आमाको मन (कविता)
छोरा हुर्केपछि दुःख गरेर जोडेको खेतबारी
भिक्षु र प्रेम (कथा)
तथागत बुद्धको जीवनकालको कुरा हो । एकदिन भिक्षु आनन्द भिक्षाटन गर्दै जाँदा तिर्खा लागेर पानी खान पाउने आसले यताउता हेर्दै थिए । उनले एउटी युवती इनारमा पानी तानिरहेकी देखेछन् । भिक्षु आनन्द त्यही गएर युवतीलाई आफू तिर्खाएको बताउँदै पानी दिन आग्रह गर्छन् । युवतीले फर्केर हेर्दा एक जना सुन्दर, शान्त भिक्षु आफ्नो अगाडि उभिरहेको देखेर लजालु आँखाले मुस्कुराउँदै पानी खुवाउने सङ्केत गर्दै टाउको हल्लाउँछिन् । त्यो बेला भिक्षु अन्जुली थापेर पानी खान तयार हुन्छन् भने युवती घैँटो उचालेर पानी खुवाउन ठिक्क पर्छिन् तर एक्कासि युवती झस्किएर भन्न थाल्छिन्, “म पानी खुवाउन सक्दिनँ ।” भिक्षु सोध्छन्, “किन ?” युवती भन्छिन्, “म तल्लो जातको मान्छे, मैले छोएको पानी तपार्इंहरू खानु हुँदैन ।” भिक्षु भन्छन्, “मैले पानी मागेको हो, जात सोधेको होइन ।
सङ्घर्ष र सफलताको कथा
बेलायतको लिड्स विश्वविद्यालयमा प्राध्यापन गर्दै आउनुभएका अन्तर्राष्ट्रिय कानुनविद् सूर्य सुवेदीको सङ्घर्ष र सफलताका बारेमा लेखिएको पुस्तक महाविद्यावारिधिदेखि नोबेल शान्ति पुरस्कार मनोनयनसम्म सार्वजनिक भएको छ । लमजुङको विकट गाउँ खुदीदेखि अक्सफोर्डसम्मको सङ्घर्ष यात्रालाई पुस्तकमा सविस्तार उल्लेख गरिएको छ ।
प्रवासमा नेपाली साहित्य
साहित्यिक चेतको व्यक्ति जहाँ रहे पनि नेपाली मनले नेपाल र नेपालीको विषय राष्ट्रियता र संस्कृतिको विषयमा सोच्छ, लेख्न थाल्छ र बोल्न थाल्छ । अहिले लाखौँ नेपाली नेपालबाहिर फैलिएर नेपाली भाषा, संस्कृति र साहित्यमार्फत नेपाली मौलिकता विस्तार गरिरहेका छन् । कर्मभूमि बदलिए पनि मन र राष्ट्रियता बदलिँदैन । नेपाली डायस्पोराबाट सामान्य वा डायस्पोरिक चेतनासहितको साहित्य विस्तार हुँदै आएको छ । त्यसैले प्रवासी कला साहित्यलाई उपयोग गर्ने विषयले राष्ट्रिय कार्यसूची पाएको छ । प्रवासमा नेपालीको जनसङ्ख्या वृद्धिसँगै साहित्यिक गतिविधि व्यापक रूपमा बढेका छन् । यससम्बन्धी संस्थाहरू जन्मने क्रम पनि अकासिएको छ ।
रैथाने सङ्गीतका सारथि
मौलिक गीत/सङ्गीतमा छुट्टै मिठास छ । घण्टौँ घोत्लिएर सबैलाई मन्त्रमुग्ध बनाउन खपिस हुनुहुन्छ नारदमणि हार्तम्छाली । भित्री मनमा मौलिक बाजा संरक्षणको हुटहुटी छ । कलाका सबैजसो विधामा उत्तिकै रमाएका भेटिनुहुन्छ हार्तम्छाली । सङ्गीतले भूगोल चिनाउनु पर्छ भन्नेमा उहाँ विश्वास गर्नुहुन्छ । नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति हार्तम्छाली विभिन्न प्रतिभाका धनी हुनुहुन्छ । मूर्तिकारका रूपमा पहिचान बनाउनुभएका उहाँले ललितकला क्याम्पसबाट कलामा स्नातक र त्रिविबाट समाजशास्त्रमा स्नातकोत्तर गर्नुभएको छ ।
मनाइयो अन्तर्राष्ट्रिय चिनियाँ भाषा दिवस
१५ औँ संयुक्त राष्ट्रसङ्घ अन्तर्राष्ट्रिय चिनियाँ भाषा दिवस तथा पाँचौँ राष्ट्रिय चिनियाँ भाषा दिवस नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रमका साथ मनाइएको छ । ‘पारस्परिक शिक्षाको साँघुमार्फत संस्कृतिहरू जोड्दै’ मूल नाराका साथ काठमाडौँस्थित एलआरआई स्कुलमा आयोजित कार्यक्रममा चिनियाँ भाषा अध्ययनरत विद्यार्थीले नृत्य तथा वक्तृत्वकला प्रस्तुत गरेका थिए । चिनियाँ सरकारले नेपाली विद्यार्थीलाई भाषाको अतिरिक्त ज्ञान दिने उद्देश्यले नेपालका विश्वविद्यालय तथा विद्यालयमा चिनियाँ मूलका शिक्षकद्वारा चिनियाँ भाषाको अध्यापन गराउँदै आएको छ ।
फरक पात्रको फरक कथा ‘स्मृति किनबेच’
‘स्मृति बिक्री केन्द्र’ होर्डिङ बोर्डमा लेखिएको छ । बाहिर मानिसको भिड छ, सुरक्षाकर्मीले सुरक्षा जाँचेर मात्रै मानिस भित्र पठाउँछन् । यहाँ स्मृतिका प्रकारसमेत छुट्याइएको छ । जस्तो दुर्घटना, यौन, प्रेम, धोका र हिंसा । कैयौँ विशद स्मृतिबाट पीडितको केन्द्र हो यो नाटक । प्रेमिकाका कारण कुलतमा फसेपछि आत्महत्या प्रयाससम्म गर्न पुगेका युवक आफ्नी प्रेमिका ‘सम्झना’ को स्मृति हटाउन स्मृति बिक्री केन्द्र आइपुग्छ । छोराले वृद्धाश्रम लगेर छाडेको वर्षौंसम्म त्यही छोरालाई पर्खंदै रोइरहेकी आमा अन्ततः छोराको स्मृति मेटाउन बिक्री केन्द्रमा पुगेको देखाइन्छ ।
हिमाल जोगाउन विश्वलाई आह्वान गरिरहेका ती ‘दृश्य भाषा’
नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानको मूर्तिकला विभाग प्रमुख दिनेश्वर महतोले रङ्ग्याउनु भएको क्यान्भास अति सुन्दर देखिन्छ ।
शताब्दीपुरुष बस्नेतको अभिनन्दन
काँगेल बाहुन्डी सरोकार केन्द्रले शताब्दीपुरुष गणेशबहादुर बस्नेतलाई अभिनन्दन गरेको छ । बुधबार राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रमबिच गणतन्त्र नेपालका प्रथम राष्ट्रपति रामवरण यादवको प्रमुख आतिथ्यमा उहाँलाई अभिनन्दन गरिएको हो । पूर्वप्रशासक एवं साबिक काँगेल गाउँ विकास समिति सोलुखुम्बुका अध्यक्षसमेत रहेका बस्नेतले प्रशासनिक, सामाजिक तथा राजनीतिक माध्यममार्फत समाजलाई दिनुभएको उत्प्रेरणा र सन्देशको कदर गर्दै अभिनन्दन गरिएको हो ।