गुरुङलाई सिर्जनशील कला पुरस्कार
फडिन्द्र अधिकारीलेखनाथ, असोज २१ गते । युवा कलाकार ज्योति गुरुङ शनिबार पुरस्कृत हुनुभएको छ। गृहनगर पोखरामा उहाँको एकल चित्रकला प्रदर्शनीकै दिन सिर्जनशील कलाकार समूहले पुरस्कृत गरेको हो । गण्डकी प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खड्का ‘बिखर्ची’, अग्रज कलाकार दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ लगायतले पुरस्कार राशि नगद १५ हजार र सम्मानपत्रले उहाँलाई सिर्जनशील युवा कला पुरस्कार २०८० बाट सम्मानित गर्नुभएको हो। कलाकार विश्वरत्न शाक्यद्वारा स्थापित यो पुस्कार १९ औँ पटक प्रदान गरिएको हो । यो पुरस्कारबाट सम्मानित हुनेमा गुरुङ पहिलो महिला कलाकार हुनुहुन्छ । कलाकार गुरुङले आफ्नो जन्मभूमिमा पहिलो एकल कला प्रदर्शनीकै दिन सम्मानित हुने विरल अवसरले आफू उत्साहित भएको बताउनुभयो । “मैले परिवार र अग्रज कलाकारबाट कला सिकेँ, अझै सिक्दै छु । पुरस्कारले सिकाइलाई थप ऊर्जा दिएको छ,” उहाँले भन्नुभयो ।देशमा एक दर्जनभन्दा बढी र विदेशमा आधा दर्जन कला प्रदर्शनी गरिसक्नुभएकी गुरुङको शनिबार भएको ‘स्टेप टु द नेचर’ शीर्षकको प्रदर्शनीमा दुई दर्जन चित्रकला प्रदर्शनिमा राखिएको छ। पानी रङ प्रयोग गरी उहाँले पोखरा र आसपासको प्रकृति र मानव जीवनलाइ क्यान्भासमा उतार्नुभएको छ ।कार्यक्रममा अग्रज कलाकार दुर्गा बराल ‘वात्स्यायन’ले सिर्जनशील कलाकार समूहको स्थापना र पोखरेली कलाकारको एकताबारे प्रकाश पार्नुभयो । प्रतिष्ठानका कुलपति बिखर्चीले कलाको महत्व बुझाउन विद्यालय तहबाटै कला शिक्षण गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।
देवेन्द्र गौतम पुरस्कार घिमिरेलाई
वरिष्ठ पत्रकार देवेन्द्र गौतमको प्रथम स्मृति दिवसको अवसरमा भक्तपुरमा दुई स्रष्टालाई सम्मान गरिएको छ । नेपाली साहित्यिक पत्रकारिताको उन्नयनमा समर्पित रही रहँदै आउनुभएका रचना साहित्यिक पत्रकारिताका प्रधान सम्पादक रोचक घिमिरेलाई २०८० सालको देवेन्द्र गौतम पत्रकारिता पुरस्कार अर्पण गरिएको हो । पुरस्कारको राशि एक लाख रुपियाँ रहेको छ ।
‘धम्मपद’ को लोकार्पण
पूर्वसचिव धनबहादुर तामाङ पाख्रिनले तामाङ भाषामा अनुवाद गर्नुभएको ‘धम्मपद’ को लोकार्पण गरिएको छ । जेचुन साङ्गे खाण्डो रिम्पोछे (जुनामाया थिङ) लगायतले नेपाल तामाङ पत्रकार सङ्घद्वारा शनिबार काठमाडौँमा आयोजित कार्यक्रममा पुस्तक लोकार्पण गरिएको हो ।
बद्रीविक्रम वाङमय पुरस्कारबाट डा. गैरे र अभिलाषी सम्मानित
कर्मयोगी बद्रीविक्रम थापाको नाममा स्थापित ‘कर्मयोगी बद्री विक्रम पूर्णिमा वाङ्मय पुरस्कार–२०८०’ बाट साहित्यकार डा. नारायणप्रसाद शर्मा गैरे र कवि नवीन अभिलाषी सम्मानति हुनुभएको छ ।
कविहरूको कोठे बैठक आयोजना
गुञ्जन नारी साहित्य संस्थाकी अध्यक्ष कथाकार जलेश्वरी श्रेष्ठको आयोजनामा कोठे बैठक (कवि गोष्ठी) सम्पन्न भएको छ ।
गायिका स्याङ्तानलाई सर्वोत्कृष्ट तामाङ सेलो गायिकाको अवार्ड
‘दोस्रो राष्ट्रिय एक्टिभ म्युजिक अवार्ड २०८०’ मा सर्वोत्कृष्ट तामाङ सेलो गायिकाको अवार्ड गायिका सुस्मिता स्याङ्तानले प्राप्त गर्नुभएको छ । तामाङ सेलो गीत ‘सगुन छ्योइजी’बाट उनले अवार्ड प्राप्त गर्नुभएको हो ।
पुस्तक समीक्षा : ‘शब्दबिम्बमा सत्यमोहन’का बहुआयाम
‘हितोपदेश’ सुभाषित श्लोकको संस्कृतमा एउटा उक्ति छ, ‘एकश्चन्द्रस्तमो हस्ति न च तारागणोकपि च’ अर्थात् “आकाशमा करोडौँ ताराहरू छन् ।
![घर [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/125179/conversions/Untitled-1-original-thumb.jpg)
घर [कथा]
सय वर्षअघिको घर त होइन यो । सय वर्षअघिकै भए पनि नियति यही नै थियो । संरक्षण गर्न लायकको थियो त्यो । कारण यो पुरातात्त्विक सम्पदा पनि होइन । पुरातत्वको दृष्टि सबैतिर पुगेको पनि हुँदैन तर यस घरमा जन्मेकाहरूको घर संरक्षणमा केही कर्तव्य बन्थ्यो भनिए पनि ती अहिले कताकता गइसके । घर खाली छ । भन्नाले अधिकांश चोटाकोठाहरू खाली छन् । घर बुढो भइसक्यो । यसमा बस्नेहरूले छाडेको पनि तीन पुस्ता लाग्न थालेको छ । जति पुस्तान्तर भए पनि घर उदास छ । घरले रमाइलो अनुभव गर्न पाएको छैन । उति बेला घरमा दसैँ, तिहार र तिज पर्व आउँथे । घरमा हल्लीखल्ली भइरहन्थ्यो । मानौँ संसारभ
नयाँ पुस्ताले बुझ्नैपर्ने सम्बन्ध
धेरै समयपछि पहिलोदेखि अन्तिम पृष्ठसम्म पूरै पढेको सायद ‘जीवन्त सम्बन्ध’ मेरो पहिलो पुस्तक हो । पुस्तक पढ्ने रुचि हुँदाहुँदै पनि व्यस्त दैनिकीका कारण सम्भव भएको थिएन । २४० पृष्ठको यस पुस्तक पढ्न भने एक साता लाग्यो । यस पुस्तकले आकर्षित गर्नुको मुख्य कारण यसमा व्यक्त गरिएका विचार वा घटना मेरै आफ्नै जस्ता र मेरै वरिपरि घटेका घटनाको वृत्तान्त जस्ता छन् । त्यसैले म वित्तीय क्षेत्रको व्यक्तिले साहित्यिक कृतिका बारेमा लेख्दै छु ।
‘कालो अक्षर रातो अक्षर’ मञ्चन
नाटक ‘कालो अक्षर रातो अक्षर’ को काठमाडौँ बत्तिसपुतलीस्थित शिल्पी थिएटरमा मञ्चन सुरु भएको छ। नाटकमा शिक्षा प्रणालीमा भइरहेको विकृति, विद्यालयमा विद्यार्थी आन्दोलनले पारेको प्रभावको विषय समेटिएको छ। शैक्षिक क्षेत्रका विसङ्गति, शिक्षाको व्यापार, युवा विद्यार्थीको बाध्यात्मक बहिर्गमन र त्यसलाई ओत दिने विकृति नाटकमा उजागर गर्न खोजिएको छ । नाटकमार्फत अहिलेको शिक्षा प्रणालीले सामाजिक संरचनामा पारेको प्रभाव, विश्व श्रमबजारमा विद्यार्थी बनेर बिदेसिनुपर्ने युवाको बाध्यता, विद्यार्थी आन्दोलन आफैँभित्रको समस्या, युवाको विद्रोहलगायतका मुद्दालाई देखाउन खोजिएको छ । नाटकले आजको राज्यसत्ता र प्रणालीलाई बारम्बार प्रश्न गरिरहन्छ । नाटक शिक्षा क्षेत्रको अहिलेको यथार्थमा लेखिएको छ ।
नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश प्रकाशनको तयारी
काठमाडौँ महानगरपालिकासँगको सहकार्यमा नेपालभाषा एकेडेमीले नेवाः सांस्कृतिक ज्ञानकोश प्रकाशन गर्ने भएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय चित्रकला प्रदर्शनी (फोटो फिचर)
योगं पिकासोको आयोजनामा पाँच दिने तेश्रो अन्तर्राष्ट्रिय 'चित्रकला प्रदर्शनी २०२३' बिहीबारबाट सुरु भएको छ । पाटन संग्रहालयको प्रेक्षालयमा प्रदर्शनीमा राखिएको चिकलामा कला, संस्कृतिका चित्रकला समावेश गरिएको छ । नेपाल र अन्तर्राष्ट्रिय चित्रकारहरुले आफ्नो चित्र प्रदर्शनीमा राखिएको छ । नेपाल सहित ८ राष्ट्रका १८ चित्रकारहरुले सो प्रदर्शनीमा भाग लिएका थिए । यस चित्रकला प्रदर्शनीका सहभागी राजेश महर्जनका अनुसार यस चिकला प्रदर्शनीले देश विदेश बिच संस्कृति आदानप्रदान पुल काम गर्ने बताउनु भयो ।
काठमाडौँमा रञ्जनाको कत्थक
भारतकी प्रतिष्ठित कत्थक नृत्य कलाकार तथा नृत्य गुरु रञ्जना फड्के नृत्य काठमाडौँमा प्रस्तुत गरिएको छ । उहाँको नेतृत्वमा तीन कलाकारको नृत्य प्रस्तुत गरिएको हो । नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, स्वामी विवेकानन्द सांस्कृतिक केन्द्रद्वारा आयोजित ‘कत्थक नृत्य प्रस्तुति कार्यक्रमको उद्घाटन संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन राज्यमन्त्री सुशीला सिर्पाली ठकुरीले गर्नुभएको थियो ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डसँग भाषा आयोगका पदाधिकारीको भेट
भाषा आयोगका अध्यक्षसहितका पदाधिकारीहरूले आज प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’सँग भेटवार्ता गर्नुभएको छ ।
भानुभक्त रामायणले मर्यादाको पाठ सिक्ने प्रेरणा प्रदान गर्दछ : उपराष्ट्रपति यादव
उपराष्ट्रपति रामसहाय प्रसाद यादवले धार्मिक ग्रन्थको अध्ययन र श्रवणले व्यक्तिको असल आचरण, शील, स्वभाव र चरित्र निर्माण गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभएको छ ।
वर्तमानकी छोरी (कविता)
मेरा माइती राजाहरू यसपालि तिमीहरूको गाउँको चौतारीमा मेरा गुनासाका गीतहरू गुन्जिँदैनन् है !
अँध्यारो (गीत)
अँध्यारोमा फुलेँ, अँध्यारोमा ओइलिएँ जीवनको यथार्थ अँध्यारोमै पाएँ !
पुस्तक बिक्रीबाट उठेको रकम असहायका लागि प्रदान गरिने
वोस्टनलाई कर्मथलो बनाएर साहित्य सिर्जना गर्दै आउनुभएका लेखक तथा साहित्यकार शिवप्रकाशले असहाय तथा बालबालिकाका लागि रु. दुई लाख सहयोग गर्नुहुने भएको छ ।
बिहीबारदेखि ‘प्रारम्भ’
नेपाल टेलिभिजनमा बिहीबारदेखि ‘प्रारम्भ’ सुरु हुने भएको छ । नेपाल दृश्य र नेपाल टेलिभिजनको सहकार्यमा निर्माण हुन लागेको यो कार्यक्रममा दिगो शान्ति, सुशासन, विकास र समृद्धिको विषयमा छलफल र बहस चलाइने कार्यक्रम निर्माताले जानकारी दिएका छन् ।
कलाकार राष्ट्रका गौरव : उपप्रधानमन्त्री खड्का
उपप्रधानमन्त्री तथा रक्षामन्त्री पूर्णबहादुर खड्काले कलाकारहरू राष्ट्रको गौरव भएको बताउनुभएको छ ।
महाकवि सिद्धिदास महाजुको एक सय ५६ औँ जन्मजयन्ती सम्पन्न
नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठान, भाषा (मातृभाषा कोश र व्याकरण) विभागले नेपाल भाषाका महाकवि सिद्धिदास महाजुको एक सय ५६ औँ जन्मजयन्ती तथा विचार गोष्ठी आयोजना गर्यो । प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले उक्त गोष्ठी शुभारम्भ गर्दै इतिहासको पूनर्लेखनसहित महाकवि सिद्विदास महाजुको व्यक्तित्व र कृतित्वलाई उजागर गर्नुपर्ने आवश्यकता औँल्यउनुभयो ।
साँच्चिकै (कविता)
यदि साँच्चिकै कुहिरो अनि बादल कपास् भैदिएको भए !
यतिबेला (कविता)
सकिएको छ जसको जीवनको गतिशीलता सकिएको छ जसको आलोचनात्मक चेतना सकिएको छ जसको युगीन वैचारिक सामथ्र्य
‘कचहरी’ को परिचर्चा
साहित्यकार कल्पना पौडेल ‘जिज्ञासु’ द्वारा लिखित कथासङ्ग्रह ‘कचहरी’ को परिचर्चा तथा रचना वाचन कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका प्राज्ञ सभा सदस्य महानन्द ढकालले कार्यक्रमको उद्घाटन गर्दै साहित्यकारहरूले कोरा कल्पनाभन्दा समाजका कुरा लेख्नुपर्ने बताउनुभयो । उहाँले पात्र, परिवेश र विषयवस्तुको सुन्दर समायोजन गरी लेखनमा कला मिसाउन सके स्तरीय सिर्जना हुन सक्ने विचार व्यक्त गर्दै कथाकार कल्पना पौडेल ‘जिज्ञासु’ का कथामा भुइँमान्छेका दुःख र पीडा समेटिएको बताउनुभयो ।
कदममा जयमाया आउँदै
कदम थिएटरको पाङ्वाइला हिममा नाटक ‘जयमाया आफू मात्रै लिखापानी आइपुगी’ मञ्चन हुने भएको छ । दोस्रो विश्वयुद्धताका बर्मामा जापानी सेनाको आक्रमणपछि ज्यान जोगाउन लिखापानी भाग्ने क्रमको नेपाली मूलकाहरूको जीवन भोगाइलाई लिएर साहित्यकार इन्द्रबहादुर राईले कथा लेख्नुभएको थियो । सोही कथालाई नाटकीकरण गरेर रङ्गकर्मी जीवन बरालको निर्देशनमा कदम थिएटरको पहिलो ब्याचका कलाकारले अभिनय गर्दै छन् । कदम थिएटरले गएको जेठ २४ गते देखि रङ्गमञ्चको आधारभूत कार्यशाला सञ्चालन गरेको थियो । सोही कार्यशालाको अन्त्यमा नाटक ‘जयमाया आफू मात्र लिखापानी आइपुगी’ को मञ्चन गर्नका लागि पूर्वअभ्यास भइरहेको कदम थिएटरका महासचिव कमन देवानले बताउनुभयो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “नाटक हाम्रै परिवेशको नियति, बाध्यता र दुःखको कथा हो । हामीले भोगेका, भोग्न परेका शरणार्थी व्यथाभित्र कतै न कतै जयमायाहरू बाँचिरहेकै छन् । पूर्वी नेपालका बेलडाँगी, पथरी, शनिश्चरे अझै यी व्यथाका साक्षी छन् ।”
