गोरखापत्र
ग्रामीण परिवेशका कथा
लव गाउँले विश्व कुइकेल नेपाली कथा साहित्यमा नयाँ नाम हुन् । नाम नयाँ हुन् या पुराना तिनले गरेका कामले सबैलाई प्रभावित पार्न सक्नुपर्छ, सबैलाई मोहित बनाइरहनुपर्छ र सबैको मानसपटलमा रहिरहन सक्नुपर्छ । यति भयो भने मात्र कथा सिर्जना अब्बल भयो भन्न सकिन्छ र सर्वत्र प्रशंसनीय पनि हुन्छ । कथा रहरले या अरूले लेखेको जस्तो देखासिकी गर्ने र जबरजस्त लेखिने विषय हुँदै होइन । कथाको विषय छनोट, कथाको बान्की, प्रस्तुतीकरण, भाषाशैली बलियो बन्न सक्यो भने मात्र एउटा राम्रो कथा बुन्न सकिन्छ । नेपाली कथा साहित्यमा विषयवस्तुको बुनोटभन्दा कुइकेलको प्रस्तुतीकरण, भाषाशैली प्रभावशाली देखिएका छन् । विश्व कुइकेल आधिकारिक रूपमा विश्वामित्र कुइकेल हुनुहुन्छ । उहाँका अधिकांश कथा मौलिक तथा ग्रामीण परिवेशमा लेखिएका छन् । कथाहरू रोचक हुँदाहुँदै पनि केही कथ्य, केही शब्द कमजोर देखापरेका छन् । उहाँको आफ्नै भूमिका ‘कथाको कथामा’ उहाँले ‘भौति निको’ लेख्नुभएको छ । पाठकले यसलाई के भनेर बुझ्ने ? उहाँको ‘सुगन्धपुर’ कथासङ्ग्रमा ‘थाहा’, ‘त्यो रात’, ‘काकाको रेडियो’, ‘थोपा’, ‘भुलिएकी दिदी’, ‘दोधार’, ‘पाटन चुल्हो’, ‘नाता’, ‘मेजर सा’ब’, ‘थोप्पल खोला’, ‘विक्रम’, ‘रणधीर दाइ’, ‘रामसुमरिन’, ‘सेतो घोडा’, ‘कमरेड परशु’, ‘तिर्खा’, ‘सुगन्धपुर’, ‘डी कलिङ’ र ‘अनि पर्दा खस्यो’ गरी उन्नाइस वटा कथा सङ्ग्रहित छन् । कथाहरू विभिन्न पृष्ठभूमि र स्थानपरक छन् ।उहाँको ‘थाहा’ कथा सङ्ग्रहकै उत्कृष्ट कथा मान्न सकिन्छ । वीरसिँह धामी उर्फ वीरेलाई म पात्र देखिसहँदैन । उसको बाबु रामदत्तले वीरेलाई दिने गरेको लिफ्ट पटक्कै मनपर्दैन । कथा रहस्यमयी छ । रामदत्त उसको निमित्त बाबु र आमाको निमित्त लोग्ने हो भन्ने पछि थाहा हुन्छ । जसले वीरेलाई कहिल्यै मन पराएन अन्ततः ऊ नै उसको बाउ थियो । रामदत्त जन्मजात नपुङ्सक थिए । रामदत्तको मृत्युको कारण डाक्टरले ‘डेथ ड्यू टु हार्ट स्ट्रोक’ भनेर कथाकारले लेख्नुभएको छ । साधारणतया डाक्टरले यसलाई ‘ड्यू टु कार्डियाक एरेस्ट’ लेख्ने गरेको पाइन्छ । ‘त्यो रात’ कथा धेरै प्रयास गरेर प्रेम गर्ने तर विवाहेत्तर जीवन असन्तुष्ट रहेको एक युवा जोडीको कथा हो । कथामा लेखकले ‘कलाकन एक पाउ लेराऊ है’ भनेका छन् । यो कलाकन के हो पाठकले कसरी बुझ्ने ?‘मेजर सा’ब’ उहाँको अर्को राम्रो कथा हो । कथामा मेजर हुँदाको फुर्तिफार्ती, केटाहरूले बुट बजार्दै गर्ने सलामको शान, ब्यारेकभित्रको हाईफाई खानपिन, गाडी, बाहिर हिँड्दा अरूले गर्ने मर्यादा र प्रशंसा, श्रीमती भएरै पनि आपूmभन्दा आधा उमेर कम युवतीसँगको रस रङ्ग कुनै उपन्यास पढ्दै सम्झँदै गर्दा जागिर छुटेपछि हवल्दारले पनि नटेर्ने पीडा र माओवादीको गोलीबाट श्रीमतीको इहलिला समाप्त भएको झट्कापछि उनी विगतबाट झसङ्ग हुन्छन् र उनी नातिलाई स्कुलबाट ल्याउनुपर्ने कुराले हत्तारिँदै उठ्छन् । ‘अनि पर्दा खस्यो’ कथामा स्टेज कलाकारको राम्रो अभिनय देखाउने हुटहुटीमै समकक्षी कलाकारको मृत्यु पीडामा उत्तम पात्र आत्महत्या गर्न पुग्छ । उहाँका प्रायः कथामा पुरुष, पुरुषजस्तो नभएर हतोत्साही, निरीह र कमजोर पात्रको रूपमा देखापरेका छन् । यो कथामा लेखकले बिरुवामा लाग्ने कीरा मार्ने औषधिलाई ‘बिरुवा मार्ने औषधि’ लेख्नुभएको छ । कथामा बेप्रसङ्गका उपकथाहरू आइरहन्छन् ।घान्द्रुक यात्राको ‘तीर्खा’ कथामा घान्द्रुकको प्राकृतिक सौन्दर्यभन्दा तीन पात्रको विवरण लामो लेखिएको छ । सामान्यतया अरू कथाहरूमा पात्र परिचय अनावश्यक रूपमा तन्किएको पाइन्छ । काकाको सम्पन्नताको प्रतीक पानासोनिक रेडियो हो ‘काकाको रेडियो’ कथा । रेडियोमा समाचार सुन्न गाउँलेहरू काकाको घरमा झुम्मिथे । धागोले बाँधेको चस्मा फुकालेर रेडियोमा पुरानो बेट्री हालेपछि स्याईं स्याईं गर्दै समाचार टिप्छ । करिब पचास वर्षअघिको समयमा रेडियोले हालसालैको समाचार दिनु अलि अस्वाभाविक लाग्छ । जग्गा जमिन प्रशस्त भएर पनि छोरानातिले सबै सम्पत्ति सखाप बनाइदिएपछि काकाको असोचनीय मृत्यु हुन पुग्छ । ‘थोपा’ कथामा भान्छामा पहिले पहिले प्रयोगमा ल्याउने सामान र आधुनिक सामानहरूको संयोजनलाई उहाँले रिग्सको प्रिजम्याटिक सिद्धान्तसँग तुलना गर्नुभएको छ । फ्रेड डब्लु रिग्सको यो सिद्धान्त समाजको सन्दर्भमा पूरातन र नूतन मूल्य तथा व्यवहार एउटै सङ्गठनमा सहअस्तित्वको रूपमा रहिरहन्छ भन्ने हो । यसको विशेषता भनेको विषमता, औपचारिकता र अतिव्यापित अर्थात् मिल्दाजुल्दा हुन्छन् भन्ने हो । भान्छाकै विवरणमा लेखकले भित्तामा पिर्का झुन्डिएको लेख्नुभएको छ जुन पढ्दा आश्चर्य लाग्छ । गौँथली गाउँलाई ‘सुगन्धपुर’ नाम दिइएको कथामा चतुरे र धनजिते अश्लील सिनेमा हेर्न पुग्छन् । सिनेमाबाट फर्केपछि चतुरेको मनमा छिटै धन कमाउने बाटो यही हो जस्तो लाग्छ । दुवैजना मिलेर यस्तो सिनेमा गाउँ भित्र्याएपछि उनीहरूको आफ्नै परिवार, सम्पूूर्ण गाउँ र चेलिबेटीहरूमा विकृति देखापर्छ । सम्पूर्ण गाउँलेवासीहरू आफ्ना श्रीसम्पत्ति बेचेर पालुबारी गाउँ पलायन हुन्छन् । कथा प्रस्तुतीकरण, भाषाशैली, कथा बुनोटको दृष्टिकोणले कथाकारको कथा भविष्य उज्ज्वल देखिन्छ । उहाँका सबै कथाले गाउँ, स्थानीय भाषा, प्राकृतिक सौन्दर्य बोलेका छन् । नारी पीडा, उत्पीडन, नारी यौन भोक मुख्य रूपमा अगाडि आएका छन् । उहाँका अधिकांश कथामा कतै लुकेर कतै छर्लङ्ग भएर यौन पोखिएका छन् । प्रकाशक फिनिक्स बुकले नेपाली आख्यानमा पाठकहरूका लागि अब्बल कथाकृति हो भनेर दावा गरेजस्तो छैन ‘सुगन्धपुर’ । कथानकमा श्रव्य र दृश्य सँगै मिलेर आउँछन् तर उहाँको प्रायः कथामा त्यस्तो छैन । धेरै ठाउँमा दुवैलाई एकैपल्ट बुझ्न दोहो¥याएर पढ्नुपर्ने देखिन्छ । कथाकारको यो पहिलो सङग्रहलाई माया गर्न सकिन्छ र पठनीय छ पनि भन्न सकिन्छ ।
-(1)-original-thumb.jpg)
सबै श्रम स्वीकृति अनलाइनबाट
वैदेशिक रोजगारीका लागि नयाँ व्यक्तिगत श्रम स्वीकृति दिने काम पनि अनलाइन प्रणालीबाट हुन थालेको छ । यसअघि पुनः श्रम स्वीकृति र संस्थागत श्रम स्वीकृति मात्रै अनलाइनबाट गर्दै आएको वैदेशिक रोजगार विभागअन्तर्गतको वैदेशिक रोजगार कार्यालय, काठमाडौँले शुक्रबा
आफ्नै गाउँको अन्तर्ध्वनि सुनेर
सुदूर क्षितिजको डाँडाबाट घाम डुब्नै आँटेको थियो । म उभिएको भूमेथान डाँडाबाट आजको अन्तिम पाइला उठाउने तरखरमा थिए घामका किरण । साँझपखको नीलो तुँवालोले टाढाटाढाका बस्ती छोपिन थालेका थिए । उत्तरतिरका नीला डाँडाका टुप्पामा अलिकति चम्किलो, पहेँलो वस्त्र टाँसिएझैँ देखिन्थ्यो । ती डाँडामुनि बाक्लिँदै गएको नीलिमामय प्रशान्तभित्र धर्ती विश्राम गर्न लागिरहेको थियो । मेरा नजिकमा शताब्दीआँै पुरानो वरको रुखका हाँगामा कौवा भने अझै खेलिरहेका थिए । अन्यत्रबाट रुखतिर आउँदै गरेका अन्य चराका पखेटामा घामको प्रकाशले छुन छोडिसकेको थियो । पन्छीजगत्ले आफ्नो दिनचर्याबाट छुट्टी लिन अब धेरै बेर बाँकी थिएन ।
प्राप्त मत बराबर वृक्षरोपण
रुपन्देहीका नवनिर्वाचित जनप्रतिनिधिले पद तथा गोपनीयताको शपथ लिनुभएको छ । रुपन्देहीको सिद्धार्थनगर, देवदह नगरपालिका, सियारी, शुद्धोधन, रोहिणी, मायादेवी, ओमसतियालगायत पालिकाका नवनिर्वाचित प्रमुख तथा अध्यक्षले शपथ लिनुभयो ।
धनुषा हँसपुरको प्रमुख र उपप्रमुखमा काँग्रेस विजयी
धनुषाको हँसपुर नगरपालिकाको प्रमुख र उपप्रमुखमा नेपाली काँग्रेसका उम्मेदवार निर्वाचित भएका छन् । नगर प्रमुखमा प्रदिपकुमार यादव र उपप्रमुखमा दुर्गा देवी निर्वाचित हुनुभएको हो ।
कोतपर्वको पहिलो सिकार
अहिले जुन थुम्कोमा गोरखा दरबार छ, कुनै समय त्यही ठाउँमा बसेर मगर राजाले शासन चलाउँथे । त्यहाँबाट मगर राजालाई विस्थापित गरेर गोरखामा शाहवंशको शासन सुरु भएको हो । गोरखाकोटमा बसेर शासन चलाउने तत्कालीन राजा खड्का मगरभित्र पनि सामरी थरका मगर थिए (योगी नरहरिनाथ, श्रीमगर गुरुङ वंशावली–२०७८: ९) । खड्का मगर राजा र द्रव्य शाहबीच घमासान युद्ध भयो । खड्का मगर राजा मारिए । त्यसपछि द्रव्य शाह त्यहाँका राजा भएका हुन् । उनले गोरखामा शाहवंशको राज्य स्थापित गरे । गोरखाली राजखलक काश्यप गोत्रका ठकुरी शाह हुन् (बाबुराम आचार्य, पूर्णिमा’ पूर्णाङ्क २७, असोज २०२९ः१६३) ।
यारी सोलार मिनीग्रीडको काम अन्तिम चरणमा
बिद्युत सेवा नभएको उत्तरी नाम्खा गाउँपालिका–५ को यारीमा सोलार मिनीग्रीडको निर्माण कार्य अन्तिम चरणमा पुुगेको छ । ५० किलोवाट क्षमता उक्त योजना जेठ अन्तिमसम्म उक्त मिनीग्रीडबाट बिद्युत उत्पादन गर्ने भएपछि कामलाई तिब्रता दिईएको हो ।
मधेसमा धमाधम मत परिणाम
मधेस प्रदेशका जिल्लाहरूको निर्वाचन परिणाम आउने क्रम जारी छ ।धनुषाको नगराइन नगरपालिका प्रमुखमा नेपाली काँग्रेस र उपप्रमुखमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले)का उम्मेदवार निर्वाचित भएका छन् । जनकपुरधाम समाचारदाताका अनुसार नगराइन नगरपालिका प्रमुखमा नेपाली काँग्रेसका विनयकुमार यादव ४२ मतान्तरले निर्वाचित हुनुभएको छ । उपप्रमुखमा नेकपा (एमाले)की राधादेवी यादव निर्वाचित हुनुभएको छ । प्रमुख यादवले पाँच हजार ५५६ मत प्राप्त गर्नुभएको छ । उहाँको निकटतम प्रतिद्वन्द्वी नेकपा (एमाले)का रामबाबु पजियारले पाँच हजार ५१४ मत प्राप्त गर्नुभएको छ ।
चितवनमा हावाहुरीले तीनजनको मृत्यु, १५ घाइते
हावाहुरीका कारण चितवनमा तीन जनाको मृत्यु र १५ जना भन्दा वढी घाइते भएका छन् ।
एसियन कप छनोट खेल्ने नेपाली टिमको घोषणा
नेपाली फुटबल टिमका प्रशिक्षक अब्दुल्ला अल्मुताइरीले शुक्रबार एएफसी एसियन कप २०२३ छनोटको तेस्रो चरण खेल्न २३ सदस्यीय नेपाल टिमको घोषणा गर्नुभएको छ । प्रशिक्षक अल्मुताइरीसँगको मनमुटावपछि टिम बाहिर रहेका दस सिनियर खेलाडीसँगै कप्तान किरण चेम्जोङलाई पनि टिममा सामेल गरिएको छैन ।
श्रमिकलाई सेवा दिने तयारी
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हुँदै वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकलाई सेवा दिने तयारी थालेको छ । श्रममन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठ नेतृत्वको टोली शुक्रबार भैरहवा गएर आवश्यक प्रबन्ध गर्न निर्देशन दिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
एन्फा अध्यक्षमा नेम्वाङको उम्मेदवारी
नेपालको फुटबलमा आधुनिकीकरण र व्यावसायिकता हाम्रो प्रतिबद्धताको नारासहित पङ्कजविक्रम नेम्वाङले शुक्रबार अखिल नेपाल फुटबल सङ्घ (एन्फा)को अध्यक्ष पदमा उम्मेदवारी दिनुभएको छ । एन्फाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष नेम्वाङले एन्फा कम्प्लेक्सस्थित एन्फा निर्वाचन कार्यालयमा आफ्नो उम्मेदवारी दर्ता ग्राउनुभयो । उहाँको उम्मेदवारीमा झापा फुटबल क्लबका अध्यक्ष भागीरथ आले प्रस्तावक र जावलाखेल युथ क्लबका अध्यक्ष महेन्द्र क्षेत्री समर्थकमा हुनुहुन्छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय महिला टी -२० शृङ्खला : नेपालको सान्त्वना जित
१५ वर्षीया लेग स्पिनर हिरान्मयी रोय आफ्नो पदार्पण खेलमा नै निर्णायक प्रदर्शन गरेपछि नेपालले शुक्रबार चौथो महिला टी–२० एकदिवसीय खेलमा युगान्डालाई १५ रनले हराएको छ । सुरुका तीन खेल हारेर घरेलु टिम नेपालले पाँच खेलको शृङ्खला युगान्डालाई सुम्पिसकेको छ । त्यसैले नेपालको यो सान्त्वना जित भएको छ । नेपालले शनिबार अन्तिम खेलमा पनि युगान्डालाई हराएर आफ्नो प्रतिष्ठा जोगाउने प्रयास गर्नेछ ।
काँग्रेस, एमालेबीच प्रतिस्पर्धा
लुम्बिनी प्रदेशमा सार्वजनिक नतिजाअनुसार स्थानीय तह निर्वाचनमा नेपाली काँग्रेस र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले)बीच मुख्य प्रतिस्पर्धा देखिएको छ ।
लम्कीचुहाको प्रमुख र उपप्रमुखमा महिला उम्मेदवार विजयी
लम्कीचुहा नगरपालिको प्रमुखमा सुशीला शाही र उपप्रमुखमा जुना चौधरी विजयी हुनुभएको छ ।
