राज्यले सबै कुरा बजारलाई छोड्नु हुन्न भन्ने मान्यताकै उपज हुन सार्वजनिक संस्थान। आम जनताको हितका लागि सरकारद्वारा स्थापना गरिएका सार्वजनिक संस्थानहरूका कार्यकुशलता र दक्षताका सम्बन्धमा भने विश्वव्यापी बहस नै छ। हेरक समयमा विभिन्न कोण दृष्टिकोणबाट प्रश्न उठ्ने गर्छन्। अहिले पनि प्रश्न उठ्न थालेका छन्। नागरिकका करबाट अर्बौंको लगानीमा सार्वजनिक संस्थान खडा भएका हुन्छन्। राज्यको पुँजी लगानी भन्नु जनताकै लगानी हो। जन योगदानको पुँजीलाई सरकारको लगानीमा खडा गरिएका सार्वजनिक संस्थानबाट नागरिकले राम्ररी सेवा पाउनु पर्ने हो। सेवाका साथै आर्थिक दृष्टिकोणबाट सरकारको ढुकुटीमा केही लाभांशसमेत प्राप्त हुनुपर्ने हो तर अधिकांश सार्वजनिक संस्थानमा वास्तविकता उल्टो छ। समग्रमा सार्वजनिक संस्थानबाट सरकारलाई प्राप्त हुने लाभांश आशातीत छैन, कतिपय शून्य प्रायः छ भने कतिपयमा निरन्तर सरकारले लगानी बढाउनु परेको छ । त्यसैले आलोचकहरू सार्वजनिक संस्थानहरू सेता हात्तीमा परिणत हुँदैछन् भन्ने गर्छन्।
नेपाली भूमिमा बेलाबेलामा महान् विभूतिहरू जन्मिएर महत्वपूर्ण योगदान दिएको इतिहास छ। महान् तपस्वी र विभूतिहरूको लहरमा मानवतावादी नेता जयपृथ्वीबहादुर सिंह एक अग्रणी थिए जो राणाकालीन अन्धकार युगमा शिक्षा र मानवताको चिराग बनेर चम्किए। नेपालको दुर्भाग्य नै भन्नुपर्छ तत्कालीन शासकको कुदृष्टिका कारण उनले आफ्नो थातथलो मात्र छोड्नु परेन, स्वदेश नै छोडेर विदेशिनु प-यो। १९३४ सालको समय, जतिबेला नेपालमा जहानियाँ राणा शासन (आधुनिक नेपालको अन्धकार युग) ३१ वर्षमा पुग्दै थियो, त्यतिबेला नेपाल र नेपालीको भाग्य र भविष्य बनेर जन्मेका थिए, नेपालका दोस्रो गौतमबुद्ध– जयपृथ्वीबहादुर सिंह। नेपालको माटोमा जन्मिएका सिद्धार्थ गौतम बुद्धले समस्त मानव कल्याणका लागि आफ्नो राजगद्दी त्याग गरेजस्तै जयपृथ्वीबहादुरले पनि मानव सेवाका लागि आफ्नो बझाङ राज्यको राजपाठ त्याग गरेका थिए। यसैकारण उनलाई नेपालको दोस्रा गौतम बुद्ध भनिएको हो।
समाजको अगुवाइ गर्नेले जनजीवनमा घटेका मसिना विषय समेटेर त्यस्ता पक्षको विश्लेषण र व्यावहारिकताको खोजी गर्नुपर्छ। यहाँनेर पृथ्वीनारायण शाहको नेपाल एकीकरण अभियानका क्रममा भएको एउटा घटनाको सम्झना गर्न सान्दर्भिक हुन्छ। एकीकरण युद्धकै क्रममा थियो। चौकोट गडीमा सिपाही कपडा खोलेर भात खान लागेको बेला शत्रुले आक्रमण गरेपछि तत्काल प्रतिरोधमा उत्रनुपर्ने अवस्था आयो। प्रतिरोधमा कसरी नाङ्गै जानु ? यसर्थ युद्धको सामनामा कुनै पनि अवस्थामा उत्रनुपर्ने भएकाले पृथ्वीनारायणले अब लुगा लगाएर खाए पनि हुन्छ भन्ने छुट दिए र त्यसपछि लुगा लगाएर खाँदा कुनै बाधा नपर्ने भयो।
कैलालीको दुई स्थानमा आज विहान शङ्कास्पद् वस्तु फेला परेको छ ।
देश पुनः निर्वाचन उन्मुख भएको छ। आगामी मङ्सिर ४ गते एकै चरणमा सङ्घ अनि प्रदेशको निर्वाचन हुँदै छ। निर्वाचन राजनीतिक प्रणाली र परिपाटीभित्रको उच्च महोत्सव हो। उक्त उत्साह र उमङ्ग क्रमशः सघन बन्दै छ। राजनीतिका अनेकन विशेषतामध्ये अनिश्चयता पनि एक हो। आउने दिनहरूमा राजनीतिक कोर्ष कसरी बढ्छ भन्ने सहजै अनुमान गर्न सकिने र त्यही हुने निश्चितता हुँदैन।
समाजमा बृहत्तर र सूक्ष्मतम दुवै अग्रगामी परिवर्तनको बीडा उठाउने र जोखिम मोल्ने काम युवा पुस्ताले नै गर्दै आएको छ। हुन पनि युवामा दुई किसिमका महìवपूर्ण गुण रहेका हुन्छन् नै। पहिलो हो– युवामा यतिका ऊर्जा हुन्छ कि उसले कुनै नयाँ कुरा गरेर देखाउने उत्साह र उत्सुकता बढी नै राख्छ। दोस्रो, कुनै मानिस युवा पुस्तामा प्रवेश गर्दै गर्दा अपवाद छोडेर, सामान्यतः जीवनमा त्यत्तिका धेरै हण्डर–ठक्कर उसले खाएको हुँदैन। त्यत्तिका बढी निराश बनेको पनि हँुदैन कि नयाँ काम गर्ने जाँगरै मरेको होस्।
लामा र अग्ला झोलुङ्गे पुलको जिल्लाका रूपमा परिचित बागलुङ र पर्वत जिल्ला जोड्ने गरी कालीगण्डकी नदीमाथि पुनः अर्को झोलुङ्गे पुल थपिने भएको छ ।
सवारी चालक अनुमतिपत्र (लाइसेन्स) परीक्षाको प्रवेशपत्र शङ्कास्पद भेटिएपछि प्रहरीले एक जनालाई पक्राउ गरेको छ । सुर्खेत प्रहरीले सोमबार सशस्त्र प्रहरी बल मेहेश्वरी बाहिनी मुख्यालय सुर्खेतमा कार्यरत दैलेखको गुराँस गाउँपालिका–४ का भक्तबहादुर शाहीलाई पक्राउ गरेको हो ।
सिन्धुली जिल्लाको मरिण गाउँपालिका–५, महादेवस्थानस्थित जिल्लाकै एक मात्र प्राकृतिक पोखरीका रूपमा रहेको ऐतिहासिक पञ्चकन्या पोखरी पछिल्लो समय पर्यटकीय क्षेत्रका रूपमा विकास हुँदै गएको छ। मरिण गाउँपालिकाका सूचना अधिकारी सुदीप केसीका अनुसार पालिकाले पोखरीको संरक्षणसहित प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यका रूपमा विकास गर्न सुरु गरेको छ। उहाँका अनुसार जिल्लाको पर्यटन क्षेत्रको प्रवद्र्धनमा सहयोग पु-याउने लक्ष्यसहित गुरुयोजना बनाएर पोखरी आसपासमा पूर्वाधार निर्माणका क्रममा अहिलेसम्म घेराबार, पिकनिक स्थल, शौचालय, स्नान घर, खानेपानी र पोखरी स्थलसम्म पुग्ने सडकको व्यवस्था भइसकेको छ। प्रतीक्षालय र प्रशासनिक भवनको निर्माण कार्य भइरहेको छ।
२०७२ वैशाखको भूकम्प तथा दुतीको पहिरोका कारण जोखिममा रहेको काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको चौँरीदेउराली गाउँपालिका–२, नाग्रेगगर्चे खानीगाउँको बस्ती अझै स्थानान्तरण हुन सकेको छैन। २०७२ साल असार २३ गते बसेको जिल्ला दैवी प्रकोप उद्धार समितिले दुतीको पहिरो तथा भूकम्पका कारण जोखिममा रहेका २१ घरधुरीलाई सुरक्षित स्थानमा स्थानान्तरण गर्ने निर्णय गरेको पनि आर्थिक अभावमा स्थानान्तरण नभएको हो।
मकवानपुरमा भूमिहीन सुकुम्बासीको भन्दा अव्यवस्थित बसोबासीको समस्या बढी पाइएको छ। जिल्लाको बागमती, बकैया, मकवानपुरगढी, राक्सिराङ र मनहरी गाउँपालिकासँगै थाहा नगरपालिकामा अव्यवस्थित बसोबासीको समस्या बढी पाइएको हो।
काठमाडौं उपत्यका मात्र नभएर देसभरका मुख्य सहरको समस्याको रुपमा आएको फोहोरको व्यवस्थापन सबैको दायित्व भएको सहरी विकास मन्त्री मेटमणि चौधरीले बताउनु भएको छ । फोहोरको व्यवस्थापनमा सबै पक्ष मिल्नुको विकल्प नभएको बताउनुभयो ।
भीमेश्वर नगरपालिकाले निर्माण सुरु गरेको कभर्ड हल दुई पटक म्याद थप गर्दासमेत निर्माण कार्य सन्तोषजनक रूपमा अगाडि बढ्न सकेको छैन। विभिन्न बहाना बनाउँदै निर्माण कम्पनी श्यामसुन्दर अभिषा जेभीले काम नगर्दा कभर्ड हल समयमा निर्माण पूरा हुन नसकेको हो।
नेपालमा उत्पादन भएको चिया चीन निर्यात हुने भएको छ । दुई देशका विदेशमन्त्रीस्तरीय समझदारीले नेपाली चिया चीन निर्यात हुने बाटो खुलेको हो । साउनको अन्तिम हप्ता परराष्ट्रमन्त्री नारायण खड्काले चीन भ्रमणका क्रममा चिनियाँ सरकारसँग चियाको विषयमा छलफल गर्नुभएको थियो । त्यस विषयमा नेपालबाट प्रस्ताव नै पेस गरिएको थियो । दुई देशको विदेशमन्त्रीको छलफलले चीनमा नेपाली चिया निर्यातको बाटो खुलेको राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डका कार्यकारी निर्देशक डा. विष्णुप्रसाद भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।
स्थानीय तह निर्वाचनमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)भित्र अन्तर्घात र अनुशासन उल्लङ्घन गर्नेलाई निलम्बन र निष्कासन गर्न सिफारिस गरिएको छ । पार्टीले गठन गरेको छानबिन समितिले अन्तर्घात गर्नेलाई निष्कासन गर्नुपर्ने सिफारिस गरेको हो ।