मुखैभरि माखैमाखा !
राति नि झिङा भन्केर मुखमा बस्थे । मुख छोपे सास फेर्न गाह्रो हुने– नछोपे मुखमा माखा बसेर हैरान । कत्ति गरे नि म सुत्नै सकिनँ ।
बिहान चैनपुरबाट आइपुगेथ्यौँ ।
दिउँसोबाट सुरु भएको धर्म, संस्कृति र कलाको सङ्गम चम्किरह्यो अबेर साँझसम्म । देउडाका चाल नरले नि चाले, नारीले चलाए । ती सुरिला, स्वादिला र सुनिरहँ लाग्ने देउडामा घण्टौँ नाचेँ मै पनि ।
राति सिस्नोको झोलसँग निउरो र भात खाइयो । लेकको निगुरो र सिस्नो साह्रै मीठो लागेथ्यो ।
हुनसम्म थुप्रेका थिए मान्छे ।
खप्तडको गङ्गा दशहरा मेलामा उर्लेको मान्छेको कुडुलो बेपत्तै थियो । हामीलाई बस्ने मेलोमेसो मिलाइएको थियो– ईश्वर निम्न माध्यमिक विद्यालय, घाटखोला, छान्नामा । बझाङको बेपत्तै कुनाको यो ठाउँ पहाड, नदी र लेकको लोभ्याउँदो सुन्दरताले मन भरिएको थियो ।
मान्छे घुर्ने र माखा भुनभुनाउने एकनासले भएपछि बिहानको तीन बजे नै उठेर म हातमुख धुन थालेँ । शशी, त्रिभुवन र लोकराज साथी थिए ।
‘तपाईं सुतिरहने हो भने हाम्रो भेट नहोला नि !’
कोल्टो फेरी–फेरी सुतिरहेका मोतीराज बमलाई उठाइछाडेँ मैले ।
त्यसपछि हामी खप्तड लाग्ने तयारीमा जुटेका थियौँ । अघिल्लै दिन शेरबहादुर रोकायले भारी बोक्ने भरिया खोजिदिउँला भनेकाले मन अडिलो भा’थियो ।
अनि रिमरिम उज्यालो खसेपछि माझी गाउँ झरेथ्यौँ हामी । नाम्लो र डोरी लिएर सिद्ध सेराला उभिइरहेका रहेछन् । धौलीगाड छेउको छाप्रोमा कालो चिया खाँदै सेरालासँग ज्याला दिने कुरा भयो ।
अनि उनी हाम्रा भारी बोकेर उकालो लागे । सेरालालाई पछ्याउँदै बाटो लाग्यौँ हामी ।
‘देवताले बनाएको बाटो हो । गुफा छन्, बनैबन छन् ।’
रोकायले भनेथे ।
अघिल्लो दिन नै शेरबहादुरले भनेथे– ‘खप्तड त देवभूमि हो । त्यहाँ पुग्न बनाएको बाटो कष्टकर छ । देवताले बनाएको बाटोमा मान्छेहरू हिँड्छन् ।’
‘देव आज्ञा मान्छेहरू मान्छन् । त्यसलाई नाघ्दैनन् । त्यै भएर बेलैमा बास बस्छन् ।’
सेराला बाटो लागे । सँगै हिँडौँ भनेको थिएँ । तर उनका लम्केका गोडामा हाम्रा ल¥याङत¥याङले काँ पो भेट्नु र !
पानी परे मेरो ओडा उनीसँगै थियो । त्यै भएर सँगसँगै लम्कौँ भनिरहेको थिएँ म ।
०००
खोला तरेपछि माझी गाउँ आयो । गहुँ काट्ने, चुट्ने, सुकाउने र थन्क्याउनेको चटारो देखिन्थ्यो । तीन–चार घर थिए गाउँमा ।
हामी बाटोमा भेटिएका चुत्रो खाँदै लम्किरहेका छौँ । घमाइलो छ दिन । वरिपरि डाँडा भएका र हरिया थुम्काले मनै चुलिएको छ ।
चौडा गाउँ पुगेपछि मैले लट्ठी नसमाई धरै पाइनँ । पानी कुलकुलाएका बारीका पाटाहरू । त्यही बारीको डिलमा कुदेको छ गोरेटो । उकालो, तेर्पे र दम्साइलो उकालीमा लम्किरहेको छु म । अरूहरू लम्की–लम्की उकालिएका छन् ।
‘मैले युद्ध जित्नु छैन !’
‘आफ्नो ज्यान नगलाई पु¥याउनु छ खप्तडको लेकमा !’
माथि पुगेर चाँडो आइज–आइज भन्नेहरूलाई उत्तर दिइरहेको छु म । चौडा गाउँमाथि पुगेर हेर्दा गहुँ काट्ने आइमाई र केटाकेटीहरू बगुन्दै्र भेटिन्थे ।
दुईवटा निगालाका लट्ठीले गहुँका बाला स्वाट्ट मास्तिर तान्यो । अनि कम्मरमा बाँधेर अड्काएको हँसियाले बालासँग आएको गहुँको नल चुटुक्क काट्यो ।
गहुँ काट्ने अनौठो तरिका देखिरहेको छु म ।
अडिई–अडिई हेर्छु म गहुँ काटेको ।
बिहानै भएर के गर्नु ? लगाएका लुगा कता फालुँ हुन थाल्यो । नाकका डाँडीमा उम्रिएका पसिना शरीरभरि बाक्लिन थाले ।
‘पानी छैन ?’
सोध्छु । सबै खोला देखाउँछन् । बोतलमा छ भन्दैनन् ।
बिहानको छ बजे हिँडेका हामी– पातलो घामले खुट्टाको शक्ति सोसेर ढलाउला गर्न थाल्यो । थकाइले होला– ढुङ्गा, आली, ढिस्को, पोथ्रा जे देखे नि अडेसिन मन लागिहाल्छ ।
वरिपरि पहाड छन् परीपरीका । बादल ओर्लिरहेका, बर्सिन खोजिरहेका र गज्मौरिएर परुँला–परुँला भइरहेका देखिरहेको छु म ।
सोते बस्ती छ पातलो । गहुँ बारीको पहेँलपुरमा ठाउँ–ठाउँ हरिया धानका ब्याड टुप्लुकिन्छन् ।
के विधि गजबको ठाउँ !
म कम्मरमा हात लगाएर उभिरहन्छु । उत्तरदेखि दक्षिणतिर सम्मिएर गएको खेतको तरेलीमा मग्न भइरहन्छु... भइरहन्छु... ।
खोल्सामा मुख गाडेर पानी खाएँ । साथीहरू कहिले अघि, कहिले पछि भइरहेथे ।
०००
बालुगाड पुग्नुअघि निकै खोल्सो तर्नुप¥यो । तेर्पे उकालो निकै लम्केपछि छङछङ खोलो भेटियो । बिहान नाघेको धौलीगाड नै रहेछ यो पनि ।
‘बेलैमा बाटो काट्नुपर्छ । भरे असिना–पानीले भेट्टाउला ।’
सेरालाले बिहान भनेका थिए । त्यो कुरालाई मनैमा राखेको छु । तर फटाफट हिँड्नै सक्दिनँ । हिँड्नु छ बिसाई–बिसाई ।
लट्ठीको झुस बिझेर बूढीऔंँलामा ठेला उठ्लाजस्तो भइसक्यो । कालो भएछ औँलो रगत पिल्लिएर ।
वनदेवीलाई पाती चढाउँदै हामी दक्षिणतिर लुइँलुइँ लागिरहेका छौँ । कलकल, छलछल, कुलुकुलु, अटुट छ खोलाको मीठो धुन । त्यै धुनमा मिसिएर पाइला लम्काइरहेको छु ।
लोकराज पात बजाउने, सुसेली हाल्ने, टुक्का जोड्ने गरेर लम्काइरहेछन् सबैलाई । उनकै तालमा साथीहरू गइरहेछन् । मै नि लम्किरहेछु एकसुरले ।
सेरालाको नाकमुख देख्दिनँ । बेगिएर काँ पुगे, कता पुगे– कुनै पत्तोफाँट छैन । खोलाभरि लुगा सुकाएका देखिए । अनौठा ढुङ्गाहरूमा रङ्गीचङ्गी सुकाइएका लुगाले– थप रमाइलो पारिरहेथ्यो आँखालाई ।
‘अब त आयो कि ?’
‘आउन त आयो– खाने ठाउँ हैन, पढ्ने ठाउँ !’
लोकराज अघि पुगेर भट्याइरहेथे हामीलाई ।
मेलतडी माध्यमिक विद्यालय लम्तडा, छान्ना लेखिएको पाटी देखियो । चौरमा पाँच–सात ससाना भुरा थिए । लोकराज त कक्षाभित्रै गएर पढाउनै पो थालेछन् । लौ हेर, तिनको पारा !
हामी दक्षिणतिरको दम्स्याइलो उकालो भएर बस्ती पस्यौँ ।
‘यो दारु गाउँ !’
मोतीराजले चिनाए ।
नाम दारु भए नि खान र खुवाउन पूरै रोक्का रहेछ । हामी बस्ती बीचमै पुग्यौँ । त्यहीँ रहेछ बिहानको खान्तेपिन्तेको व्यवस्था ।
बिहानको नौ बजे बल्ल खानेकुराको जोहो भयो । अघिल्लो दिन हराएका साथीहरू त्यहीँ टुप्लुकिए ।
चैनपुरमा अघिल्लो दिन बिहान सुर्मादेवीको आँगनमा सँगै पुरी खाँदा भेटिएकाहरू अहिले पनि पुरी थप्ने बेलामा भेटिए । हाँसो पनि उठ्यो । मैले उनीहरूलाई छोडेको, उनीहरूले मलाई छोडेको– रन्थमोल भएछ । जिन्दगीमा कहिलेकाहीँ बिना बित्थाको घनचक्करमा परिँदो रहेछ ।
‘त्यै पल्लो घर त हो नि । जीते खड्काको घर ।’
‘त्यहीँ बसेथे नि चालीस वर्षजस्तो, खप्तड स्वामी ।’
मोतीराजलाई बर्कबहादुर रोकायाले देखाए ।
अनि मोती र म घरको आँगनतिर गयौँ । नाकमा निकै ठूलो फुली र बुलाकी लाएकी बूढीआमैले केरसाको पूmल टिपेर हाम्रा हातमा थमाइन् ।
‘यीँ बस्या थे !’
मैले खप्तड बाबाबारे सोधीखोजी गर्दा उनको उत्तर आयो । सेतो रङको दुई तले घरमा काला छानाको सुन्दरता भव्य थियो ।
म फेरि भतेरको भीडमा मिसिएँ । मेला भर्न जानेहरूलाई यै गाउँमा भेला पारेर बिदा गर्ने चाँजोपाजो रहेछ ।
सेरालाको गनगन छ चर्कै ।
‘डोको नभई भारी बोक्न गाह्रो भयो । डोरी लामो चाहियो । प्लास्टिक नभई भरे पानीले भारी भिजाउला ।’
अनि यताउता बुझ्यौँ पनि– समस्या मेटाउन ।
खड्काको घर उत्तरको गोठमा डोको भेटियो । बाटामा भेटिएका बूढा मान्छेलाई हात जोडेँ मैले– ‘यो डोको भोलि जस्ताको तस्तै आइपुग्छ । आज हाम्रा झोला बोक्न लान्छौँ है ।’
‘भइजान्छ । लानु–लानु ।’
अनि हाम्रा झोला, ब्याग, उरुङखात पोका–पन्तुराले भारीमा कसिने मौका पाए । बोक्नेले नि खुसी भएर पाइला चाल्ने भए ।
०००
दारु गाउँबाट दक्षिणतिर पाइला चाल्दा घामले पगालुँला जस्तो गरेको थियो । अनि हामी पसिना पुस्दै–पुस्दै पैताला सार्न थालेका थियौँ ।
‘त्यो जयपृथ्वीबहादुर सिंहको दरबार ।’
पिँढीमा बसेर गहुँ कुटिरहेकी रावलनीले भनिन् ।
‘कता ?’
मैले सोधेँ ।
‘हपुर !’
उनले माथितिर देखाएकी थिइन् ।
बझाङको यो अनकन्टार गाउँमा भाषा बुझ्नै गाह्रो भइरहेको छ । तललाई तलै भने पनि मास्तिरलाई ‘हपुर’ भन्दा रहेछन् ।
दुमखेत गाउँ पुग्दा सातै जाने गरी गर्मी र तिर्खाले गल्यायो । मैले बिहानै पानी बोक्ने तुम्लेटको जोहो घाटखोलामा गरेको त थिएँ । हतारमा छुटेछ त्यो पनि । हेर, मेरो सुद्धि !
मेलतडी गाउँ निकै मलिलो र रसिलो लाग्यो । बाह्र–पन्ध्र घर थिए । ढुङ्गा छापेर निकै सिँगारिएको लाग्थ्यो ।
‘हामी कति बजे पुग्छौँ ?’
‘खप्तड पुग्न पाँच घण्टा लाग्ला ।’
बिहान घाटखोलामा सुनेको यो कुरा । तर अझै पाँच घण्टा लाग्ने छनक देखा प¥यो ।
म मिसिन्न साथीहरूसँग । आफ्नै तालमा लम्केको छु । अरूले छोड्छन् । फेरि म उनीहरूलाई भेट्छु । भेट–छोड भइरहन्छ पटक–पटक ।
‘माथि कुन गाउँ ?’
पानी खाँदा धाराबाटै सोधेँ मैले ।
‘हप लोखडो ।’
कन्पारो पखालिरहेकी बूढीले भनेकी थिइन् ।
मसँगैका मोतीराजले अथ्र्याए– ‘लोखडा गाउँ आउँछ रे !’
०००
त्यसपछि लेकाली उकाली सुरु भएथ्यो । हो, निकै नै उकाली । सासै फुल्ने उकाली । नौनाडी गलाउने उकाली । असिनपसिन गराउने उकाली ।
राम्रो के थियो भने ढुङ्गा छापेर बाटोलाई सजिलो पारिएको थियो । तर तिनै ढुङ्गेनी उकालीमा आइजाई गर्ने घोडाका बथानले बाटोका ढुङ्गा हुनसम्म हुत्याउने र बाङ्गाटिङ्गा पारेका रैछन् । जुत्ता ठेस लाग्थे घरी–घरी ।
वारिको चुचुरो हामी उक्लिइरहेथ्यौँ कनी–कनी । पारिपट्टि डाँडामा गोठहरू बादलमा देखिने र झुल्किने गरिरहेथे । बेला–बेलामा हावा कराएको सुनिन्थ्यो । कहाँ हो पर बादल गर्जेको सुनिन्थ्यो ।
त्यो सुनेपछि मन अत्तालिएर आउँथ्यो ।
गर्मीले जिउभरि खोला कुदेका छन् पसिनाका । निकै उकालोमा छौँ । हावा चल्दैन । वनमा रुखपात नि सासै नफेरेर बसेजस्ता ।
जात्रा र मेला भर्न मोटीघाटीहरू बोकेर उकालिएका घोडा पनि धकाएका छन् । घोडा बड्किँदा अत्तालिएका धम्मरधुस मोटीहरू पटक–पटक कराएको सुन्छु म ।
‘हत्तेरिका के यस्तो तिर्खा ?’
आँत हर्हराउँछ ।
उकाली, घना जङ्गल र एकलाससँग भेट भइरहन्छ । चकमन्नमा मन हराउँछ । बिलाएको मनलाई साथी बनाएर फेरि लम्कन्छु ।
बाटोमा जयदेव, ठाकुर र अश्विनीहरू भेटिन्छन् । हाँसो, खित्का, उदासी र पीडासँगै परिचय हुन्छ ।
बिसाउने र लम्कने गति भइरह्यो । मैले आफ्नो पारा छोडिनँ । आफ्नो गतिलाई एकैनास बनाएँ ।
उकाली, झ्याम्म वन कटेपछि तीनवटा ‘छाना’ भेटिए । गोठलाई ‘छाना’ भन्थे बझाङ्गीहरू । छाना भए ठाउँ खुल्ला, फाँटिलो र उज्यालो थियो ।
०००
लोखडामा पाँच सात घर थिए । यहाँ भरपेट पानी खाएँ मैले । एउटा पसल नि थियो । पसलमा बाटो कटनीलाई खत्राकखुत्रुक किनेँ ।
‘भात पाइन्न ?’
साथीहरू सोध्दै थिए ।
बिहानको पकवानले छोडेछ । फेरि धेरैलाई तातो भातै चाहिन्छ । उकालीले गलाएको, जाडोले च्यापेको र थकाइले पेलेको ज्यानले अन्न खोजेको होला । लोखडा मलाई निकै मन प¥यो ।
यहीँबाट खप्तडको खास उकाली टुप्लुकियो ।
निकुञ्जमा सेनाको श्री गुरु गोरख गुल्म बसेको रहेछ । सेनाका जवानहरूले हाम्रा झोला र ज्यान जाँचे ।
‘यसो पिउने जिनिस छ कि ?’
त्यसोभन्दा जवानका बूढी औँला ओठतिर तेर्सिएका थिए ।
‘छैन, काँ हुनु ? ज्यान त ल्याइपु¥याउन यति सकस छ ।’
मोतीराज बोले ।
‘परानै जालाजस्तो छ । त्यो बोतल झन् कसरी बोक्नु ?’
ठाकुरले थपथाप पारे ।
अनि हामी लागेथ्यौँ लेकतिर । खप्तडको अनकन्टार लेकतिर ।
यसो तेर्पे लम्केपछि उकालीमा अरू पनि बसेका थिए । मैले घडी हेरेँ– दिउँसोको दुई बजेछ । पाँच घण्टा दोब्रिएर कता पुग्यो कता । अझै त्यति नै समय लाग्ने छनक देखिँदैछ ।
०००
लोखडा माथिबाट झनै सुन्दर देखियो । चिसो हावा, शीतल दिन र हरियालीमा थपक्क तह–तह भई बसेको थियो– लोखडा ।
वन पस्ने बेलामा मैले अरूलाई छोडिदिएँ । एकनासले पारिका ‘छाना’ र लोखडाको सौन्दर्यमा मन फुकाइदिएँ ढुक्कले ।
सुरिला रुख भेटिए उकालीमा । चराका अनेक स्वरले वन भरिएको थियो । हाम्रा कान पनि रमाए ।
सेराला भेटिए बल्ल ।
‘तपाईंका पारामा हिँडे तीन दिनमा नि पुगिन्न । मैले त फर्कनुपर्छ । मेरा गाई र भुरा अर्काका जिम्मामा छन् ।’
सेराला फेरि लम्किहाले ।
जङ्गलमा राई सल्ला, कटुस, खस्रु थुप्रै बोट देखिए । ठाउँ–ठाउँमा ‘रुख बँधेरे’ गरेको भेटियो । सुकाउनलाई रुखमा पेटीजस्तो ताछेर काटेको देखिन्थ्यो जताततै ।
मेरो घाटीमा झ्याउको माला छँदै थियो । त्यसैलाई छामेर अकासतिर हेरेँ । किनभने गड्याङगुडुङ मज्जैले चर्कियो ।
‘परानी बचाउन मुस्किल छ !’
मोती पनि बझाङ्गी भाकामा बोल्थे ।
थाकियो । म त फाँट नकुरी ड्याम्मै बसेँ । साथीहरू रुखका फेद, ढुङ्गा, रुखका जरा, पतिङ्गर जतासुकै बसेका देखेँ ।
अकासे ‘गुडुर–गुडुर बाघ’ कराइरहेकै थियो ।
उकालो अनि तेर्पे । दम्स्याइलो उकाली अनि फेरि तेर्छो । हलुका ओराली अनि बाङ्गिएर गएको उकालो ।
लौ, यस्तै पो छ बाटो ।
बाटोमा झ्याउले घेरिएका सुरिला रुखले जून–घाम छुन कुदेजस्तो देखिन्थ्यो । बादल भेटेर कानमा सिउरिएर बसेजस्ता रुखहरू । तारासँग मुख जोडेरै ठिङ्गिएका हुन जस्तो अग्ला–अग्ला रुखहरू ।
‘लौन, सक्छौ भने यो पानी छेकिदेओ !’
‘लौन, यो बादल पर–पर धपाइदेओ !’
लम्किँदै बोलिरहेको छु म ।
मन अत्तालिएको छ । घनघोर बिजुली चम्किरहेको छ । गड्याङगुडुङ बढेकोबढेकै छ । मल्याकमिलिक चम्केकोचम्केकै छ । हावाको वेग, बिजुलीको वेग र पानीको वेग एक भएर हामीमाथि धावा बोलेकाबोलेकै छन् ।
यसो पूर्वतिर लागेपछि तलको लोखडा झुल्कियो । हरियो फाँटले मन शीतल पा¥यो । तर तिर्खा थपियो । किनभने पानी खान नपाएर प्याकप्याकी भएको छु म ।
निकै माथि पुगेपछि कुइराको मुस्लो बटारिएर आयो । अँध्यारो हुन्थ्यो रुखपात र सियालले । सबैका आँखामा डर उम्लिएको देखिरहेथेँ म ।
०००
बाटबाटामा मसिना केटाकेटी ३०–४० केजीका भारी बोकेर उकालो खुरुर्र उक्लेका देखिन्थे । काँधमा, थाप्लामा, ढाडमा मात्र नपुगेर हत्केलामा नि तिनले झोलाझ्याम्टा बोकेका छन् ।
‘कतिकी भयौ ?’
‘एघारकी ।’
‘तिम्रो उमेर कति भो ?’
‘बाह्र टेकेँ ।’
अथवा पन्ध्र वर्ष तलका धेरै केटाकेटीले आफ्नो उमेरभन्दा दोब्बर भारी बोकेर उकालिरहेको देख्दा मन खिन्न हुन्थ्यो । आफ्नो त एक्लो ज्यान हिँडाउन नि हम्मे–हम्मे भइरहेथ्यो मलाई ।
दुःखले जुध्न सिकाउँदो रहेछ । दुःखले लड्न सिकाउँदो रहेछ । मैले लड्न र जुध्नलाई ज्यान अगाडि सारिनछु, पछाडि पारिछु । तर मसिना केटाकेटीले समयभन्दा चर्को पो जुध्न सिकेको हुन कि ! मनमा छटपटी पनि भइरहेको छ ।
यस्तै लागिरहेको छ यी मसिना केटाकेटी देख्दा ।
निकै माथि कुइनेटोमा गर्मीले गलेका भेटिए साथीहरू । तिनकै हुलमा म नि मिसिएर लम्पसार भएँ ।
उकालोले बोलाउन नछोडेपछि थाकेँ भनिरहनु भएन । उकालोले बोलाएको बोलाएकै गरेपछि भरे आउँछु भनेर बाटो छोट्टिने पनि होइन । अनि लागेँ म ।
निकै माथि ढुङ्गाको चेपमा अगाडि जानेले लेखेर टाँसेका रहेछन्– ‘यो प्वालमा एसी फिट छ । हावा एसीको मज्जा लिएर जानुस् ।’
मैले मुन्टो छिराएँ ढुङ्गा चिरिए ठाउँमा । हो, रैछ । चिसो न चिसो हावाले गाला, मुख, ओठ र टाउकोलाई चिस्यायो । मैले त हातलाई नि पालैपालो चेपमा सेकेँ । चिसिए हत्केला ।
अद्भुत आनन्दी आयो ।
०००
बाटो घुमेर पूर्वतिर लाग्यो ।
निकै उकालोपछि फेरि समथर टुप्लुकियो । हावा र गड्याङगुडुङले सबैका मनमा अत्याएको छ ।
जङ्गलमा न्याउली कराएको–कराएकै छ । हाम्रा मनमा गड्याङगुडुङले झम्टा मारेर सातो लिएको–लिएकै छ ।
निगालोघारी खुबै देखिन थाले ।
टाङ टिङ टाङ टिङ बजेको सुन्छु । यसो निहालेर हेरेको– घारीमा भैँसीका बथान र घोडा चर्दै रैछन् ।
‘यसबाट थाहा भो, अब पाटन नजिकै छ ।’
मोती बोले ।
उनको यत्ति बोलीले मलाई गतिलै भरथेग भो ।
गड्याम–गड्याम परपर गएको बादल वरवर आयो । आयो मात्र हैन सर्रसर्र बर्सियो पातलो पानी । हामी ओत लाग्यौँ । रातो माटो भ्यात्त–भ्यात्त भयो जुत्तामा ।
मैले २–४ वटा असिना ओठमा दलेँ ।
‘शीतल भो । अपारै शीतल भयो ।’
शशी थापालाई भनेँ ।
उनी सेराला भेट्न हुर्हुराइरहेकी थिइन् । सेरालासँग थियो हाम्रो ओढ्ने र छाता ।
०००
ओरालोमा ३–४ जना तन्नेरी फर्किरहेका थिए । उनीहरूले हाम्रो हविगत देखेर भने– ‘अब पुग्नु भो । नआत्तिनुस् ।’
त्यसपछि तेर्छो केही हिँडेपछि हामी पुगेथ्यौँ घोडा दाउने पाटन ।
हो, पुगिएछ खप्तडको मूल लेक ।
अँध्यारोले घेरेथ्यो । थकाइले थिचेथ्यो । भोकले कसाएको थियो । तर यी सबै कुरा बिर्सेर म ओरालैओरालो झरेँ ।
अद्भुत डाँडा, थुम्का र भीरहरू देखिए । पूर्वतिर सेनाको ब्यारेक पनि टुप्लुकियो ।
तर ती सबै कुरा भोलिका लागि थाँती राख्दै म लम्केको–लम्केकै छु । ओरालो, तेर्छो, भीर र सुलुलु चिप्लिने तरेलीमा झरिरहेको छु ।
‘ती तीनवटा टहरा देख्नु भो नि । त्यहीँ हाम्रो बास छ । ती वीरेन्द्र राजाले बनाउन लगाएका रे !’
रेका कुरासँगै हिँड्ने ठाकुरले भनेको जस्तो लाग्छ ।
नभन्दै तेर्छो निकै हिँडेपछि गुराँसघारी भेटिए । अनि उकालोपछि हामी हुर्हुराउँदै माथ्लो टहरामा पस्यौँ ।
अनि सुरु भयो असिनापानी, आँधीबेरी, हुरीको अन्धमुस्टि नाच !
निरन्तर परेको असिनापानीले ढोका भित्रैसम्म एक मुठी बाक्लो धर्ती छोपेको छ । छानो उड्ला जस्तो, गारो भत्केला जस्तो, झ्याल फुट्ला जस्तो गरी बर्सिरहेको छ– गरङ... गरङ... असिनापानी ।
बीसजना पनि मुस्किलले नअट्ने टहरामा पचास जनाभन्दा बढ्ताको हुल छ यहाँ । एउटा बेग्लै अत्यास, एउटा भिन्नै सन्त्रास र एउटा भिन्नै कहाली छातीमा कुदेको–कुदेकै छ ।
३० वैशाख २०७५ ।
खप्तडको कहालिँदो रात चारैतिरबाट सोहोरिएर यो लेकमा आइरहेछ... आइरहेछ... ।
