उच्च जोखिमका क्षेत्रमा श्रमिक नपठाउन आग्रह
संयुक्त ट्रेड युनियन समन्वय केन्द्र (जेटियुसिसी) र सुरक्षित आप्रवासनका लागि राष्ट्रिय सञ्चालन (एनएनएसएम) ले द्वन्द्व प्रभावित क्षेत्रमा जोखिमपूर्ण वा उच्च जोखिमको कामका लागि नेपाली श्रमिक पठाउन रोक्न सरकारसँग आग्रह गरेका छन् । जेटियुसिसी र एनएनएसएमले मङ्गलबार संयुक्त रूपमा विज्ञप्ति जारी गर्दै जोखिमपूर्ण देशमा नेपाली श्रमिकको भर्तीलाई रोक्न माथिल्लो तहबाट तत्काल आवश्यक कदम चाल्न सरकारसँग आग्रह गरेका हुन् ।
हरियो तरकारीमा अत्यधिक विषादी
हरियो तरकारीमा अत्यधिक विषादी प्रयोग हुने गरेको पाइएको छ । पछिल्लो पटक एउटा जन्मदिनको पार्टीमा विषादीयुक्त तरकारी खाएकै कारण परिवारका सात जना बिरामी परेका छन् । भरतपुर महानगरपालिका–८ गौरीगन्जका माधव रिजाल सोमबार दिनभरि नै चितवन मेडिकल कलेजमा भर्ना भएर बस्नुभयो । उहाँले आइतबार साँझ आफ्नै भाउजु कौशिला रिजालको जन्मदिनमा हाटबजारबाट खरिद गरेर ल्याएको बोडीको तरकारी खाएपछि बिरामी पर्नुभएको हो । “मलाई मात्रै हैन परिवारका सात जना सदस्यलाई झाडाबान्ता भयो । तीन जनालाई त अस्पतालमै भर्ना गरेर उपचार गरिएको हो,” उहाँले भन्नुभयो, “हामीले हाटबजारबाट ल्याएको बोडीकै तरकारीमा विषादी रहेछ थाहै भएन ।”
सङ्घीय प्रणालीका आधारमा बजेट ल्याउन सरकारलाई अर्थविद्को सुझाव
सरकारले आगामी आर्थिक वर्षको बजेट सङ्घीय प्रणालीमा रहेको अभास हुनेगरी ल्याउन अर्थविद्हरुले सुझाव दिएका छन् । मङ्गलबार राष्ट्रिय सभाअन्तर्गतको विकास, आर्थिक मामिला तथा सुशासन समितिमा भएको प्रि–बजेट छलफलमा अर्थविद्हरुले सरकारलाई यस्तो सुझाव दिएका हुन् ।
नेप्से परिसूचक ओरालो लाग्यो
धितोपत्र बजारमा शेयर कारोबार मापक नेप्से परिसूचक आज पनि ओरालो लागेको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार, नेप्से परिसूचक १४ दशमलव ८१ अङ्कले ओरालो लागेर एक हजार नौ सय ९१ दशमलव ७१ मा सिमित भएको छ ।
-original-thumb.jpg)
स्ट्रबेरी खेतीमा प्रेम नेपाली
गुल्मीको रेसुङ्गा नगरपालिका–६, सिमाघाटका प्रेम नेपालीले व्यावसायिक रुपमा स्ट्रबेरी खेती सुरु गर्नुभएको छ। अघिल्लो वर्ष परीक्षणको रुपमा स्ट्रबेरी खेती गर्नुभएका उहाँले बजार राम्रो पाएको हुँदा यो वर्षदेखि व्यवसायिक रुपमा नै स्ट्रबेरी खेती गरेको बताउनुभयो।
तोलामा एक हजार सात सयले बढ्यो सुनको मूल्य
स्थानीय बजारमा पहेँलो धातु (सुन)को मूल्य प्रतितोला एक हजार सात सयले उकालो लागेर कीर्तिमान कायम गरेको छ । लगातार उकालो लागेको सुनको मूल्य आजको वृद्धिपछि हालसम्मकै उच्च विन्दुमा पुगेको हो ।
विषादी प्रयोगले मानवीय सङ्कट
कृषिमा रासायनिक र विषादी प्रयोगले मानवको अस्तित्वमाथि नै सङ्कट आउने अवस्थाको सिर्जना हुन लागेको नेपाल तथा भारतका पर्यावरणीय कृषि अभियन्ताहरूले जनाएका छन् । खाद्यका लागि कृषि अभियानले ‘जैविक कृषिको मार्गचित्र’ बारे आयोजना गरेको कार्यक्रममा कार्यक्रममा बोल्ने वक्ताले सो धारणा राखेका छन् । भारतका लेखक एवं वातावरण अभियन्ता भरत मन्सटाले विगत पाँच दशकदेखि सुरु भएको रासायन र विषादीको दौडले मानव अस्तित्व माथि प्रश्न उठेको बताउँदै उहाँले विकसित भएको एकल बाली खेती प्रणालीले निम्ताएको जैविक विविधताको ह्रास माथि चिन्ता व्यक्त गर्नुभयो । अभियन्ता मन्सन्टाले हजारौँ खानयोग्य बाली भएको क्षेत्रमा केही बाली मात्रको प्रोत्साहन र खेतीले खाद्य सङ्कट झनै बढाउँदै लगेको बताउनुभयो ।
कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाले उत्पादन बढ्यो
बाँके जिल्लामा प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाले गर्दा किसानको उत्पादन बढ्दै गएको पाइएको छ ।परियोजना प्रभावकारी बन्दै गएपछि किसानको उत्पादन र आम्दानी दुवै बढ्दै गएको हो । परियोजना सञ्चालनमा आएपछि जिल्लाको खजुरा गाउँपालिकालगायतका पालिकामा कृषि बाली उत्पादन बढ्नुका साथै कृषकको जीवनस्तरमा सुधार आएको गाउँपालिकाले जनाएको छ । खजुरा गाउँपालिकाका अध्यक्ष डम्बरबहादुर विकका अनुसार उक्त कार्यक्रमबाट तरकारी खेती गरेका किसान क्रमशः आत्मनिर्भर बन्न थालेका छन् । सो परियोजनामार्फत किसानहरू कृषि समूह बनाएर तरकारी पकेट क्षेत्रमा आबद्ध भएका छन् । उनीहरूले उत्पादन गरेको तरकारी तथा फलफूलको माग बाँके जिल्लामै उच्च रहेको पाइएको छ ।
घरजग्गाको कारोबारबाट चार अर्ब राजस्व सङ्कलन
घरजग्गाको कारोबारको राजस्व सङ्कलनमा वृद्धि भएको छ । पछिल्लो तीन महिनायता घरजग्गाको कारोबारमा सामान्य सुधार हुँदै गएको देखिन्छ । गत माघमा सरकारले घरजग्गा कारोबारबाट तीन अर्ब ३७ करोड ५७ लाख रुपियाँ सङ्कलन गरेको थियो भने फागुन महिनामा तीन अर्ब ५९ करोड २६ लाख रुपियाँ राजस्व सङ्कलन भएको थियो ।
मौरीपालनमा कर्णालीका किसानको बढ्दो आकर्षण
कर्णालीमा पछिल्लो समय मौरीपालनमा कृषकको सङ्ख्या बढ्दै गइरहेको छ । बजारमा स्थानीय महको माग बढ्न थालेपछि मौरीपालन व्यवसायप्रति मोह बढ्दै गएको हो । वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–११, गाग्रेतालका रामप्रसाद पोखरेलले पाँच वर्षदेखि व्यावसायिक रूपमा मौरीपालन गर्दै आइरहनुभएको छ । ८२ वर्षीय रामप्रसादले १५ वर्ष पहिलेदेखि नै मौरी पाल्न थाल्नुभएको हो । पहिला उहाँलाई मौरीपालनबाट आम्दानी गर्न सकिन्छ भन्ने आत्मविश्वास थिएन । पछिल्लो समय मौरीपालनबाट उहाँले लोभलाग्दो आम्दानी गर्न थाल्नुभएको छ ।
इजरायलमा रहेका नेपालीको सुरक्षा चासो
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री डोलप्रसाद अर्यालले इजरायलमा रहेको नेपाली श्रमिकको विषयमा चासो व्यक्त गर्नुभएको छ । आइतबार बिहानदेखि इरानले इजरायलको राजधानी तेल अभिभलगायतका क्षेत्रमा ड्रोन आक्रमण गरेपछि श्रममन्त्री अर्यालले नेपाली श्रमिकको सुरक्षाको विषयमा चासो व्यक्त गर्नुभएको हो ।
-original-thumb.jpg)
ऋणसँगै थपिँदै भुक्तानीको भार
खर्च दायित्व अनुसार आम्दानी बढ्न नसक्दा बजेट स्रोतका रूपमा सार्वजनिक ऋणको आकार बढ्दै जाने क्रम नियमित जस्तै बनेको छ । कुल बजेटको औसतमा एक चौथाइ स्रोत सार्वजनिक ऋणबाटै व्यवस्थापन गरिरहेको सरकारका लागि पछिल्लो समय त्यसको भुक्तानीको दायित्व पनि बढ्दै गएको देखिन्छ । चालु आवमा ऋण भुक्तानीकै लागि वित्तीय व्यवस्थातर्फको खर्च बढाएको सरकारले तेस्रो त्रैमास पूरा हुँदासम्म लिएको ऋण र भुक्तानी भएको रकम करिब बराबरजस्तै हुन पुगेको छ । यस्तो प्रवृत्तिले सरकारले ऋण उठाएर पुनः ऋणकै भुक्तानीका लागि खर्च गर्नुपर्ने अवस्था आएको देखाउँछ ।
निगमले बुझायो किस्ताबापतको ५३ करोड
नेपाल वायुसेवा निगम (नेपाल एयरलाइन्स) ले जहाज खरिद गर्न लिएको ऋणबापतको चैत मसान्तसम्मको ५३ करोड, नौ लाख ५५ हजार दुई सय ८१ रकम भुक्तानी गरेको छ ।
नेप्से परिसूचकमा १६ दशमलव ८२ अङ्कको गिरावट
नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज (नेप्से) परिसूचकमा दोहोरो अङ्कको गिरावट देखिएको छ । आज नेप्से परिसूचक १६ दशमलव ८२ अङ्कले घटेर दुई हजार छ दशमलव ५२ को बिन्दुमा कायम भएको हो ।
-(1)-original-thumb.jpg)
लगानी सम्मेलनको दुईदिने कार्यतालिका सार्वजनिक
यहि वैशाख १६ र १७ गते (अप्रिल २८ र २९) काठमाडौंमा आयोजना हुन लागेको तेस्रो लगानी सम्मेलनको दुई दिने कार्यतालिका सार्वजनिक भएको छ ।
फास्ट ट्र्याकबाट मलको व्यवस्था गर्न निर्देशन
कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री ज्वालाकुमारी साहले रासायनिक मलको समस्या सधैँका लागि समाधान गर्न खरिद प्रक्रिया छोटो गर्न निर्देशन दिनुभएको छ । कृषिमन्त्री साहले आइतबार पत्रकार सम्मेलनमार्फत मन्त्रालयका अधिकारीलाई सो निर्देशन दिनुभएको हो । रासायिनक मल खरिद प्रक्रिया लामो भएकाले यसको समस्या समाधान नभएको भन्दै उहाँले यसको प्रक्रिया कसरी छोटो गर्न मिल्छ गर्नुहोला भन्दै निर्देशन दिनुभयो ।
लाल आयोगको म्याद थप
सरकारले डेडिकेटेट र ट्रङ्क लाइन विवाद निरूपणको उपाय सुझाउन गठित आयोगको म्याद एक महिना थप गरेको छ । शुक्रबार बसेको मन्त्रीपरिषद् बैठकले पूर्वन्यायाधीश गिरिशचन्द्र लालको संयोजकत्वमा गठित समितिको म्याद एक महिना थप गरेको हो । गत वर्ष पुसमा नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले डेडिकेटेड तथा ट्रङ्क लाइनबापतको प्रिमियम शुल्क असुलीमा कडाइ थालेको थियो । सोही अनुसार प्राधिकरणले बक्यौता नतिरेको भन्दै क्रमिक रूपमा करिब दुई दर्जन उद्योगको लाइनसमेत काटेको थियो । प्रिमियमबापतको रकम असुलीका लागि उद्योगकै लाइन काट्नेसम्मको काम गरेपछि उद्योगी व्यवसायीले ठुलो विरोध जनाएका थिए । उद्यमी व्यवसायीको चर्को दबाबपछि मन्त्रीपरिषद्ले बैठकले नै पुसको अन्तिम साता लालको अध्यक्षतामा समिति गठन गरेको थियो ।
आर्थिक क्रियाकलाप चलायमान बन्दै
आर्थिक मन्दीका कारण समस्या भोगिराखेका चितवनको व्यवसायमा तीन महिनायता सुधारोन्मुख अवस्था भएको पाइएको छ । अङ्ग्रेजी नयाँ वर्षदेखि चैत महिनाको अन्तिमसम्म जिल्लामा भएका गतिविधि र त्यसपछि भएका प्रभावले अर्थतन्त्रमा सुधारको अवस्था आएको चितवन उद्योग वाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष सुमनकुमार श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “कोभिडअगाडिको अवस्था जस्तो भएको छैन, तीन महिनायता सुधारतर्फ गएको छ ।” चितवनमा राष्ट्रियस्तरका कार्यक्रमहरू आयोजना भएका छन्, मेला महोत्सव, प्रदेशस्तरीय खेलकुद, एक्स्पोलगायतका कारण चितवनका होटलहरू भरिएका छन् । यसले यहाँको बजारमा आर्थिक रूपले सकरात्मक प्रभाव पारेको हामीले पाएका छौँ, अध्यक्ष श्रेष्ठले भन्नुभयो । होटल व्यवसायी महासङ्घका अध्यक्ष दिनेशकुमार चुकेका अनुसार भरतपुर क्षेत्रमा २० प्रतिशत र पश्चिम चितवनमा ६० प्रतिशत होटलको बुकिङ वृद्धि भएको छ । अध्यक्ष चुकेले भन्नुभयो, “होटलमा आएका पर्यटकले यहीको बजारमा आर्थिक प्रभाव पार्ने गर्छ । मेला महोत्सव तथा एक्स्पो नभएको अवस्थामा अहिले ती गतिविधि भएका छन् । होटल व्यवसायका लागि अहिले निराशा होइन आशा पलाएको छ । पर्यटक पाउन मुस्किल भएका होटलमा अहिले भरिन थालेको छ, यसले उत्साहित बनाएको छ ।
वैदेशिक रोजगारी एक वर्ष : सात लाखभन्दा बढीले श्रम स्वीकृति लिए
पछिल्लो एक वर्षमा श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा जानेको सङ्ख्या सात लाख नाघेको छ । वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार २०८० को वैशाखदेखि चैत महिनासम्म सात लाख ११ हजार ३५१ जना श्रम स्वीकृति लिएर विदेश गएका छन् । त्यसो त अघिल्लो वर्ष २०७९ चैतदेखि वैशाख महिनासम्म श्रम स्वीकृति लिएर विदेश जाने श्रमिकको सङ्ख्या सात लाख ७३ हजार २४२ हजार थियो । जुन सङ्ख्या २०८० सालको भन्दा २०७९ सालमा श्रम स्वीकृति लिनेको सङ्ख्या ६१ हजार ८१९ जनाले बढी हो । वैदेशिक रोजगार विभागका अनुसार २०७८ सालमा भने साढे पाँच लाख जना युवाले श्रम स्वीकृति लिएर रोजगारीका लागि विदेश गएका थिए ।
पर्यटन क्षेत्रमा लगानीकर्ता आकर्षित
चालु आर्थिक वर्षको नौ महिनामा ४३ अर्ब सात करोड रुपियाँ बराबरको प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी (एफडिआई) प्रतिबद्धता आएको छ । प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी र सेयर पर्चेज एग्रिमेन्ट (एसपिए) सेयर सब्स्क्रिप्सन एग्रिमेन्ट (एसएसए) गरी नौ महिनामा ४३ अर्ब सात करोड रुपियाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको हो । उद्योग विभागको तथ्याङ्क अनुसार चालु आवको साउनदेखि चैत मसान्तसम्म २६९ परियोजनामार्फत ३० अर्ब नौ करोड ९५ लाख १५ हजार रुपियाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको हो । चैत महिनामा १६ वटा परियोजनामार्फत ९६ करोड पाँच लाख रुपियाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको छ । यस्तै नौ महिनामा सेयर पर्चेज एग्रिमेन्ट (एसपिए) सेयर सब्स्क्रिप्सन एग्रिमेन्ट (एसएसए) गरी ४१ वटा उद्योगमा १२ अर्ब ९७ करोड ४५ लाख रुपियाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको छ ।
-original-thumb.jpg)
‘प्रतिबद्धता जनाएको लगानी किन भित्रिएन’
मुलुकमा लगानी गर्ने भनेर प्रतिबद्धता जनाए पनि सो अनुपातमा लगानी भित्रिन नसकेकाले किन लगानी भित्रिएन भनेर फलोअप र अध्ययन गर्न विज्ञहरूले जोड दिनुभएको छ । तेस्रो लगानी सम्मेलनको पूर्वसन्ध्यामा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान र नेपाल वैकल्पिक अध्ययन समाज आइतबार राजधानीमा आयोजना गरेको ‘नेपालको आर्थिक सामाजिक क्षेत्रमा वैदेशिक लगानीको प्रभाव’ विषयक अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा विज्ञहरूले प्रतिबद्धता अनुसार लगानी के कारणले आउन सकेन भनेर त्यसको फलोअपसँगै अध्ययन गर्नुपर्ने बताउनुभएको हो ।
एक महिनामा एक अर्ब त्रिसट्ठी करोड रकमान्तर
अर्थ मन्त्रालयले विगत एक महिनामा एक अर्ब ६३ करोड रुपियाँ रकमान्तर गरेको छ । त्यस्तै दुई अर्ब ६३ करोडको कार्यक्रम संशोधन गरिएको छ । विविध शीर्षकमा राखिएको तर हालसम्म खर्च नभएको बजेटबाट ३६ अर्ब ५० करोड रुपियाँ खर्च भएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
नेप्से परिसूचक झिनो अङ्कको गिरावट
धितोपत्र बजारमा शेयर कारोबार मापक नेप्से परिसूचक आइतबार झिनो अङ्कले ओरालो लागेको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार नेप्से परिसूचक दुई दशमलव ३५ अङ्कले ओरालो लागेर दुई हजार २३ दशमलव ३५ मा सीमित भएको छ ।
सञ्चारमन्त्री शर्माद्वारा डोल्पामा एफटिटिएचको शुभारम्भ
नेपाल टेलिकमले डोल्पामा अप्टिकल फाइबर नेटवर्कमा आधारित फाइबर टु द होम (एफटिटिएच) नेटवर्क सेवा सुरु गरेको छ। उच्च गतिको इन्टरनेट सेवा देशभर पुर्याउने सरकारको अभियानअन्तर्गत आजदेखि नेपाल टेलिकमले उक्त सेवा डोल्पामा सुरुआत गरेको हो।
सुनको मूल्य प्रतितोला दुई हजार दुई सयले घट्यो
स्थानीय बजारमा पहेँलो धातु सुनको मूल्य घटेको छ । नेपाल सुन चाँदी व्यवसायी महासङ्घका अनुसार गत शुक्रबारको तुलनामा आइतबार छापावाल सुन प्रतितोला रु. दुई हजार दुई सयले घटेर रु एक लाख ३६ हजार आठ सय कायम भएको छ ।
