प्रजातन्त्रका कर्मठ योद्धा
घटना विसं २०३१ साउन ३१ गते रातिको हो । जुन रात ओखलढुङ्गा जिल्लाको छहरे कोइरालागाउँमा जन्मिएका एक होनहार युवकलाई महोत्तरी जिल्लाको मटिहानी पुलिस थानाअगाडि मारिएको थियो । पञ्चायती व्यवस्थाविरोधी अराष्ट्रिय तत्व ठहरिएका उनी प्रजातन्त्र प्राप्तिका लागि
गणितीय ज्योतिषका प्रतिविम्ब
आफूलाई अध्येता र अनुसन्धाताका रूपमा प्रस्तुत गर्ने कसैलाई पनि ज्योतिर्विद् नयराज पन्तका बारेमा भनिरहनुपर्ने त होइन तर पनि विषय प्रसङ्ग अनुसार उहाँका व्यापक विशेषतामध्ये केही उल्लेख गरिनु प्रासङ्गिक नै हुन जान्छ । विशेष गरेर ज्योतिषभित्रको पनि गणितीय क्षेत्रका विशिष्ट विद्वान् उहाँ नेपालको इतिहासका साथसाथै संस्कृत भाषा, व्याकरण र साहित्यका क्षेत्रमा पनि उत्तिकै अब्बल हुनुहुन्थ्यो । त्यस बेला पनि सामान्यतया अङ्ग्रेजी भाषामा पनि व्यावहारिक ज्ञान भएका उहाँले नेपाली साहित्य क्षेत्रको क
गोरखापत्रको पूर्वाधार : काठमाडौँ, विराटनगर हुँदै कोहलपुरसम्म
एक सय २४ वर्षअगाडि नेपाली भाषाको पहिलो समाचारपत्रका रूपमा प्रकाशित ‘गोर्खापत्र’ अहिले ‘गोरखापत्र’ (विसं १९५८ वैशाख २४ गतेदेखि ‘गोर्खापत्र’, भाग २६ सङ्ख्या ५ मिति १९८३ जेठ ४ गते सोमबारदेखि ‘गोरखापत्र’, २०६२ असार २३ देखि फेरि ‘गोर्खापत्र’ र २०६३ वैशाख १८ देखि पुनः ‘गोरखापत्र’)
अर्थतन्त्रले खोजेको सुधार
अर्थतन्त्र सुधारोन्मुख भनिए पनि त्यस्तो होइन । अधिकांश सूचक सकारात्मक देखिँदैनन् । बाह्य क्षेत्रमा केही सुधार देखिए पनि आन्तरिक सूचकमा खासै सुधार आएको छैन । विप्रेषणको कारणले विदेशी मुद्रा सञ्चितिको अवस्था बलियो देखिए पनि यसले सधैँ निरन्तरता पाउँछ भन्न सकिँदैन ।
भ्रष्टाचार विकासको बाधक
भ्रष्टाचार विकासको बाधक तत्व हो । सर्वसाधारणको सुख, शान्ति र आर्थिक हितको निमित्त समाजमा अनुशासन, नैतिकता र सदाचार कायम गर्ने गहिरो प्रस्तावना भएको र भ्रष्टाचारजन्य कार्यलाई प्रभावकारी रूपमा नियन्त्रण गर्न र भ्रष्टाचारविरुद्ध जनचेतना अभिवृद्धि गर्न प्रधानमन्त्रीको प्रत्यक्ष रेखदे
लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको सम्मान
पूर्वराष्ट्रपति विद्या भण्डारी चर्चामा हुनुहुन्छ । उहाँ पुनः सक्रिय राजनीतिमा फर्किने इच्छा व्यक्त गर्दै एमाले नेतृत्वमा पुग्ने चाहना राख्नुभएको छ ।
विद्युत् आपूर्ति सहज
नेपाल विद्युत् प्राधिकरण अविच्छिन्नउत्तराधिकारवाला एक स्वशासित र सङ्गठित संस्थाको रूपमा नेपालमा विद्युत्को उत्पादन, प्रसारण र वितरणसम्बन्धी कार्य गर्दै आइरहेको छ । समग्र विद्युतीय संरचनालाई सुरक्षित, भरपर्दो, नियमित बनाई उपभोक्तालाई सर्वसुलभ र गुणस्तरीय विद्युत् आपूर्तिको समुचित व्यवस्थापन गर्नु प्राधिकरणको मुख्य उद्देश्य हो ।
इतिहास संरक्षणको मार्गचित्र
विसं १९५८ मा स्थापना भएको गोरखापत्रको १२४ वर्ष लामो इतिहासलाई डिजिटल स्वरूपमा रूपान्तरण गर्न २०७२ सालदेखि महत्वाकाङ्क्षी योजना सञ्चालित छ । गोरखापत्र डिजिटल अर्काइभ परियोजना अन्तर्गत हालसम्म गोरखापत्रका ८० वर्षभन्दा बढी समयका अङ्कको डिजिटाइजेसन सम्पन्न भएको छ ।
आक्रामक रणनीति, लचिलो कूटनीति
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प युक्रेन–रूस युद्धविराम गराउन लागिपरेका देखिन्छन् ।
कर्मठ जनशक्ति युवा
सन् २०३० सम्ममा दिगो विकास लक्ष्य हासिल गर्ने सिलसिलामा मुलुक÷समाजका युवा साहसी, उत्पादनशील, सिकाइमा अब्बल र राष्ट्रनिर्माणका प्रमुख स्रोत मानिन्छन् । युवा जनशक्ति देशको राजनीतिक, सामाजिक तथा सांस्कृतिक रूपान्तरण/परिवर्तनको संयोजक एवं राष्ट्रको अमूल्य सम्पत्ति हो । प्रायः सक्रिय, शिक्षित तथा कर्मठ जनशक्तिको पर्याय युवा समूहले विश्व अर्थव्यवस्थामा बढ्दो दबाब राखेको हुन्छ । युवा कार्यरत मुलुकबाट पठाएको रेमिट्यान्सले देशको अर्थतन्त्रमा महìवपूर्ण सघाउ पुगेको छ ।
ज्ञान र प्रविधिमा रूपान्तरण
२१ औँ शताब्दी ज्ञान, प्रविधि र नवप्रवर्तनको युग हो । संसार तीव्र गतिमा बदलिँदै गएको समयमा व्यक्तिको सोच, व्यवहार र सिपमा पनि गहिरो परिवर्तन आवश्यक छ । आजका नेपालका धेरै विद्यालय अझै पनि परम्परागत पठनपाठन प्रणालीमा सीमित छन् । जहाँ विद्यार्थी केवल पाठ्यपुस्तकका ज्ञान सिक्छन्, रटन्ते अभ्यास गर्छन् र परीक्षामा राम्रो अङ्क ल्याउनलाई मात्र तयार हुन्छन् । यस्तो शिक्षाले विद्यार्थीलाई सिर्जनात्मक सोच, समस्या समाधान गर्ने क्षमता, नवप्रवर्तनशीलता र सामाजिक–भावनात्मक
पत्रकारितामा सामाजिक उत्तरदायित्व
पत्रकारिताको प्रमुख उद्देश्य नै समाजको हित प्रवर्धन गर्नु हो ।
‘रमाइलो शुक्रवार’ को जन्म र उतारचढाव
‘गोरखापत्र’ ले केही निश्चित तर अलिखित सैद्धान्तिक सहमतिसहित २०४६ सालमा पाठकका लागि रोचक शैलीमा ‘रमाइलो शुक्रबार’ परिशिष्ट (सप्लिमेन्ट) प्रकाशन सुरु गर्यो । नेपालकै जेठो अखबार ‘गोरखापत्र’ ले २०१९ असार ९ दे
सार्वजनिक प्रशासनमा सदाचार
सदाचारबारे लेख्ने र भाषण गर्ने विषयले जति व्यापकता पाएको छ, त्यसको एक चौथाई पनि व्यवहारमा इमानदारितापूर्वक प्रतिविम्बित हुने हो भने त्यसले शासकीय अङ्गहरूको मर्यादा र सम्मानलाई नयाँ उचाइमा पु¥याउँछ । सदाचार फगत कुराकानीको
सेवा प्रवाहका जनगुनासा
जनताको हितका लागि राज्यका तर्फबाट उपलब्ध हुने वस्तु तथा सेवा सार्वजनिक सेवा हुन् । सरकारले आमनागरिकको सर्वोत्तम हित र उन्नतिका लागि निःशुल्क, सशुल्क वा अन्य कुनै प्रकारले प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा उपलब्ध गराउने सेवा
न्यायिक निष्पक्षताको गरिमा
प्राकृतिक न्याय र प्राकृतिक कानुनको विधिशास्त्रमा विशेष महत्व छ । प्रकृतिको कानुन त्यस्तो कानुन हो जुन सबैका लागि समान रूपमा लागु हुन्छ । प्रकृतिको कानुन पूर्ण र स्थिर हुन्छ भने मानव निर्मित कानुन सधैँ अस्थिर हुन्छ । यसमा स्थायी रूपमा रहन सक्ने कुनै कुरा हुँदैन ।
कृषिको आधुनिकीकरण
नेपाल कृषिप्रधान देश हो । प्रधानको शाब्दिक अर्थ मुख्य हुन्छ । यस्तो प्रमुख क्षेत्रमा राज्यले वैज्ञानिक योजना बनाउन सकेको छैन । जसरी न्युजिल्यान्ड, इजरायल, भारत, चीनलगायतका देशले कृषि उत्पादन र उत्पादकत्वको विकास गरेका
कूटनीति र साहित्यका नक्षत्र
देशको कूटनीतिक, बौद्धिक, शैक्षिक, प्रशासनिक र साहित्यिक क्षेत्रमा अत्यधिक मानिसले चिनेको अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा समेत सम्मानित नाम हो, सरदार यदुनाथ खनाल, जसको नाम मात्रै उच्चारण गर्दा पनि प्राज्ञिक र कूटनीतिक समुदाय हर्षित र कम्पित भएको अनुभव गर्छ ।
अर्थतन्त्रको आधार पर्यटन
नेपालका ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, धार्मिक, पुरातात्त्विक र प्राकृतिक सम्पदाको पहिचान, संरक्षण, प्रवर्धन एवं प्रचारप्रसार गरी राष्ट्रिय अर्थतन्त्रको महत्त्वपूर्ण आधारका रूपमा पर्यावरण अनुकूल पर्यटन उद्योगको विकास गर्ने; पर्यटन संस्कृतिको विकास गर्न आवश्य
हरित अर्थतन्त्रका बहुरूपी चुनौती
विश्व अर्थतन्त्रकै भावी दिशा सहज छैन । आधुनिक विकासका नाममा अनेक अवरोध आइरहेका छन् । दिगोपनको समस्या छ । संसारभर दिगोपनको बहस तीव्र हुँदै छ । कतिपय विकसित देशले प्राकृतिक स्रोतसाधनको अति दोहन गरी विगतमा समृद्धि हासिल गरे ।
न्यायाधीश नियुक्तिमा योग्यता प्रणाली
नेपाल बार एसोसिएसनले ५० प्रतिशत न्यायाधीश नियुक्ति कानुन व्यवसायी पृष्ठभूमिबाट गरिनुपर्ने र न्याय परिषद् नियमावली, २०७४ मा भएको संशोधन खारेजी नभएसम्म न्यायाधीश नियुक्ति नगर्न माग गर्दैआएको छ । यद्यपि बारको मागका बाबजुद न्याय परिषद्ले न्यायाधीश नियुक्तिको सिफारिस गरिरहेको छ । न्यायाधीश नियुक्तिमा बारलगायत व्यावसायिक क्षेत्रबाट सम्मानपूर्ण सहभागिताका लागि यसअघिदेखि नै विभिन्न समयमा दबाब
समाज व्यवस्था, राजनीति र निर्वाचन प्रणाली
यो नो भोट किन चाहियो ! भोट हाल्न मन नलागे नहाले भएन ? यसै नो भोट हुन्छ ? निर्वाचनको बुथमा नै जानुपर्छ र नो भोट भन्न ? भोट हाल्न नगएर घरमै बसेपछि त नो भोट भयो नि । अनि नो भोट भनेर त्यहाँसम्म जाने भोट दिन्न भन्न ? कसैलाई पनि भोट दिन्न भनेर जानुपर्ने ? यो समाज भड्काउने कुरा मात्रै हो ।
डार्करुम हुँदै स्मार्ट युगतर्फ फोटोग्राफी
नेपालमा छापा माध्यमको इतिहासबारे चर्चा गर्दा गोरखापत्रको नाम अग्रपङ्क्तिमा आउँछ । विसं १९५८ वैशाख २४ देखि निरन्तर प्रकाशित हुँदै आएको नेपालको एक मात्र अखबार गोरखापत्रले त्यसयता नेपाली जनतालाई सुसूचित मात्र होइन, सचेत र जागरुक पनि बनाउँदै आएको छ । हप्ताको एक पटक हुँदै दैनिकसम्मको यात्रा, श्यामश्वेतदेखि रङ्गीन कलेवरको प्रकाशन र ‘न्युज प्रिन्ट’ देखि आधुनिक ‘अफसेट प्रेस’ सम्मको यात्रामा गोरखापत्रले विभि
नेपाल–भारत बदलिँदो कूटनीति
नेपाली कांग्रेस र नेकपा (एमाले) बिच सत्ता सहकार्यसहित सरकार सञ्चालन गरेको एक वर्ष पुगेको छ । सरकारको आर्थिक, राजनीतिक, प्रशासनिक कार्यसम्पादनका सन्दर्भमा विभिन्न कोणबाट समीक्षा भएका छन् । विशेष गर कूटनीतिक क्षेत्र र त्यसमा पनि नेपालका छिमेकी मुलुक भारत र चीनसँगको राजनीतिक र कूटनीतिक सम्बन्ध कसरी विकसित भइरहेका छन् भन्ने विषयमा समीक्षा कमै भएका छन् । सरकारको एक वर्ष पुग्दा दक्षिण
मोबाइल फोनको प्रभाव र दुष्प्रभाव
आजकल हामी अधिकांश मानिसलाई मोबाइल फोनले फनफनी घुमाउँछ ।
