भक्तपुरको सबैभन्दा ठुलो सांस्कृतिक उत्सव बिस्काः जात्राका क्रममा नयाँ वर्षको दोस्रो दिन अर्थात् वैशाख २ गते मध्यपुर थिमिको बोडेमा जिब्रो छेड्ने जात्रा धुमधामसँग मनाइएको छ । यस वर्ष सुजन बाग श्रेष्ठले दोस्रो पटक आफ्नो जिब्रो छेडाएर यो परम्परालाई निरन्तरता दिनुभयो । योभन्दा पहिला उहाँका बुवा बुद्धकृष्ण बाग श्रेष्ठले नौ पटक जिब्रो छेडेर जात्रालाई निरन्तरता दिँदै आउनुभएको थियो । चैत मसान्तका दिन महालक्ष्मी मन्दिर प्राङ्गणमा लिङ्गो उठाएपछि सुरु हुने जात्रामा श्रेष्ठ समुदायका व्यक्तिले जिब्रो छेड्ने प्रचलन अनुसार यो पटक २८ वर्षका सुजन बाग श्रेष्ठले जिब्रो छेड्नुभएको हो ।
ऐतिहासिक महत्व बोकेको भक्तपुरमा बिस्काः जात्राको रथ निर्माण गर्ने काम द्रुत गतिमा भइरहेको छ । तान्त्रिक विधि अनुसार काठैकाठले प्यागोडा शैलीमा ३५ फिट अग्लो भैरव र भद्रकालीको रथ निर्माण कार्यमा स्थानीय बासिन्दाको सहभागिता जुटेको छ । भक्तपुरको टौमढीस्थित ङातापोल्हँ अर्थात् पाँचतल्ले मन्दिरअगाडि बिस्काः जात्राका लागि भैरवनाथको रथ निर्माणमा जुटिरहेका छन् । तीनतले प्यागोडा शैलीमा रथ निर्माण गरिने नाइके प्रेमलाल शिल्पकारले जानकारी दिनुभयो । उहाँले करिब १० फिट अग्लो रथमा चार वटा पाङ्ग्रा निर्माण गरिने बताउनुभयो । आठ दिन, नौ रातसम्म चल्ने बिस्काः जात्राको महìवपूर्ण अङ्गका रूपमा भैरवनाथको रथलाई लिने गरिन्छ । नाइके शिल्पकारका अनुसार भैरवको बाहिरी ढाँचा तयार भइसकेको छ । जात्रा यही चैत २८ गते आयोजना हुने छ ।
गद्दी बैठकको दक्षिणतर्फ वसन्तपुरमा तीन छत्रे होलीको चीर ठड्याइएपछि काठमाडौं उपत्यकामा होली पर्व प्रारम्भ हुन्छ । गत आइतबार बिहान ७ बजेर ४७ मिनेटको शुभ साइतमा चीर ठड्याइएको थियो । फागुन शुक्ल अष्टमीका दिन रङ्गीचङ्गी ध्वजापताका झुन्ड्याइएको बाँसको तीनतले चीर ठड्याइएसँगै होली पर्व सुरु हुन्छ ।
भक्तपुरबाट निकालिने ऐतिहासिक नवदुर्गा देवगण ङालाकेगु जात्रा (माछा मार्ने जात्रा) मङ्गलबार धुलिखेलमा प्रदर्शन गरिएको छ । नवदुर्गा देवगणका विभिन्न नेवार बस्ती परिक्रमा गर्ने क्रममा धुलिखेल नगर परिक्रमा गरी नृत्य प्रदर्शन गरिएको हो । प्रत्येक वर्ष जस्तै यस वर्ष पनि भक्तपुरको नवदुर्गा धुलिखेलमा ल्याइने चलन रहेको नवदुर्गा देवगण नारायणमान वनमालाले जानकारी दिनुभयो । धुलिखेलमा जात्रा सकिएलगत्तै नवदुर्गा श्रीखण्डपुर र चौकोट लगिने छ । नगरपालिकाले नवदुर्गा जात्राका अवसरमा मङ्गलबार स्थानीय पर्वका रूपमा बिदा गरेको छ । धुलिखेल नगरपालिकाको आयोजनामा नवदुर्गा देवगणलाई द्यो ब्वयकेगु (ठुलो भोजनग्रहण) गराइएको छ । धुलिखेलवासी नवदुर्गा देवगणलाई आफ्नो कुल देवताका रूपमा पुज्दै आएका छन् ।
अघिल्लो पुस्तासम्म पनि होलीको लोकभाका गाउँदै आफूलाई मन परेको मान्छेसामु गीतमार्फत आफ्ना भावना व्यक्त गर्ने चलन थियो । महिला पुरुष सबैका लागि प्रेम अभिव्यक्त गर्ने अवसर हुन्थ्यो होली अर्थात् फागुको समय । रङ खेल्ने मात्र होइन, रङ जस्तै स्वच्छ माया पिरती लगाउने उपयुक्त मौसम पनि यसै समयलाई मानिन्थ्यो ।
पशुपतिनाथलगायत मुलुकका सबै शिवालयमा शुक्रबार महाशिवरात्रि पर्व मनाइँदै छ । आराधना र स्तुतिबाटै छिटै प्रसन्न हुने आशुतोष स्वभावका भगवान् शिवलाई यो दिन प्रसन्न राख्दा इहलोक र परलोक दुवैमा सुख र शान्ति हुने विश्वास रहेको छ । ज्योतिष विशाल भण्डारीले आकार निराकार दुवै तरिकाले शिवको आराधना गर्न सकिने पुज्य देवताका रूपमा शिवलाई लिइने जानकारी दिनुभयो । उहाँले बडादसैँअघिको कालरात्रि, कृष्ण जन्माष्टमीको मोहरात्रि, लक्ष्मीपूजाको सुखरात्रि र यो महाशिवरात्रिको धार्मिक शास्त्रमा उच्चताका साथ महत्व दर्शाइएको बताउनुभयो ।
पाश्चात्य नृत्यको एक विधा हिपहपले नेपाली युवा पुस्तालाई आकर्षित गरिरहेको छ । केही दिनअघि काठमाडौँमा सम्पन्न हिपहप मेलामा युवा पुस्ताको सहभागिताले पनि यो नृत्य अब नेपालमा अझ मौलाउने सङ्केत गरेको छ । हिपहप संस्कृतिलाई सामाजिक परिवर्तन र अभिव्यक्तिको साध्यका रूपमा मनाउँदै काठमाडौँमा हिपहप मेलाको आयोजना गरिएको हो ।
घरेलु टिम नेपालले साफ महिला यु–१६ च्याम्पियनसिपको उपाधि जित्ने लक्ष्य राखेको छ । सातदोबाटोस्थित एन्फाको खेल मैदानमा हुने प्रतियोगिता शुक्रबार सुरु हुँदै छ । नेपालको महिला यु–१६ को कप्तान भूमिका बुढाथोकीले तयारी राम्रो भएकाले आफ्नो टिमको लक्ष्य नेपाललाई स्वर्ण जिताउने रहेको बताउनुभयो । उहाँले एन्फाको मैदानमा प्रशिक्षण भएको र प्रतिस्पर्धा पनि सोही मैदानमा हुने भएकाले आफूहरूलाई फाइदा हुने छ, भन्नुभयो । ‘वाफ महिला च्याम्पियनसिपमा राष्ट्रिय महिला टोलीका दिदीहरूले गरिरहेको शानदार प्रदर्शनले पनि प्रोत्साहन मिलेको छ । “हामी उपाधि जित्न नै खेल्ने छौँ,” कप्तान भूमिकाले भन्नुभयो ।
‘भ्यालेन्टाइन डे’ अर्थात् ‘प्रेम दिवस’ । हरेक वर्ष फेबु्रअरी १४ मा यो उत्सव प्रेमिल जोडीले विशेष रूपमा मनाउँछन् । विश्वभरका युवकयुवतीले माया साटासाट गरेर यो दिवस मनाउने गरेको पाइन्छ । पश्चिमा देशमा मनाइँदै आएको ‘भ्यालेन्टाइन डे’ पछिल्लो समयमा नेपालमा पनि धेरैले मनाउन थालेका छन् । साताव्यापी मनाइने भ्यालेन्टाइन डे युवा पुस्ता मात्र नभएर कलाकारका बिच पनि अति प्रिय हुन थालेको छ । गायक प्रमोद खरेलले ‘भ्यालेन्टाइन डे’ साथीहरूसँगै मनाउने योजना बनाएको सुनाउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “भ्यालेन्टाइन डे’ का लागि भनेर छुट्टै समय भने छुट्टाएको छैन । यो माया गर्ने पर्व भएकाले साथीभाइसँग माया साट्ने योजना बनाएको छु ।” मातृत्वमा व्यस्त नायिका प्रियङ्का कार्की भने ‘भ्यालेन्टाइन डे’ मा यस पटक आफू बेफुर्सिदी भएको बताउनुभयो । कार्कीले भन्नुभयो, “यस पटक घरमै बसेर परिवारसँगै माया प्रेम र रमाइलो गर्ने योजना बनाएकी छु ।” एक दिन निकै प्रेम गर्ने र अरू दिन वास्ता नगर्ने प्रवृत्तिले प्रेमको सम्मान नहुने उहाँको भनाइ छ । आफन्त होस् वा मन परेको मानिस आफ्नो नजिकै भए भेटेर रातो गुलाफ र विभिन्न उपहार दिएर शुभकामना आदानप्रदा
भक्तपुरको हनुमन्तेस्थित हनुमान घाटमा भक्तजनले बिहीबार बिहान नुहाएर माधवनारायणको पूजाअर्चना गरेका छन् । माधवनारायण व्रत सेवा समितिका लक्ष्मीप्रसाद रञ्जितका अनुसार व्रत लिनेहरू बालकदेखि वृद्धसम्म हुने भएकाले उनीहरूको स्वास्थ्यको अवस्थालाई ध्यानमा राखिएको छ ।
आज माघ १ गते अर्थात् माघेसंक्रान्ति । सबै हिन्दु धर्मावलम्बीले यो पर्व धुमधामका साथ मनाउने गरेका छन् । विभिन्न शक्तिपीठमा गई नुहाई शुद्ध भएर पूजापाठ गर्ने चलन यस दिन छ । तातोपानीको
फेसनका पारखीबिच जाडोमा लङ कोट र उलन वानपिस निकै रुचाइने गरेको छ । हरेक मौसममा फेसन गर्नेहरूको सङ्ख्या बढेको फेसन डिजाइनरहरूको अनुभव छ । अहिले हरेक व्यक्ति फेसनप्रति निकै चासो राख्ने गर्छन् । हरेकले युनिक र स्मार्ट देखिन खोज्छन् । यसपालिको जाडोमा लङ कोट र लङ ड्रेसको माग बढेको व्यापारी कोपिला महर्जन बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार उलन वानपिस निकै रुचाइएको लुगा हो । उलनबाट तयार पारिएका ड्रेस यस पटकको जाडो मौसममा हरेकको रोजाइमा पर्न सफल भएको छ । सहरिया युवतीको रोजाइमा पर्न सफल भएको उलन वानपिस थरी थरीका डिजाइनमा उपलब्ध रहेको महर्जनको भनाइ छ । यस्तै लेदर ज्याकेट र उलन टिसर्ट पनि रोजाइमा नै रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
आइतबार राजधानीको टुँडिखेलमा महिलाहरू शिरबन्दी, मखमली चोली, घलेक, पटुकी, छिट्को गुन्यु र मजेत्रो लगाएर सजिएका थिए भने पुरुषहरूले टोपी, भोटोमाथि भाङ्ग्रो लगाई कछाड र पटुकी बाँधी समूह बनाएर घाटु, सोरठी, कौडा नाचमा व्यस्त थिए । गुरुङ समुदायले पुरानो वर्ष (बिरोलो वर्ष) लाई बिदाइ गरी नयाँ वर्ष (गरुड वर्ष) लाई स्वागत गर्ने दिनका रूपमा आइतबार तमु ल्होसार धुमधामसँग मनाउने क्रममा यस्तो दृश्य देखिएको हो । तमु ह्युल छोंज धीं गुरुङ राष्ट्रिय परिषद् केन्द्रीय समितिले काठमाडौँको टुँडिखेलमा विशेष कार्यक्रमको आयोजना ग¥यो ।
नेवार समुदायमा यःमरी पुन्ही (पूर्णिमा) को भोलिपल्टलाई ‘मतिना पारु’ अर्थात् माया गर्ने दिनका रूपमा लिने गरिन्छ । नेवारी समुदायमा करिब करिब लोप भइसकेको प्रेम दिवसबारे सामाजिक सञ्जालमा भने शुभकामना दिनेहरूको सङ्ख्या अधिक रहेको छ । युवापुस्ताले आफ्नो संस्कृति बचाउन वसन्तपुरमा विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रम गरी ‘मतिना पारु’ हर्षोल्लासका साथ मनाएका छन् ।
वा पासा वा वा सकलें वा छेँखापतिं यःमरी फ्वं वनेवा... त्यःछिं त्यः बक छिं त्यः लातापाता कुलिंचा जुस्सें त्यः ...’ नेवार समुदायमा यःमरी पुन्हीका दिन यस्तै गीत गाउँदै यःमरी माग्न जाने प्रचलन रहेको छ ।