स्याउ उत्पादनको एक तिहाइ मात्रै बिक्री
यस वर्ष हिमाली जिल्ला हुम्लामा तीन करोड रुपियाँको स्याउ उत्पादन भएको छ । स्याउ उत्पादन राम्रो भए पनि बजारको समस्याका कारण ६० लाख रुपियाँको मात्रै स्याउ बिक्री भएको बताइएको छ । सिमकोट गाउँपालिका–६ का जयचन्द्र रोकायाले आफूले ५० क्विन्टल स्याउ उत्पादन गरेको जानकारी दिनुभयो । उहाँले स्याउ उत्पादन राम्रो भए पनि बिक्री भने आधा जति मात्रै भएको र अहिले पनि स्याउ भण्डारण गरिरहेको बताउनुभयो । उहाँले फागुन महिनासम्ममा सबै उत्पादन बिक्री हुने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।
कर्णालीमा सभामुखको निर्वाचन माघ १ गते
कर्णाली प्रदेश सभाको सभामुखको निर्वाचन माघ १ गते हुने भएको छ । कर्णाली प्रदेश सभाको दोस्रो कार्यकालका लागि सभामुखको निर्वाचन माघ १ गते दिउँसो १:०० बजे तोकिएको हो ।
स्नातकोत्तरपछि कृषिकर्ममा जम्दै
विशाल सुनारदुल्लु, पुस २५ गते । त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट नेपाली भाषा साहित्यमा स्नातकोत्तर गरेका युवा नर्सरी सञ्चालन गरी सफल मात्र हैन गाउँकै उदाहरणीय बनेका छन् । दैलेखको डुंगेश्वर गाउँपालिका २ लाकुरीस्थित उम गाउँका सुनिलराज बिसी फलफूल प्रजातिका नर्सरी सञ्चालन गरी मनग्य आम्दानी गर्न सफल भएका छन् । बिसीले वि.सं.२०७३ सालमा नेपाली विषयमा स्नातकोत्तर सकेर घर फर्किएका बिसीका बुवाको अकस्मात् निधनपछि पहिलो स्थानीय तहको निर्वाचनमा उम्मेदवार बन्न पुग्नुभयो । पराजयपछि सक्रिय राजनीतिलाई किनारा लगाएर पाटा परेका आफ्नै खेतबारीमा मिहिनेतको बीउ रोप्न थाले र छोटो समयमै एक सफल कृषक बन्न पुग्नुभयो । वि.सं. २०७७ सालमा ‘खड्ग बिसी पशुपन्छी तथा कृषि फर्म दर्ता गरी व्यवसायमा लागे । स्नातकोत्तरकै दौरान त्रिभुवन विश्वविद्यालयसँगै जोडिएको केन्द्रीय वागवानी अनुसन्धान केन्द्र, कीर्तिपुरमा समय बिताउने गर्नुहुन्थ्यो । अध्ययन केन्द्रमा आउने जाने साथीहरुसँगको सङ्गतमै नर्सरीसम्बन्धी आधारभूत जानकारी समेत लिइसकेका थिए । व्यवसाय सुरु गर्दा बिसीले अलैची नर्सरीबाट सुरु गरेका थिए । अलैँचीको बेर्नाबाट वर्षमा ७ लाख सम्मको आम्दानी समेत गर्दै आएका थिए । अन्य व्यापारीभैँ बिसीलाई पनि महामारीले प्रभावित ग¥यो र बेर्ना विक्री ठप्प भयो । उहाँले भन्नुभयो ‘कोभिडका कारण अलैँचीको बजार भाउमा व्यापक गिरावट आयो, अनि विभिन्न रोगको सङ्क्रमण पनि देखिन थाल्यो र अलैँची छोडेँ’ । अलैँची छोडेर तरकारीसँगै सुन्तला, कागती, ओखर, जुनारलगायतको बिजु बेर्नासहित कलमी बिरुवाको नर्सरी सुरु गरेँ । ‘कृषि अनुसन्धान केन्द्र दैलेखको एकमहिने तालिम र कृषि विकास कार्यालयमा कृषक प्रोत्साहन कार्यक्रम स्वीकृत भएपछि सीप र साधन दुवै प्राप्त भयो’ बिसीले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो ‘कर्णाली प्रदेश सरकारले कृषिसम्बन्धी कस्तो नीति निर्माण गर्छ, त्यसैअनुसारको नर्सरी सञ्चालन गर्छु,’ । हाल ५ रोपनी क्षेत्रफलमा नर्सरी सञ्चालन गर्दै आउनुभएको छ । नर्सरीमा हाल ग्राफ्टिङ् बिरुवा ५ हजार, बिजु बिरुवा ५ हजार, ट्राइफिलेट गरेका ५ हजार, कीर्तिपुर ग्राफ्टिङ ५ हजार बिरुवा छन् । त्यस्तै कागतीका बिजु बिरुवा ५ हजार छन् भने ओखरका १ हजार बिरुवा नर्सरीमा बेच्नका लागि तयार छन् । गतवर्ष ७ लाखभन्दा बढीको आम्दानी गरेका बिसीले यो वर्ष करिब ८० हजारको बेर्ना विक्रीबाट तेब्बर आम्दानी गर्ने लक्ष्य राखेका छन् । डेढ लाख बीउ पुँजी लगानीबाट व्यवसाय सुरु गरेका फर्ममा अहिले झण्डै ५० लाखका बेर्नाहरु छन् । यो वर्षदेखि टिमुर, कफीसहित मसलाको बालीको बेर्ना राख्ने तयारी गरेका छन् ।‘पढे लेखेका मान्छे भएर के दुःखी कर्ममा लागेको होला’ भन्दै गाउँलेहरुले नभनेका पनि होइनन् तर पढे लेखेकाले नै केही गर्नैपर्छ भन्नेमा बिसी दृढ छन् । बिसीकै केही गर्नुपर्छ भन्ने हुटहुटीले आफूमात्र हैन समुदायलाई नै तरकारी व्यवसायमा प्रेरणा थपेका छन् । नर्सरी स्थापना गरेयता सुन्तला, कागतीका एक हजार बिरुवा निःशुल्क वितरण गरिसकेका छन् भने व्यावसायिक परामर्शसमेत दिन्छन् । व्यवसायमा लागेदेखि जिल्लास्तरबाट सम्बन्धित कार्यालयको नियमित अनुगमन तथा सल्लाह र सहयोग पाइरहँदा थप हौसला मिलेको उहाँको भनाइ छ ।
हुम्लाका सबै सामुदायिक विद्यालय बन्द
चिसो बढेसँगै हिमाली जिल्ला हुम्लाका सम्पूर्ण सामुदायिक विद्यालय बन्द भएका छन् । जिल्लाका अधिकांश विद्यालयले वार्षिक परीक्षा सकेर मिनपचासमा विद्यालय बन्द गरेका हुन् ।
कर्णालीको तेस्रो मुख्यमन्त्री बन्नुहुँदै शर्मा
नेकपा माओवादी केन्द्रका राजकुमार शर्मा कर्णाली प्रदेशको मुख्यमन्त्री बन्नुहुने भएको छ । आइतबार साँझ बालुवाटारमा बसेको सत्ता साझेदार दलका शीर्ष नेताहरूको बैठकबाट कर्णालीमा माओवादीले सरकार बनाउने सहमति भएको हो ।
तीन सय पचासले पाए लालपुर्जा
भूमिसम्बन्धी समस्या समाधान आयोगले सुर्खेतमा हालसम्म ३५० परिवारलाई जग्गाधनी पुर्जा (लालपुर्जा) वितरण गरेको छ। आयोगले जिल्लाका नौवटा पालिकामध्ये पाँचवटा पालिकामा लालपुर्जा वितरण सुरु गरिसकेको हो। भूमिसम्बन्धी समस्या समाधान आयोग जिल्ला समितिका अनुसार कोट माझखर्कअन्तर्गतका र तत्कालीन राप्ती बसोबास आयोगले नापजाँच गरेका जग्गाको लालपुर्जा उपलब्ध गराएको हो। समितिका अध्यक्ष श्रीधर पौड्यालले हालसम्म गुर्भाकोट र भेरीगङ्गा नगरपालिका तथा चौकुने र पञ्चपुरी गाउँपालिकामा केही परिवारलाई जग्गाधनी पुर्जा दिइएको बताउनुभयो। सोमबार वराहताल गाउँपालिकामा पनि पुर्जा वितरण गर्ने तयारी गरेको जनाइएको छ। समितिले काम थालेदेखि पालिकाहरूमा ३५० लालपुर्जा वितरण गरिएको उहाँले जानकारी दिनुभयो।
पन्ध्र वर्षपछि बसपार्क निर्माण सम्पन्न
डेढ करोड खर्च गरेर पनि पूर्णता नपाएको बसपार्क मुगुका स्थानीयवासीले श्रमदान गरी निर्माण गरेका छन्। सदरमुकाम गमगढीमा निर्माण गरिएको बसपार्क माघ १ गतेदेखि सञ्चालनमा आउने भएको छ। डेढ दशकअघि निर्माण प्रक्रिया अघि बढेको बसपार्क निर्माण योजना विविध कारणले पूर्णता पाएको थिएन। छायानाथ रारा नगरपालिका–१ का अध्यक्ष पीआर मल्लीका अनुसार बसपार्क निर्माणका लागि २०६३ सालदेखि पटकपटक साबिकको जिल्ला विकास समिति, श्रीनगर गाविस, छायानाथ रारा नगरपालिका र संसद् कोष गरी विभिन्न निकायबाट एक करोड ५० लाखभन्दा बढी खर्च भइसकेको छ।
सुर्खेतमा जिप दुर्घटना एक जनाको मृत्यु चार जना घाइते
पूर्वी सुर्खेतको सिम्ता गाउँपालिकामा जिप दुर्घटना हुँदा एक जनाको घटनास्थलमै मृत्यु भएको छ भने चार जना घाइते हुनुभएको छ । कर्णाली प्रदेश ०२००१ च ०६०५ नम्बरको उक्त बोलेरो जिप सिम्ता गाउँपालिका–९ को मुङ्ग्रे भन्ने ठाउँमा दुर्घटना भएको हो ।
बाजुराका बिरामी स्वास्थ्यकर्मी कुरेरै दिन कटाउँदै
बाजुराको बडिमालिका नगरपालिकाका बिरामी र उनका आफन्त अहिले स्वास्थ्य चौकी पुगेर स्वास्थ्यकर्मीको बाटो कुर्ने गरेका छन् । करारका कर्मचारीको म्याद थप नभएपछि कर्मचारी पुग्न नसकेपछि स्वास्थ्य चौकी बन्द जस्तै बनेको छ । तर अझै पनि स्वास्थ्यकर्मी आउने आशा गर्दै स्वास्थ्य चौकी पुगेर पर्खने गरेका छन् ।
जनप्रतिनिधिले रोके बालविवाह
कालिकोट जिल्लाको रास्कोट नगरपालिकामा जनप्रतिनिधिको अगुवाइमा बालविवाह रोकिएको छ। बालविवाह हुँदा प्रायः जानकारी नपाए झैँ गर्ने जनप्रतिनिधि पछिल्लो समय भने सक्रिय भएको पाइएको छ।
डेढ दशकदेखि निर्माणाधीन बसपार्क सञ्चालनमा आउँदै
डेढ करोड खर्च खर्चिएर पूर्णता नपाएको जिल्लाको एक मात्र बसपार्क स्थानीयको श्रमदानसँगै सञ्चालनमा आउने भएको छ । जिल्ला सदरमुकाम गमगढीमा निर्माण गरिएको उक्त बसपार्क माघ १ गतेदेखि सञ्चालनमा आउन लागेको हो ।
बालुवाको अनुमति लिएर गिट्टी प्रशोधन
कैलालीको एक क्रसर उद्योगले बालुवा प्रशोधनको मात्रै अनुमति लिए पनि गिट्टीसमेत प्रशोधन गर्ने गरेको पाइएको छ ।
विपतसँग जुध्न प्रविधिको प्रयोग
कर्णाली प्रदेश सरकारले विपत्को समयमा उद्धार तथा राहतलाई सहज बनाउन प्रविधिको प्रयोगमा जोड दिने भएको छ। भौगोलिक विकटताका कारण उद्धार तथा राहतमा ढिलाइ हुँदा क्षति बेहोर्दै आएको अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै प्रविधिको प्रयोगलाई प्राथमिकता दिइएको हो। विपत्सँग जुध्न कर्णाली प्रदेशको आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्रालयले उद्धार र राहतका लागि हवाई यन्त्र ‘ड्रोन’ को प्रयोग थालेको छ। विपत्को समयमा हुने जोखिम घटाउन प्रविधिको प्रयोग सुरु गरिएको मन्त्रालयका सचिव दिनेश सागर भुसालले बताउनुभयो। उहाँका भन्नुभयो, विपत्को समयमा ड्रोनको सहायताबाट उद्धारको काम गरिनेछ। आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्रालयसँग अहिले उक्त प्रयोजनका लागि एउटा ड्रोन छ। अन्य कतिपय मन्त्रालयमा पनि ड्रोनको व्यवस्था गरिएको सचिव भुसालले बताउनुभयो।
सरकारी इन्टरनेटले मर्कामा पार्यो
कालीकोटमा कुनै पनि दिन इन्टरनेट सेवा सहज चलेको छैन। सेवा सुरु भएयता प्रायः इन्टरनेट सेवा ठप्प जस्तै छ। नेपाल टेलिकमबाट सञ्चालित एडीएसएल सेवा लिएका इन्टरनेटका ग्राहकहरू वर्षौंदेखि मर्कामा छन्। छिटफुट नेटवर्क देखिए पनि काम भने पटक्कै गर्दैन। एडीएसएल सेवाका ग्राहक सबैभन्दा बढी मारमा छन्। निजी इन्टरनेट प्रदायक संस्था एभरेस्ट, वल्र्ड लिङ्कले भने राम्रो सेवा दिएको भन्दै त्यसतर्फ सेवाग्राही आकर्षित हुन थालेका छन्। नेपाल टेलिकमले दिने सेवाभन्दा मोबाइलमा पनि एनसेल कम्पनीको डाटा राम्रो भएको भन्दै धेरैजसोले एनसेलको सिम प्रयोग गरिरहेका छन्।
सिंजा सभ्यता संरक्षण विधेयक संघीय सरकारले अगाडि बढायो
सरकारले सिंजा सभ्यता संरक्षण तथा विकास विधेयक अगाडि बढाउने भएको छ। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले विधेयक अगाडि बढाउन तोक लगाउनु भएको उहाँको सचिवालयले जनाएको छ।
सिमकोट गाउँपालिकाको प्रगति २२ प्रतिशत
आर्थिक वर्ष सुरु भएको छ महिना बित्नैलाग्दा सिमकोट गाउँपालिकाले वित्तीय खर्च २२ प्रतिशत मात्र गरेको छ । गाउँपालिकाले पहिलो र दोस्रो त्रैमासिक समीक्षा कार्यक्रम आयोजना गरेर सो खर्च विवरण सार्वजनिक गरेको हो ।
विमानस्थल अन्तिम चरणमा
कोटावाडामा निर्माणाधीन सुनथराली विमानस्थलको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ। निर्माण कार्य सुरु भएको करिब ३८ वर्षमा विमानस्थल निर्माण पूर्णता पाउन लागेको छ। बिहीबार सुनथराली विमानस्थलको अवलोकनमा पुगेका जिल्लाका सरोकारवालाले आगामी वैशाख महिनासम्म विमान निर्माण पूरा हुने अपेक्षा व्यक्त गरेका छन्।
कृषकको उत्पादन विद्यार्थीलाई खाजा
जाजरकोटका सामुदायिक विद्यालयले दिवा खाजाका रूपमा स्थानीय उत्पादन प्रयोगमा ल्याएका छन्। विद्यालयमा दिवा खाजा कार्यक्रमका संयोजक चन्द्रबहादुर विश्वकर्माका अनुसार विद्यालयमा हरियो सागपात, अन्न समूह, गेडागुडी र अन्य समूह (मासु) गरी कार्बाेहाइडे«ड, खनिज, भिटामिन, प्रोटिनलगायत आवश्यक पोषण तत्वको सम्मिश्रणसहितको दिवा खाजाको व्यवस्था गरिएको छ।
दुई वर्षपछि अस्पतालकाे भवन निर्माण सुरु
दुई वर्ष अघि शिलान्यास भएको ताँजाकोट गाउँपालिकाको अस्पताल भवन बल्ल निर्माण सुरु भएको छ । ठेकेदारको बदमासीले रोकिएको निर्माण कार्य स्थानीयको दबाबपछि काम सुरु भएको हो ।
भासियो सडक
मध्यपहाडी राजमार्गअन्तर्गत रुकुमपश्चिम खण्डका विभिन्न स्थानमा सडक भासिएको छ। जिल्लाको मुसीकोट नगरपालिकाका विभिन्न स्थानमा मध्यपहाडी राजमार्ग भासिएको हो। वडा नं ६ को दवाङ, वडा नं ७ को सागिने र रोटीलगायतका स्थानमा सडक भासिएको वडा नं ७ का वडाध्यक्ष एक्कबहादुर पाण्डेले जानकारी दिनुभयो। उहाँका अनुसार सडक भासिँदै जाँदा सवारी दुर्घटनाको जोखिम बढेको छ। वडाध्यक्ष पाण्डेले भन्नुभयो, “हरेक वर्ष सडक भासिँदै गएको छ। सडक भासिनुका कारण र दीर्घकालीन समाधानका उपायबारे बेलैमा सोच्न जरुरी छ।”
स्वेटर नलगाउँदा निकालिए विद्यार्थी
बाँफीकोट गाउँपालिका–३ स्थित स्पार्पुताल माध्यमिक विद्यालयले विद्यालयबाट स्वेटर खरिद नगरेको भन्दै विद्यार्थीलाई परीक्षा कक्षबाट निकालिएको छ। विद्यालयले लिने एसईई टेस्ट परीक्षा दिन बुधबार पुगेका २० जना विद्यार्थी विद्यालय पोसाक स्वेटर नलगाएको भन्दै परीक्षा कक्षबाट निकालिएका थिए। कक्षा १० का करिब २० जना र कक्षा ९ का केही विद्यार्थी परीक्षा दिनबाट वञ्चित भएको विद्यार्थीले जनाएका छन्।
मिल स्थापनापछि ढटेँलो खोज्न हिँडे गाउँले
ढटेँलो, आरु, चुली र सूर्यमुखीजस्ता रैथाने तेलहन बाली प्रशोधन हुन नसकिरहेको बेला जिल्लामा तेल प्रशोधन मिल सञ्चालनमा ल्याइएको छ। छायाँनाथ रारा नगरपालिका–१२, शोभागाउँमा हातेमालो सामुदायिक विकास कृषि तथा जडीबुटी सहकारी लिमिटेडले सो मिल सञ्चालनमा ल्याएको हो। सो सहकारीमा ४३१ जना सेयर रहेका छन्। गुड नेबर्स इन्टरनेसनल नेपालको अनुदान सहयोगमा सो मिल सञ्चालनमा आएको हो। सहकारी संस्थाका अध्यक्ष सुरजित बुढाका अनुसार स्थानीय क्षेत्रमा उत्पादन हुने ढटेँलो, आरु, चुली र सूर्यमुखीको फललाई प्रशोधन गरी तेल उत्पादन गर्ने उद्देश्यले तोरी पेल्ने मिल सञ्चालनमा ल्याइएको हो। सो मिल सञ्चालनका लागि पाँच लाख रुपियाँ खर्च लागेको जनाइएको छ।
स्तरोन्नति नहुँदा यात्रा असजिलो
कर्णाली राजमार्गअन्तर्गत सुर्खेतदेखि जुम्लासम्मको २३२ किलोमिटर सडक सञ्चालनपछि यस क्षेत्रका बासिन्दाको जीवनस्तर बदलिँदै गएको छ। विशेषगरी सुर्खेत, दैलेख, कालीकोट, जुम्ला र नाग्म गमगढी राजमार्गबाट मुगु जिल्लामा यातायात सञ्चालन भएपछि सहज आवतजावत र वस्तु विनिमयको हिसाबले फड्को मारेको छ। यद्यपि राजमार्गको स्तरवृद्धि हुन नसक्दा यात्रुले एकातिर पीडादायी यात्रा गरिरहनुपरेको छ। असोज महिनाको वर्षा र बाढीपहिरोले राजमार्ग क्षतविक्षत बनाएपछि सो राजमार्गको यात्रा अझ कष्टकर बन्दै आएको छ। भत्किएको राजमार्ग सञ्चालनमा समेत अनेक कठिनाइ उत्पन्न भएको छ। पहिरो पन्छाउँदै गर्दा झन् पहिरो थपिई नै रहेको छ।
भीर बाट लडेर एक महिलाको मृत्यु
जिल्लाको जुनीचाँदे गाउँपालिकामा भीर बाट लडेर एक महिलाको ज्यान गएको छ । वडा नं ११ की २३ बर्षीया पवित्रा रावतको घाँस काट्ने क्रममा बादे भीर बाट लडेर ज्यान गएको स्थानीय ले जानकारी दिएका छन् ।
अटो दुर्घटना हुँदा दुईको मृत्यु
कर्णाली राजमार्ग अन्तर्गत जुम्लाको त्रिवेणीमा अटो दुर्घटना हुँदा दुई जनाको मृत्यू भएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालय जुम्लाका प्रहरी निरीक्षक तथा सूचना अधिकारी यमबहादुर बुढामगरका अनुसार क १ स ११ नम्बरको जुम्लादेखि नाग्म जाँदैगरेको अटो दुर्घटनामा परी जुम्ला तातोपानी १ निवासी २९ बर्षीय पुरन सार्कीको घटनास्थलमा मृत्यु भएको छ ।
