एक्काइस प्रतिशत गर्भवती उन्नाइस वर्षमुनिका
कर्णाली प्रदेशमा गर्भवती भएकाहरूमध्ये १९ वर्षमुनिका २१ प्रतिशत बालिका रहेको पाइएको छ । कर्णालीमा नेपालमै सबैभन्दा बढी १९ वर्षमुनिका गर्भवती हुने गरेको पाइएको हो । कर्णालीमा १९ वर्षमुनिका बालिका २१ प्रतिशत गर्भवती हुने गरेको २०२२ भएको नेपाल जनसाङ्ख्यिक स्वास्थ्य सर्वेक्षणले देखाएको हो । स्वास्थ्य सेवा कार्यालयहरूबाट लिएको तंथ्याकअनुसार सबैभन्दा बढी ३८.८३ प्रतिशत जाजरकोटमा रहेका छन् भने सबैभन्दा कम कालिकोटमा २०.२० प्रतिशत १९ वर्षमुनिका बालिका बाल विवाह गरेर गर्भवती हुने गरेका छन् ।
वीरेन्द्रनगरमा फोहरबाट ग्यास उत्पादन
सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा फोहरबाट ग्यास र जैविक मल उत्पादन गर्न सुरुआत भएको छ । व्यक्तिगत लगानीमा कर्णालीमै पहिलो पटक वीरेन्द्रनगर–११ को सिमलकुनामा फोहरबाट ग्यास र जैविक उत्पादन गर्न थालिएको हो ।
निःशुल्क स्वास्थ्य : अधिकारमा स्पष्ट, व्यवहारमा कष्ट
संवैधानिक रूपमा आधारभूत स्वास्थ्य सेवा निःशुल्क भनिएको छ तर सरकारी अस्पतालको बहिरङ्ग (ओपिडी) सेवाका लागि नाम लेखाउनसमेत पैसा तिर्नुपर्ने बाध्यता छ । पुस १७ गते प्रदेश अस्पताल सुर्खेतमा ७१ वर्षीय वृद्ध आमा छोराको पर्खाइमा हुनुहुन्थ्यो । उपचारका लागि ओपिडी सेवाको कार्ड बनाउने नाम लेखाउन टोकन लिएर बस्नुभएको थियो । ६६ नम्बरको टोकन लिएर बसे पनि टिकटका लागि २५ रुपियाँ नहुँदा पालो २१५ नम्बरमा पुगिसकेको थियो । कार्ड लिनका लागि खुद्रा पैसा ल्याउन सूचना टाँस गरिएकाले कतिपयले हजार, पाँच सयको नोट साट्दै हिँडेको पनि काउन्टरमा देख्न सकिन्छ । सेवाप्रदायक संस्थाले सेवाग्राहीलाई सहज सेवा दिनुपर्नेमा खुद्रा ल्याउन भन्दै उल्टै दुःख दिइरहेको पाइन्छ ।
भूकम्पका दुई महिना अधिकांश पीडित पालमै
जाजरकोट भूकम्पको दुई महिनासम्म अधिकांश पीडित त्रिपालमै बस्न बाध्य भएका छन् । भूकम्पमा रुकुमपश्चिमका ५३ जनाको मृत्यु भएको थियो । करिब ३२ हजार घरपरिवार घरबासविहीन भएका थिए । भूकम्पपछि खोज, उद्धार, उपचार र राहत वितरणको काम प्रभावकारी भए पनि अस्थायी आवास निर्माणको काममा ढिलाइ भइरहेको छ । दुई महिनासम्म त्रिपालमै बस्नु परेको भूकम्पपीडितको गुनासो रहेको छ । स्थानीय सरकार अस्थायी आवासमै केन्द्रित भएको बताइन्छ ।
तरकारीले बजार नपाउँदा किसान चिन्तित
तरकारीले बजार नपाएपछि सुर्खेतका किसान चिन्तित भएका छन् । राम्रो बजार मूल्य पाउने आसमा तरकारी उत्पादन गरेका यहाँका किसान बजार नपाएपछि चिन्तित भएका हुन् । २७ वर्षदेखि तरकारी खेती गर्दै आउनुभएका वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–१० का प्रेमबहादुर चर्मकारले तरकारीले बजार र मूल्य नपाउँदा बारीमा नै कुहिन थालेको बताउनुभयो । उहाँले २५ कट्ठा जग्गा भाडामा लिएर तरकारी खेती गर्दै आउनुभएको छ । प्रतिकिलो ५० रुपियाँसम्ममा बेच्दै आएको टमाटर एक्कासि भाउ घटेर प्रतिकिलो २५ रुपियाँ पुगेपछि टिप्नै छाडेको उहाँले बताउनुभयो । छ/सात क्विन्टल टमाटर बारीमै नटिपेर कुहिन सुरु गरेको भन्दै उहाँले बजारको कुनै टुङ्गो नै नहुँदा समस्या भएको जानकारी दिनुभयो । मागभन्दा बढी तरकारी उत्पादन भएपछि तरकारी खपत नहुँदा घाटा हुन थालेको छ ।
जाजरकोट भूकम्प : शीघ्र विपद् प्रतिकार्यले क्षति न्यून
कर्णालीमा एउटा उखान छ ‘भन्या जन्ती जानु, सुन्या मलामी जानु’ अर्थात् हरेकको दुःख–सुखमा सँगसँगै हिँड्ने हाम्रो मौलिक संस्कार छ । ‘जहाँ सङ्कट, त्यहाँ उद्धार मनले सहयोग’ गर्नु यहाँको मौलिक रीति नै हो । यही रीतिअनुसार यहाँ मर्दा र पर्दा दुवैमा सबै मिलेर सघाउने प्रचलन छ र भूकम्पले यसपालि ल्याएको विपद्मा पनि स्थानीयहरूको महत्त्वपूर्ण भूमिका रह्यो ।
सुजनका परिवारलाई कर्णाली सरकारले दुई लाख राहत दिने
कर्णाली प्रदेश सरकारले ललितपुरको बालकुमारी घटनामा मारिएका दैलेखको महावु गाउँपालिका ६ रानिवनका सुजन रावतका आफन्तलाई २ लाख रुपैयाँ राहत दिने भएको छ ।
१३२ केभी प्रसारण लाइन विस्तारमा ढिलाइ
लामो समयदेखि चर्चामा रहेको कोहलपुर–सुर्खेत १३२ केभी प्रसारण लाइन विस्तारमा ढिलाइ भइरहेको छ । वन क्षेत्रमा पर्ने रुख कटानको लागि अनुमति नपाउँदा विस्तार कार्यमा ढिलाइ भएको हो । बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जले लाइन विस्तारको क्रममा रुख कटान बापत जग्गा नै दिनुपर्ने भनेको छ । सोही अनुसार ६३ बिगाहा जग्गा खरिद गरेर निकुञ्जलाई दिइसकिएको छ । यद्यपि रुख कटानका लागि निकुञ्ज विभागसँग सम्झौता हुन भने बाँकी रहेको छ ।
मदन भण्डारी राजमार्ग : थप बजेट सुनिश्चित
मदन भण्डारी राजमार्ग अन्तर्गत पश्चिम सुर्खेतका बाँकी दुई वटा खण्डको काम चालु आर्थिक वर्षबाटै सुरु गरिने भएको छ । खम्बागाडे–विद्यापुर र बल्देदेखि लगाम बजारसम्मको खण्डको काम अधुरै थियो । यी दुई सडक खण्डका लागि दुई अर्ब ६० करोड रुपियाँ बराबरको बजेट सुनिश्चित भएपछि यसै आर्थिक वर्षबाट काम सञ्चालन हुने पक्कापक्की भएको हो ।
सुजनको अन्त्येष्टिको शोकमा दैलेख
शुक्रबार बालकुमारी घटनामा प्रहरीको गोली लागेर मृत्यु भएका दैलेखका सुजन राउतको अन्त्येष्टि गरिएको छ।
-original-thumb.jpg)
युवाविहीन बन्दै हुम्लाका गाउँ
संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकारले युवाका लागि रोजगारीका कुनै कार्यक्रम ल्याउन नसकेपछि हुम्लाका पनि कतिपय पालिकाका गाउँ नै रित्तिने गरी कामको खोजीमा युवा विदेशिएका छन् । उनीहरु धेरैजसो भारत जाने गरेका छन् ।
चिसोले घाममा बसेर वार्षिक परीक्षा दिँदै विद्यार्थी
उच्च हिमाली जिल्ला हुम्लामा चिसो बढ्दै गएपछि विद्यार्थीले घाममा बसेर वार्षिक परीक्षा दिन थालेका छन् । हुम्लामा विगतका वर्षझैँ हिमपात नभए पनि चिसो बढ्दा खुल्ला चौरमा डेस्क, बेन्च राखेर विद्यार्थी यो वर्षको वार्षिक तथा अन्तिम परीक्षा दिइरहेका छन् ।
मोटरसाइकलले ठक्कर दिँदा एक युवाको मृत्यु
मोटरसाइकलको ठक्करबाट घाइते भएका एक युवाको मृत्यु भएको छ । चौरजहारी नगरपालिका वडा नम्बर १ निवासी ३६ वर्षीय सङ्गम प्रकाश गिरीको उपचारको क्रममा सोमबार राती कोहलपुर मेडिकल कलेजमा मृत्यु भएको हो ।
छाउगोठ भत्काउनुको सट्टा सुरक्षित महिनावारी अभियान थाल्यौँ
दैलेख जिल्लाका साताला, सिगौडी, राकमकर्णाली, पिपलकोट, सिहासैन र तिलेपाटा गाउँ विकास समिति मिलाएर २०७२ साल असोज १ गते आठबिस नगरपालिका घोषणा गरिएको हो । आठबिसको मुख्य आयस्रोत वनजङ्गल, वन पैदावार, कृषि तथा पशु उत्पादन नै हुन् । यहाँको मुख्य व्यापारिक केन्द्रका रूपमा रामाघाट, टुनीबगर र कर्णाली, खिडकीजिउला बजार रहेका छन् । आठबिसको केन्द्र राकमकर्णाली कायम गरिएको छ । यातायातको सुविधा, भौगोलिक रूपमा मिलेको बस्ती, मध्यपहा
भूकम्प प्रतिरोधी घर हस्तान्तरण
रुकुमपश्चिमको चौरजहारी नगरपालिका–६, फारुला गाउँमा बनाइएका भूकम्प प्रतिरोधी नमुना घर हस्तान्तरण गरिएको छ । गत कात्तिक १७ गतेको भूकम्पले पूर्ण रूपमा भत्किएका तीन घर एक कार्यक्रमका बिच नगरप्रमुख पुष्प बादीले पीडित परिवारलाई हस्तान्तरण गर्नुभएको हो ।
विपन्न बालबालिकालाई शैक्षिक सामग्री सहयोग
कालीकोट जिल्लाका तीन स्थानीय तहका एक हजार एक सय विपन्न बालबालिकालाई शैक्षिक सामग्री सहयोग गरिएको छ ।
छ हजारभन्दा बढी अस्थायी आवास निर्माण
जाजरकोटका छ हजारभन्दा बढी भूकम्पपीडितले अस्थायी आवास पाएका छन् । सरकारले प्रदान गरेको अनुदान रकमबाट छ हजार ५९८ अस्थायी आवास निर्माण गरिएको हो । जिल्लाका सात वटै स्थानीय तहको लाभग्राहीको सूचीमा परेका ३५ हजार १४० मध्ये २० हजार ३४४ जना लाभग्राहीले अस्थायी आवासका लागि सम्झौता गरे पनि १० हजार ९६ जनाले मात्र रकम प्राप्त गरेका छन् । २५ करोड २३ लाख २५ हजार रकम वितरण गरिएको छ ।
चौरासेमा सत्तरी उद्योग राख्न सकिने
प्रादेशिक औद्योगिक क्षेत्र स्थापनाको प्रस्ताव गरिएको लेकबेँसी नगरपालिका–१० को चौरासेमा कम्तीमा ७० वटा उद्योग राख्न सकिने अध्ययनले देखाएको छ । औद्योगिक विकास व्यवस्थापन लिमिटेडको एक टोलीले सो क्षेत्रमा कम्तीमा ७० वटा उद्योग राख्न सकिने निष्कर्ष निकालेको हो । प्रदेश राजधानी वीरेन्द्रनगर नजिकै रहेको र वन क्षेत्र भएकाले मुआब्जालगायत अन्य अवरोध पनि नभएकाले चौरासेमा प्रादेशिक औद्योगिक क्षेत्र स्थापना सम्भव भएको टोलीले जनाएको छ ।
उजुरी दिन प्रहरीकहाँ पुग्नु नपर्ने
अबदेखि कोही कसैलाई अन्याय भएमा प्रहरी चौकीसम्म पुग्नुपर्ने झन्झट हट्ने भएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालय कालीकोटले ‘क्युआर कोड स्क्यान’ बाटै प्रहरीमा उजुरी गर्न मिल्ने व्यवस्था मिलाएपछि त्यो झन्झट हटेको हो । प्रहरी कार्यालयले उजुरी प्रक्रियालाई प्रभावकारी बनाउन डिजिटल तरिकाले उजुरी दिन सकिने व्यवस्था मिलाएको छ । स्थानीय नागरिकले गुनासो र उजुरीका लागि प्रहरी कार्यालय धाउनुपर्ने बाध्यताको पनि अन्त्य भएको छ ।
कर्णालीका चौबिस प्रतिशत नागरिक निरक्षर
कर्णालीमा सामुदायिक सिकाइ केन्द्रमार्फत ‘जीवनपर्यन्त सिकाइ’ कार्यक्रम सुरु गरिएको छ । यो कार्यक्रम सङ्घीयतापछि ओझेलमा परेको अनौपचारिक तथा आजीवन शिक्षालाई ब्युँताउनका लागि हो । जिल्लाको ७९ वटै पालिकामा जीवनभर सिक्न सक्ने र समाजमा भइरहेको विकाससँग घुलमिल हुँदै अगाडि बढ्नका लागि यो सिकाइलाई जोड दिइएको जनाइएको छ । अनौपचारिक शिक्षा तथा आजीवन सिकाइबारे नीति तथा कार्यक्रम र भावी कार्यदिशा तय गरिएको शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्रले जनाएको छ ।
दुई विद्यालयका विद्यार्थीलाई शैक्षिक सामग्री सहयोग
लामो समयदेखि व्यवसाय एवम् विद्यार्थी राजनीतिमा होमिँदै आउनुभएका हुम्लाको खार्पुनाथ गाउँपालिका-१ का खेम खड्काले सानोमा आफूले अध्ययन गरेको विद्यालयमा शैक्षिक सामग्री सहयोग गर्नुभएको छ ।
आन्तरिक पर्यटकको प्रमुख आकर्षण गन्तव्य रारा
मुगुमा अवस्थित राराताल आन्तरिक पर्यटकको प्रमुख आकर्षणको मुख्य गन्तव्य बनेको छ । रारा तालको सुन्दरताको व्याख्या एकै मौसमले पुग्दैन । यो ताल हिउँदको समयमा हिउँले ढपक्क ढाकेको हुन्छ भने जेठको अन्तिमदेखि साउनको पहिलो हप्तासम्म रारा ताललाई फूलै फूलले ढपक्क ढाकेको हुन्छ ।
फोहोरले ढाकिँदै रारा
पर्यटकको आकर्षक गन्तव्य मध्येमा पर्ने रारा ताल हिजोआज फोहोर ढाँक्न थालेको छ । फोहोर सफाइ र व्यवस्थापनमा स्थानीय सरोकार पक्षले चासो नदेखाउँदा रारा फोहोर बन्न थालेको हो ।
भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा औषधी अभाव
भूकम्प प्रभावित जाजरकोटको जुनीचाँदे गाउँपालिकामा औषधी अभाव भएको छ । भूकम्पले घरमा क्षति पुगेपछि त्रिपालमा बस्दै आएका जुनीचाँदे गाउँपालिकाका बासिन्दा बिरामी भएर स्वास्थ्य संस्था जाँदा पनि औषधी पाउन सकेका छैनन् । चिसोले गर्दा रुघाखोकी, निमोनिया, पखाला, टाउको दुख्ने, ज्वरो आउनेलगायत समस्या लिएर बिरामी स्वास्थ्य संस्था जाने गरेका छन् तर औषधी नहुँदा बिरामी रित्तै फर्कन बाध्य छन् । औषधी अभावमा उपचार सेवा प्रभावित भएको स्वास्थ्यकर्मी स्वयम्ले बताएका छन् ।
-original-thumb.jpg)
जाजरकोटमा दुई सय किसानलाई राहत वितरण
जाजरकोटमा भूकम्पका कारण प्रभावित दुई सय भन्दा धेरै किसानलाई राहत वितरण गरिएको छ । पशु अस्पताल तथा पशु सेवा कार्यालय जाजरकोट र स्न्याज केयरको सहयोगमा नलगाडमा ९ टन पशुको दाना, २ सय थान त्रिपाल, १ टन नुन भूकम्प प्रभावित किसानलाई दिइएको हो।
