पुँजीवाद : भ्रम, वास्तविकता र तथ्य पुस्तक विमोचन
इतिहासकार र समाजशास्त्री राइनर जिटलम्यानद्वारा लिखित नेपाली अनुवाद ‘पुँजीवाद : भ्रम, वास्तविकता र तथ्य’ विमोचन भएको छ।
ढाकाका कपडाले पाएनन् बजार
म्याङलुङ बजार कारागार टोलकी मञ्जु लिम्बू ढाकाको सारी बुनेरै दुई जनाको परिवारको पालन पोषण गरिरहनु भएको छ । आठ वर्षअघि श्रीमानको मृत्युपछि १४ वर्षीय छोरोको पढाइ खर्चसहित घरको खर्च धानि रहेकी उहाँको समय हरेक दिन बिहान ५ बजेदेखि राति अबेरसम्म ढाकाको सारीको तानमै बित्ने गर्छ ।
दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानको सम्मान तथा पुरस्कार कार्यक्रम शनिबार
दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानबाट हरेक वर्ष समर्पण गरिने सम्मान तथा पुरस्कार २०८० सालमा सम्मानित हुने साहित्यकार र संस्थाहरूको नाम घोषणा गरिएको छ । दैवज्ञ विशिष्ट स्रष्टा सम्मान १०३ वर्षीय काव्यसाधक गोपाल वैद्य ‘किञ्जल्क’ पोखरा, दैवज्ञ साहित्य पुरस्कार वरिष्ठ कवि गोविन्दराज ‘विनोदी’ गैँडाकोट, दैवज्ञ बालसाहित्य पुरस्कार वरिष्ठ कवि तथा बालसाहित्य स्रष्टा रामबाबु सुवेदी, हंसपुर–४, कास्की र दैवज्ञ समाज सेवा पुरस्कार अली मियाँ लोकवाङ्मय प्रतिष्ठान, कास्कीलाई प्रदान गर्ने घोषणा गरिएको हो ।
वार्षिक १२ अर्बको हस्तकला निर्यात
नेपालबाट वार्षिक १२ अर्ब मूल्य बराबरको हस्तकला विदेश निर्यात हुने गरेको छ । नेपाल हस्तकला महासङ्घले २० औँ हस्तकला व्यापार मेला तथा १८ औँ हस्तकला प्रतियोगिताबारे जानकारी दिन आज यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा नेपालबाट ६० भन्दा बढी देशमा सो मूल्य बराबरको हस्तकला विदेश निर्यात हुने गरेको जानकारी दिइयो ।
दस कलाकारको चित्रकला
हिलिङ जाजरकोटलाई निरन्तरता दिन, स्वस्तिश्री गुरुकुल आइबी वल्र्ड विद्यालयले चित्रकला प्रदर्शनीको आयोजना गरेको छ । देशका दस अग्रणी भिजुअल कलाकारले विद्यालय परिसरभित्र हिलिङ जाजरकोट विषयमा केन्द्रित रहेर चित्रकला बनाउनुभएको हो ।
परम्परागत वाद्यवादनमा आकर्षण बढ्दै
युवाको सक्रियता बढेसँगै कीर्तिपुर क्षेत्रमा केही वर्षदेखि निरन्तर रूपमा बाँसुरी, दाफा (दापा), धिमे, धाँ, नाय्खी, काँ बाजा बजाउन आकर्षण बढेको छ। यसअघि दुई दशकसम्म यहाँका युवा पाश्चात्य सङ्गीतमा रमाउने गर्थे। वरिष्ठ सङ्गीतकार तीर्थ मालीले केही वर्षदेखि बाँसुरी, दाफा (दापा), धिमे, धाँ, नाय्खीलगायतका बाजागाजामा युवा पुस्ताको आकर्षण बढेकाले आफूहरूलाई भ्याइनभ्याइ हुने बताउनुभयो। कीर्तिपुर नगरपालिकालाई सांस्कृतिक पहिचानसहितको विशेष नगर घोषणा पछि यहाँका गुठीगाना, खलः पुच, सांस्कृतिक समूह र नाट्यमण्डलीको जन्म भइरहेको छ।
हृदयमा छ तिर्सना कतै
छ दिलकी मुना लजाउँदै प्रणय ऐसमा रजाउँदै कुसुम कुञ्जमा हराउँदै
भेरिएन्ट !
परापूर्व कालदेखि नै वेद, उपनिषद्, जातक र पुराणहरूमा समेत अपूर्व तालले गन्यमान्य महर्षिमा मानिएका सिद्ध पुरुष उनै अगस्ति ऋषि जति खाए पिए पनि नअघाउने हन्तकाली बाजेका रूपमा पनि प्रसिद्ध थिए ।
अक्षर र कक्षामै बितेको जीवन
सत्रवर्षे उमेरमा एसएलसीपछि महिनाको तिस रुपियाँ तलब खाने गरी मास्टर भएको हो उहाँ धनकुटाको बालमन्दिरमा । काठमाडौँबाट पढेर फर्किएका तुलसी दिवसले चित्रकला र कविता लेखनमा हुटहुटी जगाएपछि कलम र कुची पनि चलाएको हो । स्थानीय पत्रिकामा १७ सालमै कविता र १८ सालमा गोरखापत्रमा समालोचना छापिएपछि त धनकुटाका टोपी साहु (सूर्यबहादुर श्रेष्ठ) का छोरा
पार्टिसिपेटोरी आर्ट (कला)
गत राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीमा झाडीमा फालिएको जस्तो भएर एउटा काठको डुङ्गा, डुङ्गामाथि सजाएर राखिएको पुस्तकको थुप्रो अनि कलाकार स्वयंले चियापसल थापी चिया ख्वाउने भनेर बनाइएको क
भूकम्पपीडितको सहयोगार्थ चित्रकला
स्वस्तिश्री गुरुकुल आइबी वल्र्ड विद्यालयमा देशका १० अग्रणी चित्रकारले आज चित्रकला बनाउने कार्यक्रम आयोजना हुँदैछ । हिलिङ जाजरकोटलाई निरन्तरता दिन चित्रकला कार्यक्रम आयोजना गर्न लागिएको हो । कलाकारबाट सृजित चित्रकला पुस ७ गतेदेखि जिजी मचन रेस्टुरेन्ट, ललितपुरमा प्रदर्शनीमा राखिने छ । उक्त प्रदर्शनीको बिक्रीबाट उठेको रकम जाजरकोट भूकम्पपीडितको सहयोगार्थ प्रयोग गरिने छ ।
आखिर याद न हो ! (कविता)
यस्तो सोच्छु, शिल्पा केवल दिनभरका लागि बाहिर कतै गएको होस् साथीहरूसँग मुभी गइरहेको
आन्दोलनले सिर्जिएका नवविम्ब (कविता)
म च्यातिदिन्छु किताबका यी पानाहरू जसले दिन्छ झुटो बयान
मुखुन्डो
माघको चिसो सिरेटोमा कुहिरोको कवजभित्र म आफू तातो महसुस गर्दै हिँडिरहेको थिएँ । नरकटको झाडी र कालोपुलको खोला आफ्नै सुरमा सुसाइरह्यो । हिडँदा हिँडदै केही मानिस मेरो सुराकी लागेँ । समयले केही नयाँ रहस्य अचानक खोतल्दै गरेको आभाष हुँदै थियो । यात्रामा म एक्लो तर कमजोर देखिइन तर पछाडिको आकृतिसँग आँखा जुधाउन पनि समर्थ भईन् । नजिकै थियो कलेज तर डरको डिग्री अझ नजिक थियो । यसैबिच आफू उभिएको ठाउँबाट उज्यालो ओझेलमा प¥यो । तैपनि म असहज नदेखिन नक्कल पारेर सकेसम्म छिटो छिटो हिँड्न खोज्थे । मानव रूपी दानवलाई हेर्दिनथेँ । तथापि आफैँभित्र जन्मिएको मुटु काप्ने वास्तविकताबाट अब म मुक्त रहिनँ । योजनाबद्ध रूपमा ती दानवहरू पो हिँडेका थिए । डरले मन र तन दुवै अत्तालिए । बाँच्ने रहरबाहेक अर्को कुनै चाहना थिएन ।
हृदयरोग उपचारका साक्षी
अक्षरको आविष्कार भएपछि संसारमा कसले ‘कति’ लेखिसके होलान् ? त्यसको तथ्याङ्क खोजी गर्नु मूर्खता होला तर एउटा अर्को प्रश्न गर्नु भने सान्दर्भिक नै होला–लेख्दा ‘के’ लेखिए होलान् ? सामान्यतः विभिन्न शास्त्र पुराणको गणनालाई पर राखेर आजको समसामयिक विषयमा कुरा गर्दा साहित्य लेखनलाई नै अगाडि राख्नुपर्ने हुन्छ । अझ हामै्र देशको सन्दर्भमा त साहित्यले नै अधिकांशतः किताबका पृष्ठ ओगटेको छ । मूलतः वर्तमान साहित्यमा उपन्यास, कथा, कविता, नियात्रा, गीत गजलका अलावा एउटा अर्को विधा बढी मुखरित भएर आएको पाइन्छ । त्यो हो, जीवनी । सम्भवतः एक व्यक्तिले दोस्रो व्यक्तिको जीवनमा आधारित भएर लेख्ने विधा नै जीवनी हो । जीवनीकै लहरमा हिजोआज स्वयम्ले आत्मकथा वा आत्मवृत्तान्त लेख्ने क्रम निकै बढेको छ । त्यसो त, यो विधा साहित्यिक व्यक्तित्वमै आधारित नहुन पनि सक्छ । यस क्रममा जुन पुस्तकको चर्चा यहाँ गरिँदै छ, त्यो एक चिकित्सकले लेख्नुभएको हो–‘मुटुसँग सहयात्रा’ । यो पुस्तकका लेखक वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डा. अवनिभूषण उपाध्याय हुनुहुन्छ ।
‘सम्झनामा राधेश्याम’ र ‘हलेसी’ लोकार्पण
कीर्तिशेष स्रष्टा तथा नेपाल सरकारका पूर्वसचिव राधेश्याम भट्टराईको स्मृति र श्रद्धामा प्रकाशित ‘सम्झनामा राधेश्याम’ र ‘हलेसी’ कृतिको आज राजधानीमा आयोजित विशेष कार्यक्रममालोकार्पण गरिएको छ । बानेश्वर बहुमुखी क्याम्पसको सभाकक्षमा आयोजित कार्यक्रममा वरिष्ठ साहित्यकार डा. तुलसी दिवस र पूर्वमुख्यसचिव डा. विमल कोइरालाले संयुक्त रूपमा पुस्तक लोकार्पण गर्नुभएको हो । सो अवसरमा साहित्यकार दिवसले कवि कहिल्यै भूतपूर्व हुन नसक्ने जिकिर गर्दै राधेश्याम भट्टराई पूर्वसचिव भए पनि पूर्वकवि नभएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “मान्छे पदबाट पूर्व हुन्छ भने सिर्जनशील व्यक्ति पूर्व नभएर अपूर्व भएर बाँचिरहेका हुन्छन् । उहाँको कृति बाहिर आउनुको मूल कारण उहाँ सचिव भएर नभई स्रष्टा भएर आएको हो । सचिवहरू भूतपूर्व भएको देखेको तर कवि कहिले भूतपूर्व नभएको र स्रष्टा सधैँ नै अमर रहनेउहाँको भनाइ छ ।
‘बोधिसत्व’ को मञ्चन सुरु
वज्र कला कुञ्जको प्रस्तुति रहेको सांस्कृतिक नाटक ‘बोधिसत्व’ को टेकुस्थित कौशी थिएटरमा मञ्चन सुरु भएको छ । नाटकमा मानिसले आफ्नो भोग विलास र तृष्णाका लागि अनेकौँ राम्रा र नराम्रा काम गरेर अकुत सम्पत्तिको जोहो गर्ने तर वास्तविक र कहिल्यै नास नहुने सम्पत्ति भनेको बोधिसत्व प्राप्त गर्नु हो भन्ने देखाइएको छ । सिद्धार्थ गौतमले बुद्धत्व प्राप्त गर्दा जीवन र जगत्लाई जसरी सरल भाषामा बुझे, त्यही कुरालाई हामीले पनि बुझ्न सके र लागु गर्न सके सधैँ खुसी हुन सक्छौँ भन्ने वरपर रहेर नाटक तयार पारिएको छ । वज्र कला कुञ्जले यसअघि नामसङ्गीति, कुमारी र पचली भैरव जस्ता सांस्कृतिक नाटकको मञ्चन गरिसकेको छ । इँगिहोपो काँइच सुनुवारले नाट्य रूपान्तरण गर्नुभएको नाटकलाई चन्द्रमान मुनिकारले लेखन, परिकल्पना तथा निर्देशन गर्नुभएको छ ।
मुस्ताङका कलाको चर्चा
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान परम्परागत चित्रकला विभागको आयोजनामा बिहीबार मुस्ताङका कलाका बारेमा अन्तर्क्रिया गरिएको छ । अन्तर्क्रियामा मुस्ताङका कलाकार छिरिङ फोन्जो गुरुङले कार्यपत्रमार्फत त्यहाँका गुम्बा, चैत्य, गुफादेखि घर–सम्पदामा रहेका कलाका बारेमा जानकारी गराउनुभएको थियो । कलाकार छिरिङले नेपालको हिमाली भेगका कलाको खोज, अनुसन्धान र प्रवर्धन गर्न जरुरी रहेको उल्लेख गर्दै कलामार्फत पर्यटन विकास गर्न राज्यले ध्यान दिनुपर्ने विचार व्यक्त गर्नुभयो । प्राज्ञ परिषद् सदस्य पाल्साङ्मो लामाले मुस्ताङका कलाका बारेमा अध्ययन अनुस
गोरखापत्रकर्मी तामाङ सम्मानित
गोरखापत्रकर्मी शिवा तामाङ सम्मानित हुनुभएको छ । तामाङ पत्रकार सङ्घको २० औं स्थापना दिवसको अवसरमा बिहीबार पत्रकार दीपेन्द्र तामाङ स्मृति पत्रकारिता पुरस्कार प्रदान गरिएको हो ।
पराजुलीको ड्रिमि आइज विमोचन
पत्रकार तथा कथाकार वसन्त पराजुलीको अङ्ग्रेजी कथाहरूको सङ्ग्रह ड्रिमि आइज विमोचन भएको छ । नेपाल इङ्लिस ल्याङ्वेज टिचर्स एसोसिएसन (नेल्टा) चितवनको आयोजनामा एक कार्यक्रमका बिच कवि डाँडा साहित्य समाजका अध्यक्ष एलबी क्षेत्री, भिलेज अफ इङ्लिस राइटर्स (भ्यू) चितवनका अध्यक्ष डाक्टर केशवराज चालिसे, नेल्टा चितवनका अध्यक्ष बटुकलाल तामाङ, भुँडी पुराण पब्लिकेसन्सका प्रबन्ध निर्देशक केशव पराजुली, साहित्यकार हरि गौतमलगायतले कृतिको संयुक्त रूपमा विमोचन गर्नुभएको हो ।
‘मिट दी मेकर्स’ मा घिमिरेको सहभागिता
दी लोकेसन गाइड लन्डनको आयोजनामा लन्डनमा भएको ‘फोकस २०२३, मिट दी मेकर्स’ नामक संसारभरका चलचित्रकर्मी तथा सञ्चारकर्मीको सम्मेलनमा नेपालका तर्फबाट सम्पादक तथा निर्देशक निशान बाबु घिमिरेले सहभागिता जनाउनुभएको छ । डिसेम्बर ५ र ६ तारिखका दिन लन्डनको बिजिनेस डिजाइन सेन्टरमा सम्पन्न भएको दुईदिने सम्मेलनमा कोस्टारिका फिल्म कमिसन, ब्रिटिस फिल्म कमिसन, फिल्म फ्रान्स सी एम सी, हङकङ टुरिजम बोर्ड, इटालियन फिल्म कमिसन, जर्मन फिल्म कमिसन, इन्टरनेसनल कास्टिङ डिरेक्टर असोसियसन, मड्रिड फिल्म अफिस, फिल्म इन फिनल्यान्ड, पोल्यान्ड फिल्म असोसियसन, स्पेन फिल्म कमिसनलगायत फिल्म तथा सञ्चारकर्मी, व्यवस्थापक र विभिन्न देशका सुप्रसिद्ध वक्ताहरूले सहभागिता जनाएका थिए ।
वाम्बुले राई भाषाको कविता प्रतियोगितामा रेनुका प्रथम
किरात वाम्बुले राई भाषाको २४ औं कविता प्रतियोगितामा धरान उपमहानगरपालिका–५ की कवि रेनुका राई प्रथम हुनु भएको छ । वाम्बुले राई समाज, नेपाल (वाम्रास) संस्थाको २६ औं वार्षिकोत्सवको अवसरमा सुनसरीको धरानमा बुधबार सम्पन्न प्रतियोगितामा रेनुकाले बाजी मार्नु भएको हो ।
तारादेवी र रसिकलाई नारायणगोपाल स्मृति पुरस्कार
स्वरसम्राट नारायणगोपालको ३३ औँ स्मृति दिवस विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइएको छ । विसं १९९६ साल असोज १८ गते काठमाडौँको किलागलमा जन्मिनुभएका उहाँको विसं २०४७ मङ्सिर १९ गते ५१ वर्षको उमेरमा निधन भएको थियो । विसं २०१७ सालमा रेडियो नेपालबाट माणिकरत्न स्थापित र प्रेमध्वज प्रधानको सङ्गीतमा गीत गाएर स्वर परीक्षा पास गर्नुभएका नारायणगोपालले थुप्रै कालजयी गीत गाउनुभएको छ । ‘मलाई नसोध कहाँ दुख्छ घाउँ’, ‘एउटा मान्छेको मायाले कति’, ‘केही मिठो बात गर’, ‘साउनको झरी बनी तिमी आउन’ ‘मोहनी लाग्ला है’ ‘यो सम्झिने मन छ’ जस्ता गीत चर्चित छन् । त्यस्तै हरेक वर्ष नारायणगोपाल सङ्गीत कोषले आएको स्वरसम्राट नारायणगोपाल स्मृति पुरस्कार यस वर्ष ‘स्वरकिन्नरी’ तारादेवी (मरणोपरान्त) र वाङ्मयसेवी गणेश रसिकलाई प्रदान गरिएको छ ।
सूत्रपातदेखि सम्पूर्णता चित्रकला प्रदर्शनी
अमूर्त चित्रकारको रुपमा स्थापित हुनु भएका पुरन खड्का कलाका रुपमा रहेका चित्रहरुको प्रदर्शनी आजबाट सुरु भएको छ ।
बाल प्रतिभाको प्रस्तुति
यहाँ आयोजना गरिएको दोस्रो नेपालगन्ज किड्स फेस्टिभलमा विभिन्न विद्यालयका बालबालिकाले नृत्य, गायन, चित्रकला र वक्तृत्वकलामा आआफ्नो प्रतिभा देखाएर पुरस्कार जितेका छन् । सो फेस्टिभलमा नृत्य, गायन, चित्रकला र वक्तृत्वकलासहित चार विधामा प्री स्कुल, प्राइमेरी र खुला गरी ११ तहमा प्रतिस्पर्धा गराइएयो । जस अन्तर्गत खुला एकल नृत्यमा दिलीप चुनारा प्रथम, स्वस्तिका गुरुङ द्वितीय र प्रेरणा थापा तृतीय भएका छन् । प्राथमिक तहको एकल नृत्यमा इरिना शाक्य पहिलो, अधिरा बहेलिया दोस्रो र हिमानी भट्ट तेस्रो भए ।
