साहित्यमा ‘अन्तर्राष्ट्रिय’ मापदण्ड
नेपालका निजी विद्यालयहरूले अङ्ग्रेजी शब्दमा नाम राख्ने र नाममा ‘इन्टरनेसनल’ थप्ने होड गरेपछि सरकारले नीति नै बनायो– विद्यालयको नाम नेपालमा राख्नुपर्ने र विद्यालयमा अध्ययनरत कुलमध्ये पाँच प्रतिशत विदेशी विद्यार्थी भएका विद्यालयले मात्र आफूलाई ‘इन्टरनेसनल’ भन्न पाउने ।
नेपालयको दुई पुस्तक
नेपालयले कविता र लघुकथाका दुईवटा कृति तयार पारेको छ । पहिलो पुस्तक कविता सङ्ग्रह ‘ओ पेङ्दोर्जे’ हो । युवा कवि राजु स्याङ्तानले लेखेका कविताको सङ्ग्रहभित्र छवटा फरक खण्ड छन् भने तिनमा ५१ वटा कविता अटाएका छन् ।
प्रदर्शनी धेरै, बिक्री कम
केही वर्षअघिसम्म मात्र पनि कलाकारलाई आफूले सिर्जना गरेको चित्रबाट जीवन निर्वाह गर्न गाह्रो थियो । प्रचारप्रसारका लागि उपयुक्त माध्यमको अभाव, कलाचेतनाको कमी र कला प्रवद्र्धनका लागि सङ्गठित निकायको अभावले कलाकार आफ्नो सिर्जना थन्क्याउन बाध्य थिए । अहिले समय बदलिएको छ । चित्रकला हजारौँ, लाखौँ रुपियाँमा बिक्री हुन थालेका छन् । ग्यालरीमा झुन्ड्याइएका चित्रका मूल्य हेर्दा दुई हजारदेखि दस लाख रुपियाँसम्मका देखिन्छन् । चित्रकला प्रदर्शनीमा पुग्दा प्रायः चित्र बिक्री भइसकेको बताइन्छ तर पनि कलाकारले आफ्ना समस्या भने दर्शाउन छोडेका छैनन्, कलाकारले कलाले बजार नपाएको गुनासो मात्र गरेका छैनन् कलाको पर्याप्त प्रवद्र्धन नभएको र सरोकारवाला निकायले ध्यान नदिएकोमा उनीहरू दुःखी छन् ।
तानसेन डबलीमा उम्रियो झार
निर्माणाधीन पाल्पाको तानसेन डबलीमा झार उम्रिएको छ । पर्यटन वन तथा वातावरण मन्त्रालय लुम्बिनी प्रदेशको आयोजनामा पाल्पाको तानसेन नगरपालिका ५ कैलाशनगरमा तानसेन डबली निर्माणाधीन अवस्थामा नै झार उम्रिएको छ ।
जोगाउने चाह
पल्लो कोठामा हर्कमान कसैसँग फोनमा कुरा गर्दै थिए । यताको कोठामा रोशन भाजुमानसँग कुरा गर्दै थियो । “ हजुरबुबा, आजभोलि बाबालाई धेरै नै ब्यस्त देख्छु । के काम परेको छ ? गुठीको मान्छे पनि आएको जस्तो लाग्छ ।
पेसा (कथा)
अकस्मात आज हरिलाई पशुपतिको भिक्षा माग्न लहरै लाम लागेर बसेको देख्दा छक्क परेँ । मुखमा पनि कालो कालो दलेको, झुत्रो कमिज र त्यस्तै फाटेको हाफ पाइन्टमा हरि आफ्नोसामु एउटा सिलेवरको थाल ठटाउँदै “गरिबलाई सहयोग गर्नुहोस् हजुर” भन्दै भिक्षा मागेको देखेँ । एकैछिन टक्क अडेर हेरिरहेँ । उसले देखे न देखे झैँ गरेको ।
दुःखको मेला (कथा)
हामी उसलाई ‘गुरु’ भन्ने गर्दछौँ; किन भन्दछौँ, यसको कुनै अर्थताŒिवक परिभाषा हामीसँग छैन । एउटा कुरा भने निश्चित के छ भने ऊ कुनै पनि कुरा परिहासपूर्ण तरिकाले यस्तरी भन्ने गर्दछ, मानौँ उसलाई कुनै पी
साहित्यिक कार्यक्रम सम्पन्न
उपत्यकाका तीनवटै जिल्लामा नेपालभाषाको साहित्यिक कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । अमेरिकाको सिकागोमा रहनुभएका साहित्यकार केशरमान ताम्राकारले सामाजिक सञ्जालमार्फत आयोजना गरेको कार्यक्रम वरिष्ठ साहित्यकार मथुरा सायमीको कथासङ्ग्रह ‘चिप–निप’ वरिष्ठ साहित्यकार राजा शाक्यले काठमाडाैँमा विमोचन गर्नुभयो । त्यस्तै सुरज व्यञ्जनकारको मुक्तक सङ्ग्रह ‘सब्बुचा–२’, वरिष्ठ हाँस्य अभिनेता मदनकृष्ण श्रेष्ठले ललितपुरमा विमोचन गर्नुभयो । त्यसैगरी विराट् नेपालभाषा साहित्य सम्मेलन गुथी भक्तपुरले पनि साहित्यिक सम्मेलनको आयोजना गरेको छ ।
महाभैरव जात्रा सुरु
ललितपुरको लुभुमा आइतबारदेखि महालक्ष्मी महाभैरव जात्रा सुरु भएको छ । अक्षय तृतीयाको दिनदेखि एक सातासम्म मनाइने जात्रामा महालक्ष्मी, महाभैरव, आकाशभैरव, कुमारी, कुमारलगायतलाई बाजागाजासहित टोलटोलमा खट बिसाउँदै नगर परिक्रमा गराउने चलन छ । महालक्ष्मी कुमारी, कुमारलाई एउटा खट र महाभैरव कुमारकुमारीलाई अर्को खटमा राखेर नगर परिक्रमा गराइन्छ । भगवती लाछी टोल, पिङ्ग टोल, देवीस्थान चौर, बसपार्क, नासल टोल क्वलाछी, नारायण देवल र घसी टोलमा घुमाइन्छ ।
वैरागी, पराजुली र बोटेलाई ‘वानीरा पुरस्कार’
नेपाली भाषा साहित्यको श्रीवृद्धिका लागि सात दशकदेखि काव्यसाधनामा निरन्तर समर्पित रहनु भएका प्राज्ञ वैरागी काइँलालाई ‘वानीरा प्रज्ञा पुरस्कार’ समर्पण गरिएको छ ।
जीवन सहज बनाउन कलाको उत्पत्ति भएको हो : मन्त्री किराती
नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानले आफ्नो १३औँ वार्षिकोत्सव मनाएको छ । आइतबार प्रतिस्थानले आफ्नो प्राङ्गणमा एक कार्यक्रमको आयोजना गर्दै वार्षिकोत्सव मनाएको हो ।
नीलम गुरुङ ‘द पोयट आइडल’
रियालिटी सो ‘द पोयट आइडल’को उपाधि नीलम गुरुङले जित्नुभएको छ । शुक्रबार भएको कार्यक्रममा अन्य तीन प्रतिस्पर्धीलाई पछि पार्दै नीलमले पहिलो ‘द पोयट आइडल’को उपाधि जित्नुभएको हो ।
‘ताप्लेजुङदेखि अक्सफोर्डसम्म’
पूर्वगोर्खा सैनिक, शिक्षासेवी, अभियन्ता डा. चन्द्रकुमार लक्सम्बाको स्मृतिमा ‘ताप्लेजुङदेखि अक्सफोर्डसम्म’ शीर्षकको पुस्तक सार्वजनिक भएको छ । सेन्टर फर नेपाल स्टडिज यूकेद्वारा शनिबार आयोजित कार्यक्रममा स्व. लक्सम्बाको करिब ६० वर्षको जीवनयात्रा, योगदान, संस्मरणलाई पुस्तकका रूपमा सार्वजनिक गरिएको हो । यस पुस्तकमा उहाँको बहुआयामिक जीवनी र आलेखहरू समेटिएका छन् । संविधान सभाका सभापति देवराज घिमिरेले ताप्लेजुङदेखि अक्सफोर्डसम्म शीर्षकको पुस्तक सार्वजनिक गर्दै बेलायती सेनाबाट सेवानिवृत्त भएर देशको सेवा गर्छु भनेर स्वदेश फर्केका ताप्लेजुङका होनहार प्रतिभालाई छिट्टै गुमाउनुपर्दा देशलाई ठूलो नोक्सानी भएको बताउनुभयो ।
नेता, खिर र ढिँडो
ऊ कताबाट आइपुग्यो कुन्नि ! चुनावमा उठेको छ रे, हाम्र्रै निर्वाचन क्षेत्रबाट । ऊ हाम्रो नेता हो रे । परिवर्तन ल्याउन अरुले नसक्ने, उसले मात्र सक्ने दाबीका
नियात्राको चोटिलो दस्ताबेज
नेपाली साहित्यको वर्तमान कालखण्ड नियात्राले हराभरा हुँदै गएको छ । नेपाली साहित्यमा कविता विधाका अतिरिक्त नियात्रा विधाले पनि थप ऊर्जा प्रदान गरेको देखिन्छ । नियात्रालाई लिपिबद्ध तुल्याउन संस्मरण लेखन सहज माध्यम स्वीकारिन्छ । संस्मरणमा लेखकलाई मुक्त गतिबाट आफ्ना भाव, भाषा, दर्शन, चिन्तन, अनुभूति प्रकट गर्न सहज हुन्छ । विविध समयका यायावरीय अनुभूति प्रकट गर्ने क्रममा गोपीचन्द्र कार्कीले ‘चार भन्ज्याङ काटेपछि’ को स्वादिलो व्यञ्जन पस्कनु भएको छ, बीसवटा नियात्रा सङ्ग्रह गरेर ।
कीर्तिमानी पर्वतारोही शेर्पाको पुस्तक सगरमाथामा सार्वजनिक
विश्व कीर्तिमानी पर्वतारोही लाक्पा देन्डी शेर्पा बारे लेखिएको पुस्तक सगरमाथा आधार शिविरमा सार्वजनिक भएको छ ।
कला लेखन अभिमुखीकरण
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, मूर्तिकला विभाग र नेपाल ललितकला पत्रकार समाज (सोफाज) नेपालद्वारा संयुक्त रूपमा आयोजित ‘कला पत्रकार र कला लेखन अभिमुखीकरण कार्यक्रम’ शुक्रबार सम्पन्न भएको छ ।
सहरमा फेरि ‘मार्क्स फर्किए’
वर्तमान नेपाली राजनीतिसँग सान्दर्भिक परिस्थितिलाई चित्रण गरेको नाटक हो ‘मार्क्स फर्किए’ । आरोहण गुरुकुल नाटकघरमा नाटक अहिले दोस्रो पटक मञ्चन भइरहेको छ । समाजमा धनी र गरिबबीचको खाडल कसरी बढ्दै गएको छ भन्ने सन्दर्भलाई नाटकमा देखाइएको छ । अमेरिकी साहित्यकार हवार्ड जिनद्वारा लिखित नाटकलाई नेपाली परिवेशमा प्रस्तुत गरिएको छ । नाटकमा कार्ल माक्र्सको जीवनदर्शन चित्रण गरिएको छ ।
हेटौँडामा दुई दिने साहित्य महोत्सव सुरु
साहित्य सङ्गम मकवानपुरको आयोजनामा हेटौँडामा दुई दिने साहित्य महोत्सव सुरु भएको छ । शुक्रबारदेखि सुरुभएको हेटौँडा साहित्य महोत्सवमा साहित्यसम्बन्धी विविध रचनात्मक कार्यक्रम गरिने आयोजकले जनाएको छ ।
भक्तपुर चिनाउने कला प्रदर्शनी
भक्तपुरको मौलिक कलासंस्कृतिलाई समेटेर तयार पारिएको कला प्रदर्शनी बबरमहलस्थित सिद्धार्थ आर्ट ग्यालरीमा सुरु भएको छ । कलाकार पूर्ण ह्योजुले अहिलेको समयमा कलाकारको आर्थिक अवस्थालाई बलियो बनाउन प्रदर्शनी गरिएको बताउनुभयो । उहाँले भक्तपुरका परम्परागत तथा समसामयिक कलाकारलाई एकै ठाउँमा उभ्याएर कला प्रदर्शनी गरिएको जानकारी दिनुभयो । कलाकार सुन्दर सिङ्ख्वालले प्रदर्शनीमा भक्तपुरका झन्डै ८० प्रतिशत कलाकारलाई समेटिएको बताउनुभयो ।
नेपाल झल्काउने तस्बिर प्रदर्शनी
बेलायत (संयुक्त अधिराज्य)को लन्डनमा ‘नेपाल रिमेम्बर : हिस्टोरिकल इमेजेज’ नामक पुस्तक सार्वजनिक गरिनुका साथै त्यसभित्र रहेका तस्बिरहरूको प्रदर्शनी गरिएको छ ।
वसुन्धराश्री रुइत र मानश्री पुरस्कार पुनलाई प्रदान गरिने
वसुन्धरा-मान प्रतिष्ठानले २०८० सालको वसुन्धराश्री पुरस्कार वरिष्ठ चिकित्सक डा सन्दुक रुइत र मानश्री पुरस्कार वरिष्ठ वैज्ञानिक डा महावीर पुनलाई प्रदान गर्ने भएको छ।
भाषा मर्छ भनेर कवितामा कलम बिसाएँ
नेपाली भाषा र साहित्यमा छुट्टै धारको नेतृत्व गर्ने स्रष्टा हुनुहुन्छ प्रा.मुकुन्दशरण उपाध्याय। उहाँ ८४ वर्षको उमेरमासमेत नेपाली भाषा–व्याकरणको छुट्टै धारको नेतृत्व गर्दै निरन्तर अध्ययन अनुसन्धानमा सक्रिय हुनुहुन्छ।
समाजवादी संस्कृतिलाई अङ्गीकार गर्नुपर्छ : संस्कृतिमन्त्री
संस्कृति,पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री सुदन किरातीले नेपाली समाज इतिहास र संस्कृतिको पुनर्लेखन गर्दै समाजवादी संस्कृतिलाई अङ्गीकार गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभएको छ ।