बेमौसमी सिमी उत्पादनले तरकारी समस्या हट्यो
सोरु गाउँपालिका-८ कच्चे गाउँका मदुकला कार्कीलाई आजभोलि घर परिवारका लागि खानासँगै तिउन तरकारी के बनाउने भन्ने झर्को लाग्न छोडेको छ ।
किसानलाई बाली भित्र्याउन चटारो
पूर्वी नवलपरासीका किसान यतिखेर हिउँदे बाली भित्र्याउन व्यस्त रहेका छन् । कहिँ हिउँदे धान त कहिँ मकै भित्र्याउन किसानलाई भ्याइनभ्याइ भएको छ ।
कृषि अनुसन्धानमा परिणाम देखिने गरी काम नभएको गुनासो
कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री ज्वालाकुमारी साहले राम्रो नतिजा दिने गरी कृषिमा अनुसन्धान नभएको गुनासो गर्नुभएको छ । कृषि वैज्ञानिकहरूले कृषि अनुसन्धानका लागि बजेटको अभाव भइरहेको गुनासो गरिरहेका बेला मन्त्री साहको यस्तो भनाइ आएको हो । नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क) अन्तर्गत राष्ट्रिय बागवानी अनुसन्धान केन्द्रले बिहीबार आयोजना गरेको ११ औँ राष्ट्रिय बागवानी कार्यशाला गोष्ठीलाई उद्घाटन गर्दै मन्त्री साहले नार्कका वैज्ञानिकले कृषिमा राम्रो रिजल्ट दिने गरी कार्य नगरेको गुनासो गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “नार्कका वैज्ञानिकले परिणाम आउने गरी काम गर्नु प¥यो तर त्यस्तो देखिएको छैन । राम्रो काम गर्न र गराउनका लागि सरकार वा मन्त्रालयले के गर्नु पर्छ भन्नूस् तर तपाईंहरूले नतिजा दिने गरी काम गर्नूस् ।”
समयमा नै किसानलाई मल उपलब्ध गराउन रास्वपाको माग
किसानलाई समयमा नै रासायनिक मल उपलब्ध गराउन राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले सरकारसँग माग गरेको छ । बिहीबार प्रतिनिधि सभा बैठकमा बोल्नुहुँदै पार्टीका प्रमुख सचेतक सन्तोष परियारले यस्तो माग गर्नुभएको हो ।
‘नदीको तिरो तिरिरहेका छौँ, वर्षा सुरु हुँदा मुटु भक्कानिन्छ’
बाँकेस्थित राप्ती नदीको आसपासका स्थानीयहरूले हरेक वर्षको वर्षायाममा नदीमा आउने बाढीका कारण जग्गा कटान हुने र डुबानको समस्या भोग्ने नियति जस्तै बनेको छ । हरेक वर्षको बाढीले स्थानीयको जग्गा कटान गरी बगरमा परिणत गर्ने र डुबाउने उनीहरूका लागि नियति जस्तो नै बन्ने गरेको छ ।
कृषि र पर्यटनको विकासमा केन्द्रित छौँ
मुस्ताङ जिल्लाका साबिकका मुक्तिनाथ, झोङ, छुसाङ र कागबेनी गाउँ विकास समितिलाई समेटेर वारागुङ मुक्तिक्षेत्र गाउँपालिका बनाइएको छ । सङ्घीयतापछि मुक्तिनाथ, झोङ, छुसाङ, कागबेनी र फल्याङ गरी गाउँपालिकालाई पाँच वटा वडामा विभाजन गरिएको छ । यो धार्मिक एवं प्राकृतिक पर्यटनको राम्रो सम्भावना भएको पालिका हो । प्रसिद्ध
नवलपरासीपूर्वका किसानलाई चैतेधान भित्र्याउने चटारो
जिल्लामा यस वर्ष कूल एक हजार तीन सय २५ हेक्टर क्षेत्रफलमा चैतेधान खेती गरिएको कृषि ज्ञान केन्द्र नवलपुरका प्रमुख कुलचन्द्र तिवारीले बताउनुभयो । विगत चार वर्षदेखि सिँचाइको सुविधा पर्याप्त भएको र सिमसार क्षेत्रमा चैतेधान लगाउने क्रम जिल्लामा बढेको उहाँले बताउनुभयो ।
कृषि अनुसन्धानका लागि बजेटको अभाव
नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क) का वैज्ञानिकले कृषि अनुसन्धानका लागि बजेटको अभाव भएको गुनासो गरेका छन् । कृषि अनुसन्धानका लागि बजेटमा वृद्धि नगरेसम्म खाद्यान्नमा आत्मनिर्भर हुन नसकिने उनीहरूको दाबी रहेको छ । देशको कुल बजेटमध्ये कृषिका लागि सरकारले ३.३७ प्रतिशत मात्र बजेट छुट्याएको छ । कृषि बजेटमध्ये नार्कका लागि ५.६६ प्रतिशत छुट्याएको छ । राष्ट्रिय बागवानी अनुसन्धान केन्द्रका प्रमुख तथा कृषि वैज्ञानिक डा. टीकाराम चापागाईंले देशको कुल बजेटमध्ये नार्कका लागि ०.१९ प्रतिशत बजेट मात्र छुट्याएको छ, यो अनुसन्धानका लागि निकै नै कम भएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सरकारले हामीलाई दिएको बजेटबाट सानो स्केलमा काम गर्न सकिन्छ तर अन्तर्राष्ट्रिय रूपमै प्रतिस्पर्धा गर्ने गरी काम गर्न सकिँदैन ।”
पर्वतको बनौका किसान व्यावसायिक आलु खेतीतर्फ आकर्षित
जिल्लामै स्वादिलो र गुणस्तरीय आलु उत्पादनका लागि ख्याति कमाएको जलजला गाउँपालिका-९ बनौका किसान व्यावसायिक आलुखेतीतर्फ आकर्षित भएका छन् ।
दिगो कृषि उत्पादनका लागि कृषक पाठशाला सञ्चालन
पर्वतको विहादी गाउँपालिकाका केही वडामा दिगो कृषि उत्पादनका लागि कृषक पाठशाला सञ्चालन गरिएको छ । विहादी गाउँपालिकाका अनुसार आम्दानीको प्रमुख स्रोत मानिने कृषि क्षेत्रमा कार्यरत कृषकलाई व्यावसायिक बनाउन २, ४ र ६ गरी तीन वटा वडामा कृषक पाठशाला सञ्चालन गरिएको हो ।
सिँचाइ सुविधाले बास्कोटका कृषक खुसी
छिमेकी गाउँ सल्यानको फाँट सिँचाइ सुविधाले हराभरा हुँदा यहाँका किसानहरूको खेत भने बाँझै हुन्थ्यो । खेती गर्न आकाशे पानीमा निर्भर हुनुपर्दथ्यो । ताजा तरकारी र खेतीबालीले हराभरा सल्यानको फाँट हेरेर बास्कोटवासीहरुले चित्त बुझाउँथे ।
भुइँ स्याउको उत्पादनसँगै उद्यममा जोडिँदै महिला
फिदिम ३ का देउमान श्रेष्ठलाई श्रीमती हिमाकुमारी सोही वडामा गठन भएको सुनौलो नाम्दु अर्ग्यानिक भुईँ स्याउ उत्पादन महिला समूहको सदस्य बन्दा खुसी लागेको थिएन ।
खाद्य ऐनले तोक्यो पाँच लाखसम्म जरिबाना
खाद्य पदार्थ बिक्रीवितरण तथा निकासी पैठारीमा लापर्बाही गरेमा वा स्वच्छतामा ध्यान नदिएमा त्यस्ता व्यवसायीका लागि सरकारले कडा कारबाहीको व्यवस्था गरेको छ । कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले हालै ल्याएको खाद्य स्वच्छता तथा गुणस्तर ऐन २०८१ मा सो व्यवस्था गरिएको हो । अनुमतिपत्र नलिई खाद्य व्यवसाय सञ्चालन गरेमा, पैठारी गर्नुअघि अनुमति नलिएको, दूषित खाद्य पदार्थको उत्पादन, प्रशोधन, निकासी, पैठारी, बिक्रीवितरण गरेमा पचास हजारदेखि पाँच लाख रुपियाँसम्म र पाँच वर्ष कैद वा दुवै सजाय हुने ऐनमा उल्लेख छ । मानव उपभोगका लागि देहायको कुनै अवस्थाको दूषित खाद्य पदार्थको उत्पादन, प्रशोधन, निकासी, पैठारी, सञ्चय, ढुवानी वा बिक्रीवितरणका लागि राख्न वा गर्न, गराउनमा ऐनले पूर्ण रूपमा बन्देज लगाएको छ ।
नेपालमा उत्पादित कटहर सीमावर्ती भारतीय बजारमा लोकप्रिय
धनुषामा उत्पादित कटहर भारतीय बजारमा लोकप्रिय हुँदैगएको छ । विगतमा यातायातको सुविधा नभएका कारण नेपाली बजारमा मात्र बिक्री हुने कटहर अहिले भारतीय बजारमा बिक्री वितरण भइरहेको छ, जसबाट ग्रामीण क्षेत्रका युवाले आर्थिक लाभ लिन थालेका छन् ।
अर्गानिक कृषि उपजको बजारीकरण गर्दै राजभण्डारी
विषादीयुक्त कृषि उपजले बजार लिइरहेका बेला बागलुङ बजारका सुवास राजभण्डारी अर्गानिक कृषि उपजको बजारीकरणमा व्यस्त हुनुहुन्छ ।
थाहाको आलु (फोटो फिचर)
मकवानपुरको उत्तरी क्षेत्र थाहा नगरपालिका–४ को नयाँ गाउँ आलु खेतीका लागि प्रख्यात मानिएको छ । चर्चा नै कमाएपछि यहाँको त्रिभुवन राजपथ छेउमा आलुको स्तम्भ नै निर्माण गरिएको छ ।
धान नबिकेपछि झापाका किसान चिन्तित
गत चैतमा उत्पादित चैते धान नबिकेपछि झापाको कचनकवल गाउँपालिकाका किसान चिन्तित बनेका छन् । केही समयअघि स्थानीय व्यापारीलाई किसानले प्रतिमन रु एक हजार ५० देखि रु एक हजार दुई सयसम्ममा धान बिक्री गरे पनि हाल बिक्री ठप्प भएको कचनकवल गाउँपालिका–२ का किसान दुर्गाप्रसाद थापाले बताउनुभयो ।
अनुदानको मल वितरण व्यवस्थापन निर्देशिका संशोधन हुँदै
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले अनुदानको मल वितरण व्यवस्थापन निर्देशिका २०७७ लाई संशोधन गर्ने भएको छ । मल पर्याप्त भए पनि त्यसलाई वितरण तथा व्यवस्थापनमा समस्या देखिएका कारण त्यसलाई सरल र सहज बनाउनका लागि ऐन संशोधन गर्न लागिएको कृषि मन्त्रालयका प्रवक्ता एवं सहसचिव सवनव शिवाकोटीले बताउनुभयो । रासायनिक मल वितरणका लागि कृषि मन्त्रालयले निर्देशिका तयार गरी सोही अनुसार तीन वटै तहमा मल वितरण तथा व्यवस्थापन सुरु गरेको थियो तर त्यसमा समस्या देखिएका कारण त्यसलाई संशोधन गर्न लागिएको उहाँले बताउनुभयो । निर्देशिका अनुसार मल आयात र बिक्रीवितरण भइरहेको थियो । संशोधनका लागि मन्त्रालयका सहसचिव रामकृष्ण श्रेष्ठको संयोजकत्वमा समिति गठन गरिएको छ । सो समितिले संशोधनका लागि कार्य गरिरहेको उहाँले बताउनुभयो ।
लिमीमा उवा छर्ने चटारो
नाँम्खा गाउँपालिका-६ को हिमालपारिको गाउँ लिमीका तीन गाउँलाई यतिबेला उवा छर्ने चटारो छ । सदा झैँ यस वर्ष लिमीवासीले दुई महिनापछि उवा छर्ने गरेको पाइएको हो ।
सुनसरीको बाढी प्रभावित क्षेत्रमा रोपाइँ सुरु
सुनसरी खोलाको बाढीको उच्च जोखिममा रहेको क्षेत्रमा किसानले धान रोपाई सुरु गरेका छन् । बाढी प्रभावित क्षेत्र मानिने भोक्राहा नरसिंह गाउँपालिका ५ र ७ नम्बर वडाका स्थानीय किसान अहिले धान रोपाइँमा व्यस्त बनेका छन् ।
फाँटभरी काँक्रो खेती (फोटो फिचर)
काँक्रोले भरिएको सुन्दर फाँट । फाँटदेखि माथि चिटिक्क परेको गाउँ । हालै मात्र कालोपत्रे भएको सडक । यो दृश्य पर्वतको जलजला गाउँपालिका ७ धाइरिङस्थित सल्यानको फाँट हो । सल्यान गाउँ ताजा तरकारी र बिउ उत्पादनको पकेट क्षेत्र हो ।
विद्यालयभित्र फलफूल बगैँचा
झट्ट हेर्दा फलफूलको बगैँचा जस्तै लाग्छ । दुई दर्जन बढी फलफूलका बिरुवा विद्यालयको प्राङ्गणमा देखिन्छ । बगैँचाभित्र अहिले २० बोटमा लटरम्मै आँप फलेको छ । यहाँ पुग्ने जो कोहीलाई टक्क रोकिन्न मन लाग्छ र फलेका आँप हेरिरहूँ जस्तै हुन्छ ।
बागलुङमा जेठमै रोपाइँ सुरु
बागलुङका किसानलाई जेठ महिनामै धान रोपाइँको भ्याइनभ्याइ छ । असार लाग्न केही दिन बाँकी छदै किसानहरू रोपाइँमा व्यस्त भएका छन् । सिँचाइ सुविधा भएका स्थानहरूमा यतिखेर धान रोपाइँको चटारो सुरु भइसकेको छ ।
धान उत्पादन वृद्धि हुने अनुमान
नेपाल कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क) का वैज्ञानिकले वर्षाका कारण यस पटक धान उत्पादनमा वृद्धि हुने अनुमान गरेका छन् । आगामी मनसुनमा सरदरभन्दा बढी वर्षा हुने अनुमान जल तथा मौसम विज्ञान विभागले गरेको छ । पर्याप्त पानी प¥यो भने धानको उत्पादनमा वृद्धि हुने धानका वैज्ञानिक रामवरण यादवले बताउनुभयो । धान खेतीका लागि २५ सय मिलिलिटर पानी आवश्यक पर्ने गरेको बताउँदै उहाँले कतिपय ठाउँमा क्षेत्रमा औसत करिब नौ सय मिलिलिटर पानी पर्छ तर १५ सय मिलिलिटरभन्दा बढी पानी प¥यो भने धानका लागि राम्रो हुने गरेको बताउनुभयो ।
कैलालीमा चैते धान खेतीतर्फ आकर्षण बढ्दै
कैलालीको घोडाघोडी नगरपालिका-८ का ५४ वर्षीय बुझाउन चौधरी चैते धान भित्र्याउने तयारीमा हुनुहुन्छ । तीन वर्षदेखि चैते धानको खेती गरिरहेका उहाँले यस पटक पनि पाँच कट्ठा जमिनमा धान लगाउनुभएको छ । उहाँ त्यही धान भित्र्याउने तयारीमा हुनुहुन्छ ।
