मिथिला कला र सिर्जना
मौलिकता, समाजको परम्परासँग जोड्ने धरातलको कलालाई मिथिला कला भनिन्छ।
-original-thumb.jpg)
बुंग महोत्सव (फोटो फिचर)
बुगंमती महोत्सव शनिबार भयो
प्रख्यात बगलामुखी मन्दिर
बर्दियाको गुलरिया नगरपालिका ७ मा अवस्थित प्रख्यात बगलामुखी मन्दिर । यस बगलामुखी देवी एक दुर्गा मातामा समर्पित रहेको छ।
पशुपतिनाथमा अर्पण गरिएका सामग्रीहरूको बिक्री सुरु
पशुपतिनाथमा भक्तजनहरुले चढाएका सामग्रीहरुको बिक्री सुरु गरिएको छ । पशुपति क्षेत्र विकास कोषले पशुपतिनाथ मन्दिरमा भक्तजनहरुले अर्पण गरेका गहना, लत्ताकपडालगायतका जिन्सी सामग्रीहरुलाई बिक्री कक्षमार्फत बिक्री गर्न सुरु गरेको हो ।
पाथीभरा क्षेत्रमा ध्यान केन्द्र निर्माण
ताप्लेजुङस्थित प्रसिद्ध तीर्थस्थल पाथीभरा क्षेत्रमा ध्यान केन्द्र निर्माण गरिएको छ । पाथीभरा माताको दर्शनसँगै ध्यान गर्न चाहानेहरुलाई लक्षित गरी पाथीभरा क्षेत्र विकास समितिले ध्यान केन्द्र निर्माण गरेको हो ।
छिन्नमस्ता भगवतीलाई चाँदीको हार भेटी
सप्तरीको प्रसिद्ध छिन्नमस्ता मन्दिरभित्र अवस्थित छिन्नमस्तिका भगवतीलाई नयाँ मुकुट चढाइएको मन्दिर समितिले जनाएको छ । पौने एक तोला रहेको पुरानो मुकुटको कल्कीहरू झरिसकेकाले विगत पाँच वर्षदेखि भगवतीको मुकुट फेर्ने भनिए पनि समितिको निर्णय कुर्दै ढिला भएको थियो ।
दशैंको अवधिमा १६ हजारले गरे पाथीभराको दर्शन
ताप्लेजुङस्थित प्रसिद्ध तीर्थस्थल पाथीभराको दर्शन गर्न दशैंको अवधिमा मात्र करिव १६ हजार भक्तजन आएका छन्। दशैंको घटस्थापनादेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म उक्त सङ्ख्यामा भक्तजनले पाथीभराको दर्शन गरेका हुन्।
कहीँ नभएको जात्रा हाँडीगाउँमा (फोटो फिचर)
कहीँ नभएको जात्रा हाँडीगाउँमा आज सम्पन्न भएको छ । किम्वदतीअनुसार कुनै समयमा एक राजाका दुई छोरीहरु थिए । उनीहरुको सुत्केरी हुने समय एकै भयो । दिदीले सुत्केरी गराउन नारायण भगवानको शक्ति आवश्यक रहेको बताए पनि बहिनीले यस कुरामा विश्वास गरेकी थिएनन् । जसकारण दिदीले सफलतापूर्वक सन्तानलाई जन्म दिए पनि बहिनीको १२ वर्षसम्म पनि सन्तान जन्म भएन ।
यस्तो छ महत्व : दशैं सकियो, तिहार सुरु भयो
दशैं सकिने पूर्णिमाको रातलाई कोजाग्रत पूर्णिमा भन्ने गरिन्छ । आश्विन शुक्ल प्रतिपदा (घटस्थापना) का दिनदेखि सुरु भएको दशैं पर्व कोजाग्रत पूर्णिमाका दिन सम्पन्न हुन्छ । कोजाग्रत पूर्णिमाको दिन देवी महालक्ष्मीको पूजा आराधना गरी रातभरी जाग्राम बसेर पूर्णिमाको दिन समापन गर्ने परम्परा पुरानै हो ।
झापामा दशैँ मेलाको मुख्य आकर्षण सतार नाच
झापामा परम्परागत सतार नृत्य हराउँदै गएको छ । झापासहित पूर्वका दशैँका मेलाहरुको प्रमुख आकर्षणको रुपमा रहने गरेका परम्परागत सन्थाल अर्थात सतार नृत्य लोप हुने अवस्थामा पुग्दै गएको हो ।
टीकाको चौथो दिनः नवदुर्गाको प्रसाद र आशीर्वाद थाप्नेको लर्को
आश्विनशुक्ल त्रयोदशीका दिन आज नवदुर्गाको प्रसादस्वरुप टीका लगाउन र आशीर्वाद थाप्न मान्यजनका घरमा जानेको लर्को लागेकोदेखिन्छ । नौ दिनसम्म पूजा आराधना गरी विजयादशमीका दिन देवी विसर्जन गरेपछि सुरु भएको प्रसाद लगाउने र मान्यजनबाट आशीर्वाद लिने क्रम कोजाग्रत पूर्णिमाका दिनसम्म जारी रहन्छ ।
अयोध्याबाट आइपुग्यो रामराज्य रथयात्रा
श्री रामचन्द्रको जन्मभूमि अयोध्याबाट आज ‘रामराज्य रथयात्रा’ महोत्तरीको सदरमुकाम जलेश्वरमा आएको छ । श्रीरामदास मिसनको आयोजनामा भारत एवं नेपालको ६० दिने यात्राका लागि निस्केको ‘श्रीरामजीको दिग्विजय यात्रा’ आज जलेश्वर आइपुगेको हो ।
मान सम्मान र शिष्टाचारका लागि हो, विकृतिका लागि होइन
दशैं, दशहरा, विजयादशमी नवरात्र आयुध–पूजा सबैको एउटै अर्थ लाग्ने नेपालीको राष्ट्रिय चाड हो । आश्विन महिनाको शुक्ल प्रतिपदाका दिनदेखि नवमीसम्म (नवरात्रभर) शक्तिको आराधना गरी दशौं दिन विहान दशमीका दिन आफूभन्दा ठूला मान्यजनको हातबाट टीका–प्रसाद ग्रहण गरेर विशेष रूपमा पूर्णिमासम्म (प्रसाद ग्रहणका लागि) मनाउने गरिन्छ ।
आकाशयोगिनी विजयश्वरी
धर्म-संस्कृतिमा विभिन्न शक्तिको स्रोतमा स्त्री शक्तिलाई विशेष महìव दिएकोे छ । विभिन्न स्त्री देवीमा विजयश्वरीको आकाशयोगिनी पनि एक हो । आकाशमार्गबाट आएको हुँदा यस देवीलाई आकाशयोगिनी भनिन्छ
जमराको फाइदा, यस्ता छन् जमराको जुसका फाइदाहरू
दशै भन्नेबित्तिकै धेरैको मानसपटलमा रातो टीका र जमराको विषय आउँछ । दशैंको पहिलो दिन अर्थात् घटस्थापनाको दिन सूर्यको प्रकाश नपर्ने अँध्यारो स्थानमा खोलाबाट ल्याएको शुद्ध माटोमा धान, गहुँ, मकै, जौंबाट उमारिएको जमरा दशमीको दिन मान्यजनको हातबाट टीका र जमरा थापेर आशीर्वाद लिने परम्परा छ ।
पिङ, चङ्गा उमङ्ग र खुसीको प्रतीक
दशैं सुरु भएलगत्तै आकाशमा विभिन्न रङ्गका चङ्गा हावामा उडिरहेको देख्न सकिन्छ। बाटो छेउमा पनि थरिथरि रङ्गका बेच्न राखिएका चङ्गा किन्नका लागि मानिसहरूको भीड लाग्ने गरेको छ।
-original-thumb.jpg)
सखिया नृत्य देखाउँदै युवती
शुक्लाफाँटा नगरपालिका–३ पिपलाडीका थारु समुदायका युवती सखिया नृत्य देखाउँदै ।
खड्ग जात्रा सञ्चालनमा समस्या
आर्थिक अभाव हुन थालेपछि ऐतिहासिक सहर दोलखामा परम्परागत रुपमा प्रत्येक वर्ष मनाइँदै आएको खड्ग जात्रा थेग्न मुस्किल हुँदै आएको छ । देसमा गणतन्त्रको स्थापना भएपश्चात् गुठियारहरुले कुत बुझाउन छाडेपछि यो जात्रा सञ्चालन गर्न आर्थिक सङकट पर्दै आएकोमा भीमेश्वर पूजा तथा गुठी व्यवस्थापन समितिले बाजागाजालगायतका लागि करिब साँढे तीन लाख रुपियाँ सहयोग गर्दै सञ्चालनमा आएको सचिव सुरेशकुमार श्रेष्ठले बताउनुभयो ।
दशैँले दिएको पुनर्जीवन
नारीलाई पूजा गर्ने समाजले वास्तविक जीवनमा अपमान गर्यो भनी सहयोगको अनुनय गरेर होइन, त्यसका लागि प्रतिकार गर्ने शक्ति आर्जन गरेर जीवन अघि बढाउने सन्देसको पर्व हो दशैँ । समाज द्वन्द्वमा चल्छ । द्वन्द्व सबै विषयमा जायज छ । नारीलाई श्रीहीन गर्न समाजले अनेक प्रपञ्च रचेको हुन्छ ।
दशैँ सम्झनाका विविध चरण
उसले दशैँ आउनु एक महिनाअघि नै भन्थ्यो, अब दशैँ आउँछ सेतो चामलको भात र मासु खाइन्छ । मैले त भात भन्नासाथ चामलकै भात भनेर बुझ्थेँ, उसले चामलको बाहेक केको भात खान्थ्यो थाहा भएन, सोध्दा पनि सोधिएन । हाम्रा घरमा भने बेला बखत राँगोको मासु किनेर चाड मनाइन्थ्यो ।
फेरियो चाडपर्व मनाउने शैली
पछिल्लो समय हरेक समुदायमा चाडपर्व मनाउने चलन फेरिँदै गएको छ ।
विजयादशमीका दिन मनाइने नेवार समुदायको पाया जात्रा (फोटो फिचर)
दशैं टीकाको दिन (विजयादशमीका दिन) नेवार समुदायमा मनाइने खड्ग जात्रा (पाया जात्रा) धुमधामका साथ आज मनाइएको छ । विजया दशमीका दिन शक्तिपीठमा तन्त्र साधनासहित खड्ग धारणा गरी खडगजात्रा मनाइएको हो ।
राष्ट्रपतिसमक्ष उच्चपदस्थ व्यक्तित्वहरूद्वारा दशैंको टीका र प्रसाद ग्रहण
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले उच्चपदस्थ कर्मचारी, सुरक्षाकर्मी तथा आम सर्वसाधारणलाई दशैंको टीका लगाइदिनुभएको छ । बुधवार राष्ट्रपति निवास शीतल निवासमा राष्ट्रपति भण्डारीले दशैंको टीका जमरा लाइदिनुभएको हो ।
पिङको रमाइलोले बालबालिकामा थपियो उत्साह (फोटो फिचर)
यो वर्ष पाल्पाको विभिन्न स्थानमा राखिएको लिङ्गे पिङ्ले दशैं पर्वमा रौनकता थपेको छ । स्थानीय बासिन्दाको पहलमा विभिन्न स्थानमा राखिएका पिङले साना बालबालिकादेखि बृद्धलाई मनोरञ्जन दिइरहेको छ ।
संस्कृति समाजको प्राण
‘संस्कृति’ समाजको पहिचान हो । हामीसित छ हजार वर्ष पुरानो ‘सांस्कृतिक’ पहिचान छ । संस्कृतिका माध्यमबाट प्रेम, सद्भाव, एकता, सदाचार, सहकार्य, मेलमिलाप, सहिष्णुता, हार्दिकता, धार्मिकता, परोपकारिता, मानवता, सिर्जना, आविष्कार, उपलब्धि, समृद्धि र श्रेष्ठताजस्ता कुरा हासिल हुन्छन् । मनुष्य सभ्यता, यिनै सांस्कृतिक कर्मबाट विकसित भएको संस्कृति हो । संस्कृति मनुष्य जीवन र समाजको प्राण हो । राष्ट्रको आत्मा हो ।
