गोरखापत्र अनलाइन
तथ्याङ्क सङ्कलन सम्पन्न
कृषि गणनाका लागि तथ्याङ्क सङ्कलन गर्ने कार्य सकिएको छ । सङ्कलन गरिएको तथ्याङ्कका फाराम केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागमा आइसकेको राष्ट्रिय कृषि गणना २०७८ का अधिकारी बद्रीकुमार कार्कीले बताउनुभयो । वैशाख ६ गतेदेखि देशैभरि कृषि गणना सुरु गरिएको थियो । कार्कीले भन्नुभयो, “गणनापश्चात्को मुख्य गणना कार्यबाट प्राप्त फारामको कोडिङ, इडिटिङ, इन्ट्री, प्रशोधन तथा विश्लेषण गरी मङ्सिर महिनासम्ममा प्रारम्भिक प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिनेछ ।”
जाने ओखती नजाने विष
डा. पुनेश्वर केशरी सामान्यतया आयुर्वेद औषधिको ‘साइड इफेक्ट’ हुँदैन भन्ने भनाइ छ तर यो पूर्ण सत्य होइन । आयुर्वेदकै कतिपय स्वास्थ्यकर्मी पनि आयुर्वेद औषधिको दुष्प्रभावबारे अनभिज्ञ छन् । सुरक्षित प्रयोगमा त्यति संवेदनशील भएको पाइँदैन । रोगले हुने मृत्यु कहिलेकाहीँ हामीले रोक्न सक्दैनौँ तर औषधिको प्रयोगले हुने मृत्यु स्वीकार्य हुन सक्दैन भन्ने भनाइ नै छ । तसर्थ कुनै पनि चिकित्सा पद्धतिमा प्रयोग हुने औषधिको प्रयोगबाट हुने दुष्प्रभावको पहिचान, अध्ययन, आकलन तथा रोकथामसम्बन्धी कार्यका लागि र त्यससम्बन्धी शिक्षा तथा स्वास्थ्यकर्मीलाई तालिम आदिको व्यवस्थापनका लागि फर्माकोभिजिलेन्स (औषधिको दुष्प्रभाव पहिचान) आवश्यक हुन्छ । यस लेखमा आयुर्वेद औषधिको सुरक्षित प्रयोगबारे आयुर्वेद संहिताहरूमा उल्लेख गरिएका केही विषय प्रकाश पार्ने जमर्को गरिएको छ ।
छोडेन असारे विकासले
असार लागेपछि मात्रै बल्ल विकास निर्माण, गोष्ठी, भेला गर्ने चटारो सरकारी निकायमा सुरु हुन्छ । निर्माण व्यवसायीलाई पनि असारमा काम नसके भुक्तानी नहुने भएपछि असारे कामको चटारोले छोप्छ ।असारे कामको चटारो यो पटक पनि प्रायः सबै विकासे अड्डामा देखिएको छ । त्यसमा पनि सबैभन्दा बढी चटारो सडकको काम गर्ने सरकारी निकाय र ठेकेदारलाई छ ।
सडकमा रातो बत्ती बल्दा चोकचोकमा समस्या
सडकमा रातो बत्ती बल्नासाथ बालबालिका, ज्येष्ठ नागरिक, गर्भवती र काखमा केटाकेटी बोकेका महिला प्रत्येक सवारी चालकसँग हात फैलाउन थाल्छन् । ससाना बालबालिका जबरजस्ती मोटरसाइकल चालकको खुट्टा ढोग्दै माग्छन् । यात्रुले कुनै एउटालाई भीख दिए ती सबै तिनै व्यक्तिका वरपर झुम्मिन्छन् ।काठमाडौँको नयाँसडक, जमल, दरबारमार्ग, बानेश्वर, कोटेश्वर, जडीबुटी, चाबहिल, चुच्चेपाटी, ललितपुरको सातदोबाटो, ग्वार्कोलगायतका चोकमा यस्ता दृश्य देखिन्छन् ।
महालक्ष्मीले ग-यो खानेपानी व्यवस्थापन
महालक्ष्मी विकास बैङ्क लिमिटेडको भक्तपुर शाखाले चाँगुनारायण नगरपालिकामा रहेको श्री चेतना आधारभूत विद्यालयमा बालमैत्री खानेपानीको धारा निर्माण गरी विद्यालयलाई हस्तान्तरण गरेको छ ।
पाँचथरमा पहिरोले पुरिएर तीन जना बेपत्ता
लगातार परेको पानीका कारण पहिरो गएर पाँचथरमा एक घर बगाउँदा तीन जना बेपत्ता भएका छन् । जिल्लाको फालेलुङ गाउँपालिका–७ विहीदिन स्थित रुपलाल मगरको घर पहिराले बगाउँदा ४२ वर्षीय रुपलालसहित तीन जना बेपत्ता भएको प्रहरीले जनाएको छ ।
‘जोखिम क्षेत्र पहिचान गरेर पूर्वतयारीमा लागौँ’
मधेश प्रदेशका मुख्यमन्त्री लालबाबु राउतले बाढीबाट आइपर्ने जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्नका लागि सरोकारवाला निकायलाई तयारी अवस्थामा रहन निर्देशन दिनुभयो । शुक्रबार बन्दिपुरस्थित कमला नदीको ब्यारेजमा आयोजित प्रदेशस्तरीय विपत् व्यवस्थापन संयुक्त अभ्यासको अवलोकन गर्दै मुख्यमन्त्री राउतले यस्तो बताउनुभएको हो । मधेश प्रदेश सरकार र नेपाली सेनाको संयुक्त आयोजनामा आयोजित सुरक्षा निकायहरूले विपत् प्रतिकार्यका लागि गरेको तयारी उत्तम रहेको अवलोकनका क्रममा मुख्यमन्त्री राउतले बताउनुभयो ।
देशभर मनसुन सक्रिय
मनसुनी वायुको प्रभाव हाल देशभर रहेका कारण केही दिन अझै पानी पर्नेछ । देशभर आंशिकदेखि सामान्य बदली रही प्रदेश नं १, लुम्बिनी प्रदेश र गण्डकी प्रदेशका केहि स्थानहरूमा वर्षा भइरहेको छ।
विपत् पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य योजना स्वीकृत
कैलालीको मनसुन पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य योजना र जिल्ला विपत् पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य योजना २०७९ स्वीकृत भएको छ । प्रमुख जिल्ला अधिकारी एवं जिल्ला विपत् व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष किरण थापाको अध्यक्षतामा शुक्रबार बसेको जिल्ला विपत् व्यवस्थापन समितिको बैठकले प्रतिकार्य योजना स्वीकृत गरेको हो ।
नेपाली श्रमिक लैजान इजरायल सहमत
दीर्घकालीन सहायक श्रमिकका लागि छनोट भएका नेपाली अब इजरायल जान पाउने भएका छन् । इजरायलको परराष्ट्र मन्त्रालयमा कार्यरत ट्रेड युनियनले आन्दोलनका कार्यक्रम कायम राखे पनि नेपालीलाई इजरायल प्रवेश सहजीकरण गर्ने भनेसँगै छनोट भएका जानलाई बाटो खुलेको हो ।
प्रदेश सरकार परिवर्तनको तयारी
बागमती प्रदेश सरकारको नेतृत्व सहमतिअनुसार परिवर्तन नभएपछि सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) र नेपाली कांग्रेसले हस्ताक्षर सङ्कलन गरेका छन् । गठबन्धनका मुख्यमन्त्री राजेन्द्रप्रसाद पाण्डेले माथिको निर्देशनमा मात्र मुख्यमन्त्री छाड्ने बताएपछि माओवादी केन्द्र र कांग्रेसका प्रदेश सभा सदस्यको हस्ताक्षर सङ्कलन बुधबारबाट सुरु गरिएको हो ।
मेलम्ची क्षेत्रमा भारी वर्षा, अति उच्च सतर्कता अपनाउन अनुरोध
सिन्धुपाल्चोकको गुम्थाङ, धाप, नकोटे लगायत धेरै स्थानमा भारी वर्षा भएको छ । त्यसक्षेत्रमा राखिएको बाढी मापन केन्द्रले बाढीको उच्च मापन गरेसँगै अति उच्च सतर्कता अपनाउन बाढी पुर्वनुमान महाशाखाले अनुरोध गरेको छ ।
बिजुली चुलो अभियान
केही वर्षअघि तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले घरघरमा पाइपलाइनबाट ग्यास पु-याउने उद्घोष गर्नुभएको थियो । अहिले सरकार फेरिएको छ । प्रधानमन्त्री फेरिएका छन् । ‘एलपी ग्यास छोडौँ, बिजुली जोडौँ’ अभियानको घोषणा भएको छ । एक समय थियो, हिटर बाल्ने आग्रहयुक्त विज्ञापन छापिन्थ्यो । यस्तो समय पनि आयो, बिजुलीका ग्राहकहरू दैनिक तीन चौथाइ समय ‘लोडसेडिङ’ मा बिताउन बाध्य भए । बत्ती बाल्नैका लागि दाल, चामल, तरकारीको बजेट काटेर भए पनि ‘इन्भर्टर’ जोड्न बाध्य भए । विकल्प खोज्न बाध्य भए ।
पाका पुस्ताको अनुभव
घर परिवार, समाजको नेतृत्व सम्हाल्ने जिम्मा ज्येष्ठ व्यक्तिलाई दिने चलन पुरानै हो । घर परिवार समाजमा अनुशासन कायम गर्न, सुरक्षा प्रदान गर्न, न्यायोचित वितरण प्रणालीमा विवेकपूर्ण निर्णय गर्न सक्ने सीप क्षमता र अनुभवको आधारमा नाइके (मूली) छान्ने अभ्यास विगतमा गरिन्थ्यो । समय परिवर्तन भए पनि समाजमा ज्येष्ठ नागरिकको भूमिका कुनै न कुनै रूपमा रहेको देखिन्छ ।
दलित सबलीकरण
नेपालमा ५० को दशकदेखि विकासमा समान पहुँच, राज्य संयन्त्रमा समानुपातिक समावेशी सहभागिता र सामाजिक न्यायजस्ता विषयमा महìवपूर्ण बहस प्रारम्भ भएको हो । खासमा प्रजातन्त्रको पुनस्र्थापनापश्चात् राज्यद्वारा पछाडि पारिएका र सत्तामाथि पहुँच कमजोर भएका आदिवासी जनजाति, मधेशी, दलित, महिला, अल्पसङ्ख्यक तथा सीमान्तकृत समुदायले अधिकारका सम्बन्धमा आवाज उठाउँदै आएका छन् ।
