सुकृत नेपाल
सङ्गीतलाई जीवन्त राख्ने आधार
आज नेपाली सङ्गीतको स्वरूप फेरिएको छ । हात हातमा मोबाइल, घर घरमा इन्टरनेट र ‘युट्युब’ को विशाल संसारले श्रोता र स्रष्टाबिचको दुरी ज्यादै साँघुरो बनाइदिएको छ । प्रविधिको उपलब्धिसँगै पछिल्ला वर्षमा ‘कभर सङ’ नामक सङ्गीत संस्कृतिले फरक आयाम ल्याएको छ । यो केवल गीतको पुनर्गायन मात्र होइन, नयाँ गायक गायिकाका लागि आफैँलाई प्रमाणित गर्ने, परीक्षण गर्ने र सोझै श्रोताको मनसम्म पुग्ने शक्तिशाली पुल बनेको छ ।
सङ्घर्षको कथा ‘वरिष्ठ बलराम’
नेपाली चलचित्रमा रङ्गमञ्चका कलाकारको बाहुल्य देखिन थालेको छ । त्यसमाथि रङ्गमञ्चका कलाकारलाई अभिनय गरायो भने चलचित्र अवश्य चल्छ भन्ने मान्यता धेरै निर्देशकमा पर्न थालेको छ । रङ्गमञ्चबाट चलचित्रमा प्रवेश गरेका कलाकारले दर्शकबाट पनि प्रशंसा बटुलिरहेका छन् ।
फेरिँदो ‘छठ’ पर्वको शैली
विशेष गरेर तराई क्षेत्रमा मनाउँदै आइएको छठपर्व हिजोआज पहाड र हिमाली क्षेत्रमा समेत हर्षोल्लासका साथ मनाउन थालिएको छ । अहिले यस पर्वको महत्व यति धेरै बढ्यो कि गाउँदेखि सहर, तराईदेखि पहाड र विदेशसम्म पनि विधिपूर्वक छठ मनाइन्छ । कुनैबेला काठमाडौँमा बसोबास गर्ने तराईवासी छठ मनाउनकै लागि भनेर घर जाने चलन थियो तर अहिले यो चलन कम हुँदै गएको छ । अहिले काठमाडौँकै विभिन्न नदीको किनारमा छठघाट बनाई पूजा गर्ने चलन बढ्दो छ ।
साहित्यमा नयाँ पुस्तासँगै नयाँ चिन्तन
जेनजी आन्दोलनअघि काठमाडौँ उपत्यकाभित्र दैनिक तीनदेखि चार वटा साहित्यिक कार्यक्रम हुन्थे । यी कार्यक्रममा साहित्यकारदेखि साहित्य अनुरागीहरू व्यस्त देखिन्थे तर अहिले साहित्यिक गतिविधि सुस्त देखिएका छन् । साहित्यिक गतिविधिलाई पहिलेकै लयमा ल्याउने उपायको खोजी भने नभएको होइन । जेनजी आन्दोलनपछि अन्तरिम सरकार गठन भयो । देशले एउटा गति लिन थाल्यो । साहित्यिक क्षेत्रमा पनि यसको प्रभाव निश्चय नै परेको छ ।
दर्शकले सोचेभन्दा फरक ‘कान्तारा अध्याय १’
कोभिडको समय प्रदर्शनमा आएको चलचित्र ‘कान्तारा’ ले आफनो दैवीय रहस्य र लोकथाका ग्रन्थको कथाले दर्शकको मन जित्न सफल भएको थियो । ऋषभ सेट्टीको लेखन, निर्देशन तथा अभिनय रहेको चलचित्र ‘कान्तारा अध्याय १’ ले पनि दर्शकको वाहवाही कमाइरहेको छ । अझ कान्तारा अध्याय १ ले दर्शकले सोचेको भन्दा धेरै भिन्न कुरा पस्केको छ ।
चाडपर्वले सुस्ताएको रङ्गमञ्च
रङ्गमञ्च एकान्तलाई सार्वजनिक गर्ने कला हो । यो मनोरञ्जनको मात्रै विधा नभएर समाजमा जागरण फैलाउने र समाजभित्र लुकेका सामाजिक आर्थिक र हरेक बेथितिलाई उजागर गर्ने एउटा सशक्त माध्यम पनि हो ।
जुत्ताले निम्त्याएको अडचन
जेनजी आन्दोलनमा एउटा जुत्ता आन्दोलनको प्रतीक बनेको थियो । चलचित्र ‘हरिबहादुरको जुत्ता’ मा पनि हरिबहादुर (हरिवंश आचार्य) ले चलचित्र अवधिभर बोकिरहने जुत्ता कथाको प्रतीक बनेको छ ।
कानुनी लडाइँसँगै हाँसो र पीडा
सुभाष कपुर निर्देशित चलचित्र ‘जोली एलएलबी ३’ को कथा अघिल्ला दुई शृङ्खलाका जस्तै कानुनी कुराकै मिश्रण हो । यस पटक निर्देशक कपुरले दुवै जोलीलाई चलचित्रमा एकै ठाउँमा उभ्याएका छन् ।
चाडपर्वमा चलचित्रको जुधाइ
नेपाली चलचित्र निर्माताहरू प्रदर्शनको उपयुक्त मौकाको पर्खाइमा हुन्छन् । उनीहरूको प्रतीक्षाको समय हुन्छ– दसैँ । दसैँ–तिहार–छठको रौनकले मुलुक नै उल्लासमय बनेको क्षणमा चलचित्र प्रदर्शन गर्न हो
पठन संस्कृति : ज्ञानको यात्रा र चेतनाको विस्तार
पुस्तक पढ्नु भनेको केवल अक्षरलाई आँखाले पछ्याउनु मात्र होइन, यो त मस्तिष्कको एउटा सूक्ष्म र सार्थक यात्रा पनि हो । यो यात्राले समाज, संस्कृति, इतिहास र मानव मनोविज्ञानका बारेमा नयाँ तरिकाले बुझ्न मद्दत गर्छ । अहिलेको डिजिटल युगमा हाम्रो ध्यान सामाजिक सञ्जालका छोटा भिडियो र क्षणिक पोस्टहरूमा अल्झिएको छ तर एउटा पुस्तकले दिने
अपराधको कथा ‘इन्स्पेक्टर जेन्डे’
चलचित्र ‘इन्स्पेक्टर जेन्डे’ कार्ल भोजराज (जिम सर्भ) ले गर्ने अपराध र उनले मानिसलाई आफूमाथि सजिलै कसरी विश्वास गराउन सक्छन् भन्ने पृष्ठभूमिबाट सुरु हुन्छ ।
आन्दोलनको प्रभावमा कला क्षेत्र
नेपालमा भ्रष्टाचारविरुद्ध सुरु भएको युवापुस्ता (जेनजी) आन्दोलनको प्रदर्शनले कला क्षेत्रलाई पनि असर पारेको छ । कलाकर्मी अलमलमा छन् । कोभिडले थला पारेको कला क्षेत्र उठ्ने बाटोतिर लम्कँदै गरेको समयमा जेनजी आन्दोलनका कारण फेरि पछाडि परेको छ ।
नवनियुक्त प्रधानमन्त्रीलाई कलाकारको बधाई
नवनियुक्त प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीलाई कलाकारले बधाई दिँदै सफल कार्यकालको शुभकामना दिएका छन् । उनीहरूले सामाजिक सञ्जालमार्फत बधाई दिँदै देशले भोगेको मानवीय र जनधनको क्षति, भ्रष्टाचार र बेथितिविरुद्ध उभिएका युवाको सपना पूरा हुने अपेक्षा गरेका छन् ।
ज्ञात र अज्ञातबिचको रोमाञ्चक यात्रा ‘अन्धेरा’
बलिउडमा मात्र होइन, हरर चलचित्रले अब ओटिटी प्लार्टफर्ममा पनि आफ्नो बलियो स्थान बनाउन थालेका छन् । ‘खौफ’, ‘छोरी २’ र ‘अन्धर माया’ पछि निर्देशक राघव धरले दर्शकमाझ ‘अन्धेरा’ नामक नयाँ वेभ सिरिज लिएर आउनुभएको छ । जुन सिरिजमा सस्पेन्स र थ्रिलर शैलीमा दर्शकलाई ज्ञात र अज्ञातबिचको रोमाञ्चक यात्रामा लैजान्छ ।
जेन जीलाई कलाकारको समर्थन
नेपालमा भ्रष्टाचारविरुद्ध सुरु भएको युवा पुस्ता (जेन जी) को प्रदर्शनलाई कलाकारले पनि खुलेर साथ दिएका छन् । वरिष्ठ कलाकार हरिवंश आचार्य र मदनकृष्ण श्रेष्ठ दुवैले (जेन जी) को प्रदर्शनलाई समर्थन जनाउनुभएको छ । सामाजिक सञ्जालमा कलाकार आचार्यले लेख्नुभएको छ, “मेरो घरछेउको बाटो पिच गरेको केही समयमै भत्कियो । म हरेक दिन मनमा सोच्थेँ यो बाटो यति चाँडो कसरी भत्कियो ? तर अहिलेको पुस्ता यस्ता प्रश्न मनभित्र मात्र राख्दैनन्, प्रश्न उठाउँछन् । जनताको करले बनेको बाटो किन भत्कियो ? कसरी भत्कियो ? यसको जिम्मेवारी कसको ?”
