गोरखापत्र अनलाइन
घटाइयो करका दर
सरकारले चालू आर्थिक वर्षको बजेटमा उल्लेख गरिएका केही वस्तुको करका दर घटाएको छ । मङ्गलबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले जीआई वायर, सेनेटरी प्याड, एमएस बिलेट र खानेतेलको करको दर घटाउने निर्णय गरेको हो । बजेटमा यी वस्तुमा करको दर वृद्धि गरिएपछि विराटनगरका उद्योगीले विरोध जनाएका थिए । सरकारले चालू आर्थिक वर्षको बजेटमा एमएस वायर रड, सेनेटरी प्याड र वनस्पति घिउतेलमा वृद्धि गरेको करको दर संशोधन गरेपछि सुनसरी–मोरङ औद्योगिक कोरिडोरका उद्योगीले खुसी व्यक्त गरेका छन् । जीआई वायरको कच्चा एमएस रडमा १० प्रतिशत कायम गरिएको भन्सार महसुललाई पाँच प्रतिशत र सेनेटरी प्याडको कच्चापदार्थमा शतप्रतिशत भन्सार महसुल घटाइएकोप्रति उद्योगीले सकारात्मक टिप्पणी गरेका हुन् ।
दूध बिक्री ४० प्रतिशत कटौती
दुग्ध विकास संस्थान (डीडीसी)लगायत निजी दुग्ध उद्योगलाई दूधको अभाव भएको छ । दूध सङ्कलन कम भएका कारण अहिले बजारमा दूध र दुग्धजन्य पदार्थको बिक्री ४० प्रतिशत कटौती भएको ती उद्योगले जनाएका छन् । मुलुकभर दैनिक डेढ लाख लिटर दूध अभाव रहेको नेपाल डेरी एसोसिएसनका अध्यक्ष प्रह्लाद दाहालले बताउनुभयो । डीडीसीलाई मात्रै दैनिक ४०–५० हजार लिटर दूधको अभाव छ । डीडीसीका महाप्रबन्धक सञ्जीव झाले अहिले दूधको अभाव हुँदा घिउ तथा बटर उत्पादन पूर्ण रूपमा बन्द रहको जानकारी दिनुभयो । “चाडपर्व सुरु भइसकेको छ तर बजारमा मागअनुसार दूध तथा दुग्धजन्य पदार्थ पु-याउन सकेको छैन,” उहाँले भन्नुभयो ।
बीपीलाई धोका दिनेहरू
लामो राजनीतिक जीवनमा जननायक बीपी कोइरालाले धेरै आरोहअवरोह बेहोर्नुप-यो। नेपाली कांग्रेस स्थापना गरी राणा शासन अन्त्य गर्ने अगुवाइपूर्ण भूमिका बीपीले निर्वाह गर्नुभयो। नेपालको पहिलो जननिर्वाचित सरकारको नेतृत्व गरेको गौरवपूर्ण इतिहास पनि बीपीले नै कायम गर्नुभएको छ। त्यति मात्र होइन सम्झौताहीन राजनीतिका पक्षपाती बीपी प्रधानमन्त्रीको कुर्सीबाट सिधै बन्दीगृहमा समेत पुग्नुभयो। बीपीबाट प्रतिपादित विचारका लाखौँ अनुयायी निस्किए। बीपीले राजनीतिक सहयात्राका क्रममा पत्याउनुभएका नजिकका सहयात्रीले भने उहाँलाई नराम्ररी धोका थिए। बीपीको राजनीतिक इतिहास केलाउँदा डा. तुलसी गिरी, विश्वबन्धु थापा, श्रीभद्र शर्मा र परशुनारायण चौधरीलगायतको एउटा प्रभावशाली समूह नै यसमा रहेको देखिन्छ।
पत्रकारको अभिलेखन
कसलाई भन्ने पत्रकार ? सर्वप्रथम पत्रकारको परिभाषा खोजौँ। सैद्धान्तिक परिभाषाअनुसार समाचार सङ्कलन, लेखन, सम्पादन र सम्प्रेषण कार्यमा प्रत्यक्ष सहभागी वा सक्रिय हुने व्यक्तिलाई पत्रकार भनिन्छ। अर्थात् समाचार माध्यमबाट समाचार एवं समाचार सामग्री सम्प्रेषण गर्ने व्यक्ति नै पत्रकार हो। अक्सफोर्ड एड्भान्स लर्नर डिक्सनरीका अनुसार पत्रपत्रिका र म्यागेजिन, टीभी र रेडियोका लागि सामग्री सङ्कलन, लेखन, सम्पादन र प्रकाशन गर्ने कार्यलाई पत्रकारिता भनिन्छ। उक्त डिक्सनरीले पनि समाचार सङ्कलन, लेखन, सम्पादन र सम्प्रेषण (वितरण र प्रसारण वा प्रकाशन) कार्यमा सक्रिय व्यक्तिलाई पत्रकार भने पनि अनलाइन समाचार माध्यमसम्ममा समाचार सङ्कलन, लेखन, सम्पादन, सम्प्रेषण गर्ने व्यक्तिलाई पत्रकार भन्न सकेको छैन।
तजबिजमा सेवासुविधा
उद्यमशीलता र रोजगारी मानिसका जिउने आधार हुन्। उद्यमशीलताले अरूलाई रोजगारीको अवसर दिन सक्छ भने रोजगारी गर्नेले आफ्नो सीप र क्षमता श्रम बजारमा उपयोग गर्दछ। रोजगारदाताको सर्त र श्रमिकको सहमतिमा श्रमको उपयोग गरिएको हुन्छ। सिद्धान्ततः माग र आपूर्तिका आधारमा श्रमको मूल्य निर्धारण भएको पाइन्छ। मागभन्दा श्रमिक आपूर्ति बढी भएमा श्रमिकको ज्याला वा तलब कम हुन्छ भने श्रमिकको आपूर्ति कम भएमा ज्याला वा तलब बढी हुन्छ। श्रमिकलाई दक्ष, अर्धदक्ष र अदक्ष सीप र क्षमताका आधारमा छुट्ट्याइएको छ। दक्ष श्रमको माग धेरै हुन्छ र ज्याला वा तलबको मोलतोल बढी हुन्छ भने अदक्षको न्यून हुन्छ। राज्यले श्रमिकको सीप र क्षमता अनुसारको न्यूनतम ज्याला वा तलब निर्धारण गर्ने गरेको छ।
अधिकारको बहसमा भाषा
नेपालको अस्तित्व जुन बेला जस्तो अवस्थामा रहे पनि बहुभाषिक रहँदै आएको छ। नेपाल शब्दको उद्गम नेपाल उपत्यका नै हो; जहाँ भाषिक–जातीय हिसाबले मुख्यतः हिन्द–आर्य र भोट–बर्मेली शासकका बीचमा राजनीतिक सत्ताको ओहोरदोहोर हुने गरेको इतिहास छ। जनस्तरमा यहाँ आग्नेय–एसियाली, द्रविड परिवारका भाषाभाषी पनि बस्दै आएका छन्। यसका अतिरिक्त नेपालमा अहिलेसम्म परिवार नखुलेको कुसुण्डा भाषा पनि अस्तित्वमा छ। मल्लकालसम्म त शासकहरू पनि बहुभाषी नै थिए। शाहवंशको उदय भएपछि यो स्थितिलाई शासकहरूले अन्य परिवारका भाषाको प्रयोगलाई त साँघुु¥याउँदै नै लगे, आफ्नै भाषा परिवारभित्र पनि नितान्त आफ्नै पुख्र्याैली भाषाको एकक्षत्र एकभाषी राज्य खडा गर्ने अभियानलाई अगाडि बढाउँदै लगे।
आजको मौसम : भारी वर्षाको सम्भावना
आज देशभरको मौसममा आंशिकदेखि सामान्य बदली रहेको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । मनसुन सक्रिय हुँदा लुम्बिनी र गण्डकी प्रदेशका केही स्थानहरुमा चट्याङसहित हल्का देखि मध्यम वर्षा भइरहेको छ।
बीपीको सम्झनामा वृक्षरोपण
नेपाली कांग्रेसका नेता विश्वेश्वरप्रसाद (बीपी) कोइरालाको १०९ औँ जन्म जयन्तीको अवसरमा नेपाली कांग्रेस सिरहा १ (क) प्रदेश समितिले लहानस्थित जेएस मुरारका बहुमुखी क्याम्पसको खुला मैदानमा वृक्षरोपण गरेको छ। नेपाली कांग्रेसको वैचारिक र सङ्घर्षशील नेता बीपी कोइरालाको राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवादको मूल सिद्धान्तमा कांग्रेस अघि बढ्नुपर्ने वृक्षरोपण कार्यक्रममा कांग्रेसका युवा नेताहरूले धारणा व्यक्त गर्नुभएको छ। नेपाली कांग्रेस सिरहा १ का क्षेत्रीय सभापति तथा लहान नगरपालिका प्रमुख महेश चौधरीले बीपी कोइरालाको आदर्श, सिद्धान्त र दृष्टिकोणलाई छाड्न नहुने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “कांग्रेस देशको पुरानो पार्टी मात्रै होइन, लोकतन्त्रको पर्यायवाचीसमेत रहेकोले आगामी मङ्सिर ४ गते हुने निर्वाचनमा कांग्रेसको पक्षमा जनलहर सिर्जना गर्न बीपीको विचारलाई अघि सारेर जानुपर्छ।”
चर्चामा मोरङको चार नम्बर क्षेत्र
प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचनका लागि राजनीतिक दलले उम्मेदवार सिफारिस गरिरहेका छन्। सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको नेपाली कांग्रेस मोरङले पनि जिल्लाका ६ वटै निर्वाचन क्षेत्रमा उम्मेदवार प्रदेश समिति समक्ष सिफारिस गरिसकेको छ। योबीचमा जिल्लाका अन्य क्षेत्रभन्दा क्षेत्र नम्बर ४ को चर्चा चुलिएको छ। जिल्लाका ६ वटा क्षेत्रमध्ये क्षेत्र नं. ४ बाट सबैभन्दा धेरै आकाङ्क्षी देखिएका छन्। केन्द्र तथा जिल्लामा प्रभाव राख्ने पाँच जना नेताको नाम एउटै क्षेत्रबाट सिफारिस भएपछि कांग्रेस वृत्तमा क्षेत्रको चर्चा चुलिएको हो। केन्द्रीय सदस्य अमृत अर्याल, पूर्वमहानगरप्रमुख भीम पराजुली, बौद्विक नेताको छवि बनाउनुभएका महेश आचार्य, नेपाल विद्यार्थी सङ्घका पूर्वकेन्द्रीय अध्यक्ष गुरुराज घिमिरे र पूर्वराज्यमन्त्री दीलिप गच्छदारले एकसाथ यही क्षेत्रको दाबी गरेपछि राजनीति रोमाञ्चक मोडमा पुगेको हो।
दार्चुलाको लास्कुमा आएको बाढीले दर्जन बढी घर बगायो
शुक्रबार रातिदेखिको अविरल वर्षाका कारण दार्चुला सदरमुकाम खलङ्गाको बंगाबगड क्षेत्रमा आएको बाढीले ठूलो क्षति पुर्याएको छ । स्थानीय एवं उद्योग वाणिज्य सङ्घ दार्चुलाका पूर्व अध्यक्ष मङ्गल ठगुन्नाका अनुसार करिब डेढ दर्जन घरहरू बगेका छन् । लास्कु खोलाको बीचमा फसेका एक जना पुरुषको सुरक्षाकर्मीले उद्धार गरेका छन् । मानिसहरू सबै राती देखिनै घरबाहिर निस्किएका छन् ।
गोरखापत्रकर्मी मिश्र पुरस्कृत
गोरखापत्र दैनिकका नायब कार्यकारी सम्पादक कुमार विवेकानन्द मिश्र पुरस्कृत हुनुभएको छ। उहाँले ‘मनोज चौधरी स्मृति पत्रकारिता पुरस्कार’ पाउनुभएको हो। नेपाल पत्रकार महासङ्घ रौतहट शाखाले शुक्रबार गरुडामा आयोजना गरेको कार्यक्रममा नेकपा (एकीकृत समाजवादी) का अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले मिश्रलाई पुरस्कारबापत नगद २५ हजार रुपियाँ तथा सम्मानपत्र प्रदान गर्नुभयो।
सस्तो लोकप्रियतालाई स्थान नदिइने
नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचन लक्षित पार्टीको घोषणापत्रमा सस्तो लोकप्रियताको भ्रमलाई स्थान नदिने बताउनुभएको छ। सुन्दरीजलस्थित बीपी सङ्ग्रहालयमा कांग्रेसका संस्थापक एवं प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बीपी कोइरालाको १०९औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा आयोजित कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै महामन्त्री शर्माले जिम्मेवार सोच एवं भरोसा गर्न सकिने सङ्कल्प र अठोटलाई प्राथमिकता दिएर घोषणापत्र तयार गरिने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “घेरो मात्र बाँकी रहेको टोपी लगाएका नागरिकदेखि फाटेको धोती लगाएका नागरिकसम्मको भावना घोषणापत्रले समेट्नेछ।”
हिमाल आरोहणका लागि ५० मुलुकका ३६४ जनालाई अनुमति
यस वर्षको शरद ऋतुमा विभिन्न सातवटा हिमाल आरोहणका लागि ५० मुलुकका ३६४ जनाले अनुमति लिएका छन् । पर्यटन विभागका अनुसार भदौ ८ गतेदेखि हिमाल आरोहण खुला गरिएको हो । शरद ऋतुका लागि हालसम्म सगरमाथा, धवलागिरि, हिमलुङ, मनास्लु, नुप्से, कुम्भकर्ण र सरिबुङका लागि आरोहण अनुमति जारी गरिएको छ ।
बीपी प्रतिष्ठानको व्यवस्थापन चुनौतीपूर्ण
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्यामन्त्री एवं बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका सहकुलपति भवानीप्रसाद खापुङले धरानस्थित बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको व्यवस्थापन चुनौतीपूर्ण रहेको बताउनुभएको छ। करिब एक हजार आठ सय कर्मचारी, एक हजार पाँच सय विद्यार्थी र तीन सय शिक्षक रहेको प्रतिष्ठानमा दैनिक १० हजारको सङ्ख्यामा बिरामी र कुरुवा उपस्थित हुनेभएकोले प्रतिष्ठानको व्यवस्थापनमा चुनौती रहेको उहाँको भनाइ छ। यसलाई मिलाएर लैजानु सबैको दायित्व भएको भन्दै स्वास्थ्यमन्त्री खापुङले सबैलाई आ–आफ्नो जिम्मेवारी इमानदार भएर निर्वाह गर्न आग्रह गर्र्नुभयो।
बालबालिका जोखिमपूर्ण भवनमा
दोलखा सदरमुकाम चरीकोटबाट करिब दुई किलोमिटर तल लामोसाँघु–जिरी सडकमुनि भूकम्पले जीर्ण बनेको भवन रहेको छ । बाहिरबाट हेर्दा चिटिक्क देखिने भवन भित्र हेर्दा भने ठाउँ–ठाउँमा चिरिएको छ । यसै भवनमा खोखिमपूर्ण तवरले गौरीशङ्कर बालगृह चलाइएको छ । बाल सङ्गठन दोलखाले जिम्मा लिएको भवन भूकम्पले जीर्ण बने पनि न अर्को नयाँ भवन बन्यो, न मर्मत नै भयो । नेदरल्यान्डस् अन्तर्राष्ट्रिय बालकल्याण सङ्गठन तथा नेपाल बाल सङ्गठनको संयुक्त सहयोगमा निर्माण गरिएको बालगृहको २०५३ साल कात्तिक ३० गते तत्कालीन कार्यवाहक प्रधानमन्त्री एवं श्रममन्त्री बलबहादुर राईले उद्घाटन गर्नुभएको थियो ।
