बाबाको कार्यालय गएको दिन
दिनदिनै म विद्यालय गएर पढेको जस्तै, दिनदिनै मेरी ममीले विद्यालयमा गएर पढाएको जस्तै मेरा बाबा पनि दिनदिनै कार्यालय जानुहुन्छ । म त विद्यालय गएर पढ्छु तर बाबाचाहिँ कार्यालय गएर के के गर्नुहुन्छ होला ? कार्यालय किन जानुहुन्छ होला भन्ने प्रश्न मेरो मनमा बसिरहन्थ्यो । एकदिन त मलाई पनि बाबाको कार्यालयमा जाउँ जाउँ लाग्यो । मेरो विद्यालयमा छुट्टी थियो । मैले बाबा र ममीलाई नै आपूm बाबाको कार्यालयमा जान चाहेको कुरा भनेँ । यस कुरामा बाबा र ममी नै सहमत हुनुभयो तर अब भने मलाई डर पो लाग्न लाग्यो । ‘बाबाको कार्यालयमा के पो होला ? गएर के गर्ने होला ? को कोसँग भेट हुने होला’ यस्तो पो मनमा खेल्न लाग्यो । बाबासँगै बाबाको कार्यालयमा काम गर्ने अङ्कलहरूसँग त कहिलेकाहीँ मैले भेटेको थिएँ । उहाँहरूसँग थोरै थोरै कुरा पनि गरेको
नेपाली (कविता)
स्वतन्त्र थियौँ र छौँ हामी एकताबद्ध भई बाँच्न सिकेका छौँ । नेपालमा जन्मियौँ हामी नेपाली भनेर चिनियौँ ।
चट्याङ : कसरी पर्छ ?
बर्सातको समयमा चट्याङ परेको हामीले देखेकै छौँ । यो एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो । मनसुन वा वर्षा मौसममा आकाशबाट जमिनमा खस्ने एक प्रकारको विद्युतीय करेन्टलाई चट्याङ भनिन्छ । भाइबहिनीहरू, यस पटक हामी चट्याङ के हो र कसरी पर्छ भन्नेबारेमा केही जानकारी लिउँ है त । वर्षा याम वा मनसुन भित्रिएको समयमा वायुमण्डलमा विपरीत दिशाबाट तीव्र गतिको वायु वा बादल एक आपसमा ठोक्किँदा चर्को आवाजसहित विद्युतीय लहर उत्पन्न भई आकाशमा बाटो बनाएर पृथ्वीसम्म पुग्छ, यसलाई नै चट्याङ भनिन्छ । यो एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो तर यो अचानक हुने विद्युतीय विस्फोट हो । यसमा बादलबाट बादल र त्यसपछि पृथ्वीतर्फ विद्युतीय लहर उत्सर्जन हुन्छ । भाइबहिनीहरू, यो एक
जमाना ‘सुपर एप’को
मोबाइल अथवा ट्याब्लेटमा प्रयोग हुने एप्लिकेसन (छोटकरीमा एप)का बारेमा भाइबहिनीलाई थाहै होला । मोबाइल एप एक किसिमको सफ्टवेयर हो । यसमा हामीले खोजेको कन्टेन्ट प्रयोग गर्न सक्छौँ । जस्तो कि हामीलाई गेम खेल्न मन लाग्यो भने गेमिङ एप डाउनलोड गर्छौं । त्यस्तै कुराकानी अथवा भिडियो कल गर्न मन लाग्यो भने च्याटिङ एप राख्छौँ । अनलाइनबाटै खानेकुरा अथवा केही किन्न मन लागे सपिङ एप र कतै जानु परे राइड सेयरिङ एप हाम्रो मोबाइलमा राखेका हुन्छौँ ।
असल बाटो देखाउने छोरी (कथा)
रामपुरकी कमलाको दुई सन्तान थिए । छोरी सुनिता र छोरा सुरेश । सुनिता चार कक्षामा पढ्थी । दाजु सुरेश ६ कक्षामा । उनीहरूको बुवा सरकारी कार्यालयमा अधिकृत थिए । जाडोमा लामो छुट्टी थियो । सुरेश चाहिँ काकाको छोरासँग खेल्न रमाउँथ्यो । उ घरमा एकछिन बस्न रुचाउँदथ्यो । उनीहरू कहिले कम्प्युटर खेल्ने, कहिले टिभी हेर्ने कहिले गितार बजाउने गर्दथे तर सुनिताको केटी साथी कोही पनि थिएन ।
ईर्ष्याको अत्यास
भनिन्छ, ईर्ष्या गर्नु हुँदैन । धर्मशास्त्र यही भन्छ, धर्मगुरु यही भन्छन्, घरपरिवार यही भन्छन्, समाज यही भन्छ तर ईर्ष्या नगरी बस्न भने कोही पनि सक्दैनन् । किन कि यो मानवीय स्वभाव हो । मानिसको जन्मजात छवटा गुणमा यो पनि पर्छ, जुन जन्मसँगै आउँछ र जीवनपर्यन्त साथै रहन्छ । त्यसैले ईष्र्या गर्नुहुन्न भन्ने होइन गर्नुपर्छ भन्ने हो तर व्यक्तिको होइन उसले गरेको कामको । व्यक्तिको ईष्र्या गर्न थाले चौपट हुन्छ, काम गर्न थाले प्रगति गर्न सकिन्छ ।
सत्ताको साँचो : निर्वाचन
भाइबहिनीहरू, निर्वाचन हुँदैछ भनेर सुनेका नै छौ होला । हो, हामीकहाँ मङ्सिर ४ गते हुँदैछ । यस पटक प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभाका लागि हुन लागेको हो । यो निर्वाचनमा एक जना व्यक्तिले चारवटा मतपत्रमा मत दिनुपर्छ । पहिलो मतपत्रमा प्रतिनिधि सभाका सदस्य उम्मेदवारलाई मत दिनुपर्छ । यसरी हामीले दिएको मतबाट प्रतिनिधि सभामा १६५ जना सांसद चुनिएर आउँछन ।
अनेकौँ सपना खोज्दै विद्यार्थी
नन्दी रात्रि माध्यमिक विद्यालय । विद्यालय उस्तै । पढ्ने बिद्यार्थी र समय तालिका भने अलग्गै । जब साँझ पर्छ विद्यालयको पढाइ सुरु हुन्छ । उमेर पुगेका पाका र साना केटाकेटी एकैसाथ पढिरहेका । झमक्कै साँझ परिरहेको समयमा हरेक कक्षाकोठामा देखिन्थ्यो उस्तै उस्तै दृश्य । विद्यालय भए पनि अन्य विद्यालयभन्दा फरक यहाँको वातावरण बुझ्दै जाँदा अत्यन्तै रमाइलो खालको थियो । जहाँ १२ वर्षका बालबालिकासँगै ५० वर्ष उमेरका विद्यार्थी पनि उत्तिकै जोश, जाँगर र उत्साहका साथ विद्यालय आउने र पढ्ने गर्छन् ।
नेपाल कै माया लाग्छ
मुनाको मङ्सिर अङ्कको आवरणमा देखिएकी सानी नानी हुन आयुश्वी ढकाल । उनी चार वर्षदेखि आमाबाबाका साथमा अस्ट्रेलिया बस्दै आएकी छिन् । हाल उनी अस्ट्रेलियाको लेक मोङ्कर प्राइमरी स्कुलमा कक्षा ३ मा पढ्छिन् । नेपालमा १ कक्षा मात्र पढेकी आयुश्वीले नेपालको आफ्नो ठाउँ र पढेको विद्यालय धेरै नै सम्झिरहेकी छिन् ।
‘साहित्य क्षेत्रबाट मलाई सन्तुष्टि मिलेको छ’
बालपत्रिका ‘मुना’ को स्तम्भ ‘बालकसँग स्रष्टा संवाद’ का लागि यस पटक हामीले काभ्रे जिल्ला, महेन्द्रज्योति गाविस (हाल : बनेपा नगरपालिका)मा जन्मनुभएका साहित्यकार अनन्त वाग्लेसँग प्रज्ञाकुञ्ज मावि बानेश्वरकी छात्रा वर्षा न्यौपानेले गर्नुभएको संवादलाई प्रस्तुत गरेका छौँ । प्रस्तुत छ साहित्यकार अनन्त वाग्ले र वर्षा न्यौपानेबीचको रमाइलो संवाद :
बाल अधिकार हाम्रो सरकार
विद्यालयमा गुरुआमाले हामीलाई बाल अधिकारका बारेमा पढाउनुभयो । उहाँले बाल अधिकारका बारेमा हामीलाई छर्लङ्ग बुझाउनुभयो । बालबालिकाले पोसिलो खाना, उचित शिक्षा, औषधोपचार, समयानुसार लुगा कपडा, मायालु वातावरण पाउनुपर्छ भनेर बुझाउनुभयो । गुरुआमाले बालबालिकाले यी कुरा नपाएमा बाल अधिकार हनन् हुन्छ भन्ने कुरा पनि बुझाउनुभयो । म धेरै खुसी भएँ र मैले प्रश्न पनि गरेँ । यी कुरा नभएमा कसले दिन्छ त बालबालिकालाई अधिकार ? उहाँले यो कुरा सरकारले जिम्मा लिएको हुन्छ , हामीले आवाज उठाउनु पर्छ । बालबालिकाको हकहितमा काम गर्ने संस्थाहरू बोल्छ ।
‘समयको महत्त्व रहेछ, पाँच मिनेट पनि खेर नफालौँ’: गीताकेशरी
भाइबहिनीहरू, जब हामी कोही व्यक्तिका बारेमा कुरा गर्छौँ, सुन्छौँ कथाजस्तै लाग्छ । हुन पनि हरेक व्यक्ति स्वयं एउटा सिङ्गो कथा हो तर सबै कथा सुन्न र पढ्न लायक हुँदैनन् । मान्छे मान्छे भएर बाँच्न पनि सजिलो कहाँ छ र ? व्यक्तित्व बनाउन र मान्छे भएर बाँच्न लगनशील हुनुपर्छ । चाहना राख्नु राम्रो हो । त्यसका लागि क्षमता चाहिन्छ, सामाजिक परिवेश तथा वातावरण चाहिन्छ ।
चलचित्रमा मुना
गत भदौ २४ मा प्रदर्शनमा आएको एउटा बाल चलचित्रले निकै चर्चा बटुल्यो । बाल मनोविज्ञानमा आधारित उक्त फिल्मको नाम हो– ‘ऐना झ्यालको पुतली’ । यो यतिबेला चलचित्र क्षेत्रकै चर्चित एकेडेमी (अस्कर) अवार्डको अर्को वर्ष हुने प्रतिस्पर्धाका लागि नेपालबाट सिफारिस गरिने भएको छ । यो त झनै खुसीको कुरा हो । विदेशका विभिन्न सहरमा पनि प्रदर्शन भइरहेको छ ।
अनौठा प्राणी र वनस्पतिको देश मडागास्कर
मडागास्कर संसारको चौथो ठूलो टापु मुलुक हो । संसारकै सबैभन्दा ठूलो टापु चाहिँ ग्रिनल्यान्ड हो । दोस्रो नम्बरमा न्युगिनी पर्छ भने तेस्रो ठूलो टापु बोर्नियो हो । मडागास्कर हिन्द महासागरको दक्षिणपश्चिमी भागमा छ । पृथ्वीमा अन्यत्र कतै नपाइने वनस्पति र प्राणी यो देशमा पाइन्छ ।
गान्धी आदर्श मावि अभिभावकको रोजाइ
काठमाडौँ जिल्लाको कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका–९ मा रहेको श्री गान्धी आदर्श माध्यमिक विद्यालयको स्थापना २०१० सालमा भएको हो । अहिंसात्मक आन्दोलनका प्रणेता महात्मा गान्धीबाट प्रेरित भएर समाज सुधारक तथा समाजसेवी श्री तुलसीमेहर श्रेष्ठले कारागारका रूपमा भएको जग्गामा यस विद्यालयको पठन पाठन सुरु गराएका थिए । यसको स्थापना हुनुअघि राणा शासनको विरुद्धमा तुलसीमेहर लागेका थिए । उनी देशमा चलिरहेको जातीय र वर्गीय विभेदको पूर्ण रूपले विरोध गर्थे ।