शृङ्गार (कथा)
पल्लवीलाई भोजको निम्ता आयो कि, ब्युटिपार्लरमा सिँगारपटार नगरीकन चित्तै बुझ्दैनथ्यो । हुन त प्रकृतिले नै उनलाई सुन्दरी बनाएको थियो । सिँगारपटार नगर्दा पनि । उनका श्रीमान् उनलाई भन्ने गर्थे “तिमीलाई सिँगारिन क
शिल्पीमा भैरव अर्यालको कृति ‘ह बिन्दु राम पण्डित’
‘ह राम पण्डित’ बाट परिवर्तन गरेर ‘ह बिन्दु राम पण्डित’ नाम राखिएको नाटक बत्तीसपुतलीस्थित शिल्पी थिएटरमा मञ्चन भइरहेको छ । नाटक हिन्दु पौराणिक कथाको सेरोफेरोमा आधारित छ । नाटकभित्र यमराजका चेला चित्रगुप्तको स्थानमा सेट बनाइएको छ जहाँको कथाभित्रका मुख्य पात्र हराम पण्डितको मृत्युपछि पनि सरकारी कार्यालयको अव्यवस्थाले उनलाई छाड्दैन । उनले मरेपछि पनि नाम बिग्रिएर पीडा पाउँछन् । मरेपछि पनि उनले सरकारी कार्यालयमा धेरैलाई घुस खुवाउनु पर्छ । मानिस मरेपछि उसले जीवनमा गरेका कामको आधारमा उसको मृत्युपछि स्वर्ग वा नर्कमा स्थायी रूपले जानुपर्ने कुरा हिन्दु धर्ममा रहेको विश्वास नाटकभित्र उजागर गर्न खोजिएको छ ।
विचित्र चित्र (कविता)
१ समाजभित्र चित्र छन् अपूर्व देख्न पाइने निसर्गको विचित्रता अनन्त लेख्न पाइने !
चिहान
गाडिँदैछन् रङ्गीन सपनाहरू चिहानमा उसै गाडिँदैछन् बुढ्यौलीको चाउरीसँगै
गीत
पहराको छाती मेरो स्पातको छाती बज्रहरू सहिदिन्छु, हाँसी हाँसी साथी ।
‘मिथिला प्यासन’ चित्रकला प्रदर्शनी
अरुपण आर्ट ग्यालरीमा राधाकृष्णको लीला, भगवान् जगन्नाथ, काली, अर्धनारेश्वर, गणेश, विवाह संस्कारको झल्को दिने चित्रकलाको प्रदर्शनी चलिरहेको छ । नन्दी रात्रि स्कुलमा अध्ययनरत १० जना विद्यार्थीका ‘मिथिला प्यासन’ शीर्षकमा प्रदर्शनी गरिएको उक्त चित्र सबै मिथिला शैली र भावमा क्यानभासमा उतारिएका छन् ।
‘देउता बनाउने मान्छे’ लोकार्पण
उपराष्ट्रपति रामसहायप्रसाद यादवले क्रोधकलाको माध्यमबाट मुलुकको पहिचान विश्वमा फैलाउन सफल कलाकार कालु कुमाले (कुम्हा) को योगदान र सक्रियता प्रेरणादायी रहेको बताउनुभएको छ । क्रोधकला शिरोमणि फाउन्डेसनद्वारा मङ्गलबार आयोजित कलाकार कुमालेका जीवनी ‘देउता बनाउने मान्छे’ लोकार्पण समारोहलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले सो कुरा बताउनुभएको हो ।
राहत
पीडितबहादुर र राहतबहादुर सानैदेखिका मिल्ने साथी थिए । पीडितबहादुर गाउँमा नै केही गरेर बस्नु पर्छ भन्ने मान्यता राख्थे । राहतबहादुरको समाज सेवामा रुचि थियो । समय बित्दै गयो पीडितबहादुरला
मङ्गलबारको रात
म मङ्गलबार राति निद्राबाट ब्युँझिएपछि यस्तो भएको हो । बानी अनुसार भान्साकोठामा दुधको एक कप कडा चिया बनाउन गएँ । त्यहाँ पुगिसकेपछि मन परिवर्तन गरेँ र पहिले आफ्नो अनुहार धुने निर्णय गरेँ ।
साझाको विशेष पुस्तक प्रदर्शनी सुरु
नेपालका भाषा, कला, संस्कृतिको सम्बर्धन र प्रवर्धनमा १११ वर्ष सेवा गरेको साझा प्रकाशनले दुई हप्ते विशेष पुस्तक प्रदर्शनी सुरु गरेको छ ।
विस्मृतिका टुक्राटाक्रीहरू (कविता)
वस्मृतिका अनन्त टुक्राटाक्रीहरू मानौँ मेरा झुत्रा लुगाहरू
लोभी बुढो (लघुकथा)
उसले घडीमा आँखा लगायो सैँतिस मिनेटमा ल्यान्ड गरेछ विमान । “अरूभन्दा छिटो पु-याउँछ यो विमानले,” उसले मनमनै भन्यो । नभन्दै भद्रपुरबाट उडेको सैँतिस मिनेटमा काठमाडौँमा उत्रिएको थियो विमान ।
‘गोपीचा’ विमोचित
आख्यानकार विश्व कुइँकेलको ऐतिहासिक विषयवस्तुमा आधारित उपन्यास ‘गोपीचा’ को विमोचन गरिएको छ । राणाकालीन पात्र गोपी शर्मा अर्थात् गोपी च्यामेमाथि आख्यानीकरण गरिएको उक्त उपन्यास लेखकको दोस्रो साहित्यिक कृति हो । एक बाहुनले राणाकालमा गरेको जातीय विद्रोहमाथिको विषयवस्तु आख्यान ‘गोपीचा’ मा समेट्ने प्रयास गरिएको छ ।
तीन सर्जक सम्मानित
नेपाली भाषा र संस्कृत साहित्यका मूर्धन्य विद्वानहरू प्राडा पूर्णचन्द्र ढुङ्गेल, प्राडा दयाराम श्रेष्ठ, प्रा. प्रभा भट्टराई सम्मानित हुनुभएको छ । पं काशीनाथ उपाध्याय हरिप्रिया वाङ्मय प्रतिष्ठान, धरानद्वारा राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा उहाँहरूलाई सम्मान गरिएको हो । त्यसै गरी प्रतिष्ठानले सिन्धुली जिल्लास्थित कुशेश्वर संस्कृत विद्यालयलाई पनि सम्मान गरेको छ । सो अवसरमा प्रतिष्ठानका अध्यक्ष प्राध्यापक नारायणप्रसाद शर्मा कट्टेलको पुस्तक ‘जीवन तरङ्ग’ कृतिको लोकार्पण पनि गरिएको थियो ।
बौद्ध सभ्यताका लुम्बिनी र गान्धार जोड्न पहल
संसारमा बुद्धका मूर्ति विभिन्न आकार र प्रकारका छन् । बुद्धका रूप नै फरक फरक रहेका अवस्थामा त्यो स्वाभाविक पनि मानिन्छ । ती सबैको पूर्वरूप भने हालको पाकिस्तानको गान्धारमा बनाइएको मानिएको छ । प्राचीन कपिलवस्तुमा भएको आक्रमणबाट बच्न भागेका शाक्य सेनाको एक समूह गान्धार पुगेको र अर्को काठमाडौँ आएको बौद्ध इतिहासमा पाइन्छ । गान्धार पुगेका तिनै शाक्यहरूबाट त्यहाँ बौद्ध परम्परा विस्तार भएको इतिहासविद् बताउँछन् ।
राष्ट्रपतिद्वारा राष्ट्रकवि माधव घिमिरे पुरस्कार त्रिपाठीलाई प्रदान
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले यस वर्षको राष्ट्रकवि माधव घिमिरे पुरस्कार वरिष्ठ समालोचक प्रा.डा. वासुदेव त्रिपाठीलाई प्रदान गर्नुभएको छ ।
‘अँध्यारो बस्तीकी नायिका’लाई सनत रचना कथा सम्मान
नवोदित कथाकार दिला शाहद्वारा लिखित कथा संग्रह ‘अँध्यारो बस्तीकी नायिका’लाई ‘सनत रचना कथा सम्मान’ प्रदान गरिएको छ ।
नेपालमा पर्यटन प्रवर्धन गर्दै अमेरिकी सांसद भोजनी
अमेरिकाको टेक्सास राज्यका सांसद सलमान भोजनीले नेपाली संस्कृति र पर्यटन प्रवर्धनको विशेष चासो देखाउनुभएको छ। मिसन इन्टरटेनमेन्टले निर्माण गरेको नेपाली पर्यटनसम्बन्धी बालगीतको एनिमेटेड भिडियो ‘नेपाल हेर्न जाऔँ’ लोकार्पण कार्यक्रममा उहाँले नेपाल र नेपालीको मौलिक संस्कृति, कला, साहित्यप्रति आफ्नो अगाध माया र स्नेह रहेको जनाउनुभयो। उहाँले नेपाली कला, संस्कृत र साहित्य मात्रै नभई नेपालीको परम्परा, सङ्गीत र महोत्सवसँग समेत परिचित भएकाले नेपालको पर्यटन प्रवर्धन र नेपाली समुदायको सहयोगका लागि आफू सदैव सक्रियतासाथ लाग्ने बताउनुभयो।
रमाइला रसिकको एकल साँझ
सतहत्तर वर्षका गायक गणेश रसिकले श्रोता/दर्शकलाई आफ्ना कालजयी गीत/सङ्गीत सुनाउनुभएको छ। भोजपुर छिनामखु सरोकार समाजद्वारा शनिबार राजधानीमा आयोजित गणेश रसिक एकल साँझमा उहाँले करिब पाँच दशकदेखि नेपाली गीत/सङ्गीतको क्षेत्रमा आफूले सङ्कलन गरेका, लेखेका र गाएका गीत सुनाउनुभएको हो।
पुनर्मिलन
‘ट्वाक् ट्वाक्... ट्वाक्... ट्वाक्...’ आवाज दिए अंशु र जनकले । घ¥याक्क ढोका खोल्यो प्रभातले ।
सर्वप्रथम जय नेपालको नारा लगाउने आदि गद्यकवि रिमाल
नेपाली साहित्यमा प्रगतिवादी अनि विद्रोहात्मक चेत भएका कवि मानिन्छन् गोपालप्रसाद रिमाल । वि.सं. १९७४ जेठ १८ गते काठमाडौँको लगनटोलमा जन्मिएका रिमालले एसएलसीमा बोर्ड फस्र्ट ल्याएका भए पनि आफ्नो औपचारिक अध्ययन भने आइएसम्मको मात्र गरे ।
गलत सोच र दिशाहीन गन्तव्य
सुनसान फुटपाथमा आफ्नो शरीरलाई कालो आवरणले बेरेर कुनै मानव आकृति छिटो छिटो अघि बढिरहेको देखिन्थ्यो । साँझ घर्किसकेको र नमाजको समय भएकाले पनि होला सडकमा गाडी पनि कम गुडिरहेका हुन् कि जस्तो पनि देखिन्थे । छिन छिनमा मानव आकृतिले सतर्क भएर टाउको केही घुमाउँदै र अनि केही समय रोकिएर यताउती हेरिरहे जस्तो पनि लाग्थ्यो । त्यो आकृति अरू कसैको नभएर बेग्लै परिवेश र रहनसहनमा अल्झेर बाँच्न नसकेकी ललिताको थियो ।
बेनामहरूको नाममा (कथा)
कतिपय सम्बन्ध यस्ता हुन्छन्, जो भित्रभित्रै टुसाउँछन्, भित्रभित्रै हुर्कन्छन्, बढ्छन् । यसलाई सही मानेमा परिभाषित गर्न मुस्किल पर्छ । प्रभात र मञ्चलाको सम्बन्ध पनि त्यस्तै थियो । मञ्चला प्रभातको मनको पातलो आवरणलाई छिचोल्दै भावनाभित्र पस्थी । यादको पानाभित्र फर्फराउँदै सुमधुर गाना गुन्गुनाउँथी ।
पृथु महाकाव्यमाथि ईषत् दृष्टि
शास्त्रीय परिभाषाहरूलाई अलि पर पन्छाएर सजिलोसित महाकाव्यलाई चिनाउँदा लामो र रमाइलो कथालाई मिठो, मन छुने र मस्तिष्कलाई पनि झन्न पार्ने धेरै कवितामा रचिएको ठुलो काव्य नै महाकाव्य हो । विश्व साहित्यकै पुरानो विधा भएकाले संसारका अधिकांश विकसित साहित्यमा महाकाव्य पाइन्छन् । नेपाली साहित्यमा पनि महाकाव्यहरू छन् । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको शाकुन्तल (२००२) नेपाली साहित्यको पहिलो महाकाव्य हो । शाकुन्तलपछि नेपाली साहित्यका स्वनामधन्य स्रष्टाहरूका दर्जनौँ महाकाव्य प्रकाशित छन् । महाकाव्यहरूको लामो ताँतीमा कवि सीताराम अधिकारीको हालै प्रकाशित पृथु (२०८०) महाकाव्य
रातमा भेरी नदीको झङ्कार
सुर्खेतस्थित इत्राम खोलाबाट पछिल्लो रातको चिसो स्याँठमा लपेटिँदै २३ किमी दुरीको छिञ्चु ओर्लिंदा बाहिरी दृश्य अँध्यारो र निःस्तब्ध थियो । रवि भाइको सौजन्यमा मोटरसाइकल लिफ्टमा हुइँकिँदा ठण्डीको असरले शरीर लल्याकलुलुक बन्यो । रात उज्यालोमा पदार्पण नगर्दै गन्तव्य ताकेका बसको टाँटाटुँटु आवाजले छिञ्चुलाई ब्युँताइसकेको छ । म भने डोल्पो सरोवर कन्या भेरी नदीको विपरीत धारको यात्रा भर्दै ८८ किमि पूर्वतर्फ खलङ्गा जाजरकोटको यात्रामा सोझिँदै छु । खलङ्गा छिचोलिने पहिलो बसको तलासीसहित तोकिएको सिटमा मैले आफ्नो स्थान लिन्छु । मिर्मिरेमै सीमित यात्रु समेट्दै छुटेको बसले पोथ्रै पोथ्राको सालघारी फेरो क्षण भरमै नाघ्यो । अँध्यारोको पर्दामा कैद बसको कापबाट धुमिलो पहिचान खुल्दै गरेको रामनगरको बिच गर्भ भएर बसले भेरी किनारमा ओर्लिन हतारको रफ्तार लियो ।
