फौजी किरा नियन्त्रण गर्ने प्रविधि नार्कमा अलपत्र
मकैदेखि विभिन्न बालीमा क्षति पुर्याउँदै आएको अमेरिकी फौजी किरा नियन्त्रण तथा व्यवस्थापनका लागि नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क) का वैज्ञानिकले नयाँ प्रविधि पत्ता लगाएका छन्, तर त्यो प्रविधि अलपत्र अवस्थामा छ । गाडीका इन्जिनमा प्रयोग हुने ग्रिज मकै बालीमा प्रयोगमा ल्याएपछि फौजी किरालाई नियन्त्रण गर्न सकिने प्रविधिको विकास गरेका नार्कका वैज्ञानिक डा. उज्ज्वल कुशवाहाले बताउनुभयो । फौजी किरा नियन्त्रणका लागि वैज्ञानिक कुशवाहाले विगत चार वर्षदेखि अनुसन्धान गरी त्यसमा सफल हुनुभयो तर नार्कले हालसम्म त्यसलाई मान्यता दिएको छैन ।
प्रक्रियागत अलमलमै एमसिएका परियोजना
विद्युत् प्रसारण लाइन र सडक निर्माणका लागि परियोजना सम्पन्न गर्ने भनिएको एमसिए नेपालका दुई पूर्वाधार आयोजना प्रक्रियाकै चरणमा अल्झिरहेका छन् । पाँच वर्षभित्र निर्माण सम्पन्न गरिसक्ने भन्दै परियोजना कार्यान्वयन (इन्ट्रि इन्टु फोर्स) घोषणा गरे पनि जग्गा अधिग्रहणदेखि ठेक्का प्रक्रियासमेत अलमलमै छन् ।
पाँच सय सहकारी सङ्कटमा
संविधानले तीनखम्बे अर्थनीतिको अवधारणा अनुसार अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण हिस्सा ओगटेको सहकारी क्षेत्र अनियमितता, खराब ऋण प्रवाह र आन्तरिक भ्रष्टाचारले जनविश्वास गुमाउने चरणमा पुगेको छ । देशभरि १५ हजारभन्दा बढी सहकारी संस्था उत्पादन, रोजगारी सिर्जना र आर्थिकोपार्जनसँग जोडिए पनि अर्बौं रकम वित्तीय कारोबार गर्ने सीमित सहकारीमा भएकाले आर्थिक अपचलनले सिङ्गो सहकारी क्षेत्रमाथि अविश्वास उत्पन्न भएको हो ।
बजेट घाटा एक खर्ब ३७ अर्ब, व्यापार घाटा नौ खर्ब २९ अर्ब
मुलुकको अर्थतन्त्रको बाह्य क्षेत्रमा बिस्तारै सुधार देखिन थाले पनि सार्वजनिक वित्त व्यवस्थापनको क्षेत्र भने अझै चुनौतीपूर्ण देखिएको छ ।
चैते वर्षाले गहुँ बालीमा क्षति
पटक-पटक परेको चैते वर्षाले धनुषामा गहुँ बालीमा क्षति भएको छ। धनुषालगायत मधेश प्रदेशका जिल्लामा बुधबार बिहानदेखि पानी पर्न सुरु भएको छ। त्यसयता दैनिक वर्षा भइरहेको छ। शनिबारसम्म पानी पर्नेक्रम जारी छ।
सुरक्षित आवासका लागि पालिकाको अनुदान
गरिबीको रेखामुनि रहेका परिवारलाई मर्यादित जीवन जिउनका लागि शुक्लाफाँटा नगरपालिकाले सुरक्षित आवास निर्माण गर्न अनुदान रकम उपलब्ध गराएको छ ।
बिचौलियाको हातमा अलैँचीको मूल्य, प्रतिमन ८६ हजारमा किनबेच
अलैँचीको मूल्य निर्धारण बिचौलियाको हातमा रहेको भन्दै किसानहरूले नियमन गर्न माग गरेका छन् । बिचौलियाले किसानले विक्री गर्ने समयमा कम मूल्य बनाएर खरिद गर्ने र बढी मूल्य बनाएर विक्री गर्ने गरेको पाइएको हो ।
एक वर्षमा वैदेशिक रोजगारीका सात लाखभन्दा बढी आबद्ध
वैदेशिक रोजगारीमा जाने तयारीमा रहेका र विदेशमा स्वरोजगार रहेका नागरिकलाई योगदानमा आधारित सामाजिक सुरक्षा योजनामा आबद्ध गराउन सुुरु गरेको एक वर्षमा सात लाखभन्दा बढी आबद्ध भएका छन् । गत वर्ष चैत ८ गते वैदेशिक रोजगारीका क्रममा इजरायलमा रहनुभएकी मञ्जु थपलियाका श्रीमान् गोपाल सङ्ग्रौलालाई सामाजिक सुरक्षाको परिचयपत्र दिएर सुरु भएको योजनामा सात लाख ३२ हजार ८७८ जना आबद्ध भएका हुन् । यो सङ्ख्या गत चैत ८ देखि आजसम्म वैदेशिक रोजगारीमा जानुपूर्व र विदेशमा स्वरोजगार हुने कोषमा आबद्धता भएकाको सङ्ख्या हो तर निरन्तरता दिने श्रमिकको सङ्ख्या असाध्यै कम रहेको छ ।
बाह्र देशका कृषि वैज्ञानिक पनौतीमा
एसिया प्यासिफिक रिजनका सदस्य राष्ट्रका कृषि वैज्ञानिक तथा कृषिविज्ञले काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको पनौतीमा सञ्चालित जैविक विषादी प्रयोगशाला तथा पनौती क्षेत्रमा लगाइएको आलु खेतीको अवलोकन गरेका छन् । एसिया प्यासिफिक प्लान्ट क्वारेन्टाइन कमिसन तथा प्लान्ट क्वारेन्टाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्र काठमाडौँको संयुक्त आयोजनामा भएको जैविक विषादी व्यवस्थापनसम्बन्धी तालिमका सहभागीले पनौतीमा भएको जैविक विषादी प्रयोगशालाको अवलोकन गरेका हुन् ।
निर्यात बढाउने योजना बनाउँदै एफएओ
संयुक्त राष्ट्रसङ्घको खाद्य र कृषि सङ्गठन (एफएओ) नेपालले निर्यातमुखी कृषि उत्पादनलाई वृद्धि गर्दै त्यसलाई व्यवसायीकरण गर्नका लागि लगानीकर्ता तथा व्यवसायीको खोजीमा लागेको छ । त्यसका लागि एफएओले ह्यान्ड इन ह्यान्ड इनिटिएटिभ (हातमा हातका लागि पहल) कार्यक्रम सुरु गरेको छ । कृषि क्षेत्रमा लगानी वृद्धि गरी त्यसको रूपान्तरणमा सहयोग पु¥याउन एफएओले सो कार्यक्रम सञ्चालन गरेको हो ।
एयर इन्डियासँग सहकार्य गर्दै निगम
नेपाल वायु सेवा निगमले भूमिस्थ सेवा (ग्राउन्ड ह्यान्डलिङ) लाई प्रभावकारी बनाउन एयर इन्डियासँग सहकार्य गर्ने भएको छ । निगमले एयर इन्डियाको प्राविधिक तथा बजार व्यवस्थापनमा आपसी सहकार्य गर्नेलगायत विषयमा छलफल थालेको हो । निगमका कार्यकारी अध्यक्ष युवराज अधिकारी र एयर इन्डियाका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत क्याम्पबेल विल्सनबिच सो विषयमा छलफल भएको निगमका प्रवक्ता रमेश पौडेलले जानकारी दिनुभयो । एयर इन्डियाको प्राविधिक तथा बजार व्यवस्थापनमा आपसी सहकार्य गर्नेलगायत भूमिस्थ सेवालाई अझै व्यवस्थित एवं प्रभावकारी बनाउने सम्बन्धमा छलफल भएको दुवै एयरलाइन्सबिच प्राविधिक तथा बजार व्यवस्थापन एवं भूमिस्थ सेवामा थप सहकार्य र आपसी सहयोग पुग्ने उहाँले बताउनुभयो ।
साना उद्योगमा लगानीकर्ता आकर्षित
यो वर्ष मुलुकमा सबैभन्दा धेरै साना उद्योगमा लगानीकर्ता आकर्षित भएका छन् । उद्योग विभागको तथ्याङ्क अनुसार चालु आर्थिक वर्षको आठ महिनामा (साउन/फागुन) २०४ वटा साना उद्योगदर्ता भएका छन् । दुई सय सङ्ख्यामा साना उद्योग दर्ता गर्ने वार्षिक लक्ष्य रहेकोमा आठ महिनामै लक्ष्यभन्दा बढी २०४ वटा साना उद्योग दर्ता भएका हुन् । चालु आवको बजेटमार्फत साना उद्योग दर्तामा सरकारले विभिन्न सुविधा व्यवस्था गरेकाले पनि ती उद्योग सञ्चालनका लागि लगानी गर्न आकर्षित भएका हुन् ।
उडान खुलाउन पुरानै अडान
युरोपमा नेपाली हवाई सेवाका उडान खुलाउने विषयमा युरोपेली सङ्घ (इयु) ले फेरि पुरानै अडान दोहोर्याएको छ । हवाई उडान मानव सुरक्षासँग जोडिएको नितान्त प्राविधिक विषय भएको भन्दै सङ्घले त्यसका प्राविधिक सर्त पूरा हुनुपर्ने जनाएको छ । युरोपेली सङ्घको विदेश मामिला हेर्ने निकाय युरोपियन एक्सटर्नल एक्सन सर्भिस (इइएस) को एसिया तथा प्रशान्त विभागका उपप्रबन्ध निर्देशक पाउला पाम्पालोनीले यो कुनै राजनीतिक विषय नभई नितान्त प्राविधिक विषय भएको बताउनुभयो । नेपाल–युरोपेली सङ्घको संयुक्त आयोगको बैठकमा सहभागी हुन नेपाल आउनुभएकी पाम्पालोनीले यस वियषमा सङ्घमा र नेपालका उच्चाधिकारीसँग गहन रूपमा छलफल भइरहेको बताउनुभयो ।
सुरुभयो ट्रष्ट माइक्रो इन्स्योरेन्स
रुपन्देहीमा ट्रष्ट माइक्रो इन्स्योरेन्स कम्पनी शुभारम्भ भएको छ । रुपन्देहीको तिलोत्तमा–२ जानकी नगरमा शुक्रबार एक समारोहबिच माइक्रो इन्स्योरेन्सको लुम्बिनी प्रदेशका निवर्तमान मुख्यमन्त्री तथा प्रदेशसभा सदस्य लीला गिरीले उद्घाटन गर्नुभयो ।
नेपाल ट्रष्टको दियालो बङ्गला सञ्चालनको जिम्मा भरतपुर महानगरलाई
भरतपुर महानगरपालिका-१ मा रहेको दियालो बङ्गला सञ्चालन र व्यवस्थापनको जिम्मेवारी भरतपुर महानगरले लिएको छ । नेपाल ट्रष्ट र महानगरबिच एक सम्झौता गरी सञ्चालन र व्यवस्थापनको जिम्मा महानगरले लिएको हो ।
चिनियाँ व्यवसायीद्वारा एक लाख किलो चिया अर्डर
अनुगमन तथा भ्रमणका लागि यहाँ आएका चिनियाँ चिया व्यवसायीले इलामका विभिन्न चिया उद्योगमा एक लाख किलोग्रामभन्दा बढी चिया अर्डर गरेका छन् ।
बेनी-जोमसोम खण्डका पहिरो नियन्त्रणमा बजेट अभाव
राष्ट्रिय गौरवको आयोजना कालीगण्डकी कोरिडोरअन्तर्गत बेनी-जोमसोम-कोरला सडकको म्याग्दी खण्डमा पहिरो नियन्त्रणका लागि बजेट अभाव भएको छ । पहिरो नियन्त्रणका लागि दीर्घकालीनरुपमा काम गर्न नसक्दा बर्खामा नियमित यातायात सञ्चालन गर्न समस्या हुनाका साथै निर्माण भएका संरचनामा क्षति पुग्ने देखिएको हो ।
हिल्दुमका किसान तरकारीखेतीमा आकर्षित
हुम्लाको सिमकोट गाउँपाकिा–४ हिल्दुम गाउँका पूरै किसान यतिबेला तरकारीखेतीमा व्यस्त छन् । झन्डै ५६ घरधुरी रहेको हिल्दुम गाउँका किसानले केही वर्ष यतादेखि गाउँमै तरकारी राम्रो फलाउँदै आएका छन् ।
तोलामा एक हजार तीन सयले घट्यो सुन
बजारमा सुनको मूल्य आज घटेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासङ्घका अनुसार छापावाल सुन प्रतितोला रु एक हजार तीन सयले घटेको हो ।
पोखरा विमानस्थलमा मानवीय सहायता स्थल बनाइँदै
गएको कात्तिक २२ गते पोखरा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा दुई चिनियाँ जहाज आएका थिए । जहाज अवतरण भइसकेपछि पनि आधा घण्टासम्म इन्जिन बन्द गर्न मिलेन । रुकुमपश्चिमका भूकम्पपीडितलाई जहाजले ल्याएको राहत निकाल्ने ठुलो क्षमताको लिफ्टर विमानस्थलमा थिएन । पछि बाहिरबाट लिफ्टर मगाएर सामान झारियो ।
बारीबाटै आलु बिक्री, किसान खुसी
औद्योगिक प्रयोजनका लागि तनहुँका कृषकले उत्पादन गरेको आलु बिक्री भएको छ । आलु फल्नुअघि नै खरिद सम्झौता भएबमोजिम आलु बिक्री भएपछि कृषक खुसी भएका छन् । उत्पादन गर्ने किसान र आलुका परिकार बनाउने कम्पनीबिच आलु खरिद गर्ने विषयमा आलु फल्नुअघि नै द्विपक्षीय सम्झौता गरिएको थियो । समुदायस्तरमा प्रशोधनयोग्य आलु प्रवर्धन कार्यक्रम अन्तर्गत किसान र कम्पनीबिच सम्झौता गरिएबमोजिम बिक्री भएको कृषि ज्ञान केन्द्र तनहुँले जनाएको छ ।
‘अर्को महिनादेखि भन्सारमा सुधार’
भन्सार बिन्दुमा हुने चुहावट रोक्न सुधारका प्रयास अघि बढाइएको अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले बताउनुभएको छ । प्रतिनिधि सभा अन्तर्गतको अर्थसमितिको बिहीबारको बैठकमा उहाँले त्यस्तो सुधारका लागि प्रधानमन्त्रीकै निर्देशनमा गृह मन्त्रालय र अर्थ मन्त्रालयले चुहावट रोक्ने कार्ययोजना बनाएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । “अर्को महिनादेखि नै भन्सार बिन्दुमै आँकडामा सुधार गरेको देख्नुहुन्छ,” उहाँले भन्नुभयो, “आन्तरिक राजस्व सङ्कलनका लागि कार्यालयतिर पनि हामी केही न केही परिवर्तन गर्छौं ।”
सिक्टा सिँचाइले लिफ्टिङ सिँचाइ योजना पनि सञ्चालन गर्ने
सिक्टा सिँचाइ आयोजनाले बाँकेका केही ठाउँमा लिफ्टिङ सिँचाइको योजना पनि सञ्चालन गर्ने भएको छ । सिक्टा सिँचाइ आयोजनाका सूचना अधिकारी तथा डिभिजनल इन्जिनियर सन्देश पौडेलले बाँकेको राप्तीसोनारी गाउँपालिका–८, बालापुर र वडा नम्बर ९ को ढकेरी तथा वडा नम्बर २ कचनापुर क्षेत्रमा परीक्षण परियोजनाका रूपमा विद्युत्बाट सञ्चालन हुने लिफ्टिङ सिँचाइ योजना निर्माण गरिने बताउनुभयो । उहाँले लिफ्टिङ सिँचाइका लागि ढकेरी र बालापुरमा निर्माण कम्पनीसँग ठेक्का सम्झौता भई काम सुरु हुने चरणमा रहेको र कचनापुरमा केही समयपछि ठेक्का हुने बताउनुभयो ।
एक घण्टामा श्रम स्वीकृति दिन असम्भव
श्रम स्वीकृति दिने जिम्मा पाएको वैदेशिक रोजगार विभाग अन्तर्गतका वैदेशिक रोजगार कार्यालय तथा श्रम कार्यालयहरूले हालको सफ्टवेयरबाट एक घण्टामा श्रम स्वीकृति दिन नसक्ने जनाएका छन् । श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री डोलप्रसाद अर्याल (डिपी) ले शुक्रबारदेखि एक घण्टाभित्र श्रम स्वीकृति दिने तयारी गरेको बताउनुभएको थियो । विभाग अन्तर्गतका वैदेशिक रोजगार कार्यालय काठमाडौँसहित श्रम तथा रोजगार कार्यालय पोखरा, श्रम तथा रोजगार कार्यालय बुटवल, श्रम तथा रोजगार कार्यालय जनकपुर र श्रम तथा रोजगार कार्यालय सुर्खेत र दूतावासबाट गन्तव्य देशबाट श्रम स्वीकृति लिन सकिने व्यवस्था छ ।
बचत फिर्ताको माग गर्दै संसदीय समितिमा निवेदन
पोखराको सूर्यदर्शन बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि.का बचतकर्ताले रकम फिर्ताको व्यवस्था मिलाइदिन माग गर्दै प्रतिनिधि सभाको राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिमा निवेदन दिएका छन् । करिब दुई वर्षको अवधिदेखि बचतकर्ताले रकम फिर्ता पाउन नसकेको भन्दै पीडित सङ्घर्ष समितिले समितिमा निवेदन दिएको हो । समितिका तर्फबाट सभापति रामहरि खतिवडालाई बिहीबार निवेदन हस्तान्तरण भएको हो ।
