गोरखापत्र अनलाइन
नीलमको सपना (कथा)
आज बाबाले घर छाडेर गएको तीन दिन बितिसक्दा पनि नीलमको ओठमा हाँसो देखिँदैनथ्यो । आमा नभएकी नीलमको दुःख मनको इच्छा आकाङ्क्षा बुझ्ने बुवा नै प्रदेश गएपछि नीलमको सौतेनी आमा नीलमलाई दुःख दिन्थिन् । नीलमको स्याहारसुसार गर्न नीलमका बुवाले सौतेनी आमा भित्र्याएका थिए । खेतीपाती गरेर घर खर्च धान्न नसकेपछि नीलमको बुवा परदेश गएका थिए । सौतेनी आमाबाट एक छोरी र एक छोरा भए पनि नीलम घरको सबै काम गर्थिन् । चाडपर्वमा पनि सौतेनी आमा नीलमलाई आफूसँग आफ्नो माइतघर लैजान्न थिइन् । आमा म पनि जान्छु भन्दाभन्दै पनि सौतेनी आमा भएर होला ऊप्रति अलि रुष्ट व्यवहार गर्थिन् ।
तराईमा होली पर्व मनाइँदै
फागुपूर्णिमा अर्थात होली पर्व आज तराईका जिल्लामा हर्षोल्लासका साथ एकआपसमा रङ र लोला खेली आपसी सद्भाव साटेर मनाइँदै छ । सोमबार हिमाली एवं पहाडी जिल्ला सो पर्व मनाइएको थियो ।
मिथिलामा तीन दिन होली
मध्यपूर्वी तराईमा तीन दिन ‘होरी’ ९होली, फागु० पर्व मनाइँदै छ । मिथिला क्षेत्रमा फागुन पूर्णिमाका दिन मिथिला माध्यमिकी परिक्रमाको अन्तिम दिन जनकपुरधामको अन्तरगृह परिक्रमा गरेर होलिका दहनको धुरा उडाएपछि ९राक्षसी प्रवृतिकी प्रतीक मानिने होलिका राक्षसीको आकृति डढाएको खरानी उडाउने विधि० भोलिपल्ट होरी मनाइने परम्पराअनुसार आज पर्व मनाइँदै गरिएको हो ।
स्थानीयको स्वास्थ्य प्राथमिकता
सल्यानको दार्मा गाउँपालिकाले स्वास्थ्य संस्थाको पहुँचभन्दा टाढा रहेका नागरिकलाई घरमै पुगेर स्वास्थ्य सेवा दिन सुरु गरेको छ। ज्येष्ठ नागरिक, गर्भवती तथा सुत्केरी महिलालाई घरमै पुगेर सेवा दिन थालिएको हो। घरदैलोमा स्वास्थ्य शिक्षा कार्यक्रमअन्तर्गत ‘नागरिकसँग स्वास्थ्यकर्मी’ भेटघाट गर्ने गरिएको हो।
फासविन्डर र उनको अली
न्यु जर्मन सिनेमाका महान् हस्ती फासविन्डरका चलचित्र नहेर्ने या नामसम्म नसुन्ने फिल्म पारखी नहोलान् संसारमा । आर्ट सिनेमा र फासविन्डर एकअर्काका पर्यायजस्तै हुन् । १९६०
सुक्न थाले खोला
कहिले नसुक्ने खोला यो वर्ष लगातारको खडेरीले सुकेका छन्। लेकम गाउँपालिका–५ का स्थानीय शम्भुराज जोशीका अनुसार वर्षभरि कलकल पानी बग्ने विभिन्न स्थानका खोला यो वर्षको खडेरीले सुकेका छन्। उहाँका अनुसार हिउँदमा वर्षा नहुँदा अधिकांश खोलानाला सुकेका छन्। खडेरीले धेरै ठूलो प्रभाव पारेको छ। खडेरीका कारण खोलानाला सुकेपछि पानीको समेत अभाव हुन थालेको छ। सुक्खा खडेरीका कारण जनजीवन र वातावरणमा नराम्रो प्रभाव बढ्दै गएको लेकम–५ कै अर्का स्थानीय दिलेन्द्रप्रसाद भट्टले बताउनुभयो।
दुई दिन हिँडेर पाँच किलो नुन
माथिल्लो मुगुको मुगमकार्मारोङ गाउँपालिकाका स्थानीय बासिन्दा अनुदानको पाँच केजी नुन लिन दुई दिन पैदल हिँडेर जिल्ला सदरमुकाम गमगढी आइपुगेका छन्। तिब्बतसँग सिमाना जोडिएको कार्मारोङका बासिन्दा साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले दिने पाँच केजी नुन लिन जिल्लाको डिपोसम्म आएका हुन्। डिपोले एक पटकमा प्रतिव्यक्ति पाँच केजी नुन उपलब्ध गराउने गरेको छ। मुगमकार्मारोङ गाउँपालिकामा साल्ट ट्रेडिङको डिपो नहुँदा नुनको खोजीमा गमगढीसम्म आउनुपर्ने बाध्यता छ। स्थानीय टुन्डुल लामाले कोरोना महामारीअघि चीनको नाका खुला हुँदा चीनबाट नुन ल्याएर प्रयोग गर्दै आएको बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “अहिले नाका बन्द हुँदा दुई दिन हिँडेर गमगढी आउने बाध्यता रहेको छ।”
सौर्य ऊर्जाबाट झिलिमिली
तिला गाउँपालिकाको दुर्गम गाउँ पोखरीमा सौर्य ऊर्जा जडानपछि झिलिमिली भएको छ। सो गाउँमा ५० किलोवाटको सोलार प्लान्ट राखिएपछि गाउँ झिलिमिली भएको हो। तिला गाउँपालिका अध्यक्ष मोतीलाल रोकायाका अनुसार गाउँपालिकाको ३० लाख र वैकल्पिक ऊर्जाको सहयोगसहित तीन करोड एक लाख ८८ हजार लागतमा सो सौर्य ऊर्जा कार्यक्रम सुरु भएको हो। तिला गाउँपालिकाबाट हिँडेर चार घण्टा लाग्ने सो गाउँमा सौर्य ऊर्जाको उद्घाटन कर्णाली प्रदेश सरकारका पूर्वमन्त्री नरेश भण्डारीले गर्नुभएको छ। उहाँले पोखरीलाई उज्यालो दिने राज्यको काम अत्यन्तै न्यायपूर्ण भएको बताउनुभयो।
संविधान रक्षाको प्रतिबद्धता
नेपालमा सङ्घीय गणतन्त्रको अभ्यासको लामो इतिहास छैन। जनताका प्रतिनिनिधिले बनाएको संविधान, २०७२ सालमा कार्यान्वयनमा आयो। पहिलो संविधान सभाले संविधान नै निर्माण गर्न नसकी भङ्ग हुँदा जनता निराश थिए। दुई वर्षे कार्यकालमा अर्को दुई वर्ष थप्दा पनि संविधान बन्न नसक्नु विडम्बना थियो। त्यसबीच पटक पटक सरकार फेरियो तर संविधान बन्न सकेन। भङ्ग भए पनि दोस्रो पटक संविधान सभाको निर्वाचन भयो। दुई वर्षमै संविधान निर्माण हुन सक्यो
सरकारी काममा डिजिटलाइजेसन
राज्यले प्रदान गर्ने सेवा–सुविधा डिजिटल माध्यमबाट नागरिकले छिटो, छरितो समय–स्रोत बचत हुने गरी प्राप्त गर्न सक्नुलाई डिजिटल सेवा प्रवाहका रूपमा लिन सकिन्छ। विद्युतीय शासनलाई सुशासनको खम्बा मानिन्छ। नेपालमा सरकारी कामकाजलाई ‘डिजिटलाइजेसन’ गर्ने लहर चलेको छ। सरकारले डिजिटल नेपालको अवधारणालाई अगाडि सारेको छ। चिठीपत्र आदानप्रदानदेखि, जग्गाको मोठ भिडाउने, अनलाइन बैङ्किङ कारोबार, शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, पर्यटन, व्यापार, यातायातलगायत क्षेत्रलाई सूचना–प्रविधिसँग जोड्दै कागजरहित अनलाइन सेवा प्रवाहमा रूपान्तरण हुनु नै वास्तवमा डिजिटलाइजेसन हो।
लुभ्रमा सजिएका कलाकृति
कुनै कलाकृतिलाई पुस्तक वा फोटामा हेर्नु र कुनै आर्ट ग्यालरी वा म्युजियममा साक्षात् दर्शन गर्नुमा आनका तान फरक हुने रहेछ ! म्युजे डु लुभ्र अर्थात् लुभ्र म्युजियमभित्र पूरा दुई दिन घुम्दा उपर्युक्त कुरा चरितार्थ भयो ।
लाखौँ बालबालिका भर्नाबाट वञ्चित
आजका विकसित देशले सामाजिक, आर्थिक, वैज्ञानिक, राजनीतिकलगायतका क्षेत्रको विकासको आधार शिक्षालाई बनाए। सबैलाई शिक्षा अनिवार्य बनाए। शिक्षालाई गुणस्तरीय, व्यावहारिक र वैज्ञानिक बनाए। देशका शिक्षालयबाट हरेक क्षेत्रमा आवश्यक अब्बल जनशक्ति उत्पादन गरे। दक्ष जनशक्तिको ज्ञान र सीपको उपयोग गरी देश विकास गरे। परन्तु हाम्रो देशको सन्दर्भमा भने अझै पनि एक तिहाइ जनसङ्ख्या शिक्षाबाट वञ्चित भएको तथ्याङ्क छ। लाखौँ सङ्ख्यामा विद्यालय उमेर समूहका बालबालिका पाठशाला भर्ना हुन पाएका छैनन्।
वित्तीय स्थायित्वको बहस
पछिल्लो समय सरकारले सम्पत्ति शुद्धीकरण (मनी लाउन्डरिङ) निवारण तथा व्यावसायिक वातावरण प्रवद्र्धन गर्ने हेतुले केही नेपाल ऐनलाई संशोधन गर्न बनेको विधेयक प्रतिनिधि सभामा पेस गरेको छ । यससँगै ‘स्रोत नखुलेको सम्पत्ति वा अवैध रूपले आर्जित सम्पत्तिको कर तिरेपछि त्यसलाई नियमित गर्न पाउने हो कि’ भन्ने विषयात्मक अन्योल चर्चाको सतहमा आएको छ। सन् २००८ देखि २०१४ सम्म (अवैध रूपले आर्जित सम्पत्तिको शुद्धीकरणलाई निरुत्साहित गर्दै विश्व आतङ्कवादमा हुने लगानीविरुद्ध पहरेदारी गर्ने विचारका साथ स्थापित) अन्तर्राष्ट्रिय संस्था फाइनान्सियल एक्सन टास्क फोर्सको ‘ग्रे लिस्ट’मा परिसकेको नेपालले सम्पत्ति शुद्धीकरणको विषयमा हासिल गरेका उपलब्धि र दुर्गतिसम्बन्धमा ‘फाइनान्सियल एक्सन टास्क फोर्स’को ‘एसिया प्यासिफिक ग्रुप’ले अध्ययन गरिरहेको छ।
एक गिलास दूध
कीर्तिपुर माध्यमिक विद्यालय त्यसबेला बाघभैरव मन्दिरको परिसरमा थियो । परिसरमा पश्चिम मोहडाका केही भवनहरू छन् । प्रवेशद्वारबाट छिर्नासाथ बायाँ आउने घर त्यहीँ रेखदेख गर्नेहरू बस्छन् ।
