इश्वरचन्द्र झा
बूढीगङ्गाको चुनाव अझै अनिश्चित
काठमाडौँ, जेठ २७ गते । बाजुराको बूढीगङ्गा नगरपालिकाको पुनः मतदान अझै निश्चित भएको छैन । गत वैशाख ३० गते भएको मतदानमा धाँधली हुँदा निर्वाचन आयोगको जेठ १२ गतेको पदाधिकारी बैठकले बूढीगङ्गा नगरपालिकामा पुनः मतदान गर्ने निर्णय गरेको थियो । निर्वाचन आयोगका प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले पुनः मतदानका लागि सहमति जुटाउन पटक-पटक सर्वपक्षीय बैठक भए पनि हालसम्म मतदानको मिति तय भइनसकेको बताउनुभयो । सर्वसम्मतले पुनः मतदानको मिति तोक्न निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले एक साताभित्र चार पटक बैठक बोलाएको छ तर नेकपा एमाले पक्षको अडानले अझै सहमति हुन सकेको छैन । सर्वदलीय बैठकमा नेकपा एमालेका प्रतिनिधि उपस्थितसमेत हुने गरेका छैनन् । निर्वाचन अधिकृत लक्ष्मणबहादुर कठायतले जेठ २७ गते शुक्रबारका लागि बोलाइएको बैठकमा सहमति हुने विश्वास लिएको बताउनुभयो । तर नेकपा (एमाले)का जिल्ला अध्यक्ष कालीबहादुर शाहीले आफूहरू मतगणना नै हुनुपर्ने अडानमा यथावत् रहेको बताउनुभयो । उहाँले निर्वाचन आयोगको पुनः मतदान गर्नुपर्ने निर्णयविरुद्ध मुद्दा दायर गरेको जानकारी दिँदै उक्त मुद्दाबारे अदालतले केही नबोलेसम्म चुनाव हुन नदिने दाबी गर्नुभयो । निर्वाचन अधिकृत कठायतले भन्नुभयो, “लामो समयसम्म पर्खिने कुरा हुन्न, अडान राखेको पक्षले अदालतमा अग्राधिकार प्राप्त गर्न रिट दायर गरेको जानकारी गराएको हुनाले केही समय पर्खेका हौँ, तर सधैँ कुरेर बस्न सकिन्न ।” स्थानीय तह निर्वाचन ऐन २०७३ ले मतदान केन्द्र अनधिकृत कब्जा भएको अवस्थामा निर्वाचन आयोगले सम्बन्धित मतदान केन्द्रको मतदान रद्द गर्न पाउने व्यवस्था गरेको छ । वैशाख ३० गते सम्पन्न निर्वाचनमा बूढीगङ्गा नगरपालिकाका छवटा मतदान केन्द्र कब्जा गरिएपछि मतदान स्थलबाट सुरक्षाकर्मी हिँडेका थिए । उक्त घटनापछि निर्वाचन आयोगले तत्कालीन प्रमुख जिल्ला अधिकारीसहित नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीका प्रमुखलाई विभागीय कारबाहीका लागि गृह मन्त्रालयलाई निर्देशन दिएको थियो । मन्त्रालयले तीनै जना सुरक्षा प्रमुखलाई हटाइसकेको छ । निर्वाचन आयोगले भने चुनाव सुरु हुनुभन्दा अघिदेखि हालसम्म चार पटक उक्त पालिकाको निर्वाचन अधिकृत फेरिसकेको छ । बाजुराका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रकाशचन्द्र अधिकारीले जुनसुकै दिन मतदानको मिति तोकिए जिल्ला सुरक्षा समिति चुनाव गराउन पूर्ण तयारी अवस्थामा रहेको बताउनुभयो । पुनः मतदानका लागि बूढीगङ्गा नगरपालिकाको १० मतदान स्थलको १९ केन्द्रका लागि करिब १७ हजार मतपत्र प्राप्त भएको निर्वाचन अधिकृत कठायतले जानकारी दिनुभयो । स्थानीय निर्वाचन २०७९ मा ७५२ पालिकाको मतदान भएर मतपरिणाम आइसकेको छ । २८ पालिकाको ८५ मतदान केन्द्रमा निष्पक्ष र भयरहित वातावरणमा चुनाव नभएकोेमा बूढीगङ्गाका १९ केन्द्रबाहेक सबैमा पुनः मतदान भई मतपरिणाम समेत सार्वजनिक भइसकेको छ ।
‘निर्वाचन आयोगले हेर्न मिल्दैन’
दलका केन्द्रीय समितिका पदाधिकारी र सदस्यहरूको सम्पत्ति विवरण सार्वजनिकसम्बन्धी प्रावधान दलहरूकै जिम्मेवारीभित्र पर्ने निर्वाचन आयोगले प्रस्ट पारेको छ । आयोगलाई जानकारी गराउनुपर्ने वा सम्पत्ति विवरण बुझाए/नबुझाएको सम्बन्धमा ताकेता गर्नुपर्ने सम्बन्धमा ऐनमा केही उल्लेख नभएको आयोगले जनाएको छ ।
आम निर्वाचनको आन्तरिक तयारीमा
निर्वाचन आयोगले प्रतिनिधि र प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचनको आन्तरिक कसरतमा जुटेको जनाएको छ । संवैधानिक व्यवस्था बमोजिम आगामी मङ्सिर २२ गते अगावै प्रतिनिधि र प्रदेश सभा सदस्यको निर्वाचन भइसक्नुपर्नेछ । निर्वाचन आयोगका प्रमुख आयुक्त दिनेशकुमार थपलियाले एकै चरणमा चुनाव गर्नुपर्ने भए कात्तिक अन्तिममा सक्ने र दुई चरणमा गर्ने भए मङ्सिर १० गतेभित्र सक्नुपर्ने गरी आयोग आन्तरिक तयारीमा जुटेको जानकारी दिनुभयो ।
कांग्रेसका धेरै प्रमुख, धेरै सिट
स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ परिणाम आउने क्रम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । ७५३ मध्ये ७५१ तहको परिणाम सार्वजनिक भइसकेको छ । प्रदेश १ को उदयपुरको त्रियुगा नगरपालिकाको गणना जारी छ भने सुदूरपश्चिमको बाजुरा जिल्लाको बूढीगङ्गा नगरपालिकाको पुनः मतदान निश्चित भइसकेको छैन ।
दाबी महानगर प्रमुखको, मत चाहिँ शून्य
वैशाख ३० सम्पन्न स्थानीय तह निर्वाचनमा महानगरपालिकाको प्रमुख पदमा आँक्ने केही उम्मेदवार भने आफैँ भोट हाल्न गएनन् । प्रमुखका १६१ उम्मेदवारमध्ये सात जनाले आफैँलाई भोट नहालेको पाइएको छ । उनीहरूको मत शून्य छ । निर्वाचन आयोगका अनुसार प्रदेश १ को विराटनगर, मधेश प्रदेशको वीरगञ्ज, बागमतीको काठमाडौँ, ललितपुर र भरतपुर तथा गण्डकीको पोखरा महानगरपालिका गरी छ महानगरमा १६१ जना उम्मेदवारले मनोनयन दर्ता गराएका थिए ।
मतगणना निर्देशिका संशोधनको आग्रह
काठमाडौँ महानगरपालिकाका उपप्रमुख पदका उम्मेदवार रामेश्वर श्रेष्ठले मतगणना निर्देशिकामा संशोधन हुनुपर्ने माग गर्दै निवेदन दर्ता गराउनुभएको छ । नेकपा (एकीकृत समाजवादी)बाट उम्मेदवार हुनुभएका उहाँ स्थानीय तह निर्वाचनमा पाँचदलीय गठबन्धनका साझा उम्मेदवार हुनुहुन्छ।
स्वतन्त्रको बढ्दो लहर
सङ्घीय राजधानी काठमाडौँ महानगरपालिकाको प्रमुख पदमा स्वतन्त्र उम्मेदवारले दलीय प्रतिद्वन्दीसँग मतान्तर फराकिलो पार्दा अरू दस पालिकाको प्रमुखमा स्वतन्त्र उम्मेदवार निर्वाचित भइसकेका छन् ।धरान उपमहानगरपालिकामा हर्क साम्पाङ राई र धनगढी उपमहानगरपालिकामा गोपाल हमाल स्वतन्त्र उम्मेदवारकै रूपमा निर्वाचित हुनुभएको छ । जनकपुरधाम उपमहानगरपालिकामा मनोजकुमार साहले अग्रतालाई फराकिलो बनाउँदै जानुभएको छ ।
सम्पत्ति विवरण सार्वजनिक अनिवार्य
स्थानीय तहको दोस्रो कार्यकालका लागि निर्वाचित जनप्रतिनिधिले शपथग्रहण गरी पदभार सह्मालेका छन् । त्यसलगत्तै कतिपय स्थानीय तहका नेतृत्वले विभिन्न निर्णय पनि गरेका छन् । यससँगै उहाँहरूले गर्नुपर्ने सम्पत्ति विवरण पेस वा सार्वजनिक गर्नुपर्ने कार्य भने थोरैले मात्र गरेका छन् ।
रद्द मतदान केन्द्र थपिँदै
स्थानीय तह निर्वाचनमा मतदान रद्द भएको मतदान केन्द्रको सङ्ख्या शनिबार साँझसम्ममा ७९ पुगेको छ । निर्वाचन आयोगले ती केन्द्रमा मतदान रद्द भएको जानकारी दिएको हो । आयोगका प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले इलाम, तनहुँलगायतका जिल्लाका
सकियो प्रतीक्षा, आज मतदान
सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापनापछिको स्थानीय तहको दोस्रो आवधिक निर्वाचन उत्साहजनक रूपमा शुक्रबार हुँदैछ । निर्वाचन हुने कि नहुने भन्ने राजनीतिक मत विभाजनलाई पार लगाउँदै प्रतीक्षित निर्वाचन आज हुन लागेको हो ।
मतदान केन्द्र निर्माण र परिचयपत्र वितरण
स्थानीय निर्वाचन २०७९ को पूर्वसन्ध्यामा मतदान केन्द्र निर्माण भइरहेका छन् तर केन्द्र निर्माणमा केही कठिनाइ देखिएको छ । निर्वाचन आयोगले २०७४ को चुनावका आधारमा मतदान केन्द्र निर्धारण गर्दा ‘बुथ’ निर्माणमा कठिनाइ उत्पन्न भएको छ ।
सबै मतदान केन्द्रमा कर्मचारी र सामग्री
स्थानीय तह सदस्य निर्वाचन २०७९ का लागि देशभरका ७५३ पालिकाका सबै मतदान केन्द्रमा मतदान सामग्री पुगेको छ । निर्वाचन कार्यक्रमबमोजिम वैशाख ३० गते हुने मतदानभन्दा तीन दिनअघि पुग्नुपर्ने भएकाले ७५३ पालिकाका १० हजार ७५६ मतदान स्थलमा मतदान अधिकृतसहितको सामग्री पुगेको निर्वाचन आयोगले जनाएको छ ।
छानबिन गर्दै निर्वाचन आयोग
निर्वाचन आचारसंहिता २०७८ ले जुलुस, आमसभा, कोणसभा, बैठक एवं भेला गर्दा १८ वर्ष पूरा नभएका बालबालिकाको प्रयोग गर्न वा गराउन नहुने स्पष्ट व्यवस्था गरेको छ । तर, आचारसंहिताको उक्त व्यवस्थालाई बेवास्ता गर्दै सबै प्रमुख राजनीतिक दलले आफ्नो भेला तथा -यालीमा बालबालिकाको निर्बाध रूपमा प्रयोग गरेको पाइएको छ ।
परिचयपत्रको वैकल्पिक व्यवस्थाबारे अन्योल
स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ मा मतदाता परिचयपत्र नहुने मतदाताले मतदान गर्न पाउने नपाउने विषयमा अन्योल कायम छ । निर्वाचन आयोगले मतदाता परिचयपत्र नभएका मतदाताको हकमा मतदानको पूर्वसन्ध्यामा मात्रै मतदानको वैकल्पिक व्यवस्थाबारे निर्णय गर्दै आएको छ ।
-original-thumb.jpg)
पुनः छापिए मतपत्र
स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ मा ४३ पालिकाका लागि करिब १३ लाख मतपत्र दोहो¥याएर छापिएको छ । आयोगले अनुमानका आधारमा छापेको मतपत्र उम्मेदवारको अन्तिम नामावली प्रकाशन भएपछि कामै नलाग्ने भएपछि दोहो¥याएर छाप्नुपरेको हो ।
