गुरुपूर्णिमाको महत्व
भाइबहिनीहरू, गुरु भनेको ज्ञानको अखण्ड ज्योति हो । यस गुरुपूर्णिमाको महत्व र महिमासँगै आफूलाई जन्म दिने मातापिता पनि पहिलो गुरु हो । त्यसर्थ पौराणिक ग्रन्थमा पनि ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वरलाई गुरुको स्वरूप मानिएको उल्लेख भएको छ । जसले विद्या, विनय र शिष्टता सिकाइरहेको हुन्छ भने त्यसलाई नै आदर्श जीवनको मूल्य दायित्व बहन गर्न सक्ने असल गुरु मानिन्छ । असल गुरुको चेला नै शिक्षित र कल्याणकारी व्यक्तित्व बन्न सक्छ । त्यसकारण भाइबहिनीहरू गुरुपूर्णिमाको महत्वला
बाघ यस कारण हुन्छ नरभक्षी
साथीहरू, हामी पढ्न सुरु गर्दा – क, ख तथा ए, बी, सी, डी भनेर सिक्न थाल्छौँ । सिक्दा ‘ए फर एप्पल भनेजस्तै हामीले टी फर टाइगर’ भनेर पढेको सायदै बिर्सन्छौ होला । हो त्यै टाइगर अर्थात् बाघका बारेमा आज जानौँ न त है । बाघको वैज्ञानिक नाम ‘प्यानथेरा टिग्रिस’ भनिन्छ । बाघ आफैँमा हिंस्रक जनावर हो । यो जङ्गलमा बस्छ । नेपालमा पाइने बाघ पाटे बाघ हो । यो टाटे पाङ्ग्रे रङमै हुन्छ । प्रकृतिक रूपमा बाघ लजालु स्वभावको हुन्छ । यसले सितिमिति मान्छेलाई आक्रमण गर्दैन । यदि मान्छेलाई आक्रमण गरेर खान थालेपछि यो नरभक्षी हुन्छ । नरभक्षी बाघले फेरि फेरि मान्छे नै सिकार गर्न खोज्छ । बाघ एकआपसमा जुधेर घाइते भयो भने, बूढो भएर
‘...अनि, निजी स्कुल रित्तै बने’
किशोर उमेरमै रहनुभएकी सदीक्षा केसीले स्कुल जीवनमै आफ्नो कापी कलम किन्ने पैसाको आफँै जोहो गर्नुभएको छ । आफैँ पढ्ने विद्यालयमा सञ्चालित प्रयोगात्मक कक्षामा उत्पादन भएका तरकारीहरू बिक्री गरेर उहाँले पढ्न लेख्नका लागि कापी कलमको जोहो गर्नुभएको हो । “कापी कलम किन्ने पैसा त तरकारी बिक्री गरेर पनि आउने गरेको छ,” कक्षा १२ की छात्रा केसी भन्नुहुन्छ, “कृषि सङ्काय अध्ययन गर्ने हामीले विद्यालयमै प्रयोगात्मक कक्षामा कृषि बाली लगाउने गरिएको छ ।”
नयाँ प्रतिज्ञा
हामीलाई थाहै छ, संसारका विभिन्न मुलुकले आफ्नो सजिलोका लागि विभिन्न किसिमका पात्रोको प्रयोग गर्ने गरेका छन् । जस्तै ईस्वी संवत्को पात्रो । विक्रम संवत्को पात्रो आदि । हरेक साल सकिएर अर्को सालको सुरुवातको दिनलाई हामी नयाँ वर्षका रूपमा मनाउँछौँ । सरकारीस्तरमै विक्रम संवत्को पात्रो चलाउने गरिएको हुँदा नेपालमा वैशाख १ गते नयाँ वर्ष मनाइन्छ । हामीले पनि २०७९ लाई बिदाइ गर्दै २०८० सालको नयाँ वर्ष भर्खरै मनायौँ । खासगरी यो दिन भनेको आफूले वर्षभरि गरेका महìवपूर्ण काम सम्झिने र कु
खुसीको खोजी
सुख र खुसी कसलाई चाहिँदैन र ? तर त्यो सबैलाई कहाँ मिल्दोरहेछ । मेरो जन्म पश्चिम नेपालमा भएको हो । मेरा घरमा आमाबाबा हुनुहुन्थ्यो । मलाई संसारकै भाग्यमानी परिवार मेरै होलाजस्तो लाग्थ्यो तर खुसी लामो समय टिकेन । दैवको आँखा लाग्यो । परिवारमा अनेक अप्ठ्यारा आए । त्यसै कारणले परिवार विछिप्त भयो । हामी नीलम, इन्द्रा, पार्वती, लक्ष्मी, बिन्दु र माया लाबड छ दिदीबहिनीको बिजोग भयो । हाम्रा लागि घर अब घर रहेन ।
लाइफाई : बत्तीबाटै इन्टरनेट
इन्टरनेटको दुनियाँमा नयाँ नयाँ परिवर्तन आइरहन्छ । इन्टरनेट प्रविधिमा आउने त्यस्तो परिवर्तनले हामीले इन्टरनेट प्रयोग गर्ने तरिका नै बदलिदिएको छ । विगतमा डायलअप हुँदै सुरु भएको इन्टरनेट प्रविधि अहिले फाइभजी र वाइफाईसम्म आइपुगेको छ । अहिले एकदमै प्रयोगमा रहेका यी प्रविधिमा पनि निरन्तर परिवर्तनका लागि अध्ययन अनुसन्धान हुँदैछ । सिक्सजी त्यसैको परिणाम हो ।
रातो मच्छिन्द्रनाथ रथयात्रा र भोटोजात्रा
भाइबहिनीहरू, काठमाडौँ उपत्यका मन्दिरै मन्दिरले भरिएकोे सहर हो । यहाँ बाह्रै महिना कुनै न कुनै जात्रा तथा पर्व भइरहेको हुन्छ । अझ भनुँ विविध धर्म र संस्कृतिमा नेपाल संसारमै धनी मानिन्छ । हरेक वर्षको वैशाख शुक्ल प्रतिपदादेखि सुरु भएर आषाढ शुक्ल चौथीसम्म मनाइने सांस्कृतिक उत्सवलाई रातो मच्छिन्द्रनाथको रथयात्रा भनिन्छ । रातो मच्छिन्द्रनाथका दुईवटा मन्दिर छन्, एउटा बुङ्गमतीमा, अर्को ललितपुर तःबहालमा । छ महिना बुङ्गमती र छ महिना ललितपुरमा राख्ने गरिन्छ ।
हजुरआमाको हेरचाह ‘मेरी प्यारी नातिनी’ (बालकथा)
‘बच्चालाई रुवाउन हुन्न, ल्याइदेओ न हो ।’ – नातिनातिना रोएको सुन्ने बित्तिकै हजुरआमाहरूले भन्ने शब्द । रोएको सुन्ने बित्तिकै कराउने पनि । बच्चाको जिकिरमा तर आज बच्चा बाहिर गएर आई । उसको बाबा दिनेशले पटक–पटक जिस्काउँदा नि सधैँ जस्तो छोरी रोइन् । न त केही चाहियो भनेर दुःख नै दिई । ऊ आज घरबाट निस्किँदा जस्तै खाली हातमै घरभित्र पसी । सिधै भान्छामा गई र फ्रिजबाट आइसक्रिम निकाली । मैले खान हुन्न भन्न मात्र के लागेकी थिएँ । उसले त आधाभन्दा धेरै भएको आइसक्रिमको बट्टा नै डसबिनमा हालिदिई । किन भनेको त आज डाक्टरकामा गएकी थिइन् । ‘बाबामामु डाक्टर अङ्कलले भनेको चकलेट, आइसक्रिम धेरै खान हुन्न रे । चाउचाउ, लेज, कुरकुरे त झन् खानै हुन्न रे । खायो भने पेटमा कीरा पर्छ रे । पढ्न आउँदैन रे । था’छ ?
मरेको नक्कल गरेर बच्यो ज्यान (कथा)
एउटा जङ्गलमा धेरै मृगहरू बस्थे । त्यसैले त्यो जङ्गलमा धेरै सिकारी पनि आउने गर्थे । त्यसैले मृगहरू सधैँ चनाखो भएर बस्नु पथ्र्यो । नभए ती सिकारीको पासोमा पर्थे । जङ्गलमा मृगहरूका एक जना गुरु थिए । गुरुले साना साना मृगहरूलाई ‘मृग माया’ सिकाउँथे । मृगमाया भनेको अनेक खालका अभिनय हो । यसलाई नक्कल गर्ने कलाभन्दा पनि हुन्छ । सिकारीबाट बच्न मृगहरूले अभिनयका तरिकाहरू सिक्नु पथ्र्यो ।
स्वादिलो जु जु धौ (दही)
भक्तपुर दहीका लागि प्रख्यात छ । दहीलाई नेपाल भाषामा धौ भनिन्छ । जु जु भन्नाले राजालाई बुझाउँछ । दहीमा पनि एकदम मीठो र विशेष दहीलाई जु जु धौ भनिन्छ । भक्तपुरको जेला टोलमा सबैभन्दा पहिला जु जु धौ बनाइएको थियो । भक्तपुरका सैजु तथा दुवालहरूले जु जु धौ बनाउने पेसा गर्दै आएका छन् । पर्यटकहरू भक्तपुरमा जु जु धौ खान आउँछन् । जु जु धौ बनाउन हामीलाई निम्न कुरा आवश्यक पर्दछन् ः दुध, चिनी, ल्वाङ, सुकुमेल, भुस, सिरक, माटोको भाडो ।
टौदह (यात्रा)
नयाँ वर्ष २०८० को पहिलो दिन अर्थात् गत वैशाख १ गते म काठमाडौँको टौदह घुम्न गएँ । मसँगै बाबाममी हुनुहुन्थ्यो भने बहिनी पनि सँगै थिइन् । म पहिलो पटक टौदहको भ्रमणमा गएकी हुनाले निकै उत्सा
शीर्षक के हो ?
मुना र छुना दिदीबहिनी थिए । उनीहरू काठमाडौँ उपत्यकानजिकैको एक सरकारी स्कुलमा कक्षा ७ मा पढ्थे । मुना हरेक दिन स्कुलमा पढाएको कुरा घरमा आएपछि रिभिजन गर्थिन् । मन लगाएर होम वर्क गर्थिन् । फुर्सदको बेला ममीलाई पनि सघाउँथिन् । क्लासमा पनि ध्यान दिएर पढ्थिन् तर छुना भने स्कुलबाट घर पुग्नासाथ झोला एकातिर फालेर मोबाइलमा झुन्डि
बाल सिर्जना (कविता)
हाम्रो सुन्दर घर बाल सिर्जना । हजुरबाको नाति म सबैभन्दा जाति म स्कुलमा सबैसँग
गुराँस
रातो, सेतो, गुलाबी औँला भाँची यति धेरै रङमा पाइने कुन फूल हो भन । नेपालको राष्ट्रिय फूल भनी यसलाई चिन्ने चिसो ठाउँ, डाँडाकाँडा फागुन चैतमा फुल्ने ।
अवसर, समय, प्रविधिको दुरुपयोग गर्नु हुँदैन
मुनाको जेठ अङ्कको ‘स्रष्टा संवाद’ मा यस पटक हामीले तनहुँ जिल्ला, चुँदी रम्घामा जन्मनुभएका साहित्यकार प्रभा भट्टराईसँग एलआरआई मावि, कलङ्कीमा कक्षा ९ मा अध्ययनरत छात्र आदिक काफ्लेले गर्नुभएको संवादलाई प्रस्तुत गरेका छौँ । साहित्यकार प्रभा भट्टराईको बाल्यकाल र साहित्य सिर्जनामा उहाँको योगदानका बारेमा गरिएको रमाइलो कुराकानी :