गोरखापत्र
निर्वाचन सफल पार्न सबै जुट्नुपर्छ : प्रमुख आयुक्त थपलिया
धर्बेन्द्र झा धनुषा, बैशाख ३ गते । निर्वाचन आयोग नेपालका प्रमुख आयुक्त दिनेशकुमार थपलियाले स्थानीय तह निर्वाचनको समय नजिकिदै गएकाले अनावश्यक तर्क वितर्क नगरी सबैजना निर्वाचन सफल पार्नमा जुट्ने बेला आएको बताउनुभएको छ ।मधेस प्रदेशको राजधानी जनकपुरधाममा शनिबार निर्वाचन आयोगले आयोजना गरेको स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ मिडिया अभिमुखीकरण कार्यक्रमको उद्घाटन सत्रमा उहाँले यस्तो बताउनुभएको हो । निर्वाचनको मिति तय गर्नुअघि संविधान र कानुनलाई ध्यानमा राखेर विभिन्न प्रकारले विभिन्न विषयमा छलफल भएपश्चात सरकारले निर्वाचनको मिति घोषणा गरेको उहाँले बताउनुभयो ।देशमा स्थानीय तह निर्वाचनको माहोल तयार भइसकेको अवस्थामा अब स्थानीय तहको निर्वाचन सार्न खोजिए त्यसले दुर्घटना निम्त्याउने प्रमुख आयुक्त थपलियाले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “देशमा निर्वाचनको माहोल तयार भइसकेको छ । कँहि कतैबाट अझै पनि निर्वाचनको विषयमा विभिन्न शंका उपशंका हुनु राम्रो होइन ।” निर्वाचन आयोगले निर्धारण गरेको तालिका बमोजिम अब हामी सबैले निर्वाचन सफल गर्नमा जुट्नुपर्छ उहाँले भन्नुभयो ।निर्वाचनलाई उत्कर्षमा आजसम्म पुर्याउन मिडियाकर्मीको भूमिका महत्वपुर्ण भएको भन्दै निर्वाचनलाई स्वच्छ, स्वतन्त्र, निषपक्ष र भयरहित वातावरणमा सम्पन्न गर्न हामी सबैले आ—आफनो ठाँउवाट भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ उहाँले भन्नुभयो । सुशासन र समृद्धिमा पुग्नका लागि पहिलो पाइलाको रुपमा निर्वाचन रहेकाले निर्वाचनलाई सफल पार्नु सबैको दायित्व भएको प्रमुख आयुक्त थपलियाले चर्चा गर्नुभयो । निर्वाचन अचारसंहिता नैतिक र कानुनी बन्धन भएकाले यसको पालना सबै पक्षले गर्नुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।निर्वाचन आचारसंहितालाई सामान्य रुपमा नलिन आग्रह गर्दै यसको उल्लंघन भएको विषयमा आयोगले जानकारी प्रप्त गर्दा स्पष्टीकरण सोधेर कानुनअनुसार कारवाही हुने उहाँले बताउनुभयो । अचारसंहिंता उल्लंघन भएको प्रमाणित भएमा एक लाख रुपियाँ जरिवानादेखि उम्मेदवारी खारेजीसम्मको कारबाही हुनसक्छ उहाँले भन्नुभयो । निर्वाचनको प्रक्रिया शुरु भएपश्चात् निर्वाचन अचारसंहिता उल्लंघन भएको नभएको विषयमा पालिकादेखि जिल्लासम्म संयन्त्र निर्माण भएको जानकारी समेत दिनुभयो । अचारसंहितामा समाजिक संजालको विषय गम्भीररुपमा उठेकाले प्रेस काउन्सिल नेपाललाई यसको नियमनको लागि आयोगले अनुरोध गरिसकेको बताउनुभयो । कार्यक्रममा प्रेस काउन्सिल नेपालका सदस्य लालबाबु शेख, नेपाल पत्रकार महासंघका सचिव पवन अाचार्य र निर्वाचन आयोगका उपसचिव लक्ष्मी शर्माले पत्रकारले समाचार तयार पार्दा ध्यान दिनुपर्ने विषयबारे चर्चा गर्नुभयो । निर्वाचन आयोगले निर्धारण गरेको अचारसंहिताको विषय कार्यान्वयन गरेमात्र निष्पक्ष, पारदर्शी र भयरहित वातावरणमा निर्वाचन सम्पन्न हुने उहाँहरुले विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।
सञ्जीव बराइलीसँग विवाह गर्दै मेलिना
गायिका मेलिना राई विवाह गर्ने तयारीमा हुनुहुन्छ । करिब पाँच बर्ष लामो प्रेम सम्बन्धलाई उहाँले सार्वजनिक गर्नुभएको छ । उहाँले, आफू र सञ्जीवबीच दुई वर्ष अगाडि इन्गेजमेन्ट भैसकेको उल्लेख गर्नुभएको हो ।
संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी आईसीयूमा
काठमाडौं, वैशाख ३ गते। वैशाख १ गते अस्पताल भर्ना हुनुभएका संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीलाई सास फेर्न थप अप्ठेरो महसुस भएपछि सघन उपचार कक्ष (आईसीयू)मा सारिएको छ।स्वासप्रश्वासमा समस्या देखिएपछि बिहीबार दिउँसो ४ बजे ललितपुरको इमाडोलस्थित किष्ट मेडिकल अस्पताल भर्ना हुनुभएका जोशीलाई शनिबार आईसीयूमा सारिएको हो।मुटुको चालमा केही समस्या देखिएपछि आईसीयूमा सारिएको हो। उहाँको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य छ। भोलिसम्म उहाँको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य भएमा वार्डमा सारिने अस्पतालले जनाएको छ।किष्ट अस्पतालका निर्देशक प्रा.डा. सुरज बज्राचार्यका अनुसार जोशीको पिसाबमा संक्रमण र मुटुको चालमा गडबढी देखिएको हो। जोशीको स्वास्थ्यमा सन्तोषजनक सुधार भइरहेको निर्देशक बज्राचार्यले विज्ञप्तिमार्फत जानकारी गराउनुभएको छ। १०३ वर्षीया जोशीको यसअघि २०७८ फागुनमा एक हप्ता किष्ट अस्पतालमै उपचार भएको थियो।
रुपेन्देही–११ लाई प्रो क्लब उपाधि
काठमाडौँ, वैशाख ३ गते । नेपाल प्रो क्लब च्याम्पियनसिपको उपाधि रुपन्देही–११ ले जितेको छ । सिद्धार्थनगर क्रिकेट रंगशालामा शनिबार भएको खेलमा रुपन्देहीले मलेसिया–११ लाई सात विकेटले हरायो । मलेसियाले दिएको एक सय ४१ रनको विजयी लक्ष्य पछ्याएको रुपन्देहीले १९.३ ओभरमा लक्ष्य पूरा गरेको थियो । रुपन्देहीको जितमा प्रज्वल थापाले सर्वाधिक ७१ रन बनाउनुभयो । सन्दीप रजालीले ४१ र देव खनाल १२ रन बनाउनुभयो । बलिङमा मलेसियाका मुहमद वाफिक, सायद अजिज र शार्विनले एक एक विकेट लिनुभयो । यसअघि पहिले ब्याटिङ गरेको मलेसियाले निर्धारित २० ओभरमा ६ विकेटको क्षतिमा एक सय ४० रन बनाएको थियो । मलेसियाको लागि नज्रिल रहमानले ३६, जुबईदी जुल्कफ्लेले २६ र सेईद अजिजले २० रन बनाउनुभयो । बलिङमा रुपन्देहीका बसिर अहमदले दुई विकेट लिनुभयो । कृष्ण कार्की, रुपेश कुर्मी, विक्रम भुसाल र विशाल विक्रम केसीले एक एक विकेट लिनुभयो । रुपन्देहीका प्रज्वल थापा ‘प्लेयर अफ दि फाइनल’ हुनुभयो । उपाधिसँगै रुपन्देहीले दुई लाख ५० हजार रुपियाँ पुरस्कार पायो । उपविजेता मलेसियाले एक लाख रुपियाँमा चित्त बुझायो । रुपन्देहीका बसिर अहमद सर्वोत्कृष्ट खेलाडी चुनिनुभयो ।
मुख कसरी सफा राख्ने ?
काठमाडौं, वैशाख ३ गते। मुखको सफाइलाई स्वास्थ्य जीवनका लागि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। शरीरका सम्पूर्ण अङ्ग प्रत्यअङ्गलाई स्वास्थ्य वा अस्वास्थ्य बनाउन मुखले प्रत्यक्ष भूमिका खेलेको हुन्छ। त्यसैले मुख सधै स्वास्थ्य राख्ने बानी बसाल्नुपर्छ। बिहान खाना खाइसकेपछि र बेलुका सुत्नुअघि नियमित रुपमा मुख सफा गरेमा करिब ९० प्रतिशत मुखका रोगबाट बच्न सकिने चिकित्सकको भनाइ छ। बिहान र बेलुका खाना खाएपछि फ्लोराइडयुक्त दन्त मन्जन प्रयोग गरेर दाँत माझ्ने, अन्य समयमा खानेकुरा खानासाथ मुख कुल्ला गर्ने, दाँतबीचको सतह डेन्टल फ्लसको प्रयोग गरी सफा गर्ने, बालबालिका २ वर्ष नपुग्दासम्म सफा कपास पानीले र २ वर्षको उमेरदेखि नरम ब्रसले दाँत सफा गरिदिनुपर्छ। दाँतको सुरक्षाका लागि गुलियो, धेरै तातो वा चिसो, अमिलो खाद्य पदार्थ नखाने गर्नुपर्छ। मदिरा, सुर्तीजन्य पदार्थ, पान, सुपारी सेवन नगर्नु नै दाँतको लागि राम्रो हुन्छ। रेसादार, ताजा फलफूल, हरियो सागपात, दूध, माछाजस्ता सन्तुलित खानाको प्रयोग गरेपछि मुख सफा गर्नुपर्छ। कम्तीमा हरेक ६ महिनामा दन्त परीक्षण गराउँदा मुख सफा हुने चिकित्सको भनाइ छ। दन्त स्वास्थ्यका बारेमा मानिसमा केही गलत धारणा रहेको पाइन्छ। सामान्यतः अन्य रोगको तुलनामा दाँतको रोग गम्भीर हुँदैन भन्ने धारणा पाइन्छ। जुन गलत हुने चिकित्सकको भनाइ छ। स्वास्थ्य मन्त्रालय, राष्ट्रिय स्वास्थ्य शिक्षा, सूचना तथा सञ्चार केन्द्रले दाँतको स्वास्थ्यका बारेमा केही गलत आमधारणाका बारेमा सार्वजनिक गरेको छ। दाँत निकाल्दा आँखा कमजोर हुन्छ, दाँत सफा गर्दा दाँत कमजोर हुन्छ, हल्लिन्छ वा फाटिन्छ, जुठो खाँदा दाँतमा किरा लाग्छ, नक्कली दाँत राखे कमजोर भइन्छ, उपचार गर्नुभन्दा निकाल्नु ठीक हुन्छ, दाँत नदुख्दासम्म उपचार गर्नुहुँदैन, कडा ब्रसले दाँत सफा गर्दा दाँत सफा, चम्किलो हुन्छ भन्नु गलत भएको मन्त्रालयले जनाएको छ। कतिपयले अन्य रोगको तुलनामा दाँतको रोग गम्भीर नहुने बुझाइ गलत भएको मन्त्रालयले जनाएको छ। दन्त चिकित्सालाई आधारभूत स्वास्थ्य सामग्री नमानी विलासिता र कस्मेटिक उपचार ठान्ने र १(२ वटा दाँत बिग्रदैमा केही नहुने मनोविज्ञान गलत भएको सूचनामा उल्लेख छ।
नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा स्याङ्जामा कम्तीमा एक खेल खेलाइने
स्याङ्जा, वैशाख ३ गते । राष्ट्रिय खेलकुद परिषद (राखेप) का उपाध्यक्ष शिव कोइरालाले नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा स्याङ्जामा कम्तिमा एक खेल खेलाउने बताउनुभयो । प्रथम विवेक खाँण स्मृति सेभेन ए साईड अन्तर क्लब पुरुष फुटबलको समापन तथा पुरस्कार बितरणमा कोइरालाले आफु स्याङ्जा जिल्लामा प्याराग्लाइडिङ बाहेक थप एक खेल खेलाउन छलफलमा रहको बताउनुभयो ।कुनै पनि प्रतियोगिताले खेलकुदको विकासमा टेवा पुग्ने बताउँदै कोइरालाले खेलकुदमा सबैको चासो हुनुपर्ने बताउनुभयो । देशकै पदमा आसिन भएपनि आफु हुर्केको ठाउँमा सहयोग गर्र्न मन लाग्ने बताउदै कोइरालाले डिपीआर बनाएर लिएर आएमा आर्थिक सहयोग जुटाउन पहल गर्ने पनि बताउनुभयो । हेलु लामाचौर युवा क्लबले भिरकोट १ लामाचौरमा आयोजना गरेको सेभेन ए साईड अन्तर क्लब पुरुष फुटबलमा उपाधि रामबाच्छा ब्वाइज वालिङले जितेको हो । फाइनलमा स्मार्ट युथ क्लबलाई १–० गोलले हराएको रामबाच्छाले उपाधि सहित ३० हजार रुपियाँ पुरस्कार पायो । उपविजेतका बनेको स्मार्टले २० हजार रुपियाँमा चित्त बुझायो । चैत २८ गतेबाट शुरु भएको प्रतियोगितामा १८ क्लबको सहिभागिता रहेको थियो । प्रतियोगितामा ‘म्यान अफ दि सिरिज’ अयोजक टिमका इश्वर खाँण, बेष्ट फरवार्ड रामबाच्छाका जनम गुरुङ, बेष्ट किपर रामबाच्टाका रुपेश हमाल, बेष्ट डिफेन्डर स्मार्टका सन्देश क्षेत्री हुनुभयो । विजेतालाई राखेपका उपाध्यक्ष शिव कोइरालाले पुरस्कार प्रदान गर्नुभयो ।
सत्यमोहन जोशी किष्ट अस्पतालको डिलक्स सुइटमाः मुटुको चालमा गडबढी
काठमाडौंं, वैशाख ३ गते । संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीको मुटुको चालमा गढबढी देखिएको छ । बुधबार छातीमा असजिलो महसुस भएपछि किष्ट अस्पतालको इमर्जेन्सीमा भर्ना हुनुभएका जोशीलाई अहिले अस्पतालको डिलक्स सुइटमा भर्ना गरेर उपचार सुरु गरिएको हो ।किष्ट अस्पतालका निर्देशक प्रा.डा. सुरज बज्राचार्यका अनुसार जोशीको पिसाबमा संक्रमण र मुटुको चालमा गडबढी देखिएको छ । १०३ वर्ष वर्षीया जोशीको स्वास्थ्यमा सन्तोषजनक सुधार भएको निर्देशक बज्राचार्यले बताउनुभयाे । जोशीको यसअघि २०७८ फागुनमा एक हप्ता किष्ट अस्पतालमै उपचार भएको थियो ।
राजसंस्था पुनर्स्थापनाको सम्भावना अब छैन : थापा
कपिल ज्ञवाली,सिद्धार्थनगर, बैसाख ३ गते । राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले नेपालमा अब राजसंस्था पुनःस्थापनाको सम्भावना बन्द भएको बताउनुभएको छ । राजतन्त्र र गणतन्त्रको अभ्यास जनताले बुझेकाले अब राजसंस्था पुनःस्थापना नहुने उहाँको भनाइ छ ।बुटवलमा पत्रकारसँग कुरा गर्दै अध्यक्ष थापाले राप्रपाले राजसंस्था पुनःस्र्थापनाको एजेन्डा बोक्दा हिन्दुराज्यको एजेन्डा रोकिएकाले नयाँँ पार्टी स्थापना भएको बताउनुभयो । उहाँले राप्रपामा सैद्धान्तिक विचलन र गलत प्रवृत्ति हावी भएपछि नयाँ पार्टी पुनर्जागृत गरेको दाबी गर्नुभयो । आफू पार्टीमा रहेको १५ वर्षमा कमाएको आम्दानीमा अहिलेको राप्रपा रमाएको उहाँले टिप्पणी गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, अहिले राप्रपाले धनी बाउले कमाइदिएकोमा रजगज गरेको हो। हामीले कमाइदिएको पूँजीमा अहिलेका साथीहरु रमाउनु भयो। राप्रपा पछि गएर राप्रपा नेपालमा समाहित हुने उहाँले विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । अहिले पनि आफूले बनाएको पार्टीमा नयाँ टिम आएजस्तै राप्रपा नेपालमा समाहित हुने दाबी गर्नुभयो ।थापाले पार्टी स्थापनाको २ महिनाको छोटो अवधिमा ७७ जिल्लामा पार्टीगत संरचना निर्माण भएको बताउनुभयो । आधा दर्जन बढी भातृसंगठन निर्माण गरेको उहाँले बताउनुभयो । राप्रपा नेपालले लोकतन्त्र, हिन्दु राज्य र सुशासनको एजेन्डा लिएर अगाडि बढेको उहाँको भनाइ छ । नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको प्रशंसा गर्दै अध्यक्ष थापाले एमालेसँग सहकार्य गरेर निर्वाचन लड्ने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो,ू केपी ओली नेतृत्वको एमालेले राष्ट्रियता, स्थिरता र समृद्धिको पक्षमा अडिलो नीति ल्याएकोले सहकार्य गर्ने निर्णय भएको हो । थापाले यो पटक एमालेको सूर्य चिन्हबाट निर्वाचन लड्ने प्रष्ट पार्नुभयो । उहाँले भन्नुभुयो, हाम्रो चुनाब चिन्हको बारेमा बुझाउन समय लाग्ने भएकाले सूर्य चुनाव चिन्हबाट निर्वाचन लड्नेछौं ।
साताका सात तस्बिर
आइतबार जलमग्न तनहुँको दुलेगौडा बजार। पानी बग्ने उचित व्यवस्थापन नहुँदा हरेक वर्षामा बजार जलमग्न हुने गरेको छ। तस्बिर: कृष्ण न्यौपाने/राससकाभ्रेको मण्डनदेउपुरमा जमिन जोत्दै युवा। अहिले गोरु जोतेको एक दिनको ज्याला २५ सयदेखि तीन हजार रुपियाँसम्म लिने गरेको उनीहरुले बताएका छन्। तस्बिर: शेखर चौलागाईंमध्यपुरथिमी नगरपालिका बोडेमा ‘जिब्रो छेड्ने जात्रामा यो वर्ष ४९ वर्षीय बुद्धकृष्ण वागं श्रेष्ठले नवौं पटक जिब्रो छेड्नुभएको छ। तस्बिर: शेखर चौलागाईंभक्तपुर ठिमीको सिन्दुरे जात्रामा सहभागी स्थानीयको भीडभाड। तस्बिर: कविता थापाकाठमाडौंकाे तारकेश्रवर नगरपालिकाकाे तीन पिप्ले क्षेत्रमा बढ्दै गएको सहरीकरण। तस्बिर: कविता थापाकोशी ब्यारेजबाट वैशाख १ गते देखिएको सूर्योदयको दृश्य। तस्बिर: सागर बस्नेत
गठबन्धनको चुनावी तालमेल आइतबार टुङ्गिन्छु : प्रचण्ड
शान्ता अधिकारी चितवन, वैशाख ३ गते । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ सत्ता गठबन्धनको तर्फबाट हुने चुनावी तालमेल आइतबारसम्म टुङ्गिो लगाउने बताउनुभएको छ ।पूर्वी नवलपरासी (नवलपुर) क्षेत्रका विभिन्न कार्यक्रममा सहभागी हुन शनिबार बिहान चितवन आइपुग्नु भएका अध्यक्ष प्रचण्डले भरतपुर विमानस्थलमा पत्रकारहरुले राखेको जिज्ञासामा सो कुरा बताउनुभएको हो । उहाँले काठमाडौं फर्केलगत्तै चुनावी तालमेलको खाका तयार गर्ने र आइतबार उम्मेदवारको टुङ्गो लगाउने बताउनुभयो । “आज बेलुकासम्म सिफारिस गर्ने भनिएको छ । हामी सम्भवतः भोलिसम्मा एउटा टुङ्गोमा पुग्छौं ।,” उहाँले भन्नुभयो ।पछिल्लो समयमा केन्द्रदेखि जिल्लासम्म भरतपुरको विषयमा कुरा उठने गरेको प्रसंगमा उहाँले बाहिर जसरी आएको छ त्यस्तो हुँदै नभएको जिकिर गर्नुभयो । “भरतपुरको चुनावी तालमेलको विषयलाई बाहिर जस्तो कुरा सुनिएपनि गठबन्धन भित्र त्यस्तो कुनै विवाद छैन ।,” अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो ।
सगरमाथा चुचुरो पुग्ने मार्ग निर्माण आइतबारदेखि सुरु
काठमाडौं, वैशाख ३ गते । सगरमाथाको चुचुरोसम्म पुग्न निर्माण गरिने मार्ग आइतबारबाट सुरु हुने भएको छ । सगरमाथा आरोहणकै अप्ठ्यारो मार्ग मानिने खुम्बु आइसफलदेखि छ हजार चार सय मिटरको दोस्रो क्याम्पसम्म आइसफल डाक्टरहरुको टोलीले चैत २४ गतेनै मार्ग निर्माण सम्पन्न गरी सकेका थिए । मे २० देखि २५ भित्रसम्मा मार्ग निर्माण सम्पन्न गरी सगरमाथा आरोहण सुरु गर्ने गरी भोलबाट डोरी टाँग्ने काम सुरु गर्ने तयारी गरेको मार्ग निर्माण जिम्मा पाएको सेभेन समिट ट्रेक्सका निर्देशक छाङदावा शेर्पाले जानकारी दिनुभयो । यस वर्ष कीर्तिमानी आरोही कामीरिता शेर्पाको नेतृत्वमा आरोहण मार्ग निर्माण हुने भएको छ । मार्ग निर्माणसँगै आरोहीहरु आधारशिविरबाट दोस्रो क्याम्पसम्म पुगेर हाई पचाउदै आरोहणको तयारीमा जुटेको शेर्पाले जानकारी दिनुभयो ।दोस्रो क्याम्प देखि चुचुरोसम्मको मार्ग निर्माण आरोहण सञ्चालक संघअन्तर्गत सेभेन समिट ट्रेक्स निर्माणको जिम्मा लिएको छ । कम्पनीले ११ हजार मिटर डोरी टाँगेर चुचुरो सम्मको बाटो निर्माण गर्ने गरी तयारीमा जुटेको जनाएको छ । सगरमाथा आरोहणका लागि आउने आरोहीसँग सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समितिले प्रतिआरोही छ सय डलर र आरोहण सञ्चालक संघले प्रति आरोही दुई सय डलर गरी आठ सय डलर असुल गर्दै आएका छन् ।चैत ६ गते देखि आधारशिविरबाट आरोहण मार्ग निर्माण शुरु गरेका निजी संस्था सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समिति सोलुखुम्बुको आइसफल डाक्टर आङसार्की शेर्पा, दावा नुरु शेर्पा, पेम्वा छिरिङ शेर्पा, सोनाम छिरिङ शेर्पा, छेवाङ नुरु शेर्पा र निमा ग्याल्जेन शेर्पाको टोलीले अघिल्लो वर्षहरुभन्दा यस वर्ष चाँडै मार्ग निर्माण सम्पन्न गरेको आरोहीहरुले जनाएका छन् । यी हिमालहरु आरोहणका लागि आउने आरोहीसँग सगरमाथा प्रदूषण नियन्त्रण समितिले प्रतिआरोही छ सय डलर र आरोहण सञ्चालक संघले प्रति आरोही दुई सय डलर गरी आठ सय डलर असुल गर्दै आएका छन् ।हिउँको जंगलको नामले चिनिने खुम्बु आइसफलमा सात मिटर लामो दुई वटा भर्याङ जोडेर बाटो बनाएको समितिले जनाएको छ । खुम्बु आइसफलको मार्ग निर्माणमा ५० वटा बढी भर्याङ प्रयोग गरिएको जनाएको छ । खुम्बु आइसफल हुँदै सगरमाथा, ल्होत्से र नुप्से हिमाल आरोहण हुने गर्दछ । यस वर्ष यस बसन्त मौसममा ६८ देसका ६८९ जना आरोहीले नेपालका १९ वटा अग्ला हिमालहरुको आरोहण गर्ने गरी पर्यटन विभागबाट अनुमती लिएको हो । विभागले १९ वटा हिमालबाट ३७ करोड ३८ लाख ५१ हजार ४२१ रुपैयाँ राजश्व समेत संकलन गरेको छ ।
पर्यटकको रोजाइमा वीरेझर्ना परेपछि स्थानीय हर्षित
शेरबहादुर सार्कीबाजुरा, वैशाख ३ गते । बाजुराको सदरमुकाम मार्तडी नजिकमा रहेको वीरे खोला झर्नाको अवलोकन गर्न पर्यटकको भीड लाग्ने गरेको छ । कोरोनाले प्रभावित बनाएको पर्यटन क्षेत्रसँगै वीरेझर्ना समेत सुनसान बनेको थियो । पछिल्लो समय पर्यटकको रोजाइमा पर्दै यहाँ आउनेको भीड लाग्न थालेपछि स्थानीयबासी समेत हर्षित बन्न थालेका छन् । बडिमालिका नगरपालिका– ६ र ८ को बीचमा करिव दुई सय मिटर लामो रहेको यो झर्नाले पछिल्लो समय यहाँका आन्तरिक पर्यटकहरुको मन नै लोभ्याउदै आएपछि अहिले त्यो झर्ना उनीहरुको रोजाइको रुपमा रहेको हो ।आन्तरिक पर्यटक भित्र्याउने गरी जिम्मा पाएको बडिमालिका नगरपालिका वडा नं ६ र ८ ले यो झर्ना बाजुराकै सबै भन्दा लामो र उतकृष्ट झर्ना रहेको बडिमालिका नगरपालिका– ६ का वडाअध्यक्ष कला बडुवालले बताउनुभयो । मानव सुचाङ्कका आधारमा बाजुरा ७४ आंै स्थानमा रहेपनि पर्यटकीय क्षेत्रका आधारमा भन्ने हो भने यो जिल्ला सुदूरपश्चिमकै पहिलो जिल्लाका रुपमा पर्दछ । यहाँका बडिमालिका, बुढीनन्दा, कालाजार्गा, खप्तडछेडेदह, वडालेख लगायतका धेरै ठाउँहरु पर्यटकीय स्थलको रुपमा चिनिने गर्दछन् । जिल्लामा आउने आगन्तुक तथा पर्यटकहरुलाई मनमोहक पार्दै आएको यो झर्नाले लामो समय सम्म संरक्षण,सम्बद्र्धन तथा संरक्षणको प्रखाइमा रहँदै आएको थियो । यती बेला बडिमालिका नगरपालिकाले आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकलाई सहज हुने गरी यसको वरिपरी घेरवार तथा पुल निर्माण गरेपछि आन्तरिक पर्यटक भित्रिन थालेको वडाअध्यक्ष बडुवालले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सदरमुकाम मार्तडीकै सेरोफेरामा रहेको यो झर्ना जिल्लामा आउने रहेक पाहुनाहरुको मन समेत लोभ्याउने गरेको छ ।,,प्राकृतिक अनुपमकै कारण प्रयटकहरुको मनमोहक जित्न सफल भएको यो झर्ना यती बेला यहाँका स्थानीयको जीविकोपार्जनको एक माध्याम बनेको छ । समयमै यसको संरक्षण र प्रवद्र्धन गर्न सकियो भने यसलाई हेर्नका लागि आउने आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकबाट लाखौको कमाइ गर्न सकिने वडा अध्यक्ष बडुवालले बताउनुभयो ।
अछाममा एक लाख ३५ हजार कित्ता जग्गा दर्ता भएन
शिवराज ढुंगाना अछाम, वैशाख ३ गते । जग्गा नापी कार्य सम्पन्न भएको तीन वर्षसम्म वितेपनि अछाममा एक लाख ३५ हजार बढी कित्ता जग्गा दर्ता हुन सकेको छैन । प्रमाण अभाव भन्दै जग्गा दर्ता हुन नसकेपछि यी जग्गा धनीले प्रमाण पुर्जा पाउन सकेका छैनन् ।१० वर्षेद्धन्द्धताका २०५८ सालमा सदरमुकाम मंगलसेनमा ध्वस्त बनाएपछि सरकारी कार्यालयमा सबै कागजात नष्ट भएका थिए । यसकारण सरकारी निकाय र व्यक्तिसँग जग्गाधनी सम्बन्धि खुल्ने प्रमाण नभएकोले नापी भएर सकिएका जग्गा दर्तामा कठिनाइ आएको हो ।प्रमाणको अभावमा अछामका दश स्थानीय तहमा एक लाख ३५ हजार ९५५ कित्ता जग्गा दर्ता हुन रोकिएका छन् । मंगलसेन नगरपालिकामा २१ हजार ५२४ कित्ता, साँफेबगर नगरपालिकामा २९ हजार १५८, कमलबजार नगरपालिका नौहजार ५१५, पञ्चदेवल विनायक नगरपालिका १० हजार ९१४, चौरपाटी गाउँपालिकामा १२ हजार ४६८ कित्ता दर्ता हुन बाँकी रहेको छ । यस्तै रामारोशन गाउँपालिकामा नौहजार ६५, तुर्माखाँद गाउँपालिकामा नौहजार ४८६, ढकारी गाउँपालिकामा पाँचहजार ८०२, मेल्लेख गाउँपालिका १३ हजार १०४ र बान्नीगढी जयगढ गाउँपालिकामा १४ हजार ७५९ कित्ता जग्गा दर्ता बाँकी रहेको नापी कार्यालयले जानकारी दिएको छ । १० वर्षेद्धन्द्धताका २०५८ सालमा सदरमुकाम मंगलसेनमा ध्वस्त बनाएपछि सरकारी कार्यालयमा सबै कागजात नष्ट भएपछि प्रमाणको अभावमा अछामका दश स्थानीय तहमा एक लाख ३५ हजार ९५५ कित्ता जग्गा दर्ता हुन रोकिएका छन् । विगतको जग्गाधनी पुर्जा, राजश्व बुझाएको प्रमाण वा व्यक्तिको जग्गा खुल्ने अन्य कुनै प्रमाणको अभावमा जग्गा दर्ता गर्न हुन सकेको छैन । जग्गा धनीसँग प्रमाण नहुँदा सबैलाई प्रमाणपुर्जा वितरण गर्न नसकिएको मालपोत कार्यालयका अछामका प्रमुख शिवराज ढुंगानाले जानकारी दिनुभयो । “कानुनले प्रमाण माग्छ, त्यसैले प्रमाण नभएकालाई पुर्जा दिन सकिएको छैन ।” प्रमुख ढुंगानाले भन्नुभयो । नापी भएर पनि आफ्नो कित्ता रहेको जग्गाको प्रमाण पुर्जा नपाउँदा स्थानीयमा अन्यौलता छ । नापी र मालपोत कार्यालयले मागेको प्रमाण दिन स्थानीय तहले नसक्दा दर्ता हुन रोकिएको बताइन्छ ।नापी भएर दर्ता गर्न भएका जग्गाका लागि सरकारले एक वर्षको समिति गठन आदेश सरकारले जारी गरेपनि मेल्लेखको ठाँटी बाहेकका जग्गा दर्ता हुन सकेनन् । २०४६ देखि कुष्कोट र ठाँटीको सीमा विवाद हुँदै आएकोमा ठाँटीको जग्गामा पुर्जा वितरण गरेसँगै म्याद सकिएको छ । “सीमा विवाद भएका तोलीपाटा, दोगुडी, कुयडा, गाज्राका मान्छेसँग जग्गाको प्रमाण नहुँदा ६५ जति परिवारले लालपुर्जा पाएका छैनन् ।” मेल्लेख गाउँपालिका–४ कुष्कोटमा वडा अध्यक्ष वीरबहादुर साउँदले भन्नुभयो । छुट भएका जग्गाको प्रमाण पुर्जा बनाउन राजनितीक रुपमा प्रभावकारी पहल हुन नसकेको सरकारी कर्मचारीको बुझाइ छ । दर्ता हुन बाँकी रहेका जग्गाको कानुनी प्रक्रियाका लागि मन्त्रालयमा पटक पटक लेखेर पठाएपनि कुनै जवाफ नआएको नापी कार्यालयका प्रमुख गोपालसिंह कुँवरको बताउनुभयो । अछाममा २०६४ सालबाट तीन वर्षसम्म गोश्वारा नापीबाट जग्गाको नापजाँच भयो भने २०६७ सालमा अछाममै विशेष नापी कार्यालय स्थापना गरेर जग्गाको नापी गरेर २०७५ मा सम्पन्न गरिएको थियो । जग्गाको नापी कार्यसँगै विशेष नापी कार्यालय अछामबाट खारेज भइसकेको छ । व्यक्ति र सरकारी निकायसँग प्रमाण अभाव हुँदा उपभोग्य जग्गाको समयमै दर्ता गर्न स्थानीयले उपयुक्त माग गरेका छन् ।
लिखु नदीमा डुवेर बालिकाको मृत्यु
शेरबहादुर राईओखलढुङ्गा, बैसाख ३ गते । लिखु नदिमा डुवेर ओखलढुङ्गाकी एक बालिकाको ज्यान गएको छ । चम्पादेवी गाउँपालिका–२ पलापुका भोजबहादुर मगरको नौ वर्षीया छोरी अञ्जुली मगरको शुक्रबार डुवेर मृत्यु भएको हो । शुक्रबार साथिहरु सँग लिखु नदिमा नुहाउने क्रममा डुवेर अञ्जुलीको ज्यान गएको ओखलढुङगा प्रहरीले जनाएको छ । लडेर बृद्धाको मृत्युसिद्धिचरण नगरपालिका–८ सल्लेरीका ८९ वर्षीय बलराम तामाङ्गको लडेर ज्यान गएको छ । गाउँ नजिकैको चम्पादेवी मन्दीरमा पुजाका लागि जानेक्रमा लडेर तामाङ्गको ज्यान गएको हो । लडेर गम्भीर घाईते भएका तामाङलाई ओखलढुङ्गा सामुदायिक अस्पतालमा उपचारका लागि लैजाने क्रमममा बाटोमै मृत्यु भएको ओखलढुङ्गा प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव उपरिक्षक सुकदेव खनालले जानकारी दिनुभयो । घटनाका विषयमा थप अनुसन्धान भईरहेको खनालले जानकारी दिनुभयो ।
भावी सन्ततिका लागि टुङघर
हरिप्रसाद कोइरालाउर्लाबारी, बैसाख, ३ गते । ५० वर्ष भन्दा अघि भारतीय डाकाको रखवारी गर्न निर्माण गरिएको टुङघरको प्रयोग हाल आएर बदलिदै गएको छ । त्यसताका दक्षिण पूर्वी मोरङका लारिकट्टा, कर्सिया, सिंगारी, सौंठा र कल्याणपुरमा भारतीय डाकाले धेरै दुख दिने गरेको अग्रजहरु बताउनुहुन्छ । खेतबाट धानका बिटा हराउँथे । दैनिक जसो गाई गोरु चोरी हुन्थे । रातभर टुङमा बसेर गाउँलेहरू आफ्नो गाउँमा सुरक्षा दिन्थे । डाका आइहाले भने टुङमा बसेका ब्यक्तिले गाउँलेलाई बोलाउँथे र गाउँलेहरू संगठित भएर डाका खेदाउँथे । उसबेला जीवन रक्षा गर्नु मुख्य साधननै टुङघर थियो । तर,त्यहीँ टुङघर अहिले भ्युटावरमा रुपान्तरण भएको छ । अहिले टुङको आवश्यकता नभए पनि भावी पिढीले टुङ देखुन भनेर स्थानीयले २०६४ सालमा पक्की टुङ बनाउन सुरु गरेको रतुवामाई– १ का वडासदस्य घनश्याम गौतम बताउनुभयो । वर्षैभरि भारतीय डाकाहरूले दुःख दिन थालेपछि कल्याणपुर क्षेत्रका वासिन्दाले डाकाको रखवारी गर्न २०२६ सालमा काठको टुङघर निर्माण गरेको स्थानीय बताउँछन् । तर, उसबेला बनाइएका टुङघरहरू अहिले कतै पनि देखिँदैनन् । त्यसो त दक्षिणी मोरङका सिमावर्ती गाउँहरूमा चोर डाकाको कुनै समस्या छैन् । २०२६ सालमा सबैभन्दा पहिले कल्याणपुरमा टुङघर बनाइएको थियो । विभन्न कारणले टुङ भत्किएपनि त्यसपछि सोही स्थानमा स्थानीयबासीले कंक्रिटको टुङघर बनाउन थालेको स्थानीय राजेन्द्र बरालले बताउनु भयो । पुरानो टुङ कल्याणपुरमा निर्माण भएको र अन्तिमसम्म रहेकोले टुङको परिचय जिवीत राख्न कल्याणपुरबासीले सोही स्थानमा कंक्रिटको टुङ बनाएका हुन् ।हेर्दा भ्युटावर जस्तै दखिने टुङघर दक्षिणी मोरङको भारतीय सीमावर्ती रतुवामाई नगरपालिका– १ कल्याणपुरमा रहेको छ । स्थानीय बासिन्दाले २०६४ मा निर्माण थालेको टुङघर १० वर्षपछि अर्थात २०७४ मा मात्र निर्माण सम्पन्न गरे । हिजोआज स्थानीयहरुलेनै टुङलाई भावी सन्ततिका लागि उदाहारण स्वरुप देखाउन संरक्षण गर्न थालेका छन् ।
