क्यान्सरप्रति सचेत रहौँ

भाइबहिनीहरू, पछिल्ला समयमा क्यान्सरका बिरामी बढ्दै गइरहेका छन् । ठुला मानिस (वयस्क) मा जस्तै बालबालिकामा पनि क्यान्सर हुने गर्छ । बालबालिकामा सबैभन्दा बढी रगतसँग सम्बन्धित क्यान्सर देखिन्छ । त्यसबाहेक मिर्गौला, आँखा, हड्डी, मस्तिष्क आदिको पनि क्यान्सर हुने गर्छ । सबैभन्दा बढी सात वर्ष उमेर पुगेका बालबालिकामा क्यान्सर देखिने गरेको छ । 

मानव शरीर करोडौँ सूक्ष्म कोषिकाले बनेका हुन्छन् । यस्ता कोषिकामा कुनै कारणले खराबी आई अनियन्त्रित रूपमा धेरै कोषिका एकै ठाउँ जम्मा भई मासुको डल्लो (ट्युमर) बन्छ र पछि त्यही ट्युमर क्यान्सरका रूपमा देखा पर्छ । 

बालबालिकामा हुने क्यान्सरका कारण अहिलेसम्म पत्ता लाग्न सकेको छैन । अधिकांश क्यान्सर डिअक्सिराइबो न्युक्लिक एसिड (डिएनए) मा खराबी भएर हुन्छ भनिए पनि के कारणले खराबी देखिन्छ भन्ने अहिलेसम्म पत्ता लाग्न सकेको छैन । रासायनिक वस्तुले बनेको डिएनए अनुवांशिक अणु हो र यसले जैविक जानकारीको भण्डार गर्छ ।

वरिष्ठ बाल क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा. सुधीर सापकोटाका अनुसार लामो समयसम्म ज्वरो आउने, शरीरमा निलो डाम बस्ने, रगत कम हुँदै जाँदा शरीर सेतो पहेँलो देखिने, गिजा सुन्निने, पेट फुल्ने, आँखामा सेतो दाग बस्ने, टाउको दुख्ने, तौल कम हुँदै जाने, शरीरमा गाँठागुठी आउने, शरीरका विभिन्न भागबाट रगत बग्ने, छाला, जिब्रोमा टिकटिक दाग देखिने जस्ता बालबालिकामा हुने क्यान्सरका प्रमुख लक्षण हुन् । यस्ता लक्षण देखिएपछि चिकित्सकको सिफारिसमा शरीरबाट मासुको टुक्रा निकालेर परीक्षण गरी क्यान्सर भए नभएको पत्ता लगाउन सकिन्छ । 

बालबालिकामा हुने अधिकांश क्यान्सर निको बनाउन सकिन्छ तर समयमै रोग पत्ता लाग्न सक्नु पर्छ । विकसित देशमा ९० प्रतिशत क्यान्सर निको हुन्छ भने अल्पविकसित देशमा ६० प्रतिशत निको हुने गरेको अध्ययनले देखाएको छ । क्यान्सर रोगबाट मुक्त भएका बालबालिका पुनः सामान्य जीवनमा फर्किन सक्ने डा. सापकोटाले बताउनुभयो । त्यस्ता बालबालिकाको बौद्धिकतामा कुनै असर पर्दैन ।

इन्टरनेसनल एजेन्सी फर रिसर्च अन क्यान्सरका अनुसार नेपालमा प्रत्येक वर्ष एक हजार पाँच सय बालबालिकामा क्यान्सर देखिने गरेको अनुमान छ । नेपालमा क्यान्सर उपचार हुने संस्थाको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने पाँच सय बालबालिका उपचाररत छन् । 

नेपालमा क्यान्सर भएकामध्ये दुई तिहाइ बालबालिका उपचारको पहुँच बाहिर छन् । आर्थिक अभावमा कोही पनि बालबालिका परीक्षण र उपचारबाट वञ्चित नहुन् भन्ने उद्देश्यले सरकारले निःशुल्क उपचारको व्यवस्था गरेको छ । कान्ति बाल अस्पताल, भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल, बिपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पतालमा १४ वर्षमुनिका बालबालिकालाई अस्पतालमा उपलब्ध सम्पूर्ण सेवासुविधाका साथै औषधी निःशुल्क छ । यसबाहेक सरकारले क्यान्सर भएका बिरामीलाई एक लाख रुपियाँ बराबरको रकम दिनुका साथै महिनामा चार हजार रुपियाँका दरले औषधी खर्च उपलब्ध गराउने गरेको छ । 

बालबालिकामा हुने क्यान्सरबारे चेतना बढाउन हरेक वर्ष फेब्रुअरी १५ लाई अन्तर्राष्ट्रिय बाल्यकाल क्यान्सर दिवसका रूपमा मनाउने गरिएको छ ।

मुना