गोरखापत्र
अवसर र चुनौतीको चुनावी उत्सव
विनोदमोहन आचार्यझन्डै पाँच वर्षको अन्तरालमा यही वैशाख ३० गते दोस्रो पटक हुन लागेको स्थानीय तहको निर्वाचनप्रति यतिखेर प्रायः सबै दलका नेता, कार्यकर्ता, सम्भावित उम्मेदवार, आम नागरिक, सामाजिक सञ्जाल सबैको ध्यान खिचिएको प्रतीत भइरहेछ । संविधान एवं कानुनबमोजिम आफूलाई सुम्पिएको निर्वाचनसम्बन्धी जिम्मेवारी वहन गर्न निर्वाचन आयोगले लिएको अग्रसरता सराहनीय छ ।यसैगरी आसन्न निर्वाचन स्वच्छ, स्वतन्त्र, विश्वसनीय एवं भयरहित वातावरणमा सम्पन्न गर्न÷गराउन सरकारले कुनै कसर बाँकी नराख्ने तथा यसका लागि आयोगलाई आवश्यक पर्ने जनशक्ति, बजेट आदि उपलब्ध गराउन सरकार तत्पर रहेको प्रतिबद्धता सरकारबाट भइसकेको छ । जसअनुरूप निर्वाचन प्रयोजनार्थ मुख्य निर्वाचन अधिकृत र निर्वाचन अधिकृत आ–आफ्नो कार्यक्षेत्रमा खटिइसकेका छन् ।कुनै पनि निर्वाचन स्वच्छ, स्वतन्त्र, निष्पक्ष, विश्वसनीय एवं धाँधलीरहित रूपमा सम्पन्न भए÷गरिएको देखिनु नै पर्छ भन्ने राष्ट्रिय÷अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता रहिआएको पाइन्छ । अतः आसन्न निर्वाचनको सन्दर्भमा सो सर्वस्वीकार्य मान्यतालाई कसरी जीवन्त तुल्याउन सकिन्छ भन्ने प्रश्न हाम्रोसामु खडा भएको छ । बालिग मताधिकार१८ वर्ष उमेर पुगेका सबै नागरिक संविधानतः बालिग मानिन्छन् । जसले हरेक निर्वाचनमा मतदान गर्न अधिकारसमेत राख्छन् । संविधानतः सो मताधिकार आफ्नो आस्था वा विचारका आधारमा प्रयोग गर्न सबै बालिग नागरिकलाई छुट छ । नेपालको संविधानको धारा १७ मा उल्लिखित स्वतन्त्रताको हकअन्तर्गत हरेक नागरिकलाई विचार र अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता निहित रहेको पाइन्छ । मताधिकार प्रयोग पनि नैसर्गिक हकअन्तर्गत पर्ने देखिन्छ । मतदान वा मताधिकारको प्रयोगमा यति ठूलो शक्ति रहेको हुन्छ कि जसको जगमा लोकतन्त्रको रथ अघि बढ्न सम्भव हुन्छ ।मतदानमा विवेकको खाँचोसमाज परिवर्तनशील छ । समाज परिवर्तन समयको माग हो । समाजलाई विकास र समृद्धिको गोरेटोमा डो¥याउन अथवा समाज परिवर्तनको धारलाई बदल्न सक्ने क्षमता, योग्यता तथा स्पष्ट भिजन भएका व्यक्तित्व नै सही अर्थमा असल नेता हुन् । यस प्रकार असल नेता चयन गर्न वा चुनेर पठाउन त्यस्तै इमानदार मानिसलाई दलले अघि सार्नुपर्ने हुन्छ । विडम्बना भनौँ, नेपालका प्रायः सबै दल बाहिरी आवरणमा जेजस्तो देखिए पनि आन्तरिक रूपमा विभिन्न गुट उपगुटले गाँजिरहेको आभास हुन्छ ।सायद यसै कारणबाट होला, कतिपय दलमा राम्रा, योग्य असल पात्र छानीछानी टिकट प्रदान गर्न वा उम्मेदवार छनोट गर्न सकस परेको सुनिन्छ, देखिन्छ । असल पात्र चयन गर्नुपर्ने सवालको सन्दर्भमा राम्रालाई भन्दा हाम्रालाई छान्ने विगतदेखि विरासतका रूपमा रहेको नियत र नीति दुवै बदल्नु उत्तिकै जरुरी देखिन्छ ।कुनै पनि निर्वाचनमा खासगरी दुई चरण महìवपूर्ण मानिन्छन्, जस्तै– उम्मेदवारको चयन र मतदान । उम्मेदवारको चयन नभई कुन उम्मेदवारलाई चुन्ने भन्ने निधो हुन वा गर्न सकिँदैन । यसर्थ योग्य, इमानदार र असल पात्रको चयन आजको समयको माग पनि हो । लोकतान्त्रिक प्रणाली अवलम्बन गरिएका मुलुकमा निर्वाचन भनेको पाँच वर्षपछि मात्र प्राप्त हुने एक अवसर हो । त्यसैले राम्रालाई पुरस्कृत र खराबलाई दण्डित गर्ने अवसर हो– निर्वाचन । मतदाताले मताधिकार प्रयोग गर्दा असाध्यै सावधानी अपनाउनुपर्ने हुन्छ ।अतः उक्त अवसरको उपयोग गरिएन अथवा मतदान गर्दा सोअनुरूपको सुझबुझपूर्ण व्यवहार देखाइएन भने यसको परिणाममा योग्य, सक्षम असल नेता राजनीतिमा वा सरकारमा आउनबाट वञ्चित हुने प्रबल सम्भावना रहन्छ नै । यस्तै प्रसङ्गमा महान् दार्शनिक प्लेटोको “सक्षम वा योग्य व्यक्ति राजनीतिमा नआउनु वा आउन नसक्नु भनेकै असक्षम व्यक्तिबाट शासित हुनु हो” भन्ने भनाइ सान्दर्भिक देखिन्छ । यस पटकको स्थानीय निर्वाचनमा नेपाल राज्यभरका ७५३ पालिकाका ३५ हजारभन्दा बढी जनप्रतिनिधिको चयनका लागि एक करोड ७७ लाख ३३ हजार ७२३ जना मतदाताले आफ्नो मताधिकार प्रयोग गर्न पाउने छन् । यसअघिका मतदाताको तुलनामा यस पटक करिब ३६ लाख मतदाता थपिन पुगेका छन् ।हाम्रो देशमा विगत केही वर्षदेखि आस्थाकेन्द्रित राजनीतिभन्दा पनि स्वार्थकेन्द्रित राजनीति प्रवृत्ति हावी हुने गरेको बुझिन्छ । स्वार्थकेन्द्रित राजनीति हावी भएका बेला सुशासनका मूल्यमान्यताअनुरूप शासन सञ्चालन हुनेभन्दा पनि भ्रष्टाचार गरी अकुत सम्पत्ति आर्जन गर्ने होडबाजी चल्नु सुखद होइन । त्यसैले उम्मेदवारको पृष्ठभूमि नुबझी अर्थात् बिनासुझबुझ मतदान गर्ने अथवा लहलहैमा वा क्षणिक प्रलोभनमा परेर गलत प्रवृत्ति भएका व्यक्तिलाई चुनेर पठाउने काम गरेमा त्यसको सम्भावित दुष्परिणामको सजाय मतदाता स्वयंले बेहोर्नुपर्ने हुन्छ नै । किनभने धान रोप्ने ठाउँमा कोदो रोप्ने, पछि आएर धान किन फलेन भनेर भन्न सुहाउला र ?मतदानस्थल र सुरक्षा व्यवस्थापनसुरक्षासम्बन्धी व्यवस्थापन कुनै पनि निर्वाचनका सन्दर्भमा एक महìवपूर्ण कडी हो । खासगरी उम्मेदवारको, मतदाताको, मतदानस्थलको, निर्वाचन सामाग्रीका अलावा निर्वाचनमा खटिने कर्मचारी आदिको सुरक्षा व्यवस्थापन आफैँमा एक चुनौतीपूर्ण विषय हो ।यस पटकको उक्त निर्वाचनमा सुरक्षा एवं पायक पर्ने कोणबाट कुल १० हजार ७५६ मतदानस्थल छनोट गरिएको पाइन्छ भने त्यहाँ २१ हजार ९५५ मतदान केन्द्र रहनेछन् । सुरक्षा संवेदनशीलताको दृष्टिले मतदानस्थललाई खासगरी अति संवेदनशील, संवेदनशील र सामान्य गरी तीन वर्गमा छुट्याइएको बुझिन्छ ।सम्बन्ध नवीकरणको मानकहामीले स्वीकार्नैपर्छ कि, वर्षौंदेखि आजसम्म पनि देशका कुनाकाप्चा वा पाखा–पखेरीका कतिपय बस्ती विकास र आधुनिकीकरणको पारिलो घामका किरणबाट ओझेलमा परेका छन् । उम्मेदवार वा दलका नेतालाई आफ्नो गाउँघरका आँगनीमा भेट्दा गाउँका, आफ्ना पीडा, समस्या निर्धक्ककसँग राख्न पाउनु मतदाताका लागि राज्यबाट उपलब्ध महìवपूर्ण अवसर हो यो स्थानीय निर्वाचन । यसरी राजनीतिक दल, नागरिक समाज, नेता, सार्वभौम मतदाता, उम्मेदवार परस्परमा भेटघाट गर्ने, सम्बन्ध नवीकरण गर्ने एक संवैधानिक एवं कानुनी मानक नै हो– स्थानीय निर्वाचन । निष्पक्षता र आचारसंहितानिष्पक्ष निर्वाचन स्वयंमा चुनौती मात्र नभएर आजको परिप्रेक्ष्यमा यो एक महìवपूर्ण प्रश्न हो । निर्वाचनमा स्वच्छता एवं निष्पक्षता कायम हुन सकोस् भनेर नै निर्वाचन आयोगले हरेक निर्वाचनमा जस्तै यस पटक पनि आचारसंहिता जारी गरिसकेको सबैमा विदितै छ । निष्पक्ष निर्वाचनको मन्यताप्रति दलका नेता, कार्यकर्ता एवं उम्मेदवारमा विगतदेखि नै विचलन एवं व्यावहारिक अकर्मण्यता देखिने गरेको हुँदा यसमा निर्वाचन आयोगले असन्तुष्टि जनाउँदै आएको छ । आचारसंहिता एउटा नैतिक मार्गदर्शन हो । यसको उद्देश्य भनेको निर्वाचनका बेला सबै दलका नेता, कार्यकर्ता, उम्मेदवार सबै नैतिक आचरणप्रति निष्ठापूर्ण प्रतिबद्ध होऊन्, जसका कारण निर्वाचन निष्पक्ष एवं विश्वसनीय हुन सकोस् भन्ने नै हो । त्यसैले मतदानको सुनिश्चितताका साथसाथै दल र उम्मेदवारका बीच स्वस्थ प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने, पाउने तथा आफ्ना एजेन्डा, घोषणा आदि मतदातामाझ पस्किन समान अवसर पाउनु नै निष्पक्ष निर्वाचनको एक स्थापित अवधारणा हो ।अन्त्यमा निर्वाचनमा हार, जित स्वाभाविक परिणाम हो । यही मान्यताबाट प्रेरित भई निष्पक्ष निर्वाचनका खातिर आचारसंहिताको पूर्ण कडाइका साथ पालना गरी÷गराई आसन्न स्थानीय निर्वाचन सफल तुल्याउनु हामी सबैको दायित्व हो ।
पृथ्वी दिवस र हाम्रो दायित्व
करिब ७.९ अर्ब मानिस बसोवास गर्ने पृथ्वी हाम्री धर्तीमाता र अथाह विशेषता बोकेकी संरक्षणकर्ता हुन् । हामीलाई जन्म दिने हाम्री आमाजस्तै उत्पादनको अदम्य क्षमता भएकी, सुन्दरता, विविधताकी धनी, स्रोत र सम्पदाले भरिपूर्ण, सहनशीलताकी खानी जननी हुन् पृथ्वी । प्रगति र उन्नतिको प्रचुर अवसर दिएर सबै प्राणी जगत्लाई समान व्यवहार गर्दै प्रकृतिको विरुद्ध नजान आग्रह गर्दैछिन् । आपूmमाथि जघन्य अपराध गरी आफूलाई कुरूप बनाउने मात्र होइन, मानिसलाई नै बस्नलायक नहुने गरी अत्यधिक दोहन गर्ने मानव जातिलाई पनि ‘प्रकृतिसँगै मिलेर शान्तिसँग बस’ भनि
खुल्यो दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल
नेपालको दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनमा आएको छ । निर्माणका क्रममा निकै आरोह अवरोह बेहोरेको गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रि«य विमानस्थलको नयाँ धावनमार्गबाट बिहीबार उडान सुरु भएसँगै दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल औपचारिक सञ्चालनमा आएको हो ।
राष्ट्रपतिबाट रमजानको शुभकामना अशक्तहरूलाई दान गर्ने प्रचलन प्रशंसनीय
काठमाडौं, वैशाख ८ गते । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले नेपाली ईस्लाम समुदायले देशभक्तिको भावनाबाट ओतप्रोत भई सामाजिक सद्भाव र राष्ट्रिय दायित्व वहन गर्दै आएको बताउनु भएको छ । नेपाल मुस्लिम आयोगले रोजा रमजानको अवसरमा बिहीबार आयोजना गरेको कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै राष्ट्रपति भण्डारीले रमजानको अवसरमा शुभकामना व्यक्त गर्दै उत्तरोत्तर प्रगतिको कामना गर्नुभयो । ईस्लाम धर्मावलम्बीहरूले मनाउने रमजान पर्व सुरु भएको छ । ईस्लाम समुदायमा सामाजिक उत्तरदायित्वलाई पवित्र भावनाले ग्रहण गर्ने परम्परा विद्यमान छ । राष्ट्रपतिले समाजमा रहेका अशक्तहरूलाई दान गर्ने प्रचलन र आफ्नो सम्पत्तिको केही भाग परोपकार तथा शिक्षाको विकासमा लगाउने कार्य प्रशंसनीय छ भन्नुभयो । रमजानका दिनमा अनुशासनपूर्वक राखिने रोजाले समेत यस समुदायलाई असल कार्यका लागि सधैं उत्प्रेरित गरिरहेको विश्वास व्यक्त गर्दै उहाँले नेपालको संविधानमा सबै धर्म, समुदाय, क्षेत्रको समान विकास, पहुँच एवम् हककोे व्यवस्था गरिएको उल्लेख गर्नुभयो । यस समुदायले व्यापार व्यवसायका क्षेत्रबाट अर्थतन्त्रलाई सुदृढ तुल्याउन गरेको योगदानको राष्ट्रपतिले सराहना पनि गर्नुभयो ।
सौगात र पुरन सेमिफाइनलमा
काठमाडौँ, वैशाख ८ गते । गण्डकी प्रदेशका सौगात कुमाल र एपीएफका पुरन राई वीर गणेशमान सिंह स्मृति राष्ट्रिय बक्सिङ प्रतियोगिताको पुरुष ५७ केजीमा बिहीबार सेमिफाइनलमा प्रवेश गर्नुभएको छ । वीर गणेशमान सिंह स्पोर्ट्स कमिटीद्वारा आयोजित प्रतियोगिताको क्वाटरफाइनलमा सौगातले मधेश प्रदेशका अमन अली तथा पुरनले लुम्बिनी प्रदेशका निशम घर्तीमगरलाई पराजित गर्नुभयो । पुरुष ५२ केजीमा मधेसका मदनकृष्ण डंगोलले सुदूरपश्चिम प्रदेशका सन्दिप नाथ तथा एपीएफका प्रदीप महर्जनले बाग्मती प्रदेशका रोहित महर्जनलाई हराउँदै सेमिफाइनलमा पुग्नुभयो। पुरुष ६३ केजीमा नेपाल आर्मीका पुरन सुनुवारले बाग्मतीका मौसम राना मगर तथा लुम्बिनीका अनिल पुन मगरले सुदूरपश्चिमका महेन्द्र चन्दलाई पाखा लगाउदै सेमिफाइनलमा स्थान सुरक्षित गर्नुभयो । बसन्तपुर डबलीमा जारी प्रतियोगिताको पुरुष ६९ केजीमा आर्मीका दानबहादुर दर्लामीले लुम्बिनीका विकास राना मगरलाई पन्छ्याउँदै सेमिफाइनल यात्रा तय गर्नुभयो । सोही तौलसमूहमा बाग्मतीका शिरीश खनालले प्रदेश १ का अभिनय राईबाट वाकओभर पाउदै सेमिफाइनलमा पुग्नुभयो । पुरुष ७५ केजीमा कर्णाली प्रदेशका दिलराज भण्डारीले सुदूरपश्चिमका भूपेन्द्र बिसी तथा प्रदेश १ का सनम गुरुङले गण्डकीका निसान गुरुङको चुनौती समाप्त पार्दै सेमिफाइनलमा स्थान बनाउनुभयो। पुरुष ८१ केजीमा बाग्मतीका रोशन स्याङ्तान र सुदूरपश्चिमका श्यामबहादुर महता अन्तिम चारमा पुग्न सफल हुनुभयो । रोशनले मधेशका किरण लामा तथा श्यामले गण्डकीका मनीष बिसीमाथि जित निकाल्नुभयो। पुरुष ९१ केजीमा आर्मीका गणेश प्रधानले सुदूरपश्चिमका दिनेश भट्ट तथा प्रदेश १ का प्रसिश रुचालले बाग्मतीका उमंग महर्जनलाई निराश पार्दै सेमिफाइनलमा प्रवेश गर्नुभयो । यसैगरी महिला ५१ केजीमा १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) की स्वर्ण विजेता आर्मीकी मीनु गुरुङ र लुम्बिनीकी माया खत्री केसी सेमिफाइनलमा पुग्नुभएको छ । मीनुले बाग्मतीकी अस्मिता दुवाल तथा मायाले सुदूरपश्चिमकी सोनिया शेठ्ठीलाई हराउनुभयो । महिला ५७ केजीमा नेपाल प्रहरीकी निशा तामाङले मधेशकी सुमिना खड्का तथा प्रदेश १ की सुस्मिता राईले गण्डकीकी सिमा गुरुङलाई पराजित गर्दै अन्तिम चारमा पुग्नुभयो । महिला ६० केजीमा एपीएफकी संगिता सुनारले प्रदेश १ की सम्झना देउलाबाट वाकओभर पाउदै सेमिफाइनलमा पुग्नुभयो । प्रदेश १ की नारिका राईले लुम्बिनीकी सुरक्षाकुमारी कुमाललाई पाखा लगाउदै सेमिफाइनलमा स्थान सुरक्षित गर्नुभयो । महिला ६९ केजीमा लुम्बिनीकी जुनमाया थारुले कर्णालीकी अस्मिता चन्दलाई पन्छ्याउदै सेमिफाइनलमा स्थान पक्का गर्नुभयो । प्रतियोगिता शनिबारसम्म चल्नेछ ।
उदार आर्थिक प्याकेज ल्याउन राष्ट्रपतिबाट विश्व समुदायलाई अपिल
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले गुणस्तरीय स्वास्थ्य, शिक्षा र स्वास्थ्य पूर्वाधारको विकासमा लगानी गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभएको छ । बोआओ फोरम फर एसियाको वार्षिक सम्मेलनलाई बिहीबार भिडियो सन्देशमार्फत सम्बोधन गर्नुहुँदै राष्ट्रपति भण्डारीले नवीन र गुणस्तरीय स्वास्थ्य शिक्षासँगै स्वास्थ्य पूर्वाधारको विकासमा लगानी गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याउनुभयो । उहाँले यस सन्दर्भमा कोभिड–१९ महामारीबाट सिकेका महत्वपूर्ण पाठहरू पनि उल्लेख गर्नुभयो ।
किवीले पराई देश विर्सायो मान्मबासीलाई
विशाल सुनारदैलेख (दुल्लू) वैशाख, ८ गते । भैरवीगाउँपालिका–७ मान्म गाउँका बासिन्दा जीवनयापनको लागि गाउँ नै खाली गरेर मान्मबासी भारत जान्थे । भारतमै ६ महिना मजदुरी गरेर परिवारलाई जिउ ढाक्ने एकसरो कपडा र केही रकम ल्याएर गाउँ फर्किन्थे । त्यतिबेला गाउँ पुरुषविहिन हुन्थ्यो । न्वारन, व्रतबन्ध, विवाह, मलामी एवं सामाजिक काम महिलाले गर्नु पर्ने बाध्यता थियो । तीन बर्ष यता मान्मगाउँको दिनचार्य सँगै पहिचान समेत बदलिएको छ । दोलखाको नासो ल्याएको किवीको बोटले मान्मबासीलाई किवी खेतीतिर तानेको छ । जीवनयापनका लागि मुग्लान जाने मान्मबासी आजभोली गाउमै बसी आम्दानी गर्न थालेका छन् । गाउँमा आम्दानी हुन थालेपछि पुरुषले मुग्लान जान छोडेका हुन् । गाउँमै तरकारी र किवी खेतीबाट आम्दानी गर्न थालेका छन् । गहुँबारीले गराहराभरा भएपनि भन्ने जसो उत्पादन हुदैन थियो । जीवनयापनका लागि मान्म बासी मजदुरीका लागि मुग्लान जानु बाहेक अर्को विकल्प थिएन ।चार बर्षअघि मान्म गाउँका विष्णुप्रसाद कँडेल किवीखेतीको तालिम लिन दोलखा पग्नु भयो । पाँच दिनको तालिम सकाएर किवीका ९ बोट सँगै लिएर गाउँ फर्किनु भयो । त्यही किवीको बोटबाट सुरु गरिएको किवी खेती आजभोली गाँउ भरि फैलिएको छ । गहुँबाली लगाउने ठाउँमा किवीखेती गर्न थालेका छन् । किवी खेतीले आम्दानी बढाउनुका साथै मुग्लान जाने मान्मबासीलाई गाउँमै बस्न बाध्यता बनाएको विष्णुप्रसाद कँडेलले बताउनुभयो ।‘पहिले आम्दानी हुदैन भनेर गाउँका पुरुष देश जाने गर्थे । किवीले राम्रो उत्पादन दिएर आम्दानी दिएपछि पराई देश विरानो बन्दै गएको छ’, उहाँले भन्नुभयो । मजदुरीका लागि पराईदेश जाने मात्र होइनन् किवी खेतीले राम्रो उत्पादन दिएपछि शिक्षक पेशा छोडेर सोही ठाउँका राजेश कँडेलले पनि किवी खेती सुरु गर्नुभएको छ । ‘शिक्षक पेशाभन्दा किवी खेती नै राम्रो लागेर मैले जागिर छोडेर फर्ममा किविको वेर्ना बनाएर आम्दानी गरेको छु । सबै किसान सँग भेटघाट हुन्छ,शिक्षक पेशा भन्दा मलाई कृषि पेशा नै राम्रो लागेको छ,’ उहाँले भन्नुभयो । मान्मबासीका लागि नौलो फल बनेको किवी आजभोली आर्कषण मात्र नभएर आम्दानीको राम्रो स्रोत वन्न पुगेको छ । मान्म गाउँमा किवी नलगाएको घर भेट्टाउन अहिले मुस्किल पर्छ । एक जना किसानले बारीमा ५० देखि ६ सय किवीका विरुवा रोपेका छन् । गाँउका २२ घरधुरीहरुले करिव ३ सय रोपनी क्षेत्रफलमा किवी खेती सुरु गरेका छन् । किवी सँगै ओखर, एभोगाडो, कटुस, अलैचीका नर्सरी समेत राखेर व्यवसायमा होमिएका छन् । कृषि विकास कार्यालय दैलेखले दिएको जानकारी अनुसार संघीय सरकारको सशर्त अनुदान कार्यक्रम अन्र्तगत दैलेखका ९ वटा स्थानीय तहका १३ वटा स्थानमा १८ हेक्टर क्षेत्रफलमा किवी खेतीलाई प्रवद्र्धन गरिएको छ । कृषि कार्यालय मार्फत थप अनुदानको कार्यक्रम समेत लागू गरिएको कृषि कार्यालय दैलेखका नरेन्द्रबहादुर थापाले जानकारी दिनुभयो । दैलेखको हावापानी किवी उत्पादनको लागि उपयुक्त मानिन्छ । बजारीकरणको लागि दैलेख बजार, सुर्खेत, नेपालगन्ज हुँदै भारतको लखनाउसम्म किवीको बजार छ । उपयूक्त हावापानी र बजारको सम्भावना भएको किवी खेती गर्ने किसानहरुलाई क्षमताअभिवृद्धिको तालिम सहित स्रोत साधन सम्पन्न गराउन सके आम्दानी र जीवनयापनका लागि थप सहयोग पुग्ने देखिन्छ ।
काँग्रेसलाई पाँच, माओवादीलाई चार पालिका
सिन्धुलीमाढी, बैशाख ८ गते । सिन्धुली जिल्लामा सत्तारुढ पाँच दलिय गठबन्धन मध्ये नेपाली काँग्रेस र नेकपा (माओवादी केन्द्र) ले स्थानीयत तहको प्रमुख र उपप्रमुखको सिट बाँडफाँड गरी भागबण्डा टुङग्याएका छन् ।सिन्धुलीमा रहेका सत्तारुढ गठबन्धन मध्ये चार राजनीतिक दलको चार दिनसम्मको छलफलमा पालिका भागबण्डाको कुरा नमिलेपछि नेपाली काँग्रेस र नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले उक्त भागबण्डा टुङग्याएको जनाएका छन् । उक्त गठबन्धनको सिन्धुली जिल्ला संयन्त्रले बिहिबार पत्रकार सम्मेलन गरी स्थानीयत तहको प्रमुख र उपप्रमुखको भागबण्डा टुङग्याएको सार्बजनिक गरेको छ ।दुई राजनीतिक दल बिच भएको लिखित सहमति अनुसार सिन्धुलीका नौ वटा स्थानीय तह मध्ये पाँच वटामा प्रमुख नेपाली काँग्रेसले र बाँकी चार वटामा प्रमुख नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले पाएको उक्त गठबन्धनका जिल्ला संयन्त्र संयोजक तथा नेपाली काँग्रेसका जिल्ला सभापति उपेन्द्रकुमार पोख्रेलले जानकारी दिनुभयो ।त्यस्तै उपप्रमुख चार वटा नेपाली काँग्रेस र पाँच वटा नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले पाएको छ । यसअघिको स्थानीय तह निर्बाचनमा नेपाली काँग्रेसले जितेको तीनपाटन गाँउपालिका, गोलन्जोर गाँउपालिका र घ्याङलेख गाँउपालिका सहित कमलामाई नगरपालिका र फिक्कल गाँउपालिकाको प्रमुख नेपाली काँग्रेसले पाएको छ । यि पालिकामा उपप्रमुख नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले पाएको छ ।यसअघिको स्थानीय तह निर्बाचनमा नेकपा (माओवादील केन्द्र)ले जितेको मरिण गाँउपालिका, हरिहरपुरगढी गाँउपालिका र सुनकोसी गाँउपालिका सहित दुधौली नगरपालिकाको प्रमुख नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले पाएको छ । यि पालिकामा उपप्रमुख नेपाली काँग्रेसले पाएको छ । २०७४ सालको स्थानीय तह निर्बाचनमा नेकपा (एमाले)ले जित हातपारेको कमलामाई नगरपालिका, दुधौली नगरपालिका र फिक्कल गाँउपालिका सत्तारुढ गठबन्धनमा रहेका नेपाली काँग्रेस र नेकपा माओवादी केन्द्रले बाँडफाँड गरेका हुन् । वडाको उमेद्वारको हकमा बैशाख १० गते ११ बजेभित्रमा वडा स्तरिय संयुक्त निर्बाचन परिचालन संयन्त्र बनाई सम्बन्धित वडाको उमेद्वार छनौटमा साझा धारणा बनाई जिल्ला संयन्त्रमा लिखित पेस गर्ने निर्णय भएको जिल्ला संयन्त्र संयोजक पोख्रेलले जानकारी दिनुभयो ।उहाँका अनुसार उक्त संयन्त्रको बैठकले निर्बाचनसँग सम्बन्धित औपचारिक सभा संयुक्त रुपमा गर्ने, एक अर्काको आलोचना नगर्ने र निर्बाचन अवधिभर गठबन्धन दल भित्रका नेता कार्यकर्ता पार्टी प्रवेस नगर्ने नगराउने निर्णय गरेको छ । सिन्धुली जिल्लामा गठबन्धनमा रहेका बाँकी नेकपा (एकिकृत समाजबादी) र जनता समाजवादी पार्टीले भने स्थानीय तकको प्रमुख र उपप्रमुख हात पार्न सकेका छैनन् । यि दुई दलमध्ये नेकपा (एकिकृत समाजबादी)लाई जिल्ला समन्वय समितिको प्रमुख र जनता समाजवादी पार्टीलाई उक्त समितिको उपप्रमुख दिने तयारी भएको नेकपा माओवादी केन्द्र सिन्धुलीका अध्यक्ष लेखनाथ दाहालले जानकारी दिनुभयो ।नेकपा (एकिकृत समाजबादी) र जनता समाजवादी पार्टीलाई उनीहरुको बलियो सङगठन रहेको वडामा जिताउन नेपाली काँग्रेस र नेकपा माओवादी केन्द्रले सहयोग गर्ने उहाँले बताउनुभयो । गठबन्धन भित्रैकै नेकपा (एकिकृत समाजवादी) का जिल्ला अध्यक्ष सुर्य पाख्रिनले नेपाली काँग्रेस र नेकपा माओवादी केन्द्र)ले गरेको स्थानीय तह प्रमुख, उपप्रमुखको सिट बाडफाँट आफुहरुलाई जानकारी नभएको बताउनुहभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘अहिलेसम्म कुनै लिखित सहमति भएको छनै, लिखित सहमति नभई कसरी सिट बाँडफााड भयो भन्नु । अहिले छलफल भई रहेको छ ।’ लिखित जानकारी नभएसम्म त्यो बिषयमा आफुहरु केही नबोल्ने र अहिलेसम्म गठबन्धनमा नै रहेको उहाँले बताउनुभयो ।
लमजुङमा मुख्य निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय स्थापना
बेलिना थापालमजुङ, बैशाख ८ गते । बैशाख ३० गते हुने स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ लाई लक्षित गरी लमजुङमा मुख्य निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय स्थापना गरिएको छ । निर्वाचन प्रक्रिया अघि बढाउन बिहीबार जिल्ला समन्वय समिति लमजुङको भवनमा कार्यालय स्थापना गरिएको हो ।भवनको एउटा कोठामा कार्यालय स्थापना गरिएको जिल्ला निर्वाचन अधिकारी सिर्जना मिश्रले बताउनुभयो । उहाँकाअनुसार बोर्ड राखेर कार्यालय स्थापना भएको छ । मुख्य निर्वाचन अधिकृत जिल्ला अदालत लमजुङका जिल्ला न्यायाधीश शिवप्रसाद खनालले बोर्ड पढेर कार्यालयको सुभारम्भ गर्नुभयो । अब कार्यालयबाट नियमित दैनिक रुपमा चुनावी कार्यक्रमका लागि काम थाल्ने उहाँले बताउनुभयो । कार्यालयमा मुख्य निर्वाचन अधिकृत एक जना, सहायक निर्वाचन अधिकृत एक जना, लेखापाल वा लेखा अधिकृत एक जना, सहायक कर्मचारी एक जना, कम्प्युटर अपरेटर एक जना, कार्यालय सहयोगी एक जना, चालक एक जना, सुरक्षाकर्मी एक जना गरी नौ जना कर्मचारी रहनेछन् । कर्मचारीलाई नियुक्तीको प्रक्रिया अघि बढाउने उहाँले बताउनुभयो । मुख्य निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले जिल्लाभरको निर्वाचन क्रियाकलापको समन्वय गर्नेछ । यस्तै, बेंसीशहर नगरपालिकाको निर्वाचनलाई लक्षित गरेर काम गर्ने सो कार्यालयले जनाएको छ । मुख्य निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयसँगै अन्य ७ वटा पालिकामा पनि निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय स्थापना भएको जिल्ला निर्वाचन कार्यालयले जनाएको छ । अन्य पालिकामा निर्वाचन अधिृकत एक जना, सहायक निर्वाचन अधिकृत एक जना, लेखापाल वा लेखा अधिकृत एक जना, सहायक कर्मचारी एक जना, कम्प्युटर अपरेटर एक जना, कार्यालय सहयोगी दुई जना, चालक एक जना, सुरक्षाकर्मी एक जनागरी नौ जना कर्मचारी खटिनेछन् । निर्वाचन कार्यालयकाअनुसार निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयमा बैशाख ११ गते विहान १० बजेदेखि बेलुका ५ बजेसम्म उम्मेदवारको मनोनयनपत्र दर्ता गर्ने कार्य हुनेछ । बैशाख १२ गते बेलुका ५ बजेदेखि ६ बजेसम्म मनोनयनपत्र दर्ता भएको उम्मेदवारको सूचि प्रकाशन गर्ने, बैशाख १३ गते विहान १० बजेदेखि बेलुका ५ बजेसम्म उम्मेदवारको विरोधमा उजुरी दिने, बैशाख १४ गते विहान १० बजेबाट बैशाख १५ गते बेलुका ५ बजेसम्म मनोनयनपत्र जाँच गर्ने र उजुरीउपर जाँचबुझ गरी निर्णय गरिने जनाएको छ । बैशाख १५ गते बेलुका ५ बजेदेखि ६ बजेसम्म मनोनयन भएको उम्मेदवारको नामावली प्रकाशन गर्ने, बैशाख १६ गते विहान १० बजेदेखि बुलका ५ बजेसम्म उम्मेदवारको नाम फिर्ता लिने, बैशाख १६ गते बेलुका ५ बजेदेखि ६ बजेसम्म उम्मेदवारको अन्तिम नामावली प्रकाशन गरिनेछ । त्यस्तै, बैशाख १७ गते विहान १० बजेदेखि ५ बजेसम्म उमेदवारलाई निर्वाचन चिन्ह प्रदान गर्ने कार्यक्रम छ । बैशाख ३० गते विहान ७ बजेदेखि बेलुका ५ बजेसम्म मतदान केन्द्रमा मतदान कार्य हुने सो कार्यालयले जनाएको छ । निर्वाचनको मौन अवधि मतदान सुरु हुनुभन्दा ४८ घण्टा अगाडि बैशाख २७ गते राति १२ बजेबाट लागू हुनेछ । प्रत्येक मतदान केन्द्रमा मतदान भएका सबै मतपेटिका मतदान अधिकृतबाट निर्वाचन अधिकृतले सुरक्षित रुपमा प्राप्त गरेपछि मतगणना कार्य सुरु गर्नु पर्नेछ । मतगणना कार्य समाप्त भएपछि निर्वाचन अधिकृतले तत्काल निर्वाचन परिणाम घोषणा गर्नुपर्नेछ ।
काँग्रेसको निर्वाचन सुरक्षा निकाय समन्वय उपसमितिको संयोजकमा खतिवडा
ओखलढुङ्गा, बैशाख ८ गते । निर्वाचन सुरक्षा निकाय समन्वय उपसमितिको संयोजकमा नेपाली काँग्रेसका केन्द्रीय सदस्य रामहरि खतिवडा मनोनयन हुनुभएको छ । नेपाली काँग्रेस स्थानीय तह निर्वाचन केन्द्रीय परिचालन समितिको बैठकले केन्द्रीय सदस्य खतिवडालाई संयोजकमा मनोनयन गरेको हो । पार्टीका उपसभापति एवम् संयोजक पूर्णबहादुर खड्काले हस्ताक्षर गर्नुभएको पत्रमा उहाँलाई सो जिम्मेवारी तोकिएको हो । निर्वाचन प्रचार अभियानलाई स्वस्थ र मर्यादित बनाउँदै स्वतन्त्र, निष्पक्ष एवं भयरहित वातावरणमा मतदान गर्न पाउने मतदाताको मौलिक हकलाई सुनिश्चित गर्न यस निर्वाचन सुरक्षा निकाय समन्वय उपसमितिको मुख्य भूमिका हुनेछ । मतदान स्थल, मतदान प्रक्रियाका सबै चरण तथा मतगणनाको अन्तिम परिणाम घोषणा नहुन्जेलसम्मको निर्वाचनको सबै सुरक्षा व्यवस्था सुनिश्चितताका लागि सुरक्षा निकायसँग आवश्यकताअनुसार सम्पर्क समन्वय गरेर काम गर्ने संयोजक खतिवडाले बताउनुभयो । देशभरका नेपाली काँग्रेसका मतदातालाई भयरहित, शान्ति सुरक्षा सुनिश्चितता गर्नका लागि जोड दिइने नेपाली काँग्रेसका केन्द्रीय सदस्य समेत रहनुभएका निर्वाचन सुरक्षा निकाय समन्वय उपसमितिको संयोजक खतिवडाको भनाइ छ ।
अक्सिजन सिलिण्डर विष्फोटमा दुई जनाको मृत्यु
बिहीबार विहान अक्सिजन सिलिण्डर विस्फोट हुँदा थप एक जनाको मृत्यु भएको छ । योसँगै विस्फोटमा परि मृत्यु हुनेको सङ्ख्या दुई पुगेको छ ।
-original-thumb.jpg)
५३ जिल्लाका एक करोड १९ लाख मतपत्र छापियो
निर्वाचन आयोगले ५३ जिल्लाका लागि मतपत्र छाप्ने काम सकिएको जनाएको छ । आयोगले निर्वाचनका लागि बिहीबारसम्म ५३ जिल्लाका लागि एक करोड १९ लाख मतपत्र छाप्ने काम सकिएको जनाएको हो ।
केन्द्रीय सुरक्षा समितिमा स्थानीय निर्वाचनको तयारीबारे छलफल
केन्द्रीय सुरक्षा समिति बैठक गृहमन्त्री बालकृष्ण खाणको अध्यक्षमा सिंहदरबारमा बस्यो । बैठकमा स्थानीय तह निर्वाचनमा सुरक्षा प्रबन्धबारे छलफल भएको छ । गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता फणिन्द्रमणि पोखरेलले बैठकमा ३० वैशाखमा हुने तय भएको स्थानीय निर्वाचन स्वच्छ, निष्पक्ष र धाधलीरहित बनाउन अपनाउने रणनीतिबारे कुराकानी भएको जानकारी दिनुभयो ।
-original-thumb.jpg)
बैतडीका हजारौं हेक्टर वनमा आगलागी
बैतडीको बिन्द्रावन, भूमिराज, श्रीकेदार र सेला सामुमदायिक वनमा लागेको आगो नियन्त्रण हुन सकेको छैन । एक हप्तादेखि लागेको आगोले हजारौं हेक्टर वन क्षेत्र सखाप पारेको छ ।
१२ जना सङ्क्रमित, ३२ सङ्क्रमण मुक्त
पछिल्लो २४ घण्टामा १२ जनामा कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयका अनुसार दुई हजार ८३ जनाको पीसीआर परीक्षण गर्दा १२ जनामा सङ्क्रमण देखिएको हो ।
