गोरखापत्र अनलाइन
वाणिज्य नीति पुनरवलोकन गरिने
नवनियुक्त उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दामोदर भण्डारीले पदभार ग्रहणका क्रममा वाणिज्य नीति पुनरवलोकन गर्ने पहिलो निर्णय गर्नुभएको छ । मन्त्री भण्डारीले उत्पादनलाई वृद्धि गर्दै व्यापार घाटा न्यूनीकरण गर्ने मूख्य चुनौती रहेको बताउनुभयो । विश्व बजारमा नेपाली सामग्रीलाई प्रतिस्पर्धी बनाई अघि बढाउनुपर्ने मन्त्री भण्डारीले बताउनुभयो । मन्त्रालयमा चुनौतीका चाङ रहेको बताउँदै मन्त्री भण्डारीले साझा मुद्दामा सहमति गरेर अगाडि बढ्ने बताउनुभएको छ ।
दमौली अस्पतालमा चौबिसै घण्टा सेवा
तनहुँको सदरमुकाम दमौलीस्थित दमौली अस्पतालले चौबिसै घण्टा चिकित्सा सेवा दिन थालेको छ। अस्पतालद्वारा माघ १ गतेबाट सेवा सुरु गरिएको हो। राति उपचार गर्न आउँदा बिरामीले महँगो शुल्क तिरेर अस्पताल बाहिरको निजी ल्याब (प्रयोगशाला) जानुपर्ने बाध्यता अन्त्य गर्नका लागि सेवा सुरु गरिएको दमौली अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष देवेन्द्र थापाले जानकारी दिनुभयो।
कार्यसम्पादनमा चौरजहारी पहिलो
रुकुमपश्चिमका छवटा स्थानीय तहमध्ये चौरजहारी नगरपालिका कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनमा सबैभन्दा अगाडि देखिएको छ। आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा जिल्लामा सबैभन्दा बढी अङ्क ल्याएर चौरजहारी नगरपालिका प्रथम भएको हो। सङ्घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालयको देशभरिका ७५३ वटै स्थानीय तहको कामका आधारमा मूल्याङ्कन गर्ने अनलाइन प्रणालीका आधारमा हुने कार्यसम्पादन मूल्याङ्कनअन्तर्गत स्थानीय तह संस्थागत क्षमता स्वमूल्याङ्कन प्रणाली र स्थानीय तहको वित्तीय सुशासन जोखिम मूल्याङ्कन प्रणाली पर्छन्। यसअन्तर्गत गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा स्थानीय तह संस्थागत क्षमता स्वमूल्याङ्कन प्रणालीमा १०० मा ८७.२५ अङ्क प्राप्त गरी चौरजहारी नगरपालिका जिल्लामा प्रथम भएको हो।
प्रवेश परीक्षाको विराम
बालबालिकाको शारीरिक तथा मानसिक तवरले स्वाभाविक विकास हुन सके मात्र सर्वाङ्गीण विकास मान्न सकिन्छ । विश्वका कतिपय विकसित मुलुकमा समेत बालबालिकालाई आठ वर्षको उमेरपछि मात्र विद्यालय पठाइने गरिन्छ । तर हामीकहाँ बालबालिकालाई धेरै सानो उमेरमा नै विद्यालय पठाउने होड नै चलेको पाइन्छ । साढे दुई वर्षका बालबालिकालाई आमाको न्यानो काखबाट विमुख गराएर विद्यालय पठाउने प्रवृत्ति नेपाली समाजको विशेषतामा रूपान्तरित भइरहेको अवस्था छ । समाजमा अहिले जसरी भए पनि अर्थोपार्जन गर्ने उद्देश्य रहेकाले विशेषगरी काठमाडाँैं उपत्यकाका नाम चलेका विद्यालयले कक्षा १ मा भर्ना लिन साना बालबालिकाको प्रवेश परीक्षा सञ्चालन गर्ने गरेका छन् । यो वर्षौंदेखि चल्दै आएको छ ।
लोकसेवा सम्बन्धी आजको ताजा वस्तुगत प्रश्नोत्तर
१. नेपालमा प्रथम ‘राष्ट्रिय कृषि जैविक विविधता दिवस’ कहिले मनाइयो ? वि.सं. २०७९ माघ १ – ‘जीवन तथा वातावरणका लागि कृषि जैविक विविधता’ नाराका साथ यो दिवस मनाइएको । – नेपालमा जैविक विविधताअन्तर्गत देशको कुल २४,३०० प्रजातिमध्ये २८ प्रतिशत कृषिसम्बन्धी प्रजाति रहेका, जसलाई कृषि जैविक विविधता भनिन्छ ।
लोकसेवा तयारी सामग्री (विषयगत प्रश्नोत्तर)
विशिष्टीकरण तालिकाको महत्त्व १. पन्ध्रौँ आवधिक योजनाले पहिचान गरेका योजनाका चुनौती र अवसरहरू उल्लेख गर्नुहोस् । पन्ध्रौँ आवधिक योजना २५ वर्षे दीर्घकालीन सोचसहित तर्जुमा भएको योजना हो । दीर्घकालीन सोच हासिल गर्ने दिशामा पन्ध्रौँ योजनालाई आधार योजनाका रूपमा लिइएको छ । चालू पन्ध्रौँ योजनाले पहिचान गरेका योजनाका चुनौती र अवसर यस प्रकार छन् :
उपप्रधानमन्त्री श्रेष्ठद्वारा सडक निर्माणमा गति दिन निर्देशन
उपप्रधानमन्त्री एवं भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठ ‘प्रकाश’ले पूर्वपश्चिम महेन्द्र राजमार्गअन्तर्गत नारायणगढ–बुटवल खण्ड छ लेन सडक विस्तार योजनाको स्थलगत अनुगमन र निरीक्षण गर्नुभएको छ । चिनियाँ व्यावसायिक कम्पनी चाइना स्टेट इन्जिनियरिङ कर्पोरेसन लिमिटेडले ठेक्का पाएको ११४ किलोमिटरको यो सडक सम्झौताका हिसाबले हालसम्म निर्माण सम्पन्न भइसक्नु पथ्र्याे । हाल एक वर्ष समय थप भए पनि काममा सन्तोषजनक प्रगति नभएको र निर्माण गतिको सुस्तताका कारण जनताले सास्ती भोग्नु परेको यथार्थबीच उपप्रधानमन्त्री श्रेष्ठ आफैँले निर्माण प्रगतिबारे स्थलगत चासो लिनुभएको हो ।
कुहिरोले ढाकेको बाबिया चौर
सुर्खेतको बराह ताल गाउँपालिका ७ पोखरी काँडाबाट देखिएको कुहिरोले ढाकेको बाबिया चौरलगायत भेरी नदी आसपासको क्षेत्र । एक साता देखि मौसममा बदली आएसँगै चिसो बढेको छ ।
विकट गाउँमा पुग्यो बिजुली
डोल्पासँग सिमाना जोडिएको रुकुमपश्चिमको विकट गाउँ गोतामकोटमा पहिलो पटक विद्युत् सेवा पुगेको छ। आठबिसकोट नगरपालिका–५, गोतामकोटमा विद्युत् सेवा पुग्दा स्थानीयवासी हर्षित भएका छन्।
संरक्षणको अभावमा प्राचीन देवल
छेडागाड नगरपालिका–८, घोगी पजारुमा रहेका प्राचीन चैत्य, गुम्बा, देवलहरू संरक्षणको अभावमा जीर्ण बन्दै गएका छन्। निकै आकर्षक र ऐतिहासिक ती देवल संरक्षणप्रति सरोकारवालाले चासो नदिँदा ओझेलमा परिरहेका छन्। १३औँ शताब्दीमा जाजरकोटमा भोटेहरूले शासन गरेको र उनीहरूले नै यी देवल बनाएको जाजरकोटका इतिहासकारहरूको भनाइ छ। जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख कालीबहादुर खत्री ढुङ्गा कुँदेर बनाइएका ती कलात्मक चैत्य, गुम्बा, देवलहरू ऐतिहासिक रहेको बताउनुहुन्छ।
बाल सुधारगृहमा पूर्वाधार अभाव
भैरहवास्थित बाल सुधारगृहमा भौतिक पूर्वाधारको अभावका कारण व्यवस्थापनमा समस्या भएको छ। सुरक्षाकर्मीका लागि बनेको भवनमा बालकहरू राख्नुपर्दा विभिन्न किसिमको समस्या देखिने गरेको बाल सुधारगृहका प्रमुख सुभद्रा गौतमले बताउनुभयो। यसअघि एक तलामा मात्र विभिन्न मुद्दाका बालकहरू राखिँदै आएकोमा क्षमताभन्दा बढी बालक आउन थालेपछि भुइँ तलाको थप दुईवटा कोठा प्रयोग गरिएको छ। सो भवनमा हाल ७० देखि ८० बालक राख्न सकिने गौतमले बताउनुभयो। यसअघि सुधारगृहको क्षमता ४० जनासम्म थियो। अहिले ७५ जना बालक रहेका छन्।
मौर्यकालीन पोखरी उत्खनन
प्राचीन तिलौराकोटस्थित मध्यभागमा रहेको मौर्यकालीन पोखरीको उत्खनन पुनः सुरु गरिएको छ। तिलौराकोट राजा शुद्धोधनको दरबार एवं भगवान् बुद्धले २९ वर्ष बिताएको ठाउँ हो। युनेस्को जापानिज फन्ड्स इन ट्रस्टको आर्थिक सहयोगमा सन् २०१४ मा पुरातत्व विभाग बेलायतको दुरह्याम विश्वविद्यालय र लुम्बिनी विकास कोषलगायतको टोलीले पोखरीको भौतिक सर्वेक्षण गरेको छ।
शुभयात्राको आशिष दिएर फर्केकाको दुःखद यात्रा
बागलुङ नगरपालिका–१, रामरेखा निवासी सीताकुमारी खड्काले शनिबार राति अस्टे«लिया हिँडेका छोराबुहारीलाई त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट शुभयात्राको आशीर्वादसहित बिदाइ गर्नुभयो। खुसीका साथ कान्छा छोराबुहारीलाई बिदाइ गरी आइतबार घर फर्किनुभएकी खड्का गन्तव्यमा पुग्न पाउनु भएन। यती एयरलाइन्सको विमानबाट घर फर्किंदै गर्दा पोखरामा भएको दुर्घटनामा परी उहाँ सधैँका लागि बिदा हुनुभयो।
हात्तीबाट बस्तीमा सास्ती
हम्सेदुम्से सामुदायिक वनमा रहेका जङ्गली हात्ती बस्तीमा पसेपछि हात्ती नियन्त्रणका लागि समस्या भएको छ। सोमबार राति वन उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष चन्द्र गुरागाईंसहित स्थानीयको घरमा जङ्गली हात्तीको बथानले क्षति पु-याएको छ। एक सातादेखि निरन्तर रूपमा बस्तीमा हात्ती प्रवेश गरेर क्षति पु-याउँदै आएको र गत राति आफ्नो घरको पर्खाल भत्काएको अध्यक्ष गुरागाईंले जनाउनुभयो। हात्तीले स्थानीयको घरका विभिन्न संरचना भत्काएको र बालीनालीसमेत खाएर नष्ट गरिदिएको गुरागाईंको भनाइ छ। स्थानीय तुलसी पुरीका अनुसार दिनहुँ हात्ती आउन थालेपछि ज्यान जोगाउन नै मुश्किल बन्न थालेको छ। दिनभर हम्सेदुम्से सामुदायिक वनभित्र रहने हात्ती बेलुका भएपछि गाउँमा पस्ने गरेको उहाँले बताउनुभयो।
मलेसियामा दुई जना अलपत्र
लहानको मिथिला म्यानपावरबाट वैदेशिक रोजगारका लागि मलेसिया पुगेका दुई जना युवा काम नपाएर त्यहाँ अलपत्र परेका छन्। लहान नगरपालिका–१ का गायत्री रामका छोरा विष्णु राम र सखुवानन्कारकट्टी गाउँपालिका–३ का झरिलाल यादवका छोरा श्यामसुन्दर यादव अलपत्र परेका हुन। आल्मुनियम कम्पनीमा मोबाइल मर्मतको काम भनेर दुवै जनासँग जनही तीन/तीन लाख रुपियाँ लिएर कात्तिक महिनाको अन्तिम साता मलेसिया पठाइएको थियो।
