डोनेट्स्क क्षेत्र (युक्रेन), असोज ६ गते । घातक रूसी ड्रोनले भरिएको युद्धभूमिमा, युक्रेनी सैनिक बढ्दो रूपमा फुर्तिलो, रिमोट-नियन्त्रित बख्तरबन्द सवारी साधनमा फर्किरहेका छन् । यी सवारी साधनले सम्भावित जीवनलाई जोखिममा पार्ने मिसनबाट धेरै कार्य र अतिरिक्त सैनिक प्रदर्शन गर्न सक्छन् ।
साढे तीन वर्षभन्दा बढी समयदेखि चलिरहेको युद्धमा सैनिकको अभावको सामना गरिरहेको कारण युक्रेनी सेना विशेष गरी सैनिकलाई ‘रोबोट अन ह्विल्स’ भनेर सम्बोधन गर्न उत्सुक छ । सवारी साधन सानो ट्याङ्कीजस्तै देखिन्छन् र आपूर्ति गर्न, खानी सफा गर्न र घाइते वा मृतलाई निकाल्न सक्छन् ।
“यसले मानिसलाई पूर्णरूपमा प्रतिस्थापन गर्न सक्दैन”, बोलाउने चिह्न मियामीबाट चिनिने र सैन्य नियम अनुरूप नाम नछाप्ने सर्तमा २० औँ ल्युबार्ट ब्रिगेडको प्लाटुनका कमान्डरले भन्नुभयो, “म यसलाई यसरी भन्छुः एकजना व्यक्ति त्यहाँ जान सक्छ, तर मानिसका लागि यो (कहिलेकाहीँ) धेरै खतरनाक हुन्छ ।”
रोबोटिक सवारी प्रायः युक्रेनी कम्पनीद्वारा बनाइएका हुन् र तिनीहरूको आकार र क्षमताहरूमा निर्भर गर्दै लागत लगभग एक हजार डलरदेखि ६४ हजार डलरसम्म हुन्छ । तिनीहरू एक हजार किलोमिटर (छ सय २० माइल) फ्रन्ट लाइनमा युक्रेनी सेनाका लागि महत्वपूर्ण भए तापनि त्यस्ता सवारी साधनहरू युद्धका लागि नयाँ होइनन् ।
जर्मन सेनाले दोस्रो विश्वयुद्धमा रिमोट-नियन्त्रित लघु ट्याङ्क प्रयोग गरेको थियो । यसलाई तारले बाँधिएको थियो-जसलाई गोलियाथ भनिन्छ । रणनीतिक अध्ययनका लागि अन्तर्राष्ट्रिय संस्थानका फेलो बेन ब्यारीका अनुसार हालैका दशकमा अमेरिका, इजरायल, बेलायत र चीनले लडाइँ इन्जिनियरिङ र अन्य युद्धभूमि भूमिकाका लागि प्रयोग गरिएको आधुनिक संस्करण विकास गरेका छन् । “तर युक्रेनले यी सवारी साधनको व्यापक तैनाती उल्लेखनीय छ र यसले प्रगति निम्त्याउन सक्छ”, ब्यारीले भन्नुभयो । रुसी सेनाले रिमोट-नियन्त्रित सवारी साधन पनि प्रयोग गर्दछ ।
-ड्रोनदेखि स्वायत्त सवारीसम्म-
सन् २०२२ फेब्रुअरी २०२२ मा मियामी रुसको पूर्ण आक्रमणको पहिलो दिन सेनामा सामेल हुनुभयो । उहाँले आफ्नो पछिल्लो कार्यभार अघि पैदल सेना र पछि ड्रोन अपरेटरका रूपमा सेवा गर्नुभयो । उहाँको मार्गले युद्ध कसरी विकसित भएको छ भनेर प्रतिबिम्बित गर्दछ । “म कल्पना पनि गर्न सक्दिनँ कि म (ड्रोन) पाइलट बन्ने छु”, उहाँले भन्नुभयो, “तर युद्ध प्रगति हो र हामी अलग रहन सक्दैनौँ ।”
उहाँको टोलीले तैनाथ गर्ने रोबोटिक सवारी साधन बख्तरबन्द हुन्छन् र कुनै पनि पाङ्ग्रा वा ट्र्याकमा राखिएका हुन्छन् । सैन्य रङमा चित्रित, तिनीहरू हिलो वा माटोका सडकमा बिस्तारै क्रल गर्छन्, सजिलैसँग इलाकामा नेभिगेट गर्छन् जुन सैनिकका लागि गाह्रो–वा धेरै खतरनाक हुन्छ । “तिनीहरू एउटा सर्तमा आइपुग्छन् र हामी तिनीहरूलाई सुधार गर्छौं”, मियामीले भन्नुभयो, “रुसको अनुहारमा हामी नियन्त्रण राम्रोसँग काम गर्न अनुकूलन गर्दछौँ, इलेक्ट्रोनिक युद्ध ताकि जडान काट्दैन ।”
मियामीको १० सदस्यीय टोलीले प्रायः तिनीहरूलाई फ्रन्ट नजिकका सैनिकलाई खाना र गोलाबारुद पुर्याउन प्रयोग गर्दै भर्खरै आफ्नो मिसनमा मेसिन समावेश गर्न थालेको छ । “रिमोट-नियन्त्रित वा पहिलो-व्यक्ति दृश्य, ड्रोन जस्तै, यी सवारी साधनको प्रयोग मात्र बढ्ने छ” नाम नछाप्ने सर्तमा बोलाउने चिह्न अकिमबाट चिनिने मियामीको युनिटका एक सिपाहीले भन्नुभयो, “जब एफपिइभी ड्रोन पहिलो पटक देखा पर्यो, तिनीहरू लोकप्रिय थिएनन्, तर जसले तिनीहरूलाई अग्रगामी बनाए, परिणाम देखाउँछन् ।”
-एउटा स्वायत्त गाडी ‘थकित हुँदैन’-
रिमोट-नियन्त्रित गाडी अगाडि पठाउनुअघि अकिमले अवरोध वा खानी जाँच गर्न योजनाबद्ध मार्गमा ड्रोन उडाउनुहुन्छ । अगाडिबाट १० किलोमिटरभन्दा कम दूरीमा रहेको कोस्टियान्टिनिभ्का नजिकैको साँघुरो तहखानाबाट सञ्चालन गर्दै अकिमले हवाई बमको मफल्ड थड्स, तोपखानाको धारिलो दरार र ड्रोनको हल्ला सुन्न सक्नुहुन्छ ।
कुनै समय ६७ हजार मानिसको घर रहेको कोस्टियान्टिनिभ्का, बख्मुतको पश्चिममा युक्रेनी-नियन्त्रित क्षेत्रको सङ्कुचित प्याचमा रहेको ठूलो मात्रामा सुनसान सहर हो । यो रूसी सेनाद्वारा तीनैतिरबाट लगभग घेरिएको छ । अपार्टमेन्ट ब्लक आक्रमणले दाग लगाएका छन्, हालैका बम विस्फोटबाट अझै धुवाँ उठ्छ र नजिकैको पोक्रोभस्कतर्फ जाने सडक जलेका कारले भरिएका छन् ।
हवाई ड्रोनले अकिमलाई आफ्नो जीवनलाई जोखिममा नपार्दै सहर र मार्ग पत्ता लगाउन अनुमति दिन्छ । “प्रत्येक पटक ड्रोन वा रोबोटले केही गर्छ भने यसको अर्थ हाम्रो लडाकू मध्ये एकले गर्नु पर्दैन”, अकिमले भन्नुभयो, “यसबाहेक, मेसिन थकित हुँदैन । यसले आवश्यकता अनुसार धेरै बोक्न सक्छ ।” अकिम जोयस्टिकले रोबोटिक गाडी चलाउने अर्का सिपाहीसँग मिलेर काम गर्नुहुन्छ । गाडीमा कुनै क्यामेरा छैनस यसको सट्टा, अकिमको ड्रोन फिडले यसको ‘आँखा’ प्रदान गर्दछ ।
हालैको एउटा मिसनमा, टोलीले यसलाई दुई सय किलोग्राम (चार सय ४० पाउण्ड) आपूर्ति-गोला बारुद, इन्धन, पानी र खानाले लोड गरेको थियो र यसलाई धेरै किलोमिटर अगाडि नजिकका ड्रोन अपरेटरहरूलाई पठाएको थियो । मेसिन लगभग छ किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा अगाडि बढ्यो, यसको कार्गो जङ्गलमा राम्रोसँग लुकेको स्थानमा पुग्यो र आधारमा फर्कियो ।
-सडकको छेउमा-
रोबोटिक सवारी साधन कार वा ट्रक भन्दा बिस्तारै सर्छन् र सामान्यतया खुला मैदानभरि तिनीहरू एक सजिलो लक्ष्य हुन् र यो तिनीहरुको अपनाउने सुस्त पार्ने एक कारक हो । “त्यसैले हामीले धेरै घाइतेलाई (यी सवारी साधनहरूमा) निकाल्न सकेनौँ”, मियामीले भन्नुभयो, “केहीले छोड्न अस्वीकार गर्छन् किनभने यो खतरनाक छ ।” त्यहाँ लागतका विचार पनि छन् । उहाँको प्लाटुनले प्रयोग गर्ने सवारी साधन लगभग चार लाख ह्रिवनियास (नौ हजार सता सय डलर) का छन् । “यो धेरै महँगो छैन, तर जब एक हप्तामा तीन वा चार नष्ट हुन्छन्, कुल धेरै खर्च हुन्छ”, मियामीले भन्नुभयो ।
उनीहरूलाई कम असुरक्षित बनाउन, मियामी र उहाँका सिपाहीले मेसिनमा वेल्डिङ ग्रिल-जस्तो पिँजडा वा खानी पत्ता लगाउन अगाडि धातुको रोलर संलग्न गर्ने प्रयास गरेका छन् । युद्धले वास्तविक-समय प्रतिक्रिया प्रदान गर्दछ जुन निर्माण भइरहेको नयाँ मोडेलमा समावेश गरिएको छ । रासस/एपी
