मित्र भण्डारी
विपत् कोषमा छ अर्ब ७९ करोड
मनसुन सुरु भएसँगै बाढीपहिरो तथा डुबानबाट हुन सक्ने क्षतिको न्यूनीकरण तथा उद्धारमा तीनवटै सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिने भएको छ । मनसुन पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य कार्ययोजना, २०७९ पारित भएसँगै नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी तथा सशस्त्र प्रहरी बल संयुक्त रूपमा विपत् क्षति न्यूनीकरण, उद्धार तथा राहतमा खटिने भएका हुन् । राष्ट्रिय विपत् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका अनुसार आगामी वर्षायाममा बाढीपहिरो तथा डुबानबाट चार लाख २१ हजार घरधुरीका क
विपत् पूर्वतयारी कार्ययोजना पारित
मनसुन भित्रिएसँगै देशव्यापी वर्षा सुरु हुन लाग्दैछ । त्यससँगै बाढीपहिरोका घटना पनि हुन थालेका छन् । यस वर्ष औसतभन्दा बढी वर्षा हुने र त्यसबाट २० लाख जनसङ्ख्या र चार लाख २१ हजार घरधुरी प्रभावित हुने पूर्वानुमान गरिएको
साइबर अपराधको जालो
काठमाडौँ उपत्यकाका एक प्रतिष्ठित सञ्चार माध्यममा कार्यरत चर्चित पत्रकार (सम्पादक) फेसबुक, भाइबर तथा ह्वाट्सएप म्यासेन्जरमा आफ्नै नग्न र अश्लील तस्बिर देखेपछि आत्तिँदै प्रहरी कार्यालय पुगे । सामाजिक सञ्जालको म्यासेज बक्समा आएको नग्न तस्बिरले सामाजिक प्रतिष्ठामा आँच आउने भन्दै ती पत्रकार प्रहरीलाई विलौना गर्न थाले । भिडियो हेरेपछि प्रहरीले तत्काल अनुसन्धान अघि बढायो ।अश्लील तस्बिरहरू थप सार्वजनिक हुन नदिन प्रहरीले पीडितका आफन्त तथा सामाजिक सञ्जालमा रहेका साथीहरूलाई फेसबुकलगायतका सामाजिक सञ्जाल ह्याक भएकाले अश्लील फोटो र सन्देश आए नखोल्न आग्रह ग-यो । विक्षिप्त अवस्थामा पुगेका पीडित पत्रकारलाई प्रहरीले सक्दो सहयोग गर्ने भन्दै ढाडस पनि दियो । महिलाले कुराकानीका क्रममा यौन उत्तेजक क्रियाकलाप गर्दै क्रमशः शरीरका कपडा खोल्न थालिन् । महिलाको यो क्रियाकलापबाट पत्रकारले समेत शरीरका कपडा एकपछि अर्को गरी खोल्दै गए र निवस्त्र बने । प्रहरीले पीडितको फेसबुक बन्द गरी कतैबाट सन्देश आउन नमिल्ने बनाइदियो । अश्लील तस्बिर पठाउने प्रयोगकर्ताबारे प्रहरीले तत्काल सामाजिक सञ्जालको कार्यालयमा रिपोर्ट ग-यो । पत्रकारको अश्लील तस्बिर अन्य सामाजिक सञ्जालबाट बाहिरिन पाएन । अपत्यारिलो र कुनै चलचित्रको पटकथा जस्तो लाग्ने यो घटना गत मङ्सिरमा काठमाडौँमा भएको हो । पीडित ती पत्रकारले प्रहरीसँग गरेको कुराकानीअनुसार घटना यस्तो रहेछ– गत मङ्सिरमा उनको सामाजिक सञ्जालमा एक महिलासँग चिनजान भएको रहेछ । ती महिला भारतीय रहेको र फेसबुकमा साथी बनेपछि कुराकानी सुरु भएछ ।दुईजनाबीच साँझको समयमा भिडियो कलमार्फत कुराकानी हुन्थ्यो । यस क्रममा दुईजनाबीच यौनजन्य कुराकानी सुरु भयो । महिलाले कुराकानीका क्रममा यौन उत्तेजक क्रियाकलाप गर्दै क्रमशः शरीरका कपडा खोल्न थालिन् । महिलाको यो क्रियाकलापबाट पत्रकारले समेत शरीरका कपडा एकपछि अर्को गरी खोल्दै गए र निवस्त्र बने । महिलाले पूर्वयोजनाअनुरूप ती पत्रकारका विभिन्न नग्न तस्बिर र अश्लील भिडियो खिचिरहेकी थिइन् । पत्रकारले यो कुरोे पत्तो पाएनन् । महिलाले भने पत्रकारका परिवारको पनि सम्पूर्ण जानकारी लिइसकेकी थिइन् र सामाजिक सञ्जालमा समेत जोडिन पुगिसकेकी थिइन् ।त्यसपछि महिलाले रकम माग गर्न थालिन् । माग गरेको रकम उपलब्ध नगराए सामाजिक सञ्जालमा जोडिएका परिवारको एकाउन्टबाट ती पत्रकारको नग्न फोटो र अश्लील भिडियो सार्वजनिक गर्ने भन्दै बार्गेनिङ गर्न थालिन् । महिलाको फन्दामा परेका पत्रकारको अश्लील फोटो प्रहरीको सक्रियताले बाहिर आउनबाट जोगियो । ०००लतिलपुरका रश्मिला र प्रेम (नाम परिर्वतन) श्रीमान–श्रीमती हुन । प्रेम विवाह गरेका यो जोडी आर्थिक रूपमा सम्पन्न परिवारका हुन् । रश्मिला काठमाडौँमा नाम चलेको म्यानपावर कम्पनीमा काम गर्थिन् । रश्मिलाले काम गर्ने मेनपावरमा एउटा आकर्षक वैदेशिक रोजगारीको प्रस्ताव आयो । महिनामा झन्डै चार लाख रुपियाँ कमाइ हुने उक्त अवसरमा रश्मिलाले आफ्नै श्रीमान् प्रेमलाई पठाउने निधो गरिन् ।सम्पन्न परिवारका प्रेम आकर्षक जागिर पाएपछि कतार पुगे । महिनामा झन्डै चार लाख रुपियाँ कमाउने र घरमा पैसा पनि खासै पठाउन नपर्ने भएकाले उनी कतारमै मोजमस्ती गर्न थाले । सामाजिक सञ्जालमा महिला साथी बनाउने, भेट्ने र उनीहरूसँग मोजमस्ती गर्नु नै प्रेमको दिनचर्या बन्न थाल्यो ।उनले अरू महिला आफूसँग रोमान्स गरिरहेको र नेपालमा रहेकी श्रीमती पनि अरू युवासँग मोजमस्ती गर्न सक्ने भन्दै शङ्का गर्न थाले । नक्कली फेसबुकमार्फत प्रेमले श्रीमती रश्मिलाको चरित्र जाँच गर्ने उद्देश्य बनाए । अनि नक्कली फेसबुकमार्पmत आफ्नै श्रीमतीसँग जोडिए । अनेक कुरा गर्न थाले । विभिन्न प्रलोभन दिन थाले । रश्मिलालाई ती कुरा चित्त बुझेको थिएन । उनले साइबर ब्युरोमा उजुरी दिइन् । ब्युरोले रश्मिलासँग कुरा गर्ने फेसबुकको प्रयोगकर्ता को हो भनेर अनुसन्धान गर्दा उनै प्रेमले नक्कली फेसबुकबाट कुरा गर्ने गरेको पत्ता लगायो । ‘शङ्काले लङ्का डढाउँछ’ भनेझैँ उक्त घटनाले उनीहरूबीचको सम्बन्ध टुट्ने अवस्थामा पुग्यो । साइबर अपराध ब्युरोको आवश्यक परामर्शपछि यो जोडीको सम्बन्ध पुरानै अवस्थामा पुगेको छ । प्रेमले अरू महिला आफूसँग रोमान्स गरिरहेको र नेपालमा रहेकी श्रीमती पनि अरू युवासँग मोजमस्ती गर्न सक्ने भन्दै शङ्का गर्न थाले । नक्कली फेसबुकमार्फत उनले श्रीमती रश्मिलाको चरित्र जाँच गर्ने उद्देश्य बनाए । अनि नक्कली फेसबुकमार्फत आफ्नै श्रीमतीसँग जोडिए । पीडक नजिककै काठमाडौँ कीर्तिपुरकी कमला (नाम परिवर्तन) सामान्य शिक्षित गृहणी हुन् । श्रीमान् वैदेशिक रोजगारीमा छन् । नेपालमा छोराछोरीको स्याहारसुसार गर्र्दै आएकी कमलाले मकवानपुर घर भएका पुष्प (नाम परिवर्तन) लाई विगत १० वर्षदेखि भाइ बनाएर आफ्नै घरमा राखेकी थिइन् । पुष्पलाई घरमा बसेको पैसा लिने गरिएको थिएन ।कमलाले नुहाउने क्रममा एक दिन अनयासै मोबाइलबाट आफ्नै भिडियो खिचिन । सामाजिक सञ्जालको सामान्य प्रयोग गर्ने भए पनि उनलाई प्रविधिबारे त्यति जानकारी थिएन । मोबाइलमा केही समस्या आए वा कुनै नयाँ कुरा पठाउन परे कमलाले भाइ पुष्पका साहारा लिन्थिन् । यसै क्रममा कमलाले मोबाइलले खिचेको भिडियो पुष्पले देखेछन् । तुरुन्त आफ्नो फेसबुक म्यासेन्जरमा पठाउँछन् । पुष्पले कमलाको नुहाएको अर्ध नग्न फोटो देखाउँदै रकम माग्न थाल्छन् । पीडित कमला प्रहरी कार्यालय पुग्छिन् ।अनुसन्धानका क्रममा भाइ बनाएर घरमै राखेका पुष्पले नक्कली फेसबुक खोली कमलासँग पैसाको बार्गेनिङ गरेको खुल्छ । पुष्प अहिले पुर्पक्षका लागि यतिबेला जेलमा छन् ।०००काठमाडौँ बूढानीलकण्ठका राजन (नाम परिवर्तन) अटोमाबाइल कम्पनीमा काम गर्थे । अफिसको भेटघाटमा राजनको एक दिन अर्को अटोमोबाइल कम्पनीमा काम गर्ने रूपा (नाम परिवर्तन) सँग भेट हुन्छ । दुवैजना एउटै क्षेत्रमा काम गर्ने भएकाले नजिक हुँदै जान्छन् । सम्बन्ध प्रगाढ बन्दै गएपछि दुवैजना (लिभिङ टुगेदर) सँगै बस्ने निर्णयमा पुग्छन् । रूपा आर्थिक रूपमा सम्पन्न नेवार परिवारकी थिइन् । सँगै बस्ने क्रममा राजन र रूपाबीच अन्तरङ्ग कुराकानी हुनु स्वाभाविकै हो । राजनले रूपासँग बिताएका विभिन्न भिडियो मोबाइलमा खिचेका थिए । ‘लिभिङ टुगेदर’लाई विवाहमा रूपान्तरण गर्ने योजनामा रहेकी रूपाको फेसबुक म्यासेन्जरमा नग्न तथा अश्लील तस्बिर एकपछि अर्को गरी आउन थाले । फोटो र भिडियो देखाएर रूपासँग पैसाको बार्गेनिङ हुन थाल्यो । सामाजिक प्रतिष्ठा जोगाउन रूपाले ४५ लाख दिन तयार भइन् । ७० लाख नभए तस्बिर सार्वजनिक गर्ने धम्कीबाट सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ता पछाडि हटेन । ७० लाख रुपियाँ रूपासँग थिएन । उनले यसबारे नजिकको साथीलाई बेलिविस्तार लगाइन् साथीको सल्लाहअनुसार उनी प्रहरीकहाँ पुगिन् । अनुसन्धानका क्रममा नक्कली फेसबुकबाट रकम बार्गेनिक व्यक्ति ‘लिभिङ टुगेदर’मा बसेका राजन रहेको खुल्यो । साइबर अपराधको कसुरमा राजन पनि यतिबेला जेलमा सजाय भोगिरहेका छन् ।०००सामाजिक सञ्जालबाट युवतीलाई अश्लील फोटो र भिडियो पठाएर हैरानी पु-याएको आरोपमा गत हप्ता नेपाल प्रहरीका जवान कृष्णकुमार यादव पक्राउ परे । रौतहट भवानीपुर गाउँपालिका–४ का यादव धनुषाको बटेश्वर प्रहरी चौकीमा कार्यरत थिए ।यादवले कक्षा १२ मा अध्यनरत एक युवतीसँग सामाजिक सञ्जालमा साथी बनेपछि म्यासेज, च्याट तथा भिडियोबाट कुराकानी गर्न थाले । मधेशी समुदायकी ती युवतीसँग यादव नजिक हुन खोजिरहेका थिए । कुराकानीका क्रममा यादवले युवतीसँगका विभिन्न अन्तरङ्गको रेकर्ड गरेका रहेछन् । युवती यादवसँग टाढा हुन थालिन् । यादवले प्रतिशोध साँध्ने उद्देश्यले नक्कली फेसबुक, ह्वाट्सएप तथा भाइबरमार्फत युवतीसँगका अन्तरङ्ग सामाजिक सञ्जालमा सार्वजनिक गर्न थाले । युवतीलाई विभिन्न प्रलोभनमा पारी तयार गरिएका कुराकानी र अश्लील तस्बिरहरू यादवले युवतीका साथी र आफन्तलाई पठाउन थाले । साइबर अपराध ब्युरोले यादवलाई पक्राउ गरी विद्युतीय कारोबार ऐन २०६३ अन्तर्गतको कसुरमा युवतीलाई धम्की दिई मानसिक तनाव तथा दुःख दिई समाजमा बेइज्जत गर्ने कार्य गरेको आरोपमा अनुसन्धान गरिरहेको छ । शिक्षित नै ठगिन्छन् काठमाडौँका एक परिचित प्राध्यापकको इमेलमा एउटा सूचना आयो । उक्त इमेलमा प्रध्यापकले लामो समय अध्यापन गराउँदै आएको विषयसँग काम गर्नेबारे विस्तृत कार्य योजना (डिटेल पोजेक्ट रिर्पोट) नै तयार गरी पठाइएको थियो ।नेपालमा पहिलो पटक सुरु गर्ने भनिएको उक्त डिपीआर आकर्षक कार्ययोजनासहितको थियो । परिचित प्राध्यापकलाई योजना प्रमुख बन्न गरिएको आग्रहलाई तुरुन्तै शङ्का गर्ने अवस्था थिएन ।आकर्षक सेवासुविधासहित योजना अघि बढाउने प्रस्तावले प्रध्यापकलाई लोभ्यायो । योजना अघि बढ्ने भयो । त्यसलगत्तै इमेलमा अर्को सन्देश आयो र त्यसमा योजनालाई आवश्यक रकम पठाउने र करवापतको रकम प्राध्यापकले तिर्नुपर्ने उल्लेख थियो ।नेपालमा नौलो काम गर्ने योजनामा रहेका प्राध्यापकले करवापतको रकम पठाउन राजी भए । तीन लाख रुपियाँ सम्बन्धित खातामा पठाएपछि प्राध्यापकले शङ्का लागेर प्रहरीलाई खबर गरे । प्रहरीले तत्काल तीन लाख रुपियाँ पठाएको बैङ्क खाता बन्द गरी अनुसन्धान सुरु ग-यो । अन्तत उक्त इमेल सन्देश रकम ठगी गर्ने उद्देश्यले पठाएको खुल्यो ।०००उच्च शिक्षाका लागि अमेरिका उड्न भिषा लिएर बसेकी काठमाडौँ नयाँबजारकी २२ वर्षीया कल्पना (नाम परिवर्तन) लाई ह्वाट्सएपमा चिठ्ठा परेको सन्देश आयो । नभरेको चिठ्ठाको प्रलोभनमा कल्पनाले करवापत भनिएको ८० हजार रुपियाँ अपरिचित व्यक्तिलाई पठाइन् । लाखौँ रकम पाउने लोभमा बैङ्क खातामा रहेको नौ लाख रुपियाँ निकाल्न उनले अपरिचित व्यक्तिलाई मोबाइल बैङ्किङको पासवर्डसमेत बुझाइन् । रकम पाएपछि ती अपरिचित व्यक्ति सम्पर्कविहीन बने ।चिठ्ठाको प्रलोभनमा ठगिएको भन्दै कल्पना तत्काल प्रहरी कार्यालय पुगिन् । ८० हजार रुपियाँ ठगिएपछि प्रहरीको सक्रियताले बैङ्क खातामा रहेको नौ लाख लुटिन पाएन । विद्यावारिधि उपाधि प्राप्त त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा अध्यापन गर्ने सन्तोष (नाम परिवर्तित) समेत यसरी ठगिएका छन् । बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानका निर्देशक केदार (नाम परिवर्तन) ले पनि झुटो सन्देशकै भरमा नचिनेका व्यक्तिलाई बैङ्कबाट एक लाख रुपियाँ पठाए ।शिक्षित र बौद्धिकको रूपमा परिचित व्यक्ति र अनुसन्धानमा खटिने प्रहरीसमेत सामाजिक सञ्जालको फन्दामा परेका यी प्रतिनिधि घटना हुन । जनचेतनाको कमी तथा सामाजिक सञ्जालको जानेर वा अन्जानवश गरिएको दुरूपयोगबाट बर्सेनि हजारौँ युवा प्रताडित भएका छन् । नेपाल प्रहरीको साइबर ब्युरोका अनुसार फेसबुक, भाइबर, इमो, ह्वाट्सएप, इन्स्टाग्रामलगायतका सामाजिक सञ्जालको दुरूपयोगबाट गत वर्ष मात्र तीन हजार नौ सयभन्दा बढी पीडित बनेका थिए । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ३५७ जना, आव ०७६/७७ मा दुई हजार ३०१ र ०७७/७८ मा तीन हजार ९०६ तथा २०७८/७९ को नौ महिनामा मात्र तीन हजार ७०७ जना पीडित बनेका छन् । ब्युरोको तथ्याङ्कअनुसार सबैभन्दा बढी महिला तथा किशोरी सामाजिक सञ्जाल दुरूपयोगको शिकार बनेका छन् । जनचेतना कमजोर नेपालमा सामाजिक सञ्जालको प्रयोग बढ्दो छ । अधिकांशका हातमा स्मार्ट फोन छ । प्रायः मानिस सामाजिक सञ्जालबाट अछूतो रहन सकेका छैनन् । सामाजिक सञ्जालको सही प्रयोग गर्न नजान्दा पछिल्लो समय साइबर अपराधका घटना गुणात्मक रूपमा वृद्धि हुँदैछ । साइबर अपराधविज्ञ तथा पूर्वप्रहरी नायब महानिरीक्षक विकास श्रेष्ठ सामाजिक सञ्जालबाट हुने अपराध न्यूनीकरण गर्ने प्रभावकारी माध्यम जनचेनता नै रहेको बताउनुहुन्छ ।प्रविधिको विकाससँगै सामाजिक सञ्जालको प्रयोग बढ्यो । यससँगै अपराधका घटना पनि बढेको बताउँदै उहाँले यसको दुरूपयोगलाई रोक्न तथा आफ्ना बालबालिकालाई यसको सिकार हुनबाट जोगाउन अभिभावकहरू बढी सचेत हुनु आवश्यक रहेको औँल्याउनुभयो ।सामाजिक सञ्जालको प्रयोग बढ्दै गए पनि नेपालमा यसको अनुगमन पक्ष भने निकै कमजोर छ । सामाजिक सञ्जालका शाखा कार्यालय नेपालमा नहुँदा कतिपय उजुरी महिनौँसम्म अनुसन्धान हुन सकेका छैनन् । कतिपय उजुरी तत्काल समाधान गर्नुपर्ने भए पनि लामो समय उजुरीसम्म दर्ता नहुने अवस्था छ । गम्भीर प्रकृतिका अपराधको अनुसन्धान गर्नुपरेमा समेत सूचना प्राप्त हुन महिनौँ लाग्ने अवस्था छ ।सामाजिक सञ्जालको दुरूपयोगबाट बच्न जनचेतना उत्तम उपाय भए पनि यसको प्रचार प्रसार प्रभावकारी रूपमा हुन सकेको छैन । प्रहरी प्रधान कार्यालय मातहतको साइबर ब्युरो सङ्घीय संरचनाअनुरूप सातै प्रदेशमा विस्तार गर्नुपर्ने आवश्यकता छ ।साइबर ब्युरोका निमित्त प्रमुख तथा प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक नविन्द अर्याल सामाजिक सञ्जालमार्फत पछिल्लो समय ‘रिभेन्ज पोर्न’ तथा पार्सलका नाममा ठगी बढेको बताउँनुहुन्छ । अर्यालले भन्नुभयो, ‘‘पार्सलको लोभमा कतिपय कलेजमा पढ्ने युवा ठगिने घटना बढेका छन् । यसलाई रोक्ने सबै पक्षबाट जनचेतला फैलाउनुपर्ने आवश्यक छ ।’’ उहाँले नेपालमा सञ्चालित अनलाइन भुक्तानीको दुरूपयोग बढेकाले त्यसतर्फ निगरानी बढाइएको समेत जानकारी दिनुभयो ।साइबर ब्युरोले अपरिचित व्यक्तिसँग सामाजिक सञ्जालमा साथी बन्ने र प्रलोभनमा फस्ने गरेका कारण साइबर अपराधका घटना दैनिक बढेको जनाएको छ । न्यूनीकरणका लागि ब्युरोले विभिन्न प्रकारका जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ । विदेशबाट आएका अपरिचित सन्देश विश्वास नर्गन तथा सामाजिक सञ्जालको प्रयोगलाई हेलचेक्य्राइँ नगर्नसमेत ब्युरोले आग्रह गरेको छ । पछिल्लो समय आपराधिक पृष्ठभूमिका व्यक्तिहरूबाट साइबर अपराध बढ्दै गएको र ह्वाट्सएप तथा भाइबरबाट आउने प्लस ९१, ९२, ९६ का कलहरू नउठाउनसमेत ब्युरोले आग्रह गरेको छ ।
राष्ट्रिय सुरक्षालाई प्रविधिसँग जोडिने
नेपाल सरकारले मुलुकको शान्ति सुरक्षा तथा राष्ट्रिय सुरक्षालाई थप मजवुत र प्रभावकारी बनाउन प्रविधिको विकासलाई प्राथमिकता दिने घोषणा गरेको छ । सङ्घीय संसदको दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा आइतबार आगामी आर्थिक वर्षको बजेट प्रस्तुत गर्दै अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले बजेटमा सुरक्षा निकायमा कायम रहेको स्रोत साधनलाई प्रविधिसँग जोडी संस्थागत क्षमता विकास गरिने बताउनुभयो ।
मनसुनअघि नै मेलम्ची पानी बन्द हुने
गत वर्ष आएको पहिरोसँगैको बाढीले क्षतिग्रस्त बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको मुहानका ढोका मनसुन सुरु हुनुअघि बन्द गर्न लागिएको छ । यस पटकको वर्षायाममा समेत बाढीपहिरो आउन सक्ने र खानेपानी आयोजनाको मुहान क्षेत्रमा पुनः क्षति नहोस् भन्ने उद्देश्यले पानी पथान्तरण गर्ने सुरुङका ढोका बन्द गर्न लागिएका हुन् ।
शान्ति सेनामा नेपालको ६४ वर्ष
संयुक्त राष्ट्रसङ्घको आह्वानमा द्वन्द्वग्रस्त मुलुकमा शान्ति स्थापनार्थ सेना पठाउनेमा नेपाल दोस्रो स्थानमा छ । नेपालसहित हाल १२१ देशका ७५ हजार ५१६ जना सैनिक गृहयुद्धमा फसेका मुलुकमा शान्ति स्थापनार्थ खटिएका छन् । नेपालले हाल ११ वटा द्वन्द्वरत मुलुकमा २९५ महिलासहित पाँच हजार ५७० सुरक्षाकर्मी परिचालन गरेको छ । सङ्ख्याका रूपमा नेपाल शान्ति स्थापनार्थ सुरक्षाकर्मी पठाउनेमा विश्वमा दोस्रो स्थानमा पर्छ । बङ्गलादेशले सबैभन्दा बढी छ हजार ७१० जना सैनिक शान्ति सेनामा खटाएको छ ।
सर्वोच्चको नजिर र संसद्को आदेश पर्याप्त
काठमाडौँमा केही वर्ष पहिले एक किशोरीमाथि भएको बलात्कार तथा यौनहिंसाको घटनाको अनुसन्धान गर्न हदम्यादको प्रश्न उठेको छ । तर सर्वोच्च अदातलको एक फैसलाको नजिर र सार्वभौम संसद्को निर्देशनले त्यस्तो प्रकृतिको उजुरी दर्ता र अनुसन्धानमा हदम्याद नलाग्ने स्पष्ट पारेको छ ।
नयाँ दललाई फापेको निर्वाचन
गत वैशाख ३० गते सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा पहिलो पटक सहभागी नयाँ राजनीतिक दलहरू जनमत परीक्षणमा सफल देखिएका छन् । पार्टी गठनको छोटो अवधिमा नै त्यस्ता दलहरूलाई जनताले राम्ररी विश्वास गरेको निर्वाचनको घोषित परिणाम र तिनीहरूले लिएको अग्रताबाट पुष्टि भएको छ ।
पहिलो स्थानीय तहको कार्यकाल पूरा
देशभरका ७५३ वटा स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिहरूको पाँच वर्षे कार्यकालको आज (बिहीबार) अन्तिम दिन हो । २०७४ मा चार चरणमा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनको पहिलो चरणको वैशाख ३१ गते सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनबाट चयन भएका जनप्रतिनिधिको कार्यकाल जेठ ६ गते सुरु भएको थियो ।
मेलम्ची अब धारामा
तीन दशकअघि अर्थात् विस. २०४८ वैशाख १९ गतेको आम निर्वाचनका लागि काठमाडौँको नयाँबानेश्वरमा आयोजित सभालाई सम्बोधन गर्दै तत्कालीन प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराई ‘किसुनजी’ ले उद्घोष गर्नुभयो, “अब मेलम्चीको पानी ल्याएर काठमाडौँका सडक पखालिनेछ ।”
विमानस्थलबाट मिक्चर मेसिनमा लुकाएको सुन सहित एक पक्राउ
कुवेतको जजिरा एयरबाट काठमाडौं आएका रुपन्देहीका २८ वर्षीय युवालाई मंगलबार विहान ७ः०० बजे चेकजाँचका क्रममा अवैध रुपमा भित्राएका एक सय ग्राम सुन सहित पक्राउ गरिएको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भन्सार कार्यालयका प्रमुख महेश भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।
सिंह र अर्याल महानिरीक्षकमा नियुक्त
सरकारले नेपाल प्रहरीको २९ औँ महानिरीक्षक पदमा धीरजप्रताप सिंहलाई नियुक्त गरेको छ । आइतबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक सिंहलाई प्रहरी महानिरीक्षकमा नियुक्त गर्ने निर्णय गरेको हो ।
प्रहरी महानिरीक्षक थापासहित १९ प्रहरी अधिकारीले अवकाश लिँदै
विक्रम संवत् २०४९ साल वैशाख १९ गते नेपाल प्रहरीको निरीक्षक (ईन्पेक्टर) मा भर्ना भएको ९८ औं ब्याचले ३० वर्षे सेवा अवधि पूरा गरी अवकाश पाउने भएको हो ।
छ लेनको सडक ठप्प
माइतीघर–भक्तपुर छ लेन सडकको उत्तरतर्फको सेवा लाइनमा जडीबुटी चोकको पश्चिम–उत्तरमा त्रिपालले छोपेर राखेको एउटा घर छ । पूर्व र पश्चिम सडक विस्तार भइसक्दा पनि हुँदा उक्त घरकै कारण सो सडकखण्ड विस्तार रोकिएको छ ।
शान्तिपूर्ण राजनीतिक प्रतिस्पर्धा गर्ने निर्णय सुझबुझपूर्ण
काठमाडौँ, वैशाख १५ गते । सबैखालका निर्वाचन राजनीतिक दलहरूका लागि स्वपरीक्षणका माध्यम हुने गरेका छन् । यस पटकको स्थानीय तह निर्वाचन यसअघिका निर्वाचनको विरोध गर्ने दलका लागि पनि जनतामा जाने माध्यम बनेको छ ।नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी) तथा डा. सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीले आगामी वैशाख ३० गतेका लागि तय भएको स्थानीय निर्वाचनमा गर्ने भएको प्रतिस्पर्धा यसै आधारमा महìवपूर्ण बनेको हो । स्थानीय निर्वाचनअघि नै जनमत पार्टीले दल दर्ता गरिसकेको थियो तर स्थानीय निर्वाचनको प्रयोजनका लागि विप्लव नेतृत्वको माओवादीले दल दर्ता गर्न बाँकी थियो । विद्रोहको जगमा उभिएको पार्टीले विभिन्न स्थानीय तहमा स्वतन्त्र उम्मेदवारी दर्ता गराएर चुनावी प्रतिस्पर्धामा उत्रिने निर्णय गरेकाले नेपालको शान्ति प्रक्रियाका लागि पनि ऐतिहासिक महìवको बनेको छ ।नेपालको संविधानका कतिपय प्रावधानमाथि प्रश्न उठाउँदै सशस्त्र विद्रोहमा उत्रिएको विप्लव नेतृत्वको माओवादी र तराई क्षेत्रमा कृषकको अधिकारको नाममा सङ्घर्षरत जनमत पार्टीले गत वर्ष मूलधारको राजनीति स्वीकार गर्ने घोषणा गरेका थिए । त्यसपछि दुवै दल पहिलो पटक चुनावी प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका हुन् । विप्लव र डा. राउतको पार्टी शान्तिपूर्ण राजनीतिक प्रतिस्पर्धामा प्रवेश गरेसँगै नेपालको लोकतान्त्रिक व्यवस्था थप मजबुत हुने अपेक्षा गरिएको राजनीतिक विश्लेषक मुमाराम खनालको भनाइ छ । उहाँले शान्तिपूर्ण राजनीतिक प्रतिस्पर्धा गर्ने निर्णय सुझबुझपूर्ण र बुद्धिमानी भएको बताउनुभयो । खनालले भन्नुभयो, “विद्रोहीहरू या त राज्यसँग भिडन्तमा सकिएका छन्, या त शान्तिपूर्ण राजनीतिक बाटो स्वीकार गरेका छन् ।” उहाँले भिडन्तमा सकिनुभन्दा शान्तिपूर्ण राजनीतिमार्फत आफ्ना मुद्दा जनतामा स्थापित गर्नु उचित हुने धारणा व्यक्त गर्नुभयो । जनमत पार्टीका अध्यक्ष डा. सीके राउतले शान्तिपूर्ण, सुशासन र भ्रष्टाचारमुक्त समाज बनाउने पार्टीको मूल नीतिलाई चुनावमार्फत जनतासमक्ष लैजान निर्वाचनमा सहभागी भएको बताउनुभयो ।जनमत पार्टीले उठायो एक सय ५० स्थानीय तहमा उम्मेदवारडा. सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीले एक सय ५० स्थानीय तहमा उम्मेदवारी दर्ता गराएको छ । गोरखात्रपसँग कुरा गर्दै अध्यक्ष राउतले मनोनयन दर्ताको सम्पूर्ण तथ्याङ्क आउन बाँकी रहेको र करिब एक हजार पाँच सय वडामा उम्मेदवारी दर्ता भइसकेको जानकारी दिनुभयो । अध्यक्ष राउतले भन्नुभयो, “पार्टीले उठाएका मुद्दा जनतासम्म पु-याउन तथा स्थानीय चुनावलाई थप प्रभावकारी बनाउन प्रत्येक स्थानीय तहले आफ्नै घोषणापत्र जारी गरी त्यसको कार्यान्वय गर्ने व्यवस्था मिलाएका छौँ ।” चुनावविरोधीलाई कारबाही विप्लव नेतृत्वको माओवादीले चुनावमा आए पनि उक्त दलमा अझै आन्तरिक विवाद कायमै रहेको देखिएको छ । चुनावमा जाने वा नजाने विवादकै क्रममा उम्मेदवारीको विरोध गर्ने दुई नेतालाई महासचिव विप्लवले पार्टीबाट निष्कासन गर्नुभएको छ । विप्लवले प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै पार्टीको बहुमतले स्थानीय तह निर्वाचनमा प्रतिस्पर्धा गर्ने निर्णय गरेविपरीत तथा पार्टीको हितविपरीत गतिविधि गरेको भन्दै पार्टी सचिवालय सदस्यद्वय हेमन्तप्रकाश ओली ‘सुदर्शन’ र धर्मेन्द्र बाँस्तोलालाई पार्टीबाट निष्कासन गरिएको उल्लेख गर्नुभएको छ । बाँस्तोला र ओलीले पार्टीको निर्णयविपरीत निर्वाचनबारे भ्रम फैलाएको आरोप विज्ञप्तिमा लगाइएको छ । महासचिव विप्लव र प्रवक्ता प्रकाण्डलगायत प्रभावशाली नेता र केन्द्रीय कमिटी निर्वाचनको पक्षमा रहँदा ओली र बाँस्तोलाले त्यसमा असन्तुष्ट बन्दै पार्टीको आलोचना गर्नुभएको थियो ।गत चैत पहिलो साता बसेको केन्द्रीय समितिको बैठकमा विप्लवले चुनाव उपयोग गरेर जाने प्रस्ताव गर्नुभएको थियो । सो प्रस्तावविपरीत गतिविधि गरेको आरोप ओली र बाँस्तोलामाथि लागेको छ । ओली र बाँस्तोलाले भने आफूहरूमाथिको कारबाहीबारे पार्टीको केन्द्रीय समितिमा छलफल चलाउने बताउनुभएको छ । केन्द्रीय समितिमा बहुमत जुटाउन सके नेतृत्वमाथि नै कारबाही गर्ने तयारी असन्तुष्ट पक्षको छ ।
