मदन पुरस्कार मैनाली र जगदम्बा श्री पुरस्कार यादवलाई
२०८० सालको मदन पुरस्कार मोहन मैनालीद्वारा लिखित ‘मुकाम रणमैदान’ले पाएको छ। मदन पुरस्कार गुठीको साधारण सभा बैठकले मुकाम रणमैदान पुस्तकका लागि मोहन मैनालीलाई मदन पुरस्कार २०८० प्रदान गर्ने निर्णय गरेको हो।
महिला आयोगमा तिज
राष्ट्रिय महिला आयोगले तिजलाई तडकभडक रूपमा नभई मितव्ययी बनाउनुपर्ने सन्देश दिन तिज पर्व मनाएको छ । तिज विशेष कार्यक्रममा श्रमिक महिला सहकारी नौमती बाजा समूहको विशेष प्रस्तुति रहेको थियो । आयोगका अध्यक्ष कमलाकुमारी पराजुलीले महिलाको महान् चाड तिज कार्यक्रमले महिला सशक्तीकरणको सन्देश दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । मधेशी आयोगका सदस्य रेणुकुमारी साहले तिजलाई भड्किलो नबनाई कला, संस्कृति जोगाउने अवसरका रूपमा मनाउन आग्रह गर्नुभयो । आयोगका सचिव पार्वती अर्यालले तिज पर्वलक्ष्यित आयातलाई घटाउन घरमै भएका कपडा, गहना, सजावटका सामग्रीलाई फेरि फेरि प्रयोग गर्ने संस्कारको थालनी गर्न सके आर्थिक बचतमा टेवा पुग्दा आर्थिक सशक्तीकरणको पाटो सबल हुने बताउनुभयो ।
हराउँदै तिजको मौलिकता
हिन्दु महिलाले मनाउने तिज पर्व मनाउने तरिकामा सहरदेखि गाउँसम्म परिवर्तन देखिएका छन् । तिज आउनु हप्तौँअघि नै मन मिल्ने समूह बनाउने र होटेलमा दर खाने कार्यक्रम सुरु भइसकेको छ । भड्किलो बन्दै गएको तिज सामान्य महिलाका लागि ‘मन अमिलो’ बन्ने पर्व हुन थालेको छ । तिज पर्व भड्किलो र विकृति भित्रिँदै गएको भन्दै कैलालीको घोडाघोडी नगरपालिकाका महिलाले गौरा तथा तिज मिलन कार्यक्रम आयोजना गरी पर्वको मौलिकतामा जोड दिएका छन् ।
नृत्यको हुटहुटी ‘नूग् : द्य’
थापागाउँस्थित मण्डला थिएटरमा नाटक ‘नूग् : द्य’ मञ्चन भइरहेको छ । नेपाल भाषामा ‘नूग् : द्य’ अर्थात् भित्री आत्मा हो । मुख्य पात्र नुहाङकै लेखनमा विजय तामाङ ब्लोनले नाटकको निर्देशन गर्नुभएको हो । डान्सर बन्ने हुटहुटी बोकी हिँड्ने लोप्साङको जीवनमा आउने उतारचढावलाई नाटकमा प्रस्तुत गरिएको छ । तिनै कलाकारको उतारचढावलाई नाटकमा विभिन्न कोणबाट देखाउन खोजिएको छ । नृत्यको सपना पुनः सँगालेर आएका लोप्साङले आफूलाई त उभ्याएका छन् नै तमाम युवालाई समेत सपना देख्न र सपनाको गन्तव्यमा हिँड्न सिकाएका छन् । नाटकको सुरुवात राष्ट्रियस्तरको नृत्य प्रतिस्पर्धामा ‘म्याजिक क्रु’ को अन्तिम राउन्डको प्रस्तुतिबाट भएको छ । अन्तिम राउन्डको प्रस्तुतिकै क्रममा लोप्साङको नृत्य सपनामा अचानक तुषारापात हुन्छ । नृत्य देखाइरहनुपर्ने लोप्साङ जब ह्विलचियर देखिन्छ त्यसपछि उनी आफ्नो विगतमा फर्कन्छन् । उनका जीवन भोगाइ विस्तारै विस्तारै खुल्दै जान्छन् ।
खतरा (कथा)
ऊ ओरालो लाग्दै थियो र अर्कोतर्फबाट साइकिल डो-याउँदै एक अपरिचित उकालो लाग्दै थियो । ओरोलो लाग्दै गरेको मोहन थियो र उकालो लाग्दै गरेको रामप्रसाद । साइकिल डो-या
थारू लोककला कार्यशाला सम्पन्न
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान र जानकी गाउँपालिका कैलालीद्वारा दुर्गौलीमा आयोजित तीनदिने ‘थारू लोकचित्रकला तथा मूर्तिकला प्रवर्धन कार्यक्रम’ मङ्गलबार सम्पन्न भएको छ । कार्यशालामा २२ जना स्थानीयको सहभागिता रहेको थियो । कार्यशालामा तयार पारिएका थारू लोकचित्रकलामध्ये जुना चौधरीको चित्रकला प्रथम भएको थियो । त्यस्तै सङ्गीता चौधरी र विनिता चौधरी द्वितीय र सम्झना चौधरी तृतीय हुनुभएको थियो । त्यस्तै चन्द्रलाल चौधरीको चित्रकलाले सान्त्वना पुरस्कार प्राप्त गरेको थियो । कार्यशालामा विष्णुप्रसाद चौधरीले थारू लोककलाका विषयमा प्रशिक्षण दिनुभएको थियो । जानकी गाउँपालिका प्रमुख गणेश चौधरीले थारू लोककलालाई राष्ट्रिय गतिविधिसँग जोड्दै आम्दानीको स्रोतका रूपमा विकसित गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
डर (कथा)
“ह्याँ पैसो कसले गाडेको हँ ?” पूजाखण्डबाट माल्दाइले मुसुमुसु हाँस्दै सोध्नुभयो । बिहान
मनाइयो स्थापना दिवस
नेपालभाषा मिसा खलःको ३५ औँ स्थापना दिवस सोमबार काठमाडौँमा मनाइएको छ । सो अवसरमा बिकुमाया श्रेष्ठलाई ‘रमा कौशल्या लुमन्ति सिरपाः’ प्रदान गरिएको थियो । सो पुरस्कारका दाता साहित्यकार मथुरा सायमिले पुरस्कार प्रदान गर्नुभयो । विसं २०१८ मा वीर अस्पतालमा नर्सिङ सेवामा प्रवेश गरेकी बिकुमायाले लामो समय स्वास्थ्य सेवा दिनुभएबापत सो पुरस्कार प्रदान गरिएको हो ।
-original-thumb.jpg)
थाहामा फोटो प्रदर्शनी
उत्तरी मकवानपुरको थाहा नगरपालिकामा दुईदिने फोटो प्रदर्शनी गरिएको छ । श्रीकृष्ण जन्माष्टमीका अवसरमा थाहाको शिखरकोटमा फोटो प्रदर्शनी गरिएको हो ।
धान नाचमा रमाउँदै लिम्बू समुदाय
मङ्गलबार ताप्लेजुङको सदरमुकाम फुङ्लिङमा लिम्बू समुदायले भव्य धान नाच (याःलाङ) आयोजना गरेका छन्। लाखेजात्राको अवसर पारेर धान कार्यक्रमको आयोजना गरी लिम्बू समुदायका मानिस धान नाचेर रमाएका हुन्।
लालबन्दी वाङ्मय पुरस्कारमा ‘बोरा’ छनोट
लालबन्दी नगर वाङ्मय परिषद् भाषा तथा साहित्य पुरस्कार–२०८१ का लागि पत्रकार अखण्ड भण्डारीको आख्यान कृति ‘बोरा’ छनोट भएको छ । लालबन्दी नगर वाङ्मय परिषद् लालबन्दी, सर्लाहीले सो पुरस्कार स्थापना गरेको हो । सो पुरस्कारको राशि ५० हजार रुपियाँ रहेको छ । परिषद्द्वारा जारी विज्ञप्ति अनुसार लालबन्दी नगर वाङ्मय परिषद् भाषा तथा साहित्य पुरस्कार–२०८१ का लागि छनोट भएको उत्कृष्ट १० कृतिमध्ये भण्डारीको ‘बोरा’ सर्वोकृष्ट छनोट भएको हो ।
सन्तोष बने मिस्टर नेपाल
झापाका सन्तोष लोक्सम ‘मिस्टर नेपाल २०२४’ विजेता बन्नुभएको छ । लोक्समले नोभेम्बरमा भियतनाममा हुने ‘मिस्टर वल्र्ड–२०२४’ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गर्नुहुने छ । नेक्स मोडल नेपालद्वारा आयोजित प्रतियोगिताको शनिबार राति सम्पन्न फाइनलमा भक्तपुरका योगेश श्रेष्ठ ‘मिस्टर ग्लोबल नेपाल–२०२४’ विजेता बन्नुभएको छ । योगेशले अक्टोबर महिनामा थाइल्यान्डमा हुने ‘मिस्टर ग्लोबल–२०२४’ मा नेपालको प्रतिनिधित्व गर्नुहुने छ ।
मुलाको सर्वव्यापकता
मुला सर्वव्यापी छ । सर्वत्र मुला छाएको देखिन्छ । खान मात्र होइन गाली गर्नसमेत मुला नै प्यारो भएको छ । मुला पार्टीहरू । मुला नेताहरू ।’ मुलाहरू काम नपाएर सडकमा नारा जुलुस गर्छन् ।
‘गुमनाम एक इतिहास बिसे नगर्ची’ प्रकाशित
पृथ्वीनारायण शाह र उहाँका बुवा नरभूपाल शाहका राजनीतिक सल्लाहकार बिसे नगर्चीको विषयमा खोज, अनुसन्धान गरी लेखक दीपेन्द्रराज तिम्सिनाले ‘गुमनाम एक इतिहास बिसे नगर्ची’ पुस्तक प्रकाशित गर्नुभएको छ । विभिन्न समयमा इतिहासकारले लेखेका ऐतिहासिक दस्ताबेजमा पनि बिसेले नुवाकोट दुई पटक आक्रमण गर्दा हार खाएर चिन्तित बनेका पृथ्वीनारायण शाहलाई उचित समयमा सही सल्लाह दिएर युद्ध जितेको इतिहास छ ।
मधुश्री प्रतिष्ठानद्वारा सम्मान र पुरस्कार प्रदान
प्रा. डा. उर्मिला प्याकुरेल मधुश्री प्रतिष्ठानले विभिन्न प्राज्ञिक तथा साहित्यिक व्यक्तित्वलाई सम्मानित तथा पुरस्कृत गरेको छ।
प्रतिज्ञाको पर्व तिज
सत्य युगमा पार्वतीले महादेव पति पाउन गरेको व्रत उपासनादेखि तिजको परम्परा चलिआएको कुरा भविष्य पुराणमा वर्णन गरिएको छ । पूर्वजन्मका कारण पार्वतीले बालक कालमै महादेवला
डियर तलब, आई लभ यु
श्री तलब महोदय, एक तलबजीवी तलबपीडित कर्मचारीको न्यानो अभिभादन स्वीकार गर । इच्छा, आकाङ्क्षा निरन्तर बेलुन जसरी फुल्दै छ । महँगीको चरमचुलीले सगरमाथा छेक्न आँटिसक्यो
मात लागेका मन्त्रीको मस्ती
मैले भन्या हैन बुढी ! देखिस् त मन्त्री भएपछि सबै लडी लडी आउँछन् । कति ढोका धाउँछन् । चोकमा हेर त कति मान्छे थुप्रेका ! हेर ! कतिले के के बोकेर आ’का छन् । कतिले के के ल्या’का छन् ।
ज्येष्ठ नागरिक (कथा)
ज्येष्ठ नागरिक सिटमा कोही न कोही बसेकै हुन्थे । ज्येष्ठ होइन, कनिष्ठ । सिट अरू खाली हुँदा म खाली सिटमै गएर बसिदिन्थेँ । खाली नहुँदा के गर्ने, दुबिधामा पर्थें । भन्न अप्ठ्यारो लाग्थ्यो, “उठिदिनुस्, यो मेरो सिट हो ।” माने ज्येष्ठ नागरिकको । आज पनि म बसमा चढ्दा कोही बसेकै थिए, देखिए । बस भरिएको थियो, सिट एउटै खाली थिएन । म ज्येष्ठ नागरिक सिटकै छेउमा गएर उभिएँ र त्यहाँ बसेको, सिट छोड्न तत्परता नदेखाएको एक युवकको आँखामा आँखा गाडेर हेरेँ, हेर्न खोजेँ । मानौँ यसरी भन्न खोजेँ, “यो सिट मेरो हो । उठ्नुस्, मलाई बस्न दिनुस् ।” ऊ लाज पचाइरहेथ्यो । म बुझिरहेथेँ । एक जना अप्ठ्यारो मानेर असजिलो गरी उभिरहेकी बैनीले भनिन्
भूकम्पपछि पुनर्निर्माणका अनुभव
स्रष्टा गणेशराज वस्ती एक कुशल, प्रतिभाशाली, मेहनती र कर्तव्यनिष्ठ आफ्नो कामप्रति बफादार हुनुहुन्छ । उहाँ ‘गोरखा भूकम्प, पुनर्निर्माण र म’ शीर्षकको आत्मानुभूति कृति लिएर पाठकसामु प्रस्तुत हुनुभएको छ । पेसाले उहाँ इन्जिनियर हुनुहुन्छ । भौतिक संरचना निर्माणमा विषयविज्ञता हासिल गरेका वस्ती साहित्य सर्जकका रूपमा पनि उत्तिकै परिचित व्यक्तित्व हुनुहुन्छ । खास गरी कविता, गीत र यात्रा साहित्यमा उहाँको लगाव देखिन्छ, तथापि उहाँका साहित्येतर कृति पनि बग्रेल्ती प्रकाशित छन् । पछिल्लो चरणमा गीतकारका रूपमा समेत सशक्त ढङ्गले उदाएका उहाँका फुटकर साहित्य–रचना विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित भएका छन् । हालसम्म प्रकाशित एक दर्जन पुस्तक/कृतिमध्ये यो १२ औँ हो । २०७२ साल वैशाख १२ गते गोरखा जिल्ला केन्द्रविन्दु भई आएको विनाशकारी भूकम्पको परिवेशका चित्रहरूलाई उहाँले शब्दमा उतार्नुभएको । ‘कम्प, भूकम्प र परकम्प’ बाट सुरु भई ‘अगाडिका दिन’ सम्मका ३
फेडोल उत्कृष्ट पुस्तक घोषणा
फेमकुमारी डोरनाथ ढुङ्गेल साहित्य प्रतिष्ठानले उत्कृष्ट तीन पुस्तक घोषणा गरेको छ । २०८० सालभरि प्रकाशित कृतिमध्येबाट सो छनोट गरिएको जनाइएको छ । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष राममणि ढुङ्गेलद्वारा शुक्रबार जारी विज्ञप्ति अनुसार भक्तपुरका अभय श्रेष्ठको कविता सङ्ग्रह ‘लहना र तीर’, मकवानपुरका शिवप्रसाद ढकालको जीवनी गाथा ‘भक्तगाथा’ र ताप्लेजुङका खेमराज निरौलाको महाकाव्य ‘क्रान्तिदूत’ उत्कृष्ट तीनमा छनोट गरिएका हुन् । भदौ १५ गते भक्तपुरमा आयोजना हुने कार्यक्रममा पुस्तकका लेखकलाई फेडोल उत्कृष्ट सिर्जना सम्मान–२०८१ प्रदान गरिने जनाइएको छ ।
रामेछापका गाउँ गाउँमा लाखे नचाइँदै
रामेछापका मन्थली, चिसापानी, साँघुटारलगायत नेवार बस्तीमा लाखे नचाइएको छ । मन्थलीका नेवार समुदायले नागपञ्चमीका दिनदेखि कृष्णाष्टमीको भोलिपल्टसम्म हरेक साँझ लाखेनाच निकाल्ने गरेका छन् । ढोल र झ्याम्टाको आवाजको तालसँगै हरेक साँझ लाखेनाचले मन्थली बजारवासीलाई आकर्षित गरिरहेको छ । हरेक साँझ झ्याली र बाजाको तालमा दुई वटा लाखे मन्थली बजारमा नचाइन्छ ।
किरात वाम्बुले राई जाति, भाषा र साहित्यबारे दुई पुस्तक सार्वजनिक
किरात वाम्बुले राई जाति, भाषा र साहित्यबारे दुई कृति सार्वजनिक भएको छ ।
‘ताप्लेजुङका सहिद’ पुस्तक सार्वजनिक
ताप्लेजुङस्थित महान् सहिद स्मृति प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरेको ‘ताप्लेजुङका सहिदहरू’ नामक पुस्तक सार्वजनिक गरिएको छ ।
स्तर खस्कँदो गाईजात्रा प्रहसन
हास्यव्यङ्ग्य पर्व ‘गाईजात्रा’ लाई लक्षित गर्दै यससम्बन्धी सामग्री बजारमा आउने क्रमसँगै प्रहसन पनि सुरु भएको छ । एउटा समय गाईजात्रा आउनु एक महिनाअघिदेखि नै यसको रिहर्सलमा जुट्ने गर्थे तर त्यो अहिले बोलीमा मात्र सीमित भएको छ । कलाकार दीपकराज गिरी चलचित्र निर्माणमा आबद्ध भएदेखि टेलिशृङ्खला र गाईजात्राका प्रहसनमा सहभागी छैनन् । गिरीसहित केदार घिमिरे, जितु नेपाल, किरण केसी यस पटक पनि कुनै समूहसँग जोडिएका छैनन् । यस पटक कलाकार सीताराम कट्टेल ‘धुर्मुस’ को टिम र मनोज गजुरेलको टिमले राष्ट्रिय नाचघर र प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा गाईजात्रा प्रहसन देखाइरहेका छन् । गाईजात्रामा स्टेज सोहरू नभए पनि अधिकांश कलाकारका हँसाउने मसला राजनीतिक र सामाजिक विषय हुने गर्छ । युट्युब च्यानलबाटै भए पनि धेरै जसो कलाकारले देश चलाउने नेता, सांसदका गतिविधिलाई व्यङ्ग्यको तारो हान्दै दर्शकलाई पेट मिचिमिची हँसाउने काममा देखिन्छन् ।
