विकास माग्न पाँच दिनको यात्रा
हुम्लाको चङ्खेली गाउँपालिका–२, दार्माकी मोतीसरा शाहीसहित पाँच जनाको टोली विकासको माग गर्दै आइतबार सुर्खेतस्थित भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयमा आइपुगेको छ। टोली पाँच दिन लगाएर विकास माग्नका लागि मन्त्री भेट्न प्रदेश राजधानी सुर्खेत आएको हो। कर्णाली प्रदेशका १० वटै जिल्लाबाट जनताले निर्वाचित गरी पठाएका प्रतिनिधि पटक–पटक मन्त्री भए तर कर्णालीभित्रको ‘कर्णाली’ले भने विकासजस्तै मन्त्री पनि देख्नै मुस्किल छ।
मुगुमा धार्मिक मेला सुरु
मुगुमा गुरादेव, बिजयगुरादेव लगायतका धार्मिक मेलाहरू सोमबारदेखि सुरु भएका छन् । ऐतिहासिक धार्मिक महत्त्व राख्ने मेलाहरू कोरोनाका कारण अघिल्ला दुई वर्ष हुन सकेका थिएनन् । यस पटक मेला सुरु भएपछि जिल्लाका गाउँ बस्तीमा चहलपहल सुरु भएको छ।
पुँजीगत खर्च कम
मुगु जिल्लामा रहेका प्रदेश मातहतका कार्यालयले समयमै कार्यक्रम सञ्चालन नगरिदिँदा आव २०७८÷७९ मा आधा मात्रै पुँजीगत खर्च भएको छ । कर्णाली प्रदेश सरकारका मन्त्रालयले जिल्लामा रहेका प्रदेश मातहतका कार्यालयलाई समयमै कार्यक्रम सञ्चालनसम्बन्धी कार्यविधि नदिँदा विनियोजित पुँजीगत बजेटको ५५ प्रतिशत मात्रै खर्च भएको हो । यस जिल्लाको पश्चिमी भेगमा पर्ने सोरु गाउँपालिका–७ को लिब्रुखोला भालु सिँचाइ उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष दिलबहादुर शाहीले कर्मचारीको काम गर्ने तौरतरिका पुरानै हुँदा काम गर्न गाह्रो भएको बताउनुभयो । उहाँले सम्बन्धित निकायले समयमै सम्झौता गरी काम सम्पन्न भएपछि भुक्तानी गरिदिनुपर्ने माग गर्नुभयो । प्रदेश मन्त्रालयको कार्यविधिको ढिलाइका कारणले गत वैशाखमा मात्र योजनाको सम्झौता गरिएको थियो ।
राजधानी व्यवस्थित गर्न साझा अभियान
कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेत वीरेन्द्रनगर यतिबेला अस्तव्यस्त छ। व्यवस्थित ढल नहुँदा सानो वर्षा हुनासाथ सडक जलमग्न हुने गर्दछ। पार्किङ नहुँदा बजार क्षेत्रभित्र यातायातका साधन असरल्ल पार्किङ हुने गरेका छन्। समयमै फोहोर सङ्कलन नहुँदा चोकचोकमा फोहोरको डङ्गुर लाग्ने गरेको छ। वीरेन्द्रनगरको यस्तो अस्तव्यस्त अवस्था देखेपछि सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रले साझा अभियान सञ्चालन गरेर व्यवस्थित बनाउने योजना बनाएका छन्। सोमबार वीरेन्द्रनगरमा फोहोरमैला विसर्जन, सडक ट्राफिक तथा पार्किङ व्यवस्थापनका लागि बृहत् अभियानको सुझाव सङ्कलन कार्यक्रमको आयोजना गरी साझा अभियान थाल्न ढिलो गर्न नहुने जनाइएको छ।
चिनो खेती गर्न थाले किसान
कालीकोट जिल्लाका किसानले फेरि चिनो खेती गर्न थालेका छन् । केही वर्षदेखि लोप हुँदै गएको चिनो खेती पछिल्लो समय माग बढेपछि पुनः सुरु हुन थालेको हो । कालीकोट जिल्ला बाहिरबाट चिनोको माग बढेपछि किसान यसको खेतीतर्फ आकर्षित भएका हुन् । तीन दशक पहिले कर्णालीमा धेरै मात्रामा उत्पादन हुने रैथाने बाली चिनो, कागुनो, फापर, कोदो पछिलो समय लोप हुने अवस्थामा पुगेको थियो ।
बाँझो जग्गा उपयोग गर्न ऐन पारित
कर्णाली प्रदेश सरकारले बाँझो जग्गा उपयोग गर्न ऐन ल्याएको छ । प्रदेश सभाबाट पारित ‘कर्णाली कृषि व्यवसाय प्रवद्र्धन ऐन, २०७९’मा बाँझो राखिएको जग्गा सम्बन्धित जग्गाधनीको मञ्जुरीमा प्रदेश सरकारले उपयोगमा ल्याउनसक्ने व्यवस्था छ । सो ऐनमा व्यावसायिक कृषि करारको व्यवस्था गरिएको छ । कृषियोग्य जग्गा कृषि परियोजनाबमोजिम सार्वजनिक जग्गाको हकमा स्थानीय तहको सिफारिसमा र वन क्षेत्र नभएको सामुदायिक वनको जग्गाको हकमा स्थानीय तह र सम्बन्धित वनको सहमतिमा प्रदेश सरकारले निश्चित सीमा तोकी करारमा लिने दिने व्यवस्था मिलाउन सक्नेछ ।
हुम्ला एमालेद्वारा २५ जनाको नाम सिफारिस
आगामी मङ्सीर ४ गते हुन गइरहेको प्रतिनिधि तथा प्रदेश सभाको निर्वाचनका लागि जिल्लाबाट नेकपा (एमाले) ले २१ जनाको नाम सिफारिस गरेको छ । दुुई दिनसम्म सञ्चालन भएको जिल्ला कमिटी बैठकबाट भएको निर्णयअनुसार सो नाम सिफारिस गरेको हो ।
करोडौँको बहुप्राविधिक भवन प्रयोग विहीन
कर्णाली प्रदेश सरकारको आर्थिक सहयोगमा दुई वर्ष अगाडी बहु प्राविधिक धारका लागि जिल्लामा भौतिक संरचना निर्माण भए पनि पढाई भने सुरु हुन सकेको छैन । एक करोड बिस लाख खर्च गरेर भवन निर्माण भए पनि पढाइ सुरु नहुँदा राज्यको लगानी खेर गएको छ ।
करोडौँ लगानीको एकीकृत भवन प्रयोगहीन
करोडौँ लगानीबाट निर्माण गरिएको जिल्लाको एकीकृत भवन यतिबेला प्रयोगहीन छ। निर्माण सम्पन्न भएको पाँच वर्षसम्म पाँचवटा सरकारी कार्यालय सञ्चालन गर्ने प्रयोजनका लागि निर्माण गरिएका एकीकृत भवन अहिले खाली छन् भने उता सबै कार्यालय भाडाको घरमा बस्दै आएका छन्। आठ करोड ८० लाख लागतमा निर्माण भएको भवन अहिले सरुवा रोग अस्पतालको बोर्ड राखेर कब्जा गरिएको छ। निर्माण सम्पन्न भएको एक वर्षसम्म पनि हस्तान्तरण भएको छैन। कोरोना सङ्क्रमण फैलिएपछि तत्कालका लागि आइसोलेसनका रूपमा उक्त भवन प्रयोग गरिएको थियो। २०७६ सालयता कहिले कोरोना अस्पताल, कहिले सरुवा रोग अस्पतालको बोर्ड राख्ने गरेकाले पाँचवटा सरकारी कार्यालय भाडाको घरमा बस्न बाध्य भएको बताइएको छ।कोष तथा लेखा नियन्त्रकको कार्यालय कालीकोटका निमित्त प्रमुख युवराज महताराले कोरोनाले गर्दा केही भन्न नसकेर आफूहरू भवन निर्माणपछि पनि भाडाको घरमा बस्दै आएको बताउनुभयो। उहाँले वार्षिक रूपमा भाडाबापत पाँच लाख ४० हजार रुपियाँ तिर्दै आएको सुनाउनुभयो। अहिले सरुवा रोग अस्पताल भयो भनिएको छ तर अस्पतालमा एक जना पनि बिरामी नआउने, दुई/चार जना कर्मचारी बसेर भवन कब्जा गरेको आफूले सुनेको उहाँले बताउनुभयो।
छोराको आशामा चौध छोरी
दैलेखको दुल्लु नगरपालिका–३ का अम्मरबहादुर बुढा ५० वर्षको हुनुभयो। उहाँ श्रीमतीभन्दा पाँच वर्ष जेठो हुनुहुन्छ। उहाँहरूको विवाह भएको तीन दशकभन्दा बढी भयो। यो बीचमा उहाँहरूका १४ सन्तान जन्मिए। छोरी धेरै जन्मनुका कारण छोराको आशा र आफन्तको दबाब नै थियो। उहाँहरूलाई थोरै सन्तान भए जीवन सहज हुन्छ भन्ने थाहा नभएको पनि होइन तर छिमेकी र समाजले बाँझो, अपुतोजस्ता खिन्न लाग्ने शब्द सुन्नबाट बच्न उहाँहरूले १४ सन्तान जन्माइसक्नुभएको छ।
प्रदेश अस्पतालमा मिर्गौला प्रत्यारोपणको तयारी
प्रदेश अस्पताल सुर्खेतले मिर्गौला प्रत्यारोपण सेवा सुरु गर्ने भएको छ । शनिवार अस्पतालमा मिर्गौला प्रत्यारोपण सम्बन्धी अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा अस्पताल प्रशासनले स्वास्थ्य सेवा विभागबाट अनुमति पाए लगत्तै सेवा सुरु गर्ने जनाएको छ ।
पहिरोले मध्यपहाडी राजमार्ग अवरुद्ध
अविरल वर्षाका कारण पहिरो जाँदा मध्यपहाडी राजमार्ग अवरुद्ध भएको छ । मध्यपहाडी राजमार्गको दैलेख लोहोरे सडकखण्डको सिमाडाँडामा गएको पहिरोका कारण सडक अवरुद्ध भएको हो ।
बाख्रा चराउन जाँदा एक युवतीकाे भीरबाट खसेर मृत्यु
जिल्लाको कुशे गाउँपालिका - २ टालेगाउँमा भीरबाट खसेर एक युवतीको ज्यान गएको छ । शनिबार बाख्रा चराउन गोठालो गएका अन्दाजी १८ वर्षीया लिला सिंहको ज्यान गएको हो ।
प्रहरी चौकी चुहिने घरमा
जनताको सुरक्षामा खटिएका प्रहरी आफैँ पानी चुहिने घरमा बस्न बाध्य भएका छन्। उत्तरी चीनसँगको सीमाको यारी प्रहरी चौकीका प्रहरीहरू आफ्नै भवन नभएकाले भाडा लिएको माटोले छापेको घरमा बसेका छन्। प्रहरी चौकीका इन्चार्ज प्रहरी सहायक निरीक्षक तेजबहादुर ऐरीले माटोले छापेको घर भएका कारण पानी पर्नेबित्तिकै चुहिने गरेको बताउनुभयो। चौकीमा खटिएका प्रहरी पानी पर्दा रातभर जाग्राम बस्नुपर्ने वा स्लिपिङ ब्यागभित्र बस्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ। उहाँले यस्तो समस्या हरेक वर्ष प्रहरीले भोग्दै आएको बताउनुभयो। एकतले र माटोले छापेको घर भएका कारण पानी पर्दा एउटै कोठामा दसतिर पानी चुहिने समस्या भोग्नुपरेको उहाँको भनाइ छ।
सुत्केरी महिलाको हेलिकोप्टरद्वारा उद्धार
जाजरकोटमा एक सुत्केरी महिलाको हेलिकोप्टरद्वारा उद्धार गरिएको छ । नलगाड नगरपालिका ८ लुपानाकी २७ वर्षीया लक्ष्मी वलीलाई हेलिकोप्टरबाट उद्धार गरिएको हो ।
जुम्लामा पचास करोडको स्याउ उत्पादन
यस वर्ष जुम्लामा करिब ५० करोड रुपियाँको स्याउ उत्पादन भएको छ । एक नगरपालिकासहित सातवटा गाउँपालिका रहेको जुम्लामा यस वर्ष स्याउको उत्पादन राम्रो भएको हो । कृषि विकास कार्यालय जुम्लाका प्रमुख गणेश अधिकारीका अनुसार यस वर्ष जुम्लामा २९ हेक्टर क्षेत्रफलमा १८ हजार मेट्रिक टन स्याउ फलेको अनुमान गर्नुभयो । अहिले जुम्लाको स्याउ निर्यातको तथ्याङ्क राख्न कालीकोट र जुम्लाको सीमामा रहेको नाग्म प्रहरी चौकी र जुम्ला विमानस्थलबाट बाहिरिने स्याउको तथ्याङ्क सङ्कलन गर्न विमानस्थल प्रहरीलाई जिम्मा दिइएको छ ।
पर्यटकको आगमनले तङ्ग्रिदै हुम्ला पर्यटन (फोटो फिचर)
पर्यटन क्षेत्रको ठूलो सम्भावना भएको हुम्ला पुनः पहिलेकै लयमा फर्किन थालेको छ । बिशेषगरी सदगुुरुसहितको टोली सिमकोट हुँदै मानसरोवर कैलाशको दर्शन गर्न लाप्चा जान सुुरु गरेपछि धार्मिक पर्यटकले यो क्षेत्र चलायमान भएको हो ।
आफन्तबाटै जोखिममा पर्छन् बालिका
गत वर्ष कात्तिक २१ गते सुर्खेतकी सात वर्षीया बालिका सामूहिक बलात्कारको शिकार हुनुभयो । उहाँको बलात्कार मात्र होइन, निर्मम तरिकाले हत्या भयो । नाता पर्ने तीन जना दाजुभाइबाट उहाँ बलात्कृत हुनुभएको थियो । ती दाजुभाइले हत्या पछि बलात्कार गरेको प्रहरीको भनाइ छ ।
कर्णालीमा खेलकुद : खेलाडी छन्, बजेट र पूर्वाधार छैन
बजेट अभावका कारण गण्डकी प्रदेशको पोखरामा आगामी असोज २८ देखि कात्तिक ३ गतेसम्म सञ्चालन हुने नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि खेलाडी छनोटमा समस्या भइरहेको परिषद् पदाधिकारीको गुनासो छ ।
नल गाडको पिपल चौर पहिरोको उच्च जोखिममा
जाजरकोटको नलगाड नगरपालिका ४ को पिपल चौरका प्रेमबहादुर रावल ठुलो पानी परेको दिन रातभर सुत्न पाउनु हुन्न । पहिरो खस्ने डरले जाग्राम बसेर रात काट्छौ रावलले भन्नुभयो, ‘पहिरोले बस्ती नै जोखिममा छ । बस्ती नजिकैको गाँरेखोलाको कटान तथा पहिरोले एक साथ क्षति गर्न थालेपछि पिपल चौर बस्ती उच्च जोखिममा परेको हो ।
एक दुई दिनमा सिट सङ्ख्या टुङ्ग्याउछौँ : अध्यक्ष प्रचण्ड
नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले सङ्घीय चुनावमा चितवन क्षेत्र नम्बर–३ बाट चुनाव लड्ने बताउनुभएको छ । माओवादी केन्द्रको कर्णाली प्रदेशस्तरीय प्रशिक्षण कार्यक्रममा सहभागी हुन सुर्खेत आउनुभएका उहाँले सुर्खेत विमानस्थलमा सञ्चारकर्मीसँग कुराकानी गर्नुहुँदै उहाँले साे कुरा बताउनुभएको हो ।
बाढी प्रभावित परिवार शिविरमै
कर्णाली प्रदेश सरकारले सुर्खेतको वराहताल गाउँपालिकाको गिरीघाटमा बस्दै आएका बाढीपीडितलाई पुनस्र्थापनाका लागि राहत वितरण गरेको एक वर्षभन्दा बढी भयो। गिरिघाटमा बस्दै आएका बाढी प्रभावितले अझै उक्त स्थान छाडेका छैनन्। सरकारले पुनस्र्थापनाका लागि विभिन्न चरणमा राहत उपलब्ध गराए पनि बाढी प्रभावित परिवारले अस्थायी शिविर नछाडेका हुन्। कर्णाली प्रदेश सरकारले दिएको न्यून राहत रकमले पुनस्र्थापना हुन नसकेको प्रभावितले बताएका छन्। २०७१ को बाढीका कारण विस्थापित भएका वराहताल गाउँपालिका–२ का १२५ घरधुरी अहिले पनि सामुदायिक वन क्षेत्रमा बसिरहेका छन्। त्यतिबेला गाउँपालिकाका २५९ परिवार बाढीबाट विस्थापित भएका थिए। प्रदेशको आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्रालयका अनुसार त्यसमध्ये प्रक्रिया पूरा गरेर १५४ घरधुरीले तीन चरणमा गरी राहत रकम पाइसकेका छन्। तर हालसम्म २९ परिवारले मात्रै उक्त ठाउँ छाडेका बताइएको छ।
गाउँगाउँमा बीमा विस्तार गर्न आग्रह
अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले बीमाको सेवालाई गाउँगाउँसम्म विस्तार गर्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याउनुभएको छ । बिहीबार सुर्खेतमा बीमा समितिको कर्णाली प्रादेशिक कार्यालय उद्घाटन गर्दै उहाँले कर्णालीका अधिकांश जनता बीमाको सेवाबाट वञ्चित रहेको बताउँदै सबैको पहुँच हुने गरी बीमा सेवा विस्तार गर्न निर्देशन दिनुभयो । उहाँले बीमा सेवा सहरबजारमा सीमित नभई गाउँगाउँसम्म पु-याउनुपर्ने बताउनुभयो ।
ताक्चीबाट भारतीय पर्यटकको उद्धार
नेपाली भूमि लाप्चाबाट मानसरोवर कैलाशको दुर दर्शन गर्न ताक्ची पुग्नु भएका एक जना भारतीय धार्मिक पर्यटकलाई हेलिकोप्टरबाट उद्धार गरिएको छ । नाम्खा गाउँपालिका–६ लिमीको ताक्चीमा अक्सिजनको कमीले श्वासप्रश्वासमा समस्या आएपछि उहाँलाई हेलिकोप्टरबाट सिमिकोट उद्धार गरिएको हो ।