बस्ने डेरावालसित कुनै सम्पर्क छैन । भाडा बुझ्ने बुझाउने बेलामा पनि वसन्तीले नै कुरा मिलाउँछिन् । दुई छोरा दुई छोरी समेत चार सन्तान हुन् उनीहरूका । चारै सन्तान विदेशिएको वर्षौं भयो । अन्डा कोरल्ने र हुर्काउने कर्तव्य सुम्पेको छ नियतीले । पखेटा लागेपछि नौ डाँडा काटेर जान्छन् माउलाई चटक्कै बिर्सेर । दुःखजिलो गरेर छोराछोरीको हातखुट्टा लगाइदिए, हुर्काए पढाए र जान्ने सुन्ने बनाए । बाबु आमालाई बिर्से परदेशी भए ।
अक्षरबाटै शिखर आरोहण
साढे तीन दशकअघिको कुरा सम्झँदै छु यतिखेर, त्यतिखेर साहित्यकारहरूलाई भेटेर उहाँहरूकै हस्ताक्षरमा परिचय सङ्ग्रह गर्ने रहर पालेको थिएँ । सङ्ग्रहको काम अघि बढ्दै जाँदा डा. तारानाथ शर्माको लेखन सम्झेर उहाँलाई भेट्ने आँट पलाएन, कस्ता कस्ता साहित्यकारलाई समालोचनाको झटारो हानेर झाँको झारेर लेख्न सक्नेले म भर्खर साहित्यमा चासो राख्नेले भेटेर कुराकानी गर्नु भनेको त्यतिबेला बुताबाहिरको ठान्थेँ । गोविन्द गोठाले, कमल दीक्षित, दयाराम सम्भव, आनन्ददेव भट्ट, प्रेमा शाह आदि स्रष्टालाई भेटेपछि अलि हौसिएको पनि थिएँ । मलाई त्यतिखेर नाट्यकर्मी दाजु अशेष मल्लले डा. तारानाथ शर्मासँग आफ्नै मोटरसाइकलमा राखेर बानेश्वरस्थित उहाँको डेरामा लगिदिने भनेपछि लाग्छ, त्यसको २–४ रात म सुत्न सकिनँ । तारानाथजस्ता साहित्यकारलाई भेट्दैछु भन्ने एक किसिमको गौरवबोधले पनि होला, एक किसिमको डर पलाएको पनि थियो ।
‘पश्चिमका केही महान् साहित्यकार’ सँग साक्षात्कार
काम विशेषले साझा प्रकाशन गएको थिए तारानाथ शर्मा । त्यहाँ त्रिभुवन विश्वविद्यालयको नेपाली विभाग प्रमुख वासुदेव त्रिपाठीसँग भेट भयो । त्रिपाठीले अकस्मात् पश्चिमका साहित्यकारहरूबारे पुस्तक लेख्न अनुरोध गरे । त्यो अनुरोध सुन्नेबित्तिकै साझा प्रकाशनका व्यवस्थापक क्षेत्रप्रताप अधिकारीले केही रुपियाँ शर्मालाई बैना मारिहाले ।
